Marcus Aurelius: Revizyonlar arasındaki fark
| [kontrol edilmiş revizyon] | [kontrol edilmiş revizyon] |
İçerik silindi İçerik eklendi
By erdo can (mesaj | katkılar) →Kaynakça: düzenleme AWB ile |
Kutluk Şad (mesaj | katkılar) kDeğişiklik özeti yok |
||
3. satır:
| başlık =
| resim = Marcus Aurelius Glyptothek Munich.jpg
| resim_boyutu =250px
| altyazı = İmparator Marcus Aurelius'un büstü
| veraset = 16. [[Roma İmparatoru]]
35. satır:
<ref>[[John Stuart Mill]] in his ''[[Utility of Religion]]'', compared ''Meditations'' to the [[Sermon on the Mount]].</ref>
==
Asıl adı '''Marcus Annius Catilius Severus''' olup, evlenince '''Marcus Annius Verus''' adını aldı. İmparator olunca kendisine '''Marcus Aurelius Antoninus''' adı verildi.
Marcus Aurelius, [[Domitia Lucilla]]
Babasının halası [[Vibia Sabina]], İmparatoriçe ve Roma İmparatoru [[Hadrian]]'nın karısıydı. [[Rupilia]] Faustina (Marcus Aurelius'un babaannesi), Vibia Sabina ve [[Salonina Matidia]] (Roma İmparatoru [[Trajan]]'ın yeğeni) üvey kardeştiler. Babasının kız kardeşi [[Yaşlı Faustina]] Roma İmparatoru [[Antoninus Pius]]'la evli bir İmparatoriçedir.
Babasını ölümünün ardından Aurelius, Dedesi [[Marcus Annius Verus]] tarafından evlat edinildi ve annesiyle birlikte büyütüldü. [[138]] yılında dedesi
== Gençliği ==
136 yılında İmparator [[Hadrianus|Hadrian]], halefinin kesin olarak Lucius Ceionius Commodus
Bu sebeple, Hadrian'ın ilk evlatlığı [[L. Aelius Verus]]'un ölümü üzerine, Hadrian imparatorluk sıralaması için önce Antoninus'u halefi ilan etti, ardından Antoninus Marcus'u
Antoninus, bu evlat edinmenin ardından her ikisini de [[25 Şubat]] [[138]]'de Marcus henüz 17 yaşındayken halef İmparator olarak gösterdi. 40 yaşında İmparator olacaktı. İddialara göre Commodus ve Antoninus Pius, Hadrian tarafından genç Marcus ve Verus için "koltuk ısıtıcı" olarak planlanmıştı.
Antoninus yönetimi sırasında Marcus'un hayatı Hadrian tarafından atanan ve döneminin kültür hayatıyla oldukça ilgili olan öğretmeni [[Fronto]] ile olan yazışmalarından dolayı kesintisiz olarak
145 yılında Marcus Antoninus'un kızı ve aynı zamanda yeğeni (Annia Galeria Faustina) [[Genç Faustina]] ile evlendi.[[Dosya:0 Marcus Aurelius - Piazza del Campidoglio (3).JPG|thumb|left|Marcus Aurelius' atlı heykeli [[Capitol Tepesi]].]]
Antoninus Pius'un ([[7 Mart]] [[161]]) ölümü üzerine [[Lucius Verus]]'la birlikte
Müşterek dönüşüm belki de Marcus Aurelius'un sürekli olarak imparatorluğun dışında birileriyle savaşta olması nedeniyle askeri deneyimlerden hareketle hayata geçirilmişti. İmparatorun hem Germen hem de Pers cephesindeki birliklere aynı anda kumanda edecek yeteneği henüz olmadığından bir hayli otoriter bir yöneticiye ihtiyaç vardı. Ancak [[Jül Sezar]] ve [[Vespasian]] örneklerinde olduğu gibi herhangi bir komutanın yetkiyle birliklerin başına geçirilmesi zamanla bu generallerin birliklerin yardımıyla yönetimi ele geçirip kendilerini diktatör olarak ilan etmeleriyle sonuçlanma riskine sahipti. Marcus Aurelius problemi Verus'u doğu lejyonları komutanı yaparak çözdü. Verus birliklerini onların sadâkatiyle otoriter biçimde yönetecek kadar güçlüydü
▲=== Müşterek İmparatorluk ===
▲Antoninus Pius'un ([[7 Mart]] [[161]]) ölümü üzerine [[Lucius Verus]]'la birlikte müşterek imparatorluk koşullarını kabul etti. (''[[Augustus (honorific)|Augusti]]''). Teoride yasal olarak eşit olmalarına rağmen, Verus hem daha genç hem de daha az tanınmış olması sebebiyle pratikte ikinci sıradaydı.<ref>[[Cassius Dio]], Roman History, 71.1</ref>.
Müşterek İmparatorluk hafiften [[Roma Cumhuriyeti]] döneminde bir kişinin tüm gücü elinde toplamasını engelleyen ve [[Collegiality]] prensibine istinaden çalışan bir politik sistemi anımsatır. Müşterek yönetim 3. yüzyıl sonlarında [[Diocletian|Diocletianus]]'
▲Müşterek dönüşüm belki de Marcus Aurelius'un sürekli olarak imparatorluğun dışında birileriyle savaşta olması nedeniyle askeri deneyimlerden hareketle hayata geçirilmişti. İmparatorun hem Germen hem de Pers cephesindeki birliklere aynı anda kumanda edecek yeteneği henüz olmadığından bir hayli otoriter bir yöneticiye ihtiyaç vardı. Ancak [[Jül Sezar]] ve [[Vespasian]] örneklerinde olduğu gibi herhangi bir komutanın yetkiyle birliklerin başına geçirilmesi zamanla bu generallerin birliklerin yardımıyla yönetimi ele geçirip kendilerini diktatör olarak ilan etmeleriyle sonuçlanma riskine sahipti. Marcus Aurelius problemi Verus'u doğu lejyonları komutanı yaparak çözdü. Verus birliklerini onların sadâkatiyle otoriter biçimde yönetecek kadar güçlüydü ancak aynı zamanda Marcus'u devirecek yeterince dürtüye de sahipti. Verus [[169]]'da bir seferde ölene kadar sadık kaldı.
Acil olarak yönetiminin ilk yıllarında Marcus, seleflerince çıkarılan birçok kanunda özelliklede sivil hukuktaki suistimal ve kuraldışılığa karşı reform yaptı. Bizzat uygun ölçülerle, köleler, dullar ve azınlıkları kategorize etti; kan ilişkisini yeniden tanımladı. Ceza Hukukundaki farklı cezalandırmalardan kaynaklanan sınıf farkını ''honestiores'' ve ''humiliores'' ("daha dürüstler" ve "daha alçak
▲Müşterek İmparatorluk hafiften [[Roma Cumhuriyeti]] döneminde bir kişinin tüm gücü elinde toplamasını engelleyen ve [[Collegiality]] prensibine istinaden çalışan bir politik sistemi anımsatır. Müşterek yönetim 3. yüzyıl sonlarında [[Diocletian]]'ın [[Tetrarchy]]'yi (4.lü yönetim) ilan etmesiyle yeniden hayat buldu.
▲Acil olarak yönetiminin ilk yıllarında Marcus, seleflerince çıkarılan birçok kanunda özelliklede sivil hukuktaki suistimal ve kuraldışılığa karşı reform yaptı. Bizzat uygun ölçülerle, köleler, dullar ve azınlıkları kategorize etti; kan ilişkisini yeniden tanımladı. Ceza Hukukundaki farklı cezalandırmalardan kaynaklanan sınıf farkını ''honestiores'' ve ''humiliores'' ("daha dürüstler" ve "daha alçak gönüllü",) olarak düzenledi.
Marcus'un yönetiminde, Hristiyanların durumu Trajan zamanında olduğu gibi değişmedi. Yasal olarak cezalandırılabilmelerine rağmen (gerçekte) nadiren eziyet edilirdi. Örneğin [[177]]'de [[Lyon]]'da bir grup [[Hıristiyanlık|Hıristiyan]] idam edildi ancak eylem esasen yerel valinin inisiyatifi olarak nitelenebilir.
[[Dosya:Arch Marcus Aurelius.jpeg|thumb|
==
[[Asya]]'da tekrar güçlenen [[Pers İmparatorluğu]], [[161]]'de iki Roma ordusunu bozguna uğrattıktan sonra [[Ermenistan]] ve [[Suriye]]'yi işgal etmişti. Marcus Aurelius, Müşterek İmparator Verus'u Lejyonlara kumanda etmesi ve tehlikeyi önlemesi için doğuya gönderdi. Savaş 166 yılında, her ne kadar [[Gaius Avidius Cassius]] gibi alt kademedeki generallerin liyakati ile kazanılmış olsa da başarıyla sona erdi. Savaştan dönüşte Verus [[triumph]]'la (bir tür onursal karşılama töreni) ödüllendirildi; geçit töreni oldukça sıradışıydı çünkü törende iki İmparator vardı ve İmparatorların oğulları ve evlenmemiş kızlarıyla birlikte oldukça büyük bir aile kutlamasıydı. Bu arada fırsattan istifade Marcus Aurelius'un, beş yaşındaki oğlu [[Commodus]] ve üç yaşındaki [[Annius Verus]]'a Sezar statüsüne verildi.
Savaştan dönen ordunun tüm İmparatorluğa yaydığı [[veba]] (çiçek hastalığı olduğu da iddia edilir) birkaç yıl boyunca etkili oldu.
[[Dosya:Aurelius180AD.png|küçükresim|400x400pik|MS 180 yılında [[Roma İmparatorluğu]] ve Marcus Aurelius'un fetihleri]]
[[160]]'ların başında, [[Germen]] kabileler ve diğer kuzeyli halklar kuzeydeki sınır boyunca ([[limes Germanicus]]) yağmalarla [[Tuna]] nehrini geçerek [[Galya]] içlerine ulaşmıştı. Batı yönündeki bu yeni şiddet dalgası, belki de uzak doğudaki kabileler yüzündendi. [[Germania Superior]] (yukarı Germanya eyaleti) idari bölgesi [[Catti]]'deki ilk işgal [[162]]'de püskürtüldü. Asıl büyük işgal, M.S. [[19]]'dan beri Roma vatandaşı olan [[Bohemya]]'lı [[Marcomanni]] kabilesinin [[166]]'da [[Lombard]]'lar ve diğer Germen kabilelerle Tuna nehrini geçtiği zaman ortaya çıktı. Yine bu sıralarda [[Sarmatian]]'lar, Tuna ve [[Tisza]] nehirleri arasından saldırdı.
Satır 83 ⟶ 82:
İmparatorun planları Avidius Cassius tarafından uydurulan ve Marcus Aurelius'un hastalıktan öldüğü şeklindeki söylenti yüzünden çıkan isyan sebebiyle engellendi. Doğu eyaletlerinden sadece [[Kapadokya]] ve [[Bithynia]] isyancıların tarafına geçmedi. Marcus Aurelius'un yaşadığı haberi duyulunca Cassius'un kaderi hemen çizildi ve birlikleri tarafından sadece 100 günlük bir saltanattan sonra öldürüldü.
Karısı Faustina ile Marcus Aurelius [[173]]'e
== Çin'le
Marcus Aurelius zamanında, [[Han hanedanı]] kayıtları 166'da Roma'dan bir temsil heyetinin Çin'in başkenti [[Luoyang]]'da Çin İmparatoru Huan'la {{Fact|date=February 2007}}görüştüğünü yazar. Kayıtlara göre, Romalılar ''Antun'' tarafından gönderildiklerini belirttiler. Belirtilen tarihe göre bu Marcus Aurelius Antoninus olabilir. Diğer taraftan, çağdaşı Roma kayıtları Çin'le irtibat için herhangi bir girişimden söz etmez.
== Ölümü ve
Marcus Aurelius [[17 Mart]] [[180]] tarihinde halefi [[Commodus]] kendisine eşlik ederken Vindobona'da (günümüzde [[Viyana]])'da öldü. Hemen tanrılaştırıldı ve külleri [[Roma]]'ya gönderilerek
▲Marcus Aurelius [[17 Mart]] [[180]] tarihinde halefi [[Commodus]] kendisine eşlik ederken Vindobona'da (günümüzde [[Viyana]])'da öldü. Hemen tanrılaştırıldı ve külleri [[Roma]]'ya gönderilerek Visigotların şehri yağmaladığı [[410]] yılına kadar da şehri kalacağı [[Hadrian]] [[mausoleum]]'una (günümüzde [[Sant'Angelo Şatosu]]) yerleştirildi. Germen ve Sarmatian'lara karşı mücadelesi anısına [[Roma]]'da [[Marcus Aurelius Sütunu]] dikildi.
Marcus Aurelius [[166]]'da [[Ceasar]] ve [[177]]'de yardımcı İmparator yaptığı Commodus'un halefi olmasını -farkında olunmayan bir talihsizliğe rağmen- sağlamıştı. Bu karar, talihli ''Evlatlık İmparatorlar'' dönemini sona erdirmişti ve Commodus sonradan tarihçiler tarafından, politika ve askerlikle ilgisi olmayan, aşırı egoist ve sinirli birisi olarak çok eleştirilmiştir. Bu sebep yüzünden Marcus Aurelius'un ölümü ''[[Pax Romana]]'' 'nın sonu olarak kabul edilir. Commodus'u fazla aday olmadığı için ya da ölümünün ardından meydana gelebilecek olası bir iç savaş korkusuyla seçmiştir.
== Evliliği ve çocukları ==
[[Dosya:Faustine la Jeune 01.JPG|küçükresim|381x381pik|Eşi [[Genç Faustina|Genç Faustine]]]]
Aurelius, [[145]]'te [[Genç Faustina]] ile evlendi. 30 yıllık evliliği boyunca Faustina 13 çocuk doğurdu. Bunlardan sadece bir oğlan ve dört kız babalarından daha uzun yaşadılar. Çocuklarının isimleri;
* [[Annia Aurelia Galeria Faustina]] ([[147]]- [[165]]'den sonra)
Satır 129 ⟶ 127:
* [http://www.roman-emperors.org/marcaur.htm Marcus Aurelius] De Imperatoribus Romanis başlığı, İngilizce
* [http://www.livius.org/di-dn/divi_fratres/marcus.html Marcus Aurelius] livius.org'de ilgili başlık, İngilizce
*{{Commons|Marcus Aurelius}}[http://www.michaellorenzen.com/marcus.html Marcus Aurelius: Roma'nın Filozof imparatorları] - Marcus Aurelius'a onun liderlik açısından bakış denemesi, İngilizce.</div>
== Dış bağlantılar ==
{{wikisource|el:Μάρκος Αυρήλιος|Marcus Aurelius (Yunanca)}}
{{Vikisöz}}
* [http://zipper.paco.net/~yury/LL/aurel.html.utf8 Meditation'lar için Online Yunanca metin]
* [http://classics.mit.edu/Antoninus/meditations.html Orijinal metinden George Long İngilizce çevirisi(1862)]
| |||