İran Türkleri: Revizyonlar arasındaki fark
| [kontrol edilmemiş revizyon] | [kontrol edilmiş revizyon] |
İçerik silindi İçerik eklendi
Akilis alva (mesaj | katkılar) Değişiklik özeti yok Etiketler: Mobil değişiklik Mobil ağ değişikliği |
Gerekçe: + nedensiz içerik silinmesi |
||
3. satır:
|resim =
|başlık =
|nüfus = 20 milyon<ref name="refRafaelblaga" /> ila 34 milyon<ref name="cehregani" /> arasında
|bölge1 =
|nüfus1 =
32. satır:
== Nüfus ==
İran’da yaşayan Türklerin nüfusu ile ilgili kesin bir rakam verilmemektedir.<ref name="refMrızagökdağ">Gökdağ, M. Rıza (2004). [http://www.aslanyurdum.tripod.com/sitebuildercontent/sitebuilderfiles/iran_tuklerinin_kimlik_meselesi.pdf İran Türklerinde Kimlik Meselesi]. Bilig, Yaz / 2004, sayı 30: 51-84</ref> Verilen rakamlarda Türk nüfusu en az 20 milyon, en çok 35 milyon olarak
gösterilmektedir.<ref name="refMrızagökdağ" /> İran’daki Türklerin nüfusu 20 milyon<ref name="refRafaelblaga" />, 25 milyon<ref>Sarrafi, A. (1999). “İran Türklerinin Dili ve Folkloru”, ''Varlık'', sayı 114-3, sayfa: 61</ref><ref>Saray, Mehmet (1999). ''Türk-İran İlişkileri'', Atatürk Araştırma Merkezi Yay., Ankara, sayfa: 261</ref>, 33 milyon<ref>Güldiken, Kadir (1998). “İran’da Yaşayan 33 Milyon Türkü Düşününüz”, ''Azerbaycan'', sayı 322, sayfa: 44</ref>, 34 milyon<ref name="cehregani">Çehregani, Mahmut Ali (2003). “Hedefimiz Milli Kültürümüze Sahip Çıkmak”, ''2023'', Sayı 14, Ankara.</ref> olarak birbirinden farklı şekilde verilmektedir. Dünya Bankası Ülke Profilleri veri tabanına göre 66,1 milyonluk İran nüfusunun %42’sini Türkler oluşturmakta olup, bu oran da yaklaşık 25 milyonluk bir Türk nüfusunu göstermektedir.<ref name="refMrızagökdağ" /><ref>Ütük, Kazım (2002). “Araftaki Ülke: İran”, ''2023'', Sayı 14, sayfa: 10</ref> Bağımsız kaynaklara göre % 25-30 olan İran Türklerinin oranı, Azeriler tarafından % 60-70 olarak ifade edilmektedir.<ref name="refMuhittinatamaniran" />
* En büyük Türk nüfusunu Azerbaycan Türkleri oluşturur. Sayıları 18
* İkinci büyük gurup Türkmenlerdir. Sayıları
* Kaşkay Türkleri, sayıları 1.5
* Diğer Türk toplulukları Avşarlar, Kaçarlar, Karapapaklar, Kazaklar ise
== Tarih ==
138. satır:
=== Halaçlar ===
'''[[Halaçlar]]''' (Farsça '''ترکهای خلج''' ''Torkha-yi Halac'' «Halaç Türkleri»): Orta İran'da Qom, Arāk ve Sāva üçgeninde bulunan yaklaşık 46 köyde yaşayan, [[Kaşgarlı Mahmud]]'un belirttiği [[Argu]] Türklerinin kalıntıları olan ve dilleri [[Halaçça]] tek başına [[Argu grubu]]nu oluşturan Türk halkıdır. Dilleri eskiden Azericenin bir lehçesi olarak kabul edilirken, kâşifi [[Gerhard Doerfer]] tarafından ortaya konduktan sonra bugün bütün yaşayan Türk lehçeleri içerisinde Türkçenin çekirdek yapısını koruyan en arkaik bir Türk dili olduğu kabul görmektedir.<ref>Gerhard Doerfer (yazan), Sultan Tulu (çeviren). [http://www.dergi.tehlikedekidiller.com/index.php/TDD/article/download/25/7 Sekiz Halaçça Atasözü]</ref> Soyu tehlike altındadır ve gençler daha çok Farsça ya da Azerice konuşmayı yeğlemektedirler.<ref name="refMehmetölmezhalaç">Ölmez, Mehmet. [http://turkoloji.cu.edu.tr/ESKI%20TURK%20DILI/mehmet_olmez_halaclar_ve_halacca.pdf Türk Halkları ve Dilleri 2: Halaçlar ve Halaçça].</ref> Nüfusları
[[Dosya:Nader Shah Afshar.jpg|thumb|200px|Nadir Şah]]
165. satır:
Çalışmalarını İrandaki Türk dilleri üzerine yoğunlaştıran [[Türkolog]] dilci [[Gerhard Doerfer]]'e göre, pek çok Farsta Türklere karşı nefret duygusu bu güne değin süregelmiştir. Ayrıksı Türk dili olan [[Halaçça]] üzerine araştırma yapmak için 1968 yılında İran'a giden [[Gerhard Doerfer]] ''İran Türkleri üzerine yaptığımız araştırmalarımızın bize kazandırdığı en büyük ödül, bu araştırmalarımızın İran Türkleri arasında yarattığı sevinç olmuştur. Örneğin, İran'da hor görülen Halaç halkının kendini ilk kez ciddîye alınmış görmesi, Halaç olmaktan gurur duyması, bizim için de bir övünç olmuştur.'' demiştir.<ref name="refGerharddoerferirandatürkler">Doerfer, Gerhard (1987). [http://turkoloji.cu.edu.tr/GENEL/doerfer.pdf İran'da Türkler]. 23 Kasım 1987 günü [[Türk Dil Kurumu]]nda yapılan konuşma'dan: Türk Dili, TDK Yay., Sayı: 431, Kasım 1987</ref>
=== Farslaştırma ===
İran, tarihin hiçbir döneminde, gerek etnik, gerekse siyasi, kültürel, sosyal, dilsel ve diğer alanlarda tek yönlü bir ülke profiline sahip olmamış; ülkede farklı etnik grupların olması, bu ülke toplumunu siyasi, kültürel, dilsel ve diğer alanlarda da karmaşık hale getirmiştir. Ancak, 1925 yılından itibaren [[Şah Rıza Pehlevi]]’nin politikalarıyla, İran toplum yapısı, “Fars kimliği” başat konuma getirilerek, değiştirilmeye çalışılmıştır. [[Pehleviler]] (1925 - 1979) döneminde başlatılan ve [[Farslaştırma]] denilen bu [[asimilasyon]] politikasında [[Kürtler]] de kullanılmıştır. 1925 yılında Rusya-İngiltere ve İran tarafından yapılan nüfus tespitlerinde, Türkmen Sahra halkının tamamının Türklerden oluştuğu kaydedilmekteyken, bu demografik yapı, Pehlevi hanedanlığının başlamasıyla sistemli bir şekilde değiştirilmeye başlanmış, Kermanşah’tan getirilen Kürtler Türkmen bölgelerine serpiştirilmiştir.<ref name="refTürelyılmaz"/>
== Ayrıca bakınız ==
| |||