Vikipedi

Evliya Çelebi: Revizyonlar arasındaki fark

Etkileşimli olarak geçmişe göz at
[kontrol edilmemiş revizyon][kontrol edilmiş revizyon]
← Önceki sürümle aradaki farkSonraki sürümle aradaki fark →
İçerik silindi İçerik eklendi
GörselVikimetin
By erdo can (mesaj | katkılar)
Devriyeler
145.947 değişiklik
k →‎top: Düzenleme AWB ile
Noyder (mesaj | katkılar)
34.095 değişiklik
Değişiklik özeti yok
32. satır:
Okul öğreniminin dışında özel hocalardan [[Kur'an]], [[Arapça]], güzel yazı, musiki, [[beden eğitimi]] ve yabancı dil dersleri aldı. [[Kur'an]]'ı ezberleyerek [[hafız]] oldu. Öğrenimini bitirdikten sonra 25 yaşında iken [[Ayasofya Camii]]'nde mukabele okuduğu sırada camiye gelen [[IV. Murad]]'ın iradesiyle saraya alınıp musahipler<ref>Tatlı konuşmaları ile büyüklerin, özellikle padişahların güzel zaman geçirmelerini sağlamakla görevli kimselere verilen unvan</ref> arasına katıldı. Saraya alınmasına o sırada [[silahtar]] olan akrabası [[Melek Ahmed Paşa]], Ruznâmeci İbrahim Efendi ve Hattat Hasan Paşa yardımcı olmuşlardır.<ref>''Seyahatnâme'', c, 1, s, 244</ref> Yaptığı işlerle [[padişah]] ve devlet ileri gelenlerinin beğenisini kazandı. IV. Murad'ın vefatına kadar sarayda zeka ve güzel konuşma kabiliyeti sayesinde pâdişahın teveccühünü kazandı. Bu yüzden çok yüksek görevlere getirilmesi düşünülüyordu.
 
Seyahatlerini [[Melek Ahmed Paşa]], Defterdarzâde Mehmed Paşa, Köse Ali Paşa, [[Köprülü Mehmed Paşa]], Kırımı Hanı ve sairenin refakatinde yaptı ve bunlarla beraber yabancı memleketleriülkeleri de gördü. Vezirlerle seyahatleri sırasında onların imam ve müezzinliklerinde ve iç ağalıklarında<ref>iç ağası: Vezirlerin gözde uşağı</ref> bulunarak pek çok defa haber götürme göreviyle İstanbul'a ve başka yerlere gidip geldi. 1682 yılından sonra vefat etti. Ölüm yeri ve mezarı bilinmemektedir.<ref name=":0" /> Kabri bir ihtimal, şimdi Lohusa Sultan Türbesi yanındaki Meyyit Mezarlığı'nda, ailesi yanındadır.<ref>Uzunçarşılı, İ. Hakkı, ''Kütahya Şehri'', 1932, s, 131</ref>
 
42 yıl boyunca yaptığı seyahatleri ön cilt olan [[Seyahatname (Evliya Çelebi)|Seyahatname]] eserinde ele almıştır. Bu seyahatlarinin tarihleri ve kitabindaki cilt numarası sırayla şunlardır:
# 1630 - İstanbul ve çevresi
# 1640 - Anadolu, Kafkaslar, Girit ve Azerbeycan
# 1640 - Suriye, Filistin, Ermenistan ve Rumeli
# 1655 - Doğu Anadolu, Irak, ve İran
# 1656 - Rusya ve Balkanlar
# 1663/1664 - Macaristan'da askeri seferler
# 1664 - Avusturya, Kırım, ve ikinci kez Kafkaslar
# 1667-1670 - Yunanistan ve ikinci kez Kırım ve ikinci kez Rumeli
# 1671 - Hac için Hicaz, Mekke ve Medine
# 1672 - Mısır ve Sudan
 
1682 yılından sonra vefat etti. Ölüm yeri ve mezarı bilinmemektedir.<ref name=":0" /> Kabri bir ihtimal, şimdi Lohusa Sultan Türbesi yanındaki Meyyit Mezarlığı'nda, ailesi yanındadır.<ref>Uzunçarşılı, İ. Hakkı, ''Kütahya Şehri'', 1932, s, 131</ref>
 
== Kişiliği ==
Satır 45 ⟶ 59:
 
Evliya Çelebi ikinci seyahatini Temmuz 1640'ta İzmit'e yaptı. Bu suretle 1630'dan 1681'e kadar sürecek olan elli yılı aşkın bir seyahat hayatı yaşadı.<ref name=":0" /><ref>''Seyahatnâme'', c,1, s, 503</ref> Gezdiği yerler arasında o zamanki [[Osmanlı İmparatorluğu]] sınırları içerisinde yer alan hemen hemen bütün yerler vardı.<ref name=":0" />
 
E
 
== Evliya Çelebi Seyahatnamesi ==
{{ana|Seyahatname (Evliya Çelebi)}}
 
Seyahatname[[Seyahatnâme (سياحتEvliya نامهÇelebi)|Seyahatname]], Evliya Çelebi tarafından 17. yüzyılda yazılmış olan çok ünlü bir gezi kitabıdır. 10 ciltten oluşur. Gerçekçi bir gözle izlenen olaylar, yalın ve duru, zaman zaman da fantastik bir anlatım içinde, halkın anlayacağı şekilde yazılmış, yine halkın anlayacağı şekilde deyimler çokça kullanılmıştır. [[Halk etimolojisi]] de bolca görülür<ref name="refFatihkemik">Fatih Kemik (2008), [http://www.academia.edu/226011/Evliya_Celebi_Seyahatnamesindeki_Halk_Etimolojisi_Ornekleri_Uzerine Evliya Çelebi Seyahatnamesi'ndeki halk etimolojisi örnekleri üzerine], Uluslararası Evliya Çelebi ve Seyahatname Sempozyumu 3-5 Nisan 2008, Bilkent Üniversitesi Türk Edebiyatı Merkezi</ref>
 
Evliya Çelebi, Seyahatnâme'sinde gezip gördüğü yerleri kendi üslûbu ile anlatmaktadır. Evliya Çelebi'nin 10 ciltlik Seyahatnâmesi, bütün görmüş ve gezmiş olduğu memleketler hakkında oldukça önemli bilgiler içermektedir. Eser bu yönden Türk Kültür tarihi ve gezi edebiyat açısından önemli bir yere sahip olmuştur.
Satır 61 ⟶ 74:
 
== Kaynakça ==
{{kaynakçaKaynakça}}
 
* [http://books.google.com/books?id=6ZRx2UZOtFkC&pg=PA195&dq=seyahatname&ei=QZkwS5v7LJvWNPWI4MsC&client=firefox-a&cd=4#v=onepage&q=&f=false Robert Dankoff (2004), ''An Ottoman Mentality: The World of Evliya Çelebi'' (Bir Osmanlı Zihniyeti: Evliya Çelebi'nin Dünyası) uzun bir biyografi]
== Dış kaynaklar ==
* [http://www.ottomanhistorians.com/database/html/evliya_en.html Klaus Kreiser, Evliya Çelebi Biyografisi (İngilizce)]▼
 
* [http://www.eskieserler.com/dosyalar/1254.pdf Sami Baybal, "Evliya Çelebi Seyahatname'sinde Gayrimüslümlerin Durumu]▼
* Ak, Mahmut (1999) "Evliya Çelebi" ''Yaşamları ve Yapıtlarıyla Osmanlılar Ansiklopedisi'' Cilt:1 sayfa:426-428, İstanbul: Yapi Kredi Kültür Sanat Yayıncılık, ISBN 975-08-0071-0
* [http://www.millifolklor.com/tr/sayfalar/81/54-63.pdf Yeliz Özay (2009), "Evliya Çelebi Seyahatname'sinde İstanbul'un Tılsımlarının Hikaye Edilişi, Milli Folklor Dergisi, yıl 21, sayı 81, s.54-63]▼
 
== Dış bağlantılar ==
{{Commonscat|Evliya Çelebi}}
 
* İlgürel, Mücteba (2001) "Evliya Çelebi", ''Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. c.11 say. 529-533'' Online: [http://www.islamansiklopedisi.info/dia/pdf/c11/c110335.pdf]
* Dankoff, Robert (2004),''An Ottoman Mentality: The World of Evliya Çelebi (Bir Osmanlı Zihniyeti Evliya Çelebi'nin Dünyası)'', Leiden ve Boston: Brill {{ing}}, Online:[http://books.google.com/books?id=6ZRx2UZOtFkC&pg=PA195&dq=seyahatname&ei=QZkwS5v7LJvWNPWI4MsC&client=firefox-a&cd=4#v=onepage&q=&f=false uzun bir biyografi]
▲* [http://www.ottomanhistorians.com/database/html/evliya_en.html Klaus Kreiser, Evliya Çelebi Biyografisi (İngilizce)]
▲* [http://www.eskieserler.com/dosyalar/1254.pdf Sami Baybal, "Evliya Çelebi Seyahatname'sinde Gayrimüslümlerin Durumu]
▲* [http://www.millifolklor.com/tr/sayfalar/81/54-63.pdf Yeliz Özay (2009), "Evliya Çelebi Seyahatname'sinde İstanbul'un Tılsımlarının Hikaye Edilişi, Milli Folklor Dergisi, yıl 21, sayı 81, s.54-63]
* [http://www.turkiyat.hacettepe.edu.tr/Evliya_Celebi.pdf Sorularla EVLİYA ÇELEBİ], Hacettepe Üniversitesi, Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü
* [http://www.ntvmsnbc.com/id/25108397/ Evliya Çelebi en önemli 20 kişi arasında]
"https://tr.wikipedia.org/wiki/Evliya_Çelebi" sayfasından alınmıştır