|
|dinler= [[İslam]]
}}
'''Pomaklar''' ({{dil-bg|Помаци ''Pomaci''}}, {{dil-el|Πομάκοι ''Pomáki''}}), [[Güneydoğu Avrupa]]'da [[Rodop Dağları]], kuzey Bulgaristan ile Aşağı [[Trakya]] ve [[Makedonya (bölge)|Makedonya]] bölgelerinde yaşayan SırpKuman kökenli çoğunlukla İslam dinine mensup bir halktır.<ref>1.[https://issuu.com/yuceltr/docs/__lker_alp_-_pomak_t__rkleri__kuman <nowiki>TRAKYA ÜNİVERSİTESİ SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ Edirne: 2008 / Prof.Dr. İlker Alp Pomak Türkleri
[Kuman Kıpçaklar].]</nowiki>]
(http://www.haberler.com/bulgaristan-daki-pomaklar-turkce-ogrenmek-istiyor-2483617-haberi/)
</ref>
Pomaklar, sirplarla ayni millet koken bir Türk dusmaniyiz. Yasasin Sirp pomaklari dobro petro.Pomaklar en genel tanımıyla ‘pomakça’ konuşan, slav kökenli Balkanların beş ülkesine(Bulgaristan-Yunanistan-Türkiye-Makedonya-Arnavutluk) yayılmış müslüman bir azınlıktır.
= Tarih =
Balkan tarihinin karışıklığınında mirası olarak Pomaklar’ın kesin ve uzlaşılan bir köken tespiti her ne kadar yapılamamışsa da (slav kökenli olmaları konusunda bir fikir birliği mevcuttur), tarih kitapları arasında geçen ve gözden kaçırılan bir gerçeklik vaıllardır söylenen (Türk resmi söylemi) Pomaklar’ın Peçenek-Uz-Kuman Türklerinin devamı olduğunu boşa çıkarmaktadır .Bu da daha Balkanlara Türk göçü (10.asırdaki) yaşanmadan önceki büyük Slav göçüdür. Bu göçler esnasında balkanlara Bulgar kavimleriyle birlikte ve akraba olan bir başka kavim Ekslavonlar yerleşmiştir ve yerleştikleri bölge yıllar sonra Pomaklar adıyla çıkan gurubun anavatanı sayılan Rodoplar bölgesidir. Ekslavonlar incelendiğinde günümüzdeki Pomaklarla dil,kültür,fiziksel özellik bakımından tıpatıp aynıdırlar. Ekslavonların adının hiç geçmemesinin sebebi balkanlara geldikleri gibi Bizansa karşı savaş yürütmüş olmalarından çok önceden beri tarım yapıyorlardı. Bundan dolayı hayvancı Rodop halkından farklıdırlar.İşte bu kartopu gibi yuvarlanış, büyüme ve balkanlardaki bütün gayrımemnuniyetsizlerin bir Pomak kütlesi etrafında birleşmesi günümüzde yapılan köken tartışmalarını da çıkmaza sokmaktadır.Nedeni ise her kesimin(Bulgar-Türk ve Yunan) pomakların içine baktığında kendine dayanak çıkartacak malzemeler bulabilmesidir. Bir de buna devletler arası politik entrikalarının da girmesiyle daha da karmaşık hal almıştır. Bir Bulgar yazarı rahatlıkla Pomaklar içinde eriyen müslüman Bulgarlardan yola çıkarak tüm Pomak kütlesine Bulgar damgası vurmaktan rahatsızlık duymaz. Yine Yunanlılar, Pomakların içinde erimiş olma ihtimali yüksek olan eski trakların varlığından yola çıkarak Yunan kökenli sayabilmektedir ve Türk tarihçileri ilk önce bulgarlaşan fakat Osmanlının gelmesiyle bundan sıyrılıp Pomak kütlesine katılan Peçenek-Kuman-Uz kütlesine dayanarak PomakTürkleri diyebilmektedir
Pomaklar, Balkanlarda Pomakça konuşan Müslümanlara verilen bir addır. Pomakların, Kumanlara dayanan uzun bir tarihi geçmişi vardır. Kuman Türkleri miladi 916 yılında Kuzey Çin’den ayrılarak önlerine çıkan Ruslarla savaşıp, XI. ve XII. yüzyılda Ukrayna ve Romanya üzerinden Balkanlara inmeğe başlayan bir Türk kavmidir. İlk olarak kuzey Bulgaristan’a daha sonra güneye doğru inerek Rodoplara ve Makedonya’nın doğu kısımlarına yerleşmişlerdir. Yerleştikleri bölgelere Kumanova, Kumantsi, kumança gibi isimler vermişlerdir.
Kuman ve Peçenek Türkleri’nin 1087’de kurdukları federasyonun 1091’de yıkılması neticesinde Kuman Türk boylarından birçoğu Romanya, Macaristan, Avusturya ve Çekoslovakya içlerine kadar giderek gayri Türk unsurların içinde Hıristiyanlığı kabul etmişler ve etnik varlıklarını kaybetmişlerdir. Batı Trakya ile Rodop ve Prin bölgelerinin dağlık kesimlerinde ise bir hayli Kuman Türk boyu kalmıştır. Kuman etnik kimliği 15.yy'dan sonra bozulmuştur. Kumanlar, Balkanların yerlisi olan Slav halklarla karışmışlardır. Balkanlarda diğer Türk boyları olan Gagauzlar, Tatarlar kimliklerini koruyabilmiştir.
Ana kütle olarak Ekslavon kavmi olmak üzere bir Pomak grubu ortaya çıkmaya başladı. Böylesi süreçler kartopu gibidir. Küçük bir çekirdek yuvarlandıkça büyür gayrı memnunları da yanına çeker., Gayrımemnuniyet eskiden gelebileceği gibi bazıları için çok sonralarıda ortaya çıkar. Osmanlı döneminde islamlaşmanın avantajları Bulgarlık açısından yeni bir gayrımemnuniyet zeminidir. Hazırda zaten yeni ismiyle bir Pomak(Ekslavon kavmi) oluşumu vardır ve bu yeni gayrımemnuniyetsiz kesimi de içerisine çekerek büyür.Özellikle Lofça yöresi Pomakları buna en güzel örnektir. Çünkü yaşayışları ve dilleri farklı, hayvancı olmaktan çok tarımcıdırlar. Kuzey Bulgaristandaki köyleri dere yataklarındaki verimli arazilerde çok önceden beri tarım yapıyorlardı. Bundan dolayı hayvancı Rodop halkından farklıdırlar.İşte bu kartopu gibi yuvarlanış, büyüme ve balkanlardaki bütün gayrımemnuniyetsizlerin bir Pomak kütlesi etrafında birleşmesi günümüzde yapılan köken tartışmalarını da çıkmaza sokmaktadır.Nedeni ise her kesimin(Bulgar-Türk ve Yunan) pomakların içine baktığında kendine dayanak çıkartacak malzemeler bulabilmesidir. Bir de buna devletler arası politik entrikalarının da girmesiyle daha da karmaşık hal almıştır. Bir Bulgar yazarı rahatlıkla Pomaklar içinde eriyen müslüman Bulgarlardan yola çıkarak tüm Pomak kütlesine Bulgar damgası vurmaktan rahatsızlık duymaz. Yine Yunanlılar, Pomakların içinde erimiş olma ihtimali yüksek olan eski trakların varlığından yola çıkarak Yunan kökenli sayabilmektedir ve Türk tarihçileri ilk önce bulgarlaşan fakat Osmanlının gelmesiyle bundan sıyrılıp Pomak kütlesine katılan Peçenek-Kuman-Uz kütlesine dayanarak PomakTürkleri diyebilmektedir
Kumanların, Balkanlarda önemli yerleşim yerleri vardır. Doğu ve Batı Trakya, Makedonya kuzey Bulgaristan bölgelerine yerleşmişlerdir:
Burda asıl dikkat edilmesi gereken tek bir konu vardır aslında Pomaklar’ın binlerce yıl önceki kökenlerini araştırılırken günümüzde Pomak’lık ve de Pomakça dili bu tartışmalar çerçevesinde kaybolmakta ve hatta bilinçli olarak kaybedilmeye çalışılmaktadır. Elbetteki bu türlü çabalar sonuç almayacağı gün gibi ortadadır, günümüzde Pomaklar diye bir grup vede Pomakça diye konuşan birileri var mı buna bakmak bunu esas almak gerekir. Dil ve yaşadığı coğrafya bakıldığında vede fiziksel özelliklerden tutun da gelenek göreneklerin çoğunluğu slavik özellikler taşıdığı görülecektir.<ref>https://joshuaproject.net/people_groups/14436/TU
Kumaniç(39), Kumaniçevo(40), Kumantepe(41), Basarabya(42), Pecine aga(Peçenek Ağa)(43), Berende(44), Çekan(45), Grodamantsi(46), Kraguavay(47), Kumanova(48).
[http://pomaktarihi.blogspot.com.tr/2007/04/kaypedilen-kimlik-pomaklar.html]
</ref>
Bu çerçevede şu tür yaklaşımlarda mevcuttur: ‘’Pomaklar slav asıllıdır" iddiasını kabul etmeden önce çok daha fazla bilgiye ve kanıta ihtiyacımız var ‘’deyimi tamamen ters.
İşin gerçeği şu(Türkiye de) bazı Pan-Türkist milliyetçi yazarların iddiaları bir yana; bölgedeki ülkelerin tamamı ve Türkiyedeki akademik kaynaklar başta olmak üzere dünyanın bütün ileri gelen akademik kaynakları Pomakların Slav asıllı müslümanlaşmış bir grup olduğunu peşinen kabul ettiği halde,süreç tam tersine ilerliyor. Pomakların slav asıllı,balkanlı bir topluluk olduğuna ilişkin deliller süratle ortadan kayboluyor,kaybediliyor.
Pomaklar [[93 Harbi]]'nin sonunda, [[Vǎča Vadisi]]nde bulunan yaklaşık 20 Pomak köyünde çıkmış, Osmanlı İmparatorluğu [[Doğu Rumeli]] vilayetinden özerklik elde edilmesiyle sonuçlandı. Büyük bir köy olan [[Pomak Timraş Cumhuriyeti|Timraş]]'ı yönetim merkezi alarak kurulan özerk [[Pomak Timraş Cumhuriyeti]] 8 yıl kadar sürebilmiş, [[1886]]'da [[Bulgaristan]] egemen olmuştur.<ref>http://pomaktarihi.blogspot.com.tr/2007/04/kaypedilen-kimlik-pomaklar.html</ref> ▼
▲Pomaklar [[93 Harbi]]'nin sonunda, [[ Vǎča Vadisi]]nde Vadisinde bulunan yaklaşık 20 Pomak köyünde çıkmış, Osmanlı İmparatorluğu [[Doğu Rumeli]] vilayetinden özerklik elde edilmesiyle sonuçlandı. Büyük bir köy olan [[Pomak Timraş Cumhuriyeti|Timraş]]'ı yönetim merkezi alarak kurulan özerk [[Pomak Timraş Cumhuriyeti]] 8 yıl kadar sürebilmiş, [[1886]]'da [[Bulgaristan]] egemen olmuştur. <ref>http://pomaktarihi.blogspot.com.tr/2007/04/kaypedilen-kimlik-pomaklar.html</ref>
== Pomak sıfatı ==
Pomak’’sözcüğünün Slavca ‘’pomoçi’’(yardım etmek)fiilinin ‘’pomagaçi’’(yardımcı) biçiminden geldiğini ve Pomaklar’ın Osmanlı akıncı beylerine yerel savaşlarda ve fütühatlarında devamlı olarak ‘’yardımcı’’lık yaptıkları için bu adı aldıklarını ileri sürülüyor. Pomagaçi, Balkan lehçesinde ‘’pomağa’’,daha sonra ‘’Pomak’’ şeklini almıştır.<ref>http://pomaktarihi.blogspot.com.tr/2007/04/kaypedilen-kimlik-pomaklar.html</ref>
Bulgaristan'ın Madan kasabasında yaşayan Pomaklar, Türkçe öğrenmek için Türkiye'den destek istedi. Balkan Staretejik Araştırmalar Merkezi ( BASAM ) Başkanı Rifat Sait, "Pomaklar, Türkçe öğrenmek istiyor. Bunun için Türkiye'den destek bekliyor." dedi "Bulgaristan'ın Smolen bölgesinde yaşayan Pomakların Hicri 1000. yıllarda Bulgaristan'a geldikleri tahmin ediliyor. Çepinski ve Madan'da çok sayıda Pomak Türkü var. Kendilerini Türk olarak tanıtan Pomaklar, Bulgaristan'a gelen Peçenek ve Kuman Türklerinden olduklarını ifade ediyor. Buradaki köylerden birinin ismi ise Peçenek'ten ismini alan Peçinski. Onlar dedelerinden kalan birkaç Türkçe kelimeyi zaman zaman kullanıyor. Son derece inançlı ve güvenilir insanlar olan Pomak Türkleri, Bulgaristan'ın yüksek dağlık bölgelerinde yaşıyorlar. Bulgaristan'da yaklaşık Bir milyon Pomak Türkü'nün yaşadığı tahmin ediliyor. Bu yıl Bulgaristan'da yapılacak nüfus sayımında Türk olarak yazılmak isteyen Pomaklar'ın en büyük arzusu ise, atalarının konuştuğu Türkçe'yi öğrenmek." şeklinde konuştu.<ref>http://www.haberler.com/bulgaristan-daki-pomaklar-turkce-ogrenmek-istiyor-2483617-haberi/</ref>
== Etimoloji ==
Ednap(avrupa dna profil bankası)na göre Pomakların etnik yapısı
* %47 slav
* %18 trak
* %16 proto-bulgar(türk)
* %12 kuman(türk)
* %6 peçenek(türk)
* %1 diğerleri<ref>yukarıdaki verilen datalar resmi ednap(avrupa dna profil bankası) verileridir.</ref>
== Dil ==
| 