Çayönü: Revizyonlar arasındaki fark

* Hücre Planlı Yapılar Evresi

Yapı tekniğinde önemli bir atılım gerçekleştirildiği düşünülen evredir. Bu evrede konutlar iki katlı olarak yapılmıştır. Alttaki bodrum katı olarak değerlendirilen kat, sekiz küçük hücreye bölünmüştür. Taş subasmanlı olarak yapılmışlardır ve çoğunun tabanı topraktır. Hücreler hem kiler, hem de gömü yeri olarak kullanılmıştır. Girişlerinin konutun ikinci katı tabanından, ahşap bir merdivenle olduğu düşünülmektedir. Konut olarak kullanılan üst kata, doğu duvarı dışındaki taş merdivenlerden çıkılmaktadır.<ref name="1,3"/> Kerpiç hamuru, ilk kez bu alt evrede biçimlendirilerek tuğla olarak kullanılmaya başlanmıştır.<ref name="1,13"/>

Köy meydanı olarak kabul edilen alanda, tanrı heykelleri olduğu düşünülen dikilitaşlar vardır. Bir tören meydanı olduğu düşünülmektedir.<ref name="1,3"/> Daha sonraki evrede de kullanılan bu alan, bu evrede en az 50 x 25 – 30 metre boyutlarında bir alandır. Bir alt evrenin yapı kalıntıları üzerine, en yüksek zeminleri taban alarak, çukur kalan bölümleri doldurarak inşa edilmiştir.<ref>M. Özdoğan, A. Özdoğan, Sh.: 69</ref> Konutların doğusunda, ayrı bir alan olarak yer alır. Kuzey kenarı boyunca, planları konut planlarına benzeyen fakat yan yana, düzenli bir planlamayla ve daha geniş olarak tasarlanmışlardır. İçlerinde maden buluntular, kil kaplar ve kil ev maketleri gibi, "statü eşyası" olarak yorumlanan buluntular ele geçmiştir.<ref name="1,14"/> Bütün bunlar topluluk içinde ayrıcalıklı bir grubun olduğuna işaret etmektedir.<ref>Serap Özdöl, [http://egeweb2.ege.edu.tr/tid/dosyalar/XXVI-1_2011/TIDXXVI-2011-09.pdf ''Çanak Çömleksiz Neolitik Çağda Güneydoğu Anadolu'da Din ve Sosyal Yapı''] Sh.: 193</ref>

* Hücre Planlı Yapılar – Geniş Odalı Yapılar Geçiş Evresi

* Geniş Odalı Yapılar Evresi

Bu evre tek ve büyük odalı yapılarla temsil edilmektedir. Yapı tekniğinde, daha özensiz olmak dışında fark yoktur. Bununla birlikte ilk bu yapı evresinde temel çukurları açılmaktadır. Bir önceki evredeki tören meydanının bu evrede artık bu amaçla kullanılmadığı anlaşılmaktadır, dikilitaşlar devrilmiş ve üzerleri örtülmüştür.<ref name="1,3"/> Eskisi gibi düzenli bir tabana da sahip değildir.<ref>11. Kazı Sonuçları Toplantısı, Sh.: 67</ref>

=== Kült yapıları ===

Yerleşmede farklı alt evrelerde konutlar dışında, tüm topluluğun kullanımı için inşa edilmiş, bir bakıma kamusal nitelikte yapılar vardır. Birer kült yapısı olarak görülen bu yapılar hem plan, hem yapı tekniği, hem de içerde ele geçen buluntuların niteliği yönünden konutlardan farklılık göstermektedir.<ref>J. Pearson, M. Grove, M. Özbek, H. Hongo, Sh.: 70</ref> Bu yapıların ortak özellikleri çevre duvarlarının içten payelerle donatılmış olması ve her ne kadar farklı teknikler kullanılmış olsa da hepsinde özenle işlenmiş geniş döşemelerin görülmesidir.<ref>[http://www.kulturvarliklari.gov.tr/sempozyum_pdf/kazilar/02_kazi.pdf ''2. Kazı Sonuçları Toplantısı''] (1980), Sh.: 122</ref>