Kırık camlar teorisi: Revizyonlar arasındaki fark

'''Kırık camlar teorisi''' veya '''kırık pencereler teorisi''' ([[İngilizce]]: '''Broken Windows Theory'''), [[ABD]]'li suç psikoloğu [[Philip Zimbardo]]'nun 1969 yılında yapmış olduğu bir deneyden esinlenerek elde edilmiş olan <ref name="uluc">{{Web kaynağı | url = http://www.sabah.com.tr/Yazarlar/uluc/2012/04/26/kirik-cam-teorisi | başlık = Kırık cam teorisi!.. | yayıncı = sabah | erişimtarihi = 22 Aralık 2012 | yazar = Hıncal Uluç | arşivurl = http://web.archive.org/web/20150529033254/http://www.sabah.com.tr:80/yazarlar/uluc/2012/04/26/kirik-cam-teorisi | arşivtarihi = 29 Mayıs 2015}}</ref>, kentsel bozukluk üzerine [[anti-sosyal davranışlar]] ve diğer suçlardaki [[vandalizm]] davranışları/belirtileri ve normları işaret eden [[kriminolojik]] bir teoridir. Teori, düzen halindeki kamuya açık kentsel ortamlarda düzenin sürdürülmesi, daha ciddi suçların ve vandalizmin oluşmasını önlemek amacıyla izlenmesi anlamına gelir. Amaç;, düzende bozulan küçük şeylerin tekrar düzenli olacak şekilde değiştirilerek, düzenin sağlanmaya devam edilmesidir.<ref name="uluc" />

Wilson ve Kelling'ten önce teori Stanford'lu psikolog Philip Zimbardo tarafından 1969 yılında bir test olarak düzenlenmiştir. Zimbardo, plakası bulunmayan iki otomobili Bronx ve [[Kaliforniya]] Palo Alto'da bulunan mahallelere bıraktı. Bronx'taki araba, "terk edildikten" birkaç dakika sonra "barbarlar" tarafından saldırıya uğradı. Bir baba, anne ve genç yaştaki oğlundan oluşan aile tarafından öncelikle aracın radyatör ve aküsü çalındı. Bu durum Zibmardo tarafından kaydedildi. Yirmidört saat içerisinde ise araç artık değerini kaybetmiş ve elden çıkmış bir hale gelmişti. Daha sonra aracın pencereleri parçalandı ve döşemeleri yırtıldı. Bu halde araç bir çocuk oyun alanı gibi kullanılıyordu. Bu süre içerisinde yaklaşık bir haftadan daha uzun süredir Palo Alto'da bulunan araca kimse tarafından dokunulmamıştı. Daha sonra Zimbardo aracın yanına bir balyoz ile giderek kasıtlı bir şekilde araca balyoz ile vurdu ve çökertti. Kısa bir süre sonra bu parçalama işlemine diğer insanlarda katıldılar. Zimbardo her iki durumda da zarar veren barbarların çoğunluğunun, öncelikle düzgün ve saygın görünümlü beyazlar olduğunu kaydetti. Elbette toplumda, Bronx gibi bir mahallede terk edilmiş bir haldeki mülkiyetin daha hızlı sürede parçalanacağı veya çalınacağı inancı yaygındır. Karşılıklı nezaket ve saygı yükümlülüklerinin daha fazla bulunduğu yerlere ise terk edilmiş haldeki bir mülkiyetin -kimsenin umurunda olmayacağı - düşünülür. Ancak benzer olaylar herhangi bir uygar toplumda da oluşabilir.<ref name="atlantikdergi" />