|
|anabaşlık = Türk Sineması
|anabaşlıkbiçimi =
|resim = [[Dosya:Turkeyfilm.svg|200pxpng]]
|resimbiçimi =
|altyazı = '''Yeşilçam'''
|altyazıbiçimi =
|başlıkbiçimi = background:#ccf;
|etiketbiçimi =
|veribiçimi =
|başlık2 =
|etiket2 = Toplam
|veri2 = 2.3562356 (2015)<ref name="TUİK">{{Web kaynağı | başlık = Sinema ve Tiyatro İstatistikleri, 2015 | url = http://www.tuik.gov.tr/PreHaberBultenleri.do?id=21542 | yayıncı = Türkiye İstatistik Kurumu | erişimtarihi = 14 Ekim 2016 | arşivurl = | arşivtarihi = | arşivengelli = evet}}</ref>
|başlık3 =
|etiket3 =
|başlık4 =
|etiket4 = Kişi başına
|veri4 = 297.610100,000 kişi başına 3.0 <br /><sub>(20152011 verilerine göre)</sub>
|başlık5 =
|etiket5 = Ana distribütörler
[[Warner Bros.]] %21.9<br />
[[Tiglon]] %18.9
|başlık6 = Üretilen2015 filmleryılı izleyici sayısı
|etiket6 =
|veri6 =
|başlık7 =
|etiket7 = KurgusalToplam
|veri7 = 60.228.409<ref>[http://boxofficeturkiye.com/yillik/ Tüm Yıl Karşılaştırması|boxofficeturkiye.com]</ref>
|veri7 = 580 (%75)
|başlık8 =
|etiket8 = Animasyon
|etiket10 = Toplam
|veri10 = 60.228.409<ref>[http://boxofficeturkiye.com/yillik/ Tüm Yıl Karşılaştırması|boxofficeturkiye.com]</ref>
|altbiçim = background:#ddf;
|alt = En alt yazı
}}
'''Türk sineması''', [[Türkiye]]'de [[sinema]]ya dair faaliyetleri ve sinema [[kültür]]ünü kapsar.
'''Türk sineması''', [[Türkiye]]'de sinema faaliyetleri ve sinema kültürünü kapsar. 1950 ve 1980 yılları arasında döneme [[Türk Sineması Yeşilçam Dönemi|Yeşilçam Dönemi]] denildi. Türk sinemasının en üretken olduğu bu dönemde yeni oyuncular, filmler ve efsane karakterler ortaya çıkmıştır. Özellikle de 1950'li yıllardan bu yana Türk sineması her yıl gelişme gösterdi. 20. yüzyıldan bu yana dünyadaki en önemli sinema sektörlerinden birisine sahiptir.
== Türk Sineması'nın dönemleri ==
[[Osmanlı İmparatorluğu]] sinema ile ilk kez 1896 yılında tanışmıştır. [[Auguste ve Louis Lumière|Lumière Kardeşler]]'in bir trenin La Ciotat garına varışını anlatan [[L'Arrivée d'un train en gare de La Ciotat]] filminin, 29 Aralık 1895'te, [[Paris]]'teki ilk gösteriminden yaklaşık bir yıl sonra, bir Alman Yahudisi olan [[Sigmund Weinberg]] tarafından, [[İstanbul]], [[Galatasaray, Beyoğlu|Galatasaray]]'da bir birahanede gösterilmesiyle Türk toplumu sinemayla tanışmıştır. Türkiye'de halka açık ilk sinema 19 Mart 1910’da, İstanbul, [[Şehzadebaşı]]'nda "Millî Sinema" adı altında faaliyete geçmiştir. [[Fuat Uzkınay]]'ın çektiği ''[[Ayastefanos'taki Rus Abidesinin Yıkılışı]]'' adlı belgesel Türk Sineması'nın ilk eseri olarak 14 Kasım 1914 tarihinde gösterime girmiştir. Sektörün giderek yükselmesinin ardından 1922 yılında, [[Kemal Film]] kurulmuştur ve bu şirket Türkiye’nin ilk özel film şirketidir. 1931 yılında ilk sesli Türk filmi ''[[İstanbul Sokakları'nda (film, 1931)|İstanbul Sokakları'nda]]'' gösterime girmiştir. 1953 yılında ise ilk renkli Türk filmi olan ''[[Halıcı Kız]]'' gösterime girmiştir. Türk sinemasının en önemli yönetmeni [[Muhsin Ertuğrul]]'un yönettiği ''[[Aysel Bataklı Damın Kızı]]'' ilk büyük gelir elde eden filmlerdendir.
Türk sinemasında birçok film büyük gelir kaynağı elde etmiştir. Bunlardan bazıları ''[[Ateşten Gömlek (film, 1923)|Ateşten Gömlek]]'' (1923), ''[[Aysel Bataklı Damın Kızı]]'' (1934), ''[[Susuz Yaz (film)|Susuz Yaz]]'' (1964), ''[[Sevmek Zamanı]]'' (1965), ''[[Hababam Sınıfı (film)|Hababam Sınıfı]]'' (1975), ''[[Sürü (film)|Sürü]]'' (1978), ''[[Selvi Boylum Al Yazmalım (film)|Selvi Boylum Al Yazmalım]]'' (1978), ''[[Maden (film)|Maden]]'' (1978), ''[[Yol (film)|Yol]]'' (1982), ''[[Muhsin Bey]]'' (1987), ''[[Uçurtmayı Vurmasınlar]]'' (1989), ''[[Eşkıya (film)|Eşkıya]]'' (1996), ''[[Masumiyet (film)|Masumiyet]]'' (1997), ''[[Vizontele]]'' (2001), ''[[Kader (film)|Kader]]'' (2006), ''[[Av Mevsimi]]'' (2010), ''[[Kaybedenler Kulübü]]'' (2011) ve ''[[Mucize (film)|Mucize]]'' (2015), [[Dağ 2|Dağ II]] (2016).
==Tarihçe==
===İlk yıllar===
[[Dosya:Cinematograph Lumiere advertisement 1895.jpg|thumb|left|Türkiye'de gösterilen ilk sinema filmi, [[Lumière Kardeşler]] yapımı ''[[Bir Trenin La Ciotat Garı'na varışı]]'''nın film afişi]]
[[Osmanlı İmparatorluğu]] sinemayla 1896'da gösterime başlayan [[Fransa]]'dan hemen sonra tanıştı. [[Auguste ve Louis Lumière|Lumière Kardeşler]]'in bir kameramanı 1896'da [[İstanbul]]'a gelerek [[Boğaziçi]]'nde çekimler yaptı. Ardından [[İzmir]], [[Kudüs]] ve başka şehirleri görüntüledi. Aynı yılın sonlarında, bilet alınarak girilen ilk sinema gösterimi yapıldı. Pathe Yapımevi'nin temsilciliğini alan [[Polonya]] Yahudisi [[Sigmund Weinberg]], o yıllardaki adı Pera olan ve çoğunlukla azınlıkların yaşadığı [[Beyoğlu]]'nda, Sponeck Birahanesi'nde sinematograf gösterileri düzenledi. [[Karagöz ve Hacivat]] gösterileriyle meşhur [[Direklerarası]]'ndaki Feyziye Kıraathanesinde sinema gösterilerine başladı. İlk yerleşik sinema salonu olan Pathe’yi Weinberg Tepebaşı'nda açtı. Bunu Beyoğlu'nda açılan Palas ve Majik sinemaları takip etti. Feyziye Kıraathanesi de yıkılarak 1914'de Milli Sinema'ya dönüştü. Bu salonları başkaları da izledi.
[[Birinci Dünya Savaşı]] öncesinde [[İzmir]], [[Selanik]] gibi şehirlerde sinema oldukça yaygınlığa kavuşmuştu. Sarayda ise hanedan mensuplarına özel, sinema gösterimleri yapılıyordu. İlk filmlerin kısa metrajlı belge filmleri ve güldürüler olduğu bilinmektedir. Osmanlı Devleti, [[Osmanlı-Rus Savaşı]]'nda hızlı ve beklenmedik bir mağlubiyete uğramış, Batılı ülkelerin tehditleriyle bir anlaşma imzalayan [[Rusya]], geldiği en ileri nokta olan Ayastefanos'a ([[Yeşilköy, Bakırköy|Yeşilköy]]) yüksek ve görkemli bir anıt diktirmişti. 14 Kasım 1914'de [[Fuat Uzkınay]]'ın görüntülediği ''[[Ayastefanos'taki Rus Abidesi'nin yıkılışı]]'', Türk
sinemasının da başlangıcı sayılır. (Merkez Ordu Sinema Dairesi arşivindeki bu film, günümüze ulaşamamıştır. Weinberg’in öğrencisi olan Uzkınay, Birinci Dünya Savaşı'nın çeşitli cephelerinde ordu adına çekimler yapmaya devam etti. Aslında Osmanlı ülkesinde
Uzkınay’dan daha önce de sinema çekimleri yapılmıştı. [[Makedonya]]'lı Yanaki Manaki ve Milton Manaki Kardeşler 1911 senesinde [[V. Mehmed|Sultan Reşat]]'ın [[Selanik]] ve [[Manastır]] gezilerini filme aldı. Bu filmler günümüze kadar da ulaşmıştır. Uzkınay’ın filminin ilk film sayılmasının sebebi [[Makedonya]]'nın bugünkü sınırlarımız dışında kalmasıdır.
[[Dosya:Demolition of San Stefano (Ayastenafos).jpg|thumb|right|İlk Türk filmi ''[[Ayastefanos'taki Rus Abidesinin Yıkılışı]]'', ilk Türk Sinemacısı [[Fuat Uzkınay]] tarafından, 14 Kasım 1914'te, [[Yeşilköy]], [[İstanbul]]'da çekilmiştir.]]
Birinci Dünya Savaşı'nda Türk ordularının başkomutanı [[Enver Paşa]], savaş içinde [[Almanya]]'yı ziyaret ettiği sırada Alman ordusunun bir "Ordu Film Dairesi" kurduğunu görünce sinemanın propaganda açısından önemini kavramıştır. Yurda dönünce de ilk işi Türkiye'de hemen bir Ordu Film Dairesi'nin kurulmasını sağlamak olmuştur. Ordu Film Dairesi önceleri belge filmleri çekti. Bunlar savaşla, başkomutanın ve padişahın resmi ve özel yaşamlarıyla ilgili filmlerdi. Kuruluşun başına Türkiye'de halka ilk film gösterimini sağlamış olan [[Sigmund
Weinberg]] getirildi. Sonnradan siyasal düşüncelerle bu görevinden uzaklaştırıldı ve yerine yardımcısı olan [[Fuat Uzkınay]] geldi. Türk sinemasının ilk sekiz-dokuz yılında az sayıda film çekilmiştir. Bu filmler sonrasındaki sinema faaliyetleri de zaten Cumhuriyet dönemine girer. Enver Paşa'nın direktifiyle kurulan Merkez Ordu Sinema Dairesi dışında devletin sinemaya fazla ilgisi yoktur. Cumhuriyet döneminin başlarından itibaren iki özel film şirketi 1922'de kurulan [[Kemal Film]] ile 1928'de kurulan [[İpek Film]] şirketi, film yapımında ve ithalatında uzun süre etkin olmuştur.
===Tiyatrocular dönemi===
[[Dosya:Gokhan akcura sagda Nasitin millet tiyatrosu solda hilal ve milli sinema gunumuzde sol yikilmis.jpg|thumb|right|240px|[[Millî Sinema]] (1910) ve Hilal (solda), [[Millet Tiyatrosu]] (sağda)<ref>http://www.hayal-et.org/i.php/site/building/direkleraras</ref>]]
[[Dosya:Demolition of San Stefano (Ayastenafos).jpg|thumb|left|İlk Türk filmi ''[[Ayastefanos'taki Rus Abidesinin Yıkılışı]]'', ilk Türk Sinemacısı [[Fuat Uzkınay]] tarafından, 14 Kasım 1914'te, [[Yeşilköy]], [[İstanbul]]'da çekilmiştir.]]
Weinberg yalnızca askeri belge filmleri çekmekle yetinmedi. Yurdumuzda da başka sinema kuruluşu olmadığından konulu filmlerin çekilmesini bir öncülük görevi sayarak Enver Paşa'yı ikna etti, gerekli izni alarak konulu film çekimine başladı. Bunun için İstanbul'da gösteriler
[[Dosya:Fuat Uzkınay & Ayastefanos (San Stefano).jpg|thumb|right|240px|İlk Türk Sinemacısı [[Fuat Uzkınay]] ve [[Ayastefanos Abidesi]], 14 Kasım 1914, [[Yeşilköy]], [[İstanbul]].]]
yapan Benliyan'ın Milli Operet Kumpanyası'yla anlaştı. Kumpanyanın repertuarında bulunan "[[Leblebici Horhor Ağa (operet)|Leblebici Horhor Ağa]]" ile "[[Himmet Ağa'nın İzdivacı]]" filme almayı kararlaştırdı. "Leblebici Horhor" baş oyuncunun özrü dolayısıyla yarım kaldıysa da Moliere'in ünlü "Zoraki Nikah" adlı oyunundan uyarlanan “Himmet Ağanın İzdivacı”, [[Ahmet Fehim]], [[Behzat Haki]], [[İsmail Galip]] gibi Türk oyuncularının da katkılarıyla filme çekilebildi. Böylece Türkiye'de ilk konulu film çekilmiş oldu. Milli Müdafaa Cemiyeti'nin genç üyelerinden biri sonradan tanınmış bir gazeteci olan [[Sedat Simavi]] film işiyle ilgilenmeye başladı. Cemiyetin [[Divanyolu]]'ndaki binasının alt katında derme çatma bir stüdyo kuruldu. Cemiyet Başkanı Dr. Hikmet Hamdi'nin desteklediği ekip ilk planda iki konulu film çevirdi. Birincisi [[Mehmet Rauf]]'un bir piyesinden uyarlanan ve evlilik müessesesini kişinin hürriyetini sınırlayan bir pençe olarak
değerlendiren ilki ''[[Pençe (film, 1917)|Pençe]]'', diğeri de ''[[Casus (film, 1917)|Casus]]'' olmuştur.
Cemiyet adına, "[[Alemdar Vakası]]" adlı bir film çekilmesine rağmen kurgusu yapılamadığı için sonuçlandırılamadı. Daha sonra [[Hüseyin Rahmi Gürpınar]]'ın tiyatroya uyarlanan ünlü romanı ''[[Mürebbiye (film, 1919)|Mürebbiye]]'' filme çekildi. Zengin bir ailenin konağında mürebbiyelik yapan genç bir Fransız kadının ahlak kurallarını hiçe sayarak konaktaki erkekleri birbirine düşürmesini işleyen bu filmin gösterimini İstanbul'daki işgal yönetimi yasakladı. Böylece "Mürebbiye" Türkiye’de sansüre uğrayan ilk film oldu. Bu filmi [[Yusuf Ziya Ortaç]]'ın bir oyunundan sinemaya uyarlanan ''[[Binnaz (film, 1919)|Binnaz]]'' izledi. 1919 tarihinde çekilen bu film ilk başarılı iş
filmi oldu. Mürebbiye'ninde yapımcısı olan Malûl Gaziler Cemiyeti 1921'de sinemaya "[[Bican Efendi Vekilharç|Bican Efendi]]" tiplemesini getirdi. Bir Fransız oyunundan uyarlanan, Fuat Uzkınay'ın yönettiği ve [[Hüseyin Şadi Karagözoğlu]]'nun bir köşkün beceriksiz vekil harcını canlandırdığı ''[[Bican Efendi Velkilharç]]'' komedisi, büyük ilgi gördü. Aynı yıl çekilen devam filmleri ''[[Bican Efendi Mektup Hocası]]'' ve ''[[Bican Efendinin Rüyası]]'', ilk film gibi anlatımı düzgün ve keyifli filmler oldu.
===Muhsin Ertuğrul dönemi===
[[Dosya:Muhsin_ertugrul_01.jpg|thumb|180px|right|Türk sinemasının en önemli yönetmeni, [[Muhsin Ertuğrul]]]]
[[Muhsin Ertuğrul]], 17 yaşındayken tiyatro oyunculuğuyla sahnelere adım attı. [[Fransa]] ve [[Almanya]]'da bulundu. Alman filmlerinde sahne işçilerinden figüranlığa kadar değişik rollerde oynadı, yönetmenlik yaptı. [[İstanbul]]'a dönüşünde Kemal ve Şakir Seden Kardeşler'i film yapımcılığına özendirdi. [[Eyüp, İstanbul|Eyüp]]'te bir mensucat fabrikasında [[Kemal Film]] Stüdyosu kuruldu. Bu stüdyoda iki yılda (1922–1924 arası) 6 film üretildi. İstanbul'da ''[[İstanbul'da Bir Facia-i Aşk]]'', ''[[Boğaziçi Esrarı]]'', ''[[Ateşten Gömlek (film, 1923)|Ateşten Gömlek]]'', ''[[Leblebici Horhor (film, 1923)|Leblebici Horhor]]'', ''[[Kız Kulesinde Bir Facia]]'' ve ''[[Sözde Kızlar (film)|Sözde Kızlar]]''. Bu filmlerinin yönetmenliğini Muhsin Ertuğrul yaptı. Başrollerini [[Anna Mariyeviç]] ile [[Vahram Papazyan]]'ın oynadığı ''İstanbul'da Bir Facia-i Aşk'', fettan bir kadının aşıklarından biri tarafından öldürülmesini konu alıyordu. Muhsin Ertuğrul bu filmiyle Türk sinemasında kendi adıyla anılacak bir dönemi de başlatmış oldu. Bir [[Bektaşilik|Bektaşi]] şeyhinin etrafında geçen ve [[Yakup Kadri Karaosmanoğlu|Yakup Kadri]]'nin ''[[Nur Baba (roman)|Nur Baba]]'' adlı romanından uyarladığı ''[[Boğaziçi Esrarı]]'' filminin setini Bektaşiler basıp dekorları parçalayınca filmin gösterimi bir yıl sonrasına sarktı. [[Halide Edib Adıvar]]'ın aynı adlı romanından uyarlanan ve bir kadının gözünden [[Kurtuluş Savaşı]]'nı anlatan ''[[Ateşten Gömlek (film, 1923)|Ateşten Gömlek]]'' filminde oyuncu seçimi için Muhsin Ertuğrul değişik bir yol izleyerek gazete ilanı verdi. Başvuranlar arasından Münire Eyüp ([[Neyyire Neyir]]) ve Bedia Şekip ([[Bedia Muvahhit]]) film için seçildi. Böylece 1920 yılında bir Türk kadınının tiyatroda oynamasından sonra ([[Afife Jale]]) sinemada da azınlık mensupları dışında Türk kadınlarının oynamasının yolu açıldı. Kurtuluş savaşını izleyerek 1923'te çevrilen ''Ateşten Gömlek'' sadece milli duyguları coşturan konusu ile değil akıcı üslubu ve kudretli oyuncularıyla da Türk Sinema tarihinde ilk önemli film olarak yerini aldı. Cumhuriyetin ilanından 6 ay önce işgal altındaki İstanbul'da oynatılan film büyük ilgi gördü. Bir operetten uyarlanan ''[[Leblebici Horhor (film, 1923)|Leblebici Horhor]]'' ise salonda müzik çalınmasına rağmen sessiz sinemada başarılı olamadı. [[Peyami Safa]]'nın romanından uyarladığı ''[[Sözde Kızlar (film)|Sözde Kızlar]]'' filmini tamamladıktan sonra [[Rusya]]'ya giden ve burada da filmler çeken Ertuğrul, Türkiye'ye döndü.
Muhsin Ertuğrul daha sonra evleneceği [[Neyyire Neyir]] ile beraber filmlerde oyunculuk da yaptı. 1932'de ilk Türk sesli filmi ve ilk Türk ortak yapımı (Türk, Mısır, Yunan) ''[[İstanbul Sokakları'nda (film, 1931)|İstanbul Sokaklarında]]'' adlı filmi çekti. Aynı kızı seven biri kör iki kardeşin çekişmesi ele alan ve tam bir melodram olan bu film seyircinin büyük ilgisini çekti. 1932’de çevirdiği “Bir Millet Uyanıyor” filmi milli duyguları cçoşturan, halkın beğenisini kazanan bir filmdi. Bunun dışında ''[[Karım Beni Aldatırsa]]'', ''[[Söz Bir Allah Bir]]'', ''[[Milyon Avcıları]]'', ''[[Cici Berber]]'' ve ''[[Leblebici Horhor (film, 1923)|Leblebici Horhor Ağa]]'' gibi müzikli filmler çevirdi. Ertuğrul ilk Türk kadın film yıldızını da sinemaya kazandırdı. Ertuğrul’un ''[[Aysel Bataklı Damın Kızı]]'', ''[[Şehvet Kurbanı]]'' ve ''[[Tendeki Şeytan]]'' filmlerinde rol verdiği [[Cahide Sonku]], seyircinin yüzüne aşina olduğu ilk kadın yıldızımız oldu. Ertuğrul'un çoğu oyuncusu gibi tiyatro kökenli olan Sonku, adıyla filme seyirci çeken, taklit edilen bir yıldız haline geldi. Sonraları film şirketi de kuran Cahide Sonku'nun hayatı sefalet ve yalnızlık içinde sona erdi. İlk renkli Türk filmi Muhsin Ertuğrul'un 1953 yılında yönettiği ''[[Halıcı Kız]]'' filmidir. Muhsin Ertuğrul, doğuşundan 1940'lara kadar Türk sinemasındaki tek adamdır. Yurt dışında da bulunup filmler çevirdiği için Ertuğrul, Türkiye'de zenginleri filmlerine yapımcı olmaya ikna etmekte zorlanmamıştır. Sinemamızda ilklerin adamı olan bu yönetmen birçok yönden eleştiriye uğramıştır. Bu eleştirilerden bazıları şöyle sıralanabilir:
* Kendisi de tiyatro kökenli olduğu için filmlerinde tiyatrocuları oynatmak, filmleri tiyatrovari oyunculuk ve yönetmenlik anlayışla çekmek. Sinemaya hep tiyatro açısından bakmak.
* Uyarlama salgınını başlatmak. (Ertuğrul'un çektiği 30'u aşkın filmden 8'i yabancı filmlerden, 11'i tiyatro eserlerinden uyarlamadır.)
* Filmlerinde klişelere çok yer vermek, sinemamıza ağdalı melodram geleneğini yerleştirmek.
* Kendi kusurlarını tekrarlayan bir yönetmen kuşağı yetiştirmek. Bu kadar ağır eleştirilse de Ertuğrul'un sinemamızın öncüsü olduğu ve daha önce yapılmayanları yaptığını söyleyebiliriz.
===Yeşilçam (1945-1980)===
[[Dosya:Turk-sineması.jpg|thumb|right|480px|Yeşilçam sineması. ''1. sıra'': [[Ayla Algan]], [[Adile Naşit]], [[Ahmet Mekin]], [[Ayhan Işık]], [[Bilal İnci]], [[Ayşen Gruda]], [[Bülent Kayabaş]], [[Belgin Doruk]], [[Bedia Muvahhit]], [[Bulut Aras]] ''2. sıra'': [[Cahide Sonku]], [[Cüneyt Arkın]], [[Cevat Kurtuluş]], [[Ediz Hun]], [[Çolpan İlhan]], [[Eşref Kolçak]], [[Göksel Arsoy]], [[Filiz Akın]], [[Fikret Hakan]], [[Fatma Girik]] ''3. sıra'': [[Zeki Alasya]] & [[Metin Akpınar]], [[Erol Taş]], [[Gülşen Bubikoğlu]], [[Ekrem Bora]], [[Feridun Karakaya]], [[Halit Akçatepe]], [[Şener Şen]], [[Kadir İnanır]], [[Hülya Koçyiğit]], [[Hulusi Kentmen]] ''4. sıra'': [[İzzet Günay]], [[Öztürk Serengil]], [[Tarık Akan]], [[Türkân Şoray]], [[Sadri Alışık]], [[Müşfik Kenter]], [[Kemal Sunal]], [[Kartal Tibet]], [[Münir Özkul]], [[Yılmaz Güney]] ''5. sıra'': [[Müjdat Gezen]], [[Müjde Ar]], [[Tuncel Kurtiz]], [[Perran Kutman]], [[Metin Serezli]], [[Hale Soygazi]], [[Nubar Terziyan]], [[Şevket Altuğ]], [[Oya Aydoğan]], [[Necla Nazır]]]]
[[İkinci Dünya Savaşı]]'nın başlaması ve bitmesi, Türkiye'nin [[Demokrat Parti]] ile gerçek mânâda çok partili hayata geçmesi, yeni yönetmenlerin ortaya çıktığı ve Yeşilçam sinemasının başladığı yıllar oldu. [[Faruk Kenç]], 1930'ların sonuna kadar tek adam olan Muhsin Ertuğrul dışında yönetmenlik yapan ilk isimdi. ''[[Taş Parçası]]'' (1939) filmiyle sinemaya atılan Kenç, tiyatro kökenli olmadığından filmlerinde de tiyatro etkisi yoktur, ancak filmleri vasatın üzerine çıkamaz. Ertuğrul filmlerini sesli çekerken, Faruk Kenç filmi sessiz çekip sonradan seslendirerek Türk sinemasının hemen benimseyeceği bir uygulamayı başlatmış oldu. 1948'de yabancı filmlerden yüzde 70 alınan verginin yerli filmlerde yüzde 25'e düşürülmesiyle yeni yönetmen sayısında ve film üretiminde büyük artış yaşandı. 1950'lerden sonra sinema salonları [[Anadolu]]'da bir ölçüde yaygınlık kazanmaya başlamıştır. Yeşilçam sineması dediğimiz dönem, daha çok 1950–1960 yılları arasını anlatır. Bu dönem sinemasının en bariz özelliği sinemanın bir eğlence niteliğinde hoşca vakit geçirme aracı olarak anlaşılmasıdır. Bol miktarda salon komedileri, kan davasını konu alan köy filmleri, aşk ve namus filmleri çekilmiştir. Bu dönem Türk sinemasının yapılanmasında önemli bir kilometre taşıdır. Türk sinemasında yılda iki yüzü aşkın film üretilmiştir. 1950 ile 1960 arasındaki on yıllık dönem, Türk toplumsal gerçekçiliği için büyük önem taşır. 1948–1959 yılları arısında Türk ulusal sineması için sağlam temeller atılmaya başlanmıştır. Ucuz melodramlar ve tiyatro oyunları dışında bir sinema kavramı ilk defa bu yıllarda oluşmuştur. Bu dönemde yaşanan büyük gelişmeler içinde üç unsur, toplumsal gerçekçi bir sinemanın ortaya çıkışını sağlayacak alt yapının kurulması açısında önemlidir. Bu unsurları şöyle sıralanabilir:
* Yeşilçam olarak bildiğimiz yeni bir sinema endüstrisinin ortaya çıkması ve böylelikle film ve sinema salonu sayısında büyük artış olması.
* Film çekmeye hevesli ve yetenekli yeni bir yönetmen kuşağının doğması, "[[Kara Film]]" ya da "Köy Filmi" gibi yeni arayışların belirmesi.
* Sinema eleştirisinin ciddi dergilerde yer almaya başlaması, sinema kuruluşlarının ve sinema yayıncılığının artması.
Ayrıca sinemanın profesyonel olarak meslek edinilmesi, bu amaçla yönetmen, oyuncu, teknik ekip yetiştirilmesinin daha organize yapılması sağlanmıştır. Bir anlamda Yeşilçam sinema için bir altyapı sağlamıştır denebilir.
1950'li yıllar döneminin en ilginç özelliklerinden biri, piyasa romanı olarak adlandırılan romanların filme çekilmesidir. Bunlara örnek olarak [[Kerime Nadir]], [[Muazzez Tahsin]], [[Esat Mahmut]] uyarlamaları örnek olarak verilebilir. Bu tür filmler özellikle İstanbul'da
geçen gündelik hayatı bir ölçüde şekilsiz modernleşmeci bir tarzda ele alınan filmlerdir. 1950–1960 yılları arasında iyice yaygınlaşan piyasa romanları uyarlamaları Türk sinemasında kalıcı izler bırakmıştır, hatta bugün bile o yılların sinemadaki izlerini görmek mümkündür.
[[27 Mayıs Darbesi|1960 darbesi]]'ne gelene kadar Türkiye'de yıllık film üretimi 80'i bulmuştu. Vasıflı birkaç yönetmen dışında çoğu sinemacı, yıldız sistemine dayanan ve seyircinin duygularına hitap ederek sadece vakit geçirtmeyi amaçlayan bir sinema kültürü oluşturdular. Sinemanın çok büyük bir maddi yatırım gerektirmeyen iyi bir kazanç kapısı olduğunu sezen girişimciler, [[Yeşilçam Sokağı]]'nın çevresini film yazıhaneleriyle doldurmuşlardı. Filmin iyi bir gişe yapmasının en kolay yolu, başarılı olmuş filmlerin taklit edilmesiydi. Yetişmiş insan gücünün ve teknik cihazların eksikliği bile film üretiminin artışına engel olamadı. Sanat birikimi ya da
estetik kaygısı olmayan sinemacılar el yordamıyla ve bir-iki en fazla dört hafta içinde çektikleri filmlerle yeni bir işkolunun doğmasını sağladılar. Kötü kalpli zenginler, temiz kalpli yoksul kızlar ve delikanlılar, namus uğruna işlenen cinayetler, kötü yola düşmüş ama altın kalpli fahişeler, gibi klişeler git gide yerleşti. Bu dönemdeki filmleri izleyenler o yılların Türkiye'si hakkında filmlerde, filmin çekildiği yerin görüntüleri dışında hiçbir şey bulamazlar. Kendi tarzını oluşturan, sinemayı sanat olarak gören, ayağı yere basan sinemacılar her zaman oldu. Sayıları az da olsa bazı yönetmenler sinema sanatına katkıda bulunmaya devam etti. Ancak Yeşilçam sinemasının ana yolu her zaman seyircinin beklentisine göre film çeken ve sinemayı sırf eğlence amaçlı kullanan sinema tüccarlarınındı. Yeşilçam yapımcıları filmlerden büyük paralar da kazandılar. Ancak bu gelirler hiçbir zaman sinemamıza altyapı kazandırmak için harcanmadı. Birkaç saatte yazılmış veya gişe başarısı yakalamış yabancı filmlerden uyarlanan senaryolarla filmler çekildi. Yeşilçam sinemasında filmleri birkaç türde toplamak mümkündür. Birbirinin sonsuz sayıda kopyası gibi duran ğdalı melodramlar, tarihi olayları işleyen kahramanlık filmleri, Hazreti Ali, Rabia gibi konularla dini duygulara seslenen filmler, yoksulluk ve diğer sıkıntıları öne çıkartan yapımlar ve dünyanın belki de hiçbir ülkesinde olmayan [[Superman]], [[Zagor]], [[Tommiks]], [[Tarzan]], [[Batman (karakter)|Batman]] gibi yabancı [[Çizgi roman]] ve [[Western]] uyarlamaları.
;Süper kahramanlar dönemi
[[Yılmaz Atadeniz]]'in ve onu izleyen sinemacıların en büyük esin kaynağı 1940'ların Amerikan serileriydi. [[Zorro]] ve [[Yalnız Süvari]] gibi maskeli kahramanlara bir süre sonra ''[[Demir Pençe]]'' ve ''[[Şimşek Hafiye]]'' gibi yerel uyarlamalar eşlik ediyordu. Kostümlü kahramanların en ünlüsü olan [[Superman]]. ''[[Süpermen Fantomaya Karşı]]'' (1969) ile [[Türkiye]]'yi ziyaret etmişti. İki yıl sonraysa ''[[Süper Adam]]'' (1971) ve ''[[Süper Adam Kadınlar Arasında]]'' (1972) ile geri dönüyordu. Yıllar sonra [[Christopher Reeve]]'li filmin elde ettiği başarının ardından başrolünü [[Tayfun Demir]]'in oynadığı Türk taklidi ''[[Süpermen Dönüyor (film, 1979)|Süpermen Dönüyor]]'' (1979) gösterime giriyordu. Başrol oyuncularının benzerlerini oynatmanın yanı sıra [[John Williams]]'ın orijinal filmdeki müziğinden bile alınlılar yapılmıştı. Filmin yapımcı ve yönetmeni [[Kunt Tulgar]], tek kişilik bir endüstri gibiydi. Yapım ve yönetimden önce işe 1960'larda oyunculukla başlamıştı. Gerilim ve cinayet filmleri çeken şirketi [[Kunt Film]], ''[[Tarzan Korkusuz Adam]]'' (1974) adlı bir [[Tarzan]] ve bir dövüş sanatları filmi bile çekmişti. Oyuncuların büyük bölümü yarış sonrası ıskartaya çıkarılmış gibi görünen motorların üstüne binip sürekli olarak etrafta dolanıyordu. Bu tür yapımların ucuzluğu, bütün bu alt-türün abartılı bir parodisi olan Yılmaz Atadeniz'in, ''[[Süper Selami]]'' (1979) filmi için büyük fayda sağladı. Neyse ki süper kahramanlı bütün Türk filmleri baştan savma değildi. Karmaşık ve grotesk ''[[3 Dev Adam]]'' (1973) şaşırtıcı bir [[sadizm]] sahnesiyle açılır. Genç bir kadın boğazına kadar kuma gömülmüştür. Perdede gösterilmese de kötü adamların kadının yüzünü bir takma motor pervanesiyle doğradığını, çetenin dişi üyelerinden birinin çıplak bacaklarına sıçrayan kanlardan anlarız. Tek boyutlu tiplemeleri, hızlı aksiyon formülü ve tuhaf senaryosu ile Üç Dev Adam, pek çok filmden çok daha fazla filme alınmış çizgi romandır.
Üç Dev Adam'daki ilkel sadizme, çizgi roman uyarlaması olmasa bile Türk popüler sinemasında sıkça rastlanır. [[Göksel Arsoy]]'un yapımcılığını ve başrolünü üstlendiği üç [[James Bond]] taklidi film, sinsi bir zulümle doludur. ''[[Altın Çocuk]]'' (1966), [[Altan Günbay]]'ın oynadığı kel kafalı kötü adamla karşılaşır. Siyahlar giyen bu kötü adamın en büyük zevki, çıplak kadınların vucudunda sigara söndürmek, düşmanlarını çivili odalara hapsetmektir.Boynunda ilmik bağlı bir kadın, bir buz tabakasının üstüne çıkmaya zorlanır. Bir ısıtıcı getirerek buzu eritmeye başlayan Günbay, öfke ve şehvet dolu bakışlarla buz eridikçe boynundaki ilmeğin gerilerek kızı boğmasını izler. Nispeten daha insaflı bir eğlenceyi, yine bir Santo klonuyla karşılaştığımız ''[[Yılmayan Şeytan]]'' (1972) filminde izleriz. Binici kıyafeti, çift siperlikli şapkası ve lületaşı piposuyla şişman, bodur bir [[Sherlock Holmes]] uyarlamasının arkadaşlığını yaptığı kahramanımız, nefis bıyıklanyla doğrudan [[Sax Rohmer]] alıntısı olan kötü adam Dr. Şeytan ile mücadele ederler. Doktorun en büyük kozu, hantal hantal yürürken renkli ışıklar ve kıvılcımlar saçan, ambalaj kutularından yapıldığı açıkça belli devasa gümüş bir robottur.
;Siyasal Sinema ve Yılmaz Güney
[[Dosya:Yol-film-1981.jpg|thumb|right|Türkiye'nin ilk [[Altın Palmiye]] alan filmi ''[[Yol (film)|Yol]]'' (1982)]]
Türk Sineması'nın en önemli sinema adamlarından olan [[Yılmaz Güney]]'in asıl adı Yılmaz Pütün'dür. 1937 tarihinde [[Adana]]'da doğmuş ve 9 Eylül 1984'te [[Paris]]'te ölmüştür. 114 filmde oyunculuk yapan Güney, bu filmlerin 64 tanesinin senaryosunu yazmış, 15 filmin
yapımcılığını üstlenmiş, 26 filmin de yönetmenliğini yapmıştır. Oyuncu-senarist-yönetmen ve yapımcı kişiliğini bir
araya toplayan Yılmaz Güney, pamuk işçiliğinden gazoz ve simit satıcılığına kadar çeşitli işlerde çalıştı. And Film ve
Kemal Film şirketlerinin bölge temsilciliklerinde film dağıtıcılığı yaptı. Oyuncu-senarist-yönetmen ve yapımcı kişiliğini bir
araya toplayan Yılmaz Güney, pamuk işçiliğinden gazoz ve simit satıcılığına kadar çeşitli işlerde çalıştı. And Film ve
Kemal Film şirketlerinin bölge temsilciliklerinde film dağıtıcılığı yaptı. [[Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi]]'nde sürdürdüğü yüksek öğrenimi sırasında yönetmen [[Atıf Yılmaz]]'la tanıştı. Onun yardım ve desteğiyle sinema çalışmalarına başladı. Aynı zamanda Atıf Yılmaz'ın asistanlığını üstlendi. 1956 yılında ''[[Onüç (dergi)|Onüç]]'' dergisinde yayınladığı bir hikâyeden dolayı hakkında soruşturma açıldı. 1963 yılında yeniden sinemaya dönerek, küçük şirketlerin aceleye getirilmiş, sıradan serüven filmlerinde rol aldı. Zaman zaman bu filmlerin senaryo yazımından çekimine kadar tüm aşamalarına katıldı. Kabadayılık ve kavganın ağırlıkta olduğu bu filmlerde canlandırdığı ezilen, itilen, ama yazgısını kabul etmeyen; baskı ve kötülüğe karşı tek başına direnip mücadele eden "Dürüst Anadolu Çocuğu" tipiyle büyük ün kazandı. Özellikle, bu tiplerle kolayca özdeşleşen Anadolu izleyicisi tarafından çok tutuldu ve aranan bir aktör olarak kendini kabul ettirdi.
Filmlerinden birinin de adı olan "Çirkin Kral" adıyla anılmaya başladığı bu dönemde, öyküsü kendisine ait olan, [[Lütfü Akad]]'ın ''[[Hudutların Kanunu]]'' filmindeki oyunculuğuyla Türk sinemasında yeni bir oyuncu tipini yarattı. Bu dönemde çektiği ''[[Umut (film, 1970)|Umut]]'', Yılmaz Güney sinemasında bir dönemi kapayıp yepyeni bir dönem açarken” aynı zamanda Türk sinema tarihinin de başyapıtları arasında yer aldı. Türkiye'nin [[12 Mart Muhtırası|12 Mart Askeri Darbesini]] yaşadığı 1972 yılında siyasal olaylara karıştığı gerekçesiyle tutuklandı ve iki yılı aşan bir tutukluluk döneminin ardından 1974'te gene büyük bir ilgiyle karşılanan ''[[Arkadaş (film)|Arkadaş]]'' filmini çekti. Aynı yıl Adana'da ''[[Endişe (film)|Endişe]]'' filmini çekerken karıştığı bir olay sırasında, bir yargıcı vurarak öldürmesi üzerine 19 yıl hapis cezasına mahkum oldu. Cezaevindeyken sinemayla olan ilişkisini, ince ayrıntılarına kadar yazıp oluşturduğu senaryolarla sürdürdü. Bunlardan, [[Zeki Ökten]] tarafından yönetilen ''[[Sürü (film)|Sürü]]'', yurt içinde ve yurt
dışında çok sayıda ödül kazandı. ''[[Düşman (film, 1979)|Düşman]]'' yine Zeki Ökten tarafından, ''[[Yol (film)|Yol]]'' ise [[Şerif Gören]] tarafından çekildi. 1980'de ceza evinden kaçan Yılmaz Güney, gizlice yurt dışına çıktı ve Paris'e yerleşti. Kurgusunu yeniden gerçekleştirdiği ''Yol'', 1982 [[Cannes Film Festivali]] Büyük Ödülü olan [[Altın Palmiye]]'yi, [[Costa Gavras]]'ın ''[Kayıp (film)|[Kayıp]]'' adlı filmiyle paylaştı. Yurda dönme çağrısına uymayınca 1983'te vatandaşlıktan çıkartıldı. Aynı yıl Fransa'da ''[[Duvar (film)|Duvar]]'' adlı son filmini çekti. Güney, 9 Eylül 1984 tarihinde yakalandığı amansız hastalıktan kurtulamayarak hayatını kaybetti.
;Erotik Film Furyası ve Sinemanın Kriz Yılları
1960'lı yıllardaki Yeşilçam sineması, kuralcı ve dayatmacı bir ahlak anlayışı içinde kadın kimliklerini iki temel çizgiye "Masum kız" ve "Kötü kadın" olarak ayırır. Bu karakterler ya iyidirler ya kötü. Yeşilçam sinemasının masum kızları jönlerinin, yani esas oğlanların
karşısındaki esas kızlardır. Yürek yakarlar, ama yuva yıkmazlar. Cinselliklerini ve özellikle de öteki kadın olma özlemlerini dışa vurmazlar, içlerinde bastırmışlardır. Kötü Kadın" dediğimiz tiplemeler, daha çok yan hikaye oyuncuları’dır. Cinsel cazibelerini harekete geçirip birbirlerini seven âşık çiftlerin aralarına girerler. Sevdiler mi kötü severler. Çünkü acımasızdırlar. Bu var olma savaşı içinde cinselliklerini ve Öteki Kadınlıklarını bir silah gibi kullanan fettan kadın tiplemeleri, bir kesimin bakış açısıyla dışlanıp alt sınıf oyuncuları olarak görülse de çoğu kez birlikte oynadıkları Esas Kız'ların önüne geçerler. Öykülerin içinde rolleri ne kadar kısa olsa da asıl karakter yaratanlar, bu çizginin oyuncularıdır. [[Atıf Yılmaz]]'ın ''[[Ölüm Perdesi]]'' filminde, [[Metin Erksan]]'ın ''[[Suçlular Aramızda]]'' filminde, [[Halit Refiğ]]'in ''[[Şehrazat (film)|Şehrazat]]'' filmindeki kadın karakterler, tam bir vamp kadın'dır. Bu dönemde ticari kaygıyla ilgili piyasa filmleri yapılmış olup çoğu oyuncu ve yönetmenlerin sinema sektöründen elinin eteğinin çekildiği bir dönem olmuştur. 1970'lerde çoğu ülkede olduğu gibi Türkiye'de de erotik film furyası başladı. 1972'de ''[[Parçala Behçet]]'' ile başlayan erotik komediler, Türk sinemasında hızla salgına dönüştü. Bu tarz filmler önceleri seyirci sayısında geçici bir artışa sebep olsa da gerçek sinema seyircisini sinemadan uzaklaştırdı. Sinema alışkanlığı kazanmış ve düzenli sinemaya giden pek çok aile normal filmlerin arasına bile bu tarz parçaların konulmasıyla sinemaya gidemez oldu. Bu sebeple klasik Yeşilçam filmlerinin seyircisi kalmadı. Film yapımcılarının yapım maliyetlerini bile karşılayamaz hale gelmesi, Türk sinemasında ilk ve gerçek bir krizin başladığını gösteriyordu.
===Modern sinema===
{{Yıllara göre Türk filmleri}}
=== 1896-1913 ===
[[1980 Askerî Darbesi]] Türk sinemasında da değişime sebep oldu. Erotik filmler furyası yerini arabesk sanatçılarının rol aldığı
Osmanlı'nın sinemayla tanışması ilk kez 1895 yılında gerçekleşmiştir. [[Lumière Kardeşler]]'in [[Bir Trenin La Ciotat Garına varışı]]'nı anlatan ''L'Arrivée d'un train en gare de La Ciotat'' filminin, 29 Aralık 1895'te, [[Paris]]'teki ilk gösteriminden yaklaşık bir yıl sonra, bir [[Alman Yahudileri|Alman Yahudisi]] olan [[Sigmund Weinberg]] tarafından, İstanbul [[Galatasaray, Beyoğlu|Galatasaray]]'daki bir birahanede gösterilmesiyle Türk toplumu sinemayla tanışmıştır.
melodramlara bıraktı. Özgürlüklerin kısıtlandığı bu ortamda pek çok yönetmen de entelektüel kaygıların ağır bastığı bunalımlı, bireysel
konuları işleyen filmlere yöneldi. Amerikan film şirketlerinin sinema salonlarını satın alarak sadece kendi filmlerini oynatmaları
televizyonun yaygınlaşmasıyla birleşince 1980'lerin sonunda Türk sineması ilk ve en büyük kriz dönemine girdi. Yapımcı firmalar bir bir
kepenk kapattı, seyirci vurdulu-kırdılı filmlere alışınca salonlar Amerikan filmleriyle doldu. Bu yıllarda nitelikli filmler de çekildi. [[Ertem Eğilmez]]'in arabesk filmlerinin yapısını komediyle harmanladığı kült filmi [[Arabesk (film)|Arabesk]]'' (1988) seyircinin ilgisini çekti. [[Nesli Çölgeçen]], büyük kente göç etmeye mecbur kalan bir köy ağasının şehre ayak uydurmaya çalıştığı ''[[Züğürt Ağa]]'' (1985) filminin başarısını ''[[Selamsız Bandosu]]'' (1987) ile devam ettirdi. Bu dönemin öne çıkan bir başka filmi de [[Tunç Başaran]]'ın ''[[Uçurtmayı Vurmasınlar]]'' filmidir. 1990'larda sinemanın genel yapısını yeni bir doğrultuya girdiği görüldü. Yeşilçam düzeninin çökmesi, yapımcılığın da sonu olmuştu. Bu durumda yönetmenler çekecekleri filmin giderlerini karşılayacak kaynağı da bulmak zorunda kaldılar.
=== 1910-1930 ===
Eurimages'dan sağlanan mali desteğin de katkısıyla uluslararası festivallerde ilgi uyandıran ve ödüller alan filmler üretildi. Ortalama 20 filmin çekildiği bu yıllarda [[Yavuz Turgul]]'un yönettiği ''[[Eşkıya (film)|Eşkıya]]'', iki buçuk milyon seyirciye ulaşarak Türk sinemasının iş yapabileceği yeniden gösterdi. Eşkıya'nın açtığı yoldan ilerleyen ''[[Vizontele]]'', ''[[Kahpe Bizans]]'', ''[[G.O.R.A.]]'', ''[[Neredesin Firuze]]'', ''[[Babam ve Oğlum]]'' gibi popüler filmler, Türk sinemasına yeni bir canlılık getirdi. Avrupa'da [[Fransa]] hariç hiçbir ülkede Amerikan filmleri karşısında yerli filmlerin seyirci oranı yüzde 10'u geçmezken, 2005 yılında Türkiye'de 28 milyon seyircinin 11 milyonu yerli filmleri tercih etti. (% 40). 2006 yılının sadece ocak ayında 6 milyon biletin 5 milyonu yerli filmlere kesildi. Türk sinemasına yeni bir hareket getiren bu rönesansı sağlayan çoğunlukla magazin kültürü oyuncuların rol aldığı, seyirci beklentilerine göre çekilmiş filmler olsa da Türk sinemasının hâla ayakta olduğunu göstermesi bakımından önemlidir. [[Handan İpekçi]] ''[[Büyük Adam Küçük Aşk]]'' (2001) filminde evine sığınan ve Türkçe bilmeyen küçük bir kızla ile emekli bir hakimin dostluğa dönüşen çatışmasını işledi. Bir ara yasaklanan film, yurt dışında da ilgi gördü. Sinemaya ''[[Gemide]]'' filmiyle başlayan ve ''[[Dar
Türkiye'de halka açık ilk sinema 19 Mart 1910’da, İstanbul [[Şehzadebaşı, Fatih|Şehzadebaşı]]’nda "[[Millî Sinema]]" adı altında faaliyete geçmiştir.{{olgu}} O zaman [[İstanbul Sultanisi]]’nde gösterimler düzenleyen ekip maddi imkân bularak ikinci Türk sineması [[Ali Efendi Sinemaları]]’nı açmıştır. Türkiye’de sinemanın kurumlaşması ise [[I. Dünya Savaşı]] döneminde gerçekleşmiştir. Alman ordularının, filmleri bir [[propaganda]] unsuru olarak ve askerlerin eğitimi için kullandığını gören, dönemin Osmanlı İmparatorluğu [[Başkumandan]] Vekili ve [[Harbiye Nazırı]] görevlerini sürdüren [[Enver Paşa]], sinema olgusunun önemi farketmiş ve 1915’te [[Merkez Ordu Sinema Dairesi|Merkez Ordu Sinema Dairesi (MOSD)]]’ni kurarak, Türk Sineması’nın kurumlaşmasının temellerini atmıştır. MOSD’nin kurulması ve takip eden dönemde yapılan hikâyeli filmler sinema tarihi için o yılların en önemli gelişmelerindendir.<ref name="MOSD">http://www.kameraarkasi.org/sinema/makaleler/ordununrolu.html</ref> Aynı dönemde [[Fuat Uzkınay]]'ın çektiği "''[[Ayastefanos'taki Rus Abidesinin Yıkılışı]]''" adlı belgesel Türk Sineması'nın ilk eseri olarak 14 Kasım 1914 tarihinde gösterime girmiştir. 150 metrelik bir belgesel olarak çekilen filmin günümüze hiçbir kopyası ulaşmamıştır.<ref>{{Web kaynağı | başlık = İlk Türk filmi 97 yıl önce vizyona girdi | url = http://www.sondevir.com/?aType=haber&ArticleID=35209 | yayıncı = sondevir | erişimtarihi = 25 Aralık 2012 | tarih = 12 Kasım 2011 | arşivurl = http://web.archive.org/web/20160328044935/http://www.sondevir.com/?articleid=35209&atype=haber | arşivtarihi = 28 Mart 2016}}</ref>
Alanda Kısa Paslaşmalar]]'', ''[[Laleli'de Bir Azize]]'' ile devam eden [[Serdar Akar]], ''[[Kurtlar Vadisi Irak]]'' ile Türk sinemasında en yüksek gişe başarısına imza attı.
1916 yılında [[Müdafaa-i Milliye Cemiyeti]] de aldığı bir kararla sinema çalışmalarına başlamış, [[Almanya]]’dan getirttiği aletlerle film çekimlerine başlayan cemiyet, savaştan görüntülerin de yer aldığı haber filmi niteliğinde filmler hazırlamıştır.<ref name="MOSD"/>
==Önemli yönetmenler==
===Muhsin Ertuğrul===
{{ana|Muhsin Ertuğrul}}
1928 yılında [[İpek Film]]'in kurulmasına öncülük eden sanatçı, İpekçiler ailesinin de kendisine büyük bir maddi ve manevi destek vermesi ile çağdaş sinema teknolojisinin Türkiye'ye getirilmesine önayak oldu ve de 1931 yılında ilk Türk sesli filmi ''[[İstanbul Sokakları'nda (film, 1931)|İstanbul Sokaklarında]]'' adlı filmi çekti. Aynı yılın sonlarında İpekçiler tarafından ilk sesli film stüdyosu İstanbul'da kuruldu. [[Ankara Devlet Konservatuvarı]]'nın Tatbikat Sahnesi'nde yönetici olarak bir süre görev yapan Ertuğrul, daha sonra [[İstanbul Şehir Tiyatroları]] bünyesinde çalışmalarda bulundu. 1919 ile 1953 yılları arasında pek çok sinema filmini yöneten ve senaryo yazarlığı yapan Muhsin Ertuğrul, ayrıca aralarında ''[[Kız Kulesinde Bir Facia]]'' ve ''[[Ateşten Gömlek (film, 1923)|Ateşten Gömlek]]'' adlı filmlerinde bulunduğu on filmde oyuncu olarak görev aldı. Son olarak 1953 yılında ilk renkli Türk filmi olan ''[[Halıcı Kız]]'' adlı sinema filminin yönetmenliğini yapan Muhsin Ertuğrul, filmin gişede başarısız olması nedeniyle sinema hayatına son vererek kendisini tiyatroya adadı. 1929-1939 yılları arasında Türkiye'de film çeken tek kişidir. Türk sinemasında ilklere imza atan yönetmendir.
İlk konulu Türk filminin ise, her ikisi de 1917'de Müdafaa-i Milliye Cemiyeti tarafından çekilen,<ref name="MOSD"/> ''[[Pençe (film, 1917)|Pençe]]'' veya ''[[Casus (film, 1917)|Casus]]'' adlı filmler olduğu konusunda tartışmalar bulunmaktadır. Aslında Türk sinemasında ilk konulu film denemesi ''[[Leblebici Horhor Ağa (film, 1916)|Leblebici Horhor Ağa]]'' olmasına rağmen film oyunculardan birisinin ölmesi üzerine tamamlanamamıştır. İkinci film ise ''[[Himmet Ağa'nın İzdivacı]]'' olmasına rağmen, filmin oyuncuları [[Çanakkale Savaşı]]'na katıldıklarından dolayı çekimler ancak 1918 yılında tamamlanmıştır.<ref name="tarih">{{Web kaynağı | başlık = Türk Sinemasının İlkleri | url = http://www.odatv.com/n.php?n=iste-turk-sinemasinin-ilkleri-0611101200 | yayıncı = odatv | erişimtarihi = 15 Ağustos 2013 | tarih = 06.11.2010 | arşivurl = http://web.archive.org/web/20160409020525/http://odatv.com/n.php?n=iste-turk-sinemasinin-ilkleri-0611101200 | arşivtarihi = 9 Nisan 2016}}</ref>
===Yavuz Turgul===
{{ana|Yavuz Turgul}}
İktisad fakültesi gazetecilik enstitüsünü bitirmesinin ardından gazetecilik yapmaya başladı. Uzun süre ''[[Ses (dergi)|Ses]]'' dergisinde çalıştı. 1976'da [[Ertem Eğilmez]]'in desteğiyle, [[Arzu Film]]'e senaryo yazmaya başladı. İlk kez ''[[Sultan (film, 1978)|Sultan]]'' filminin senaryosu ile dikkat çekti. ''[[Çiçek Abbas]]'' ve ''[[Züğürt Ağa]]'' filmleri ile başarısını devam ettirdi. 1984 yılında, ''[[Fahriye Abla (film)|Fahriye Abla]]'' filmi ile yönetmenliğe başladı. ''[[Muhsin Bey]]'' ve ''[[Gölge Oyunu (film)|Gölge Oyunu]]'' filmlerinin ardından 1996 yılında izleyici rekorları kıran ''[[Eşkıya (film)|Eşkıya]]'' filmini çekti ve başarısını en üst düzeye çıkardı.
Senaristliğinin ve yönetmenliğini üslendiği ''[[Gönül Yarası]]'' adlı film, yaptığı son filmdir ve o yıl Türkiye'den [[Akademi Ödülleri|Oscar]] adayı olarak gösterilmiştir.
1919 yapımı ve yönetmenliğini [[Ahmet Fehim]]'in yaptığı ''[[Mürebbiye (film, 1919)|Mürebbiye]]'' isimli film [[sansür]]e uğrayan ilk Türk filmidir. Türk sinemasında ilk [[komedi filmi]] serisine ise 1917 yılında başlanmıştır. Yönetmenliğini [[Hüseyin Şadi Karagözoğlu]]'nun yaptığı ''[[Bican Efendi Vekilharç]]'' isimli 1917 yapımı Türk komedi filmi büyük ilgi görünce, 1921 yılında ''[[Bican Efendi Mektep Hocası]]'' ve aynı yıl içerisinde ''[[Bican Efendinin Rüyası]]'' isimli Türk komedi filmleri çekilerek gösterime girmiştir.<ref name="tarih" />
===Sinan Çetin===
{{ana|Sinan Çetin}}
Sıradışı bir yönetmen olan [[Sinan Çetin]], mesleki kariyerine 1975 yılında [[Zeki Ökten]]'in ''[[Hanzo]]'' filmine asistanlık yaparak başladığında henüz 22 yaşında idi. Fotoğraf meraklısı ve sinema tutkunu olan Çetin, söyledikleri ve yaptığı filmler ile hep olay adam oldu. Komedi ile başladığı filmlerinde erotizmden korkuya, dramdan maceraya kadar her ögeyi kullandı. Sinemayı, 1977 yılında [[Hacettepe Üniversitesi]] Sanat Tarihi bölümünden mezun oldu. Aynı yıl ''[[Baskın (film)|Baskın]]'' ve ardından ''Halı Türküsü'' adlı belgeselleri yönetti. 1980 yılında, ''[[Bir Günün Hikayesi]]'' adlı ilk uzun metrajlı filmi ve bu filmde rol alan [[Nur Sürer]], [[19. Altın Portakal Film Festivali]]'nde En İyi Kadın Oyuncu ödülünü aldı.
=== 1931-1960 ===
Daha sonra peş peşe ''[[Çirkinler de Sever]]'', ''[[Çiçek Abbas]]'', ''[[14 Numara]]'' ve ''[[Berlin in Berlin]]'' gibi ödüllü filmleri yönetti. Bu arada reklam filmleri ve müzik klipleri de yöneten Sinan Çetin’in en önemli özelliklerinden birisi de kazandığını sinemaya ve
Bu dönemde Türk Sinemaları'nın ilk sesli ve [[Türk]]-[[Mısır]]-[[Yunanistan|Yunan]] ortak yapımı olan ''[[İstanbul Sokakları'nda (film, 1931)|İstanbul Sokakları'nda]]'' çekilmiştir. Ayrıca ilk [[kısa metraj]] filmler ve dönem filmleri bu dönemde çekilmiştir. 1931-1950 yılları arasındaki en önemli gelişme [[Türk Sineması Cemiyeti]] tarafından düzenlenen yarışma olmuştur. Yarışmada [[Şakir Sırmalı]]'nın filmi ''[[Unutulan Sır]]'' "en güzel film" seçilmiştir. 1949 yılında çekilen ''[[Çığlık (film, 1949)|Çığlık]]'', ilk Türk [[korku filmi]], 1953 yapımı ''[[Halıcı Kız]]'' filmi ise çekilen ilk renkli Türk filmi olmuştur.<ref name="tarih" />
teknolojiye yatırmasıdır. ''[[Propaganda (film)|Propaganda]]'' ile başlattığı devlet-birey ilişkisini sorguladığı filmlere ''[[Komser Şekspir]]'' filmi ile devam etti. [[Kadir İnanır]], [[Müjde Ar]], [[Okan Bayülgen]], [[Pelin Batu]], [[Özkan Uğur]] ve [[Gazanfer Özcan]] gibi dev bir kadroyu bir araya getiren film, Çetin'in yine bürokratik yapıya sert eleştiriler yaptığı, bir yandan da izleyicisine zaman zaman duygusal zaman zaman komik anlar yaşattığı bir filmdir. Sinan Çetin’in film, reklam ve TV dizisi üreten bir yapım şirketi de vardır.
===Ertem Eğilmez1961-1970 ===
Sinema tarihindeki 2. yarışma bu dönemde [[İstanbul Yerli Film Yarışması]] adı altında yapılmıştır. Ayrıca kapalı sinemaların hayata geçirilme fikri bu yıllarda iyice ağırlık kazanmıştır ve renkli film uygulamasına hız verilerek Türk sinema tarihindeki en büyük aşamalardan biri kaydedilmiştir. Üretilen film sayısının 789'a ulaştığı bu yıllarda, yaşanan tüm bu gelişmelerin ışığında, 1963 yapımı ''[[Susuz Yaz (film)|Susuz Yaz]]'' uluslararası alanda yapılan sinema festivallerinde ödül alan ilk Türk filmi olmuştur.<ref name="tarih" />
{{ana|Ertem Eğilmez}}
Türk sinemasının efsanevî yönetmenlerinden olan Ertem Eğilmez, 1961 yılında ''[[Yaman Gazeteci]]'' filminde yapımcılık yaparak sinemaya hayatına atıldı. 1963 yılında, [[Arzu Film]] adında bir film şirketi kurdu ve bir yıl sonra ''[[Fatoş'un Fendi Tayfur'u Yendi]]'' filmi ile yönetmenliğe başladı. 1960'lı yıllardaki popüler aşk filmlerinin ardından, 1970'li yıllarda sevgi, dostluk ve güncel olayları güldürü ögesiyle kaynaştırdığı duygusal güldürülere yöneldi. Genellikle aynı oyuncu kadrosunu kullandığı ve ileride "Arzu Film Güldürüleri" diye adlandırılacak bu filmlerde zaman zaman toplumsal eleştiriye de yer veriyordu. Özellikle 1973 yılında çektiği ''[[Canım Kardeşim]]'', insancıl tavrı, hüzünle güldürüyü kaynaştıran havası ve yer yer ulaştığı şiirsel anlatımıyla dikkati çekti. 1975 yılında, [[Rıfat Ilgaz]]'ın [[Hababam Sınıfı]] adlı roman serilerini sinemaya aktardı. Altı filmden oluşan serinin ilk iki filmi ''[[Hababam Sınıfı (film)|Hababam Sınıfı]]'' ve ''[[Hababam Sınıfı Sınıfta Kaldı (film)|Hababam Sınıfı Sınıfta Kaldı]]'' filmleri ile hasılat rekorları kırdı ve bu film serisi Türk sinemasının klasik serilerinin arasına girmiştir. Son yıllarında Türkiye'nin temel sorunlarını kendi mizahi bakış açısıyla ele aldı. Geniş ilgi gören ''[[Namuslu]] (1985)'', ticari açıdan başarısız olan ''[[Aşık Oldum]]'' (1986) ile gişede büyük bir başarı elde eden ''[[Arabesk (film)|Arabesk]]'' (1988) izledi. 21 Eylül 1989 tarihinde hayatını kaybetti.
===Atıf Yılmaz1971-1980 ===
Bu dönemde sayısal verilere bakıldığında, Siyah-beyaz filmler renkli filmlerin gerisinde kalmıştır. Ayrıca bu yıllarda [[çizgi film]]ler ile ilgili çalışmalar yapılmış ve yarışmalar düzenlenmiş, yabancı film festivallerinde başarılar ve uluslararası alanda ödüller elde edilmiştir.
{{ana|Atıf Yılmaz}}
Dramadan komediye bir çok farklı türdeki filmi izleyiciyle buluşturmuş olan Atıf Yılmaz, Türk sinemasının en önemli yönetmenlerindendir. Özellikle köy yaşamını anlatan ve toplumsal içerikli filmlerde başarı sağlayan usta yönetmen, filmlerinin senaryolarını da kendisi yazıyordu. 1950’li yılların başından bugüne dek Türk Sineması'nın her döneminde birbirinden başarılı filmlere imzasını atmış olan Atıf Yılmaz, uzun soluklu sinema kariyeri boyunca birçok ödülün de sahibi olmuştur. [[Türkan Şoray]], [[Şener Şen]], [[Kemal Sunal]], [[Hülya Koçyiğit]] ve [[Müjde Ar]] gibi başarılı oyuncularla çalışmış olan yönetmenin ''[[Selvi Boylum Al Yazmalım (film)|Selvi Boylum Al Yazmalım]]'', ''[[Adı Vasfiye]]'', ''[[Şekerpare (film)|Şekerpare]]'', ''[[Keşanlı Ali Destanı (film)|Keşanlı Ali Destanı]]'' ve ''[[Eğreti Gelin (film)|Eğreti Gelin]]'' filmlerinden bazılarıdır. Türk sinemasında bir çok yönetmenin yetişmesine katkıda bulunmuştur.
* Prades Film Şenliği'nde alınan özel ödül.
===Tunç Başaran===
* Nantes Film Şenliği'nde jüri özel ödülü.
{{ana|Tunç Başaran}}
* Lahey Film Şenliği'nde alınan ödül.
1964 yılında ''[[Hayat Kavgası]]'' isimli filmle yönetmenliğe başladı. 1983 yılında [[Magbum]] Film şirketini kurarak yapımcılığa başladı. 1966 yılında askere gitti. Askerlik bitince film çekmeye devam etti. 1973 yılında seks filmleri furyası başlayınca film çekmeye ara verdi, reklam filmleri çekmeye başladı. 1986 yılında sinemaya dönüş yattı. Tunç Başaran'ın yaptığı en bilinen reklam filmlerinin arasında [[Müjde Ar]]'ın oynadığı kolonya reklamı ve [[Nükhet Duru]]'nun oynadığı halı reklamı vardır. 1987 yılında kazandığı bütün parayı senaryosunu da kendi yazdığı ''[[Biri ve Diğerleri]]'' adlı filme yatırır. Film kendisine 1987 [[Uluslararası Antalya Film Festivali]]'nde Jüri Özel Ödülü'nü, ardından 1988'de [[Uluslararası İstanbul Film Festivali|İstanbul Film Festivali]]'nde En İyi Türk Filmi Ödülü'nü getirdi. Sora ardından 1989 yılında yaptığı Sonra ''[[Uçurtmayı Vurmasınlar]]'' filmi ile [[8. Uluslararası İstanbul Film Festivali]]’nde "Yılın En İyi Türk Filmi" ödülü kazandı. Ayrıca yurt içi ve yurt dışında En İyi Film, En İyi Yönetmen dallarında birçok ödül alan bu film "En İyi Yabancı Film" dalında [[Akademi Ödülleri]] (Oscar) aday adayı oldu. 1992 yılında ''[[Piano Piano Bacaksız]]'' filmi de aynı başarıyı yakaladı. 2000 yılında ''[[Abuzer Kadayıf]]'' filmini yaptı.
* Uluslararası Milano Film Fuarı'nda [[Ömer Kavur]]'un yaptığı ''[[Yusuf ve Kenan]]'''ın aldığı büyük ödül.
===Yılmaz Güney1981-1990 ===
Bu dönemde siyah-beyaz filmler tarihe karışmıştır. Yabancı romanlar ve yapıtlar [[Türkçe]]'ye çevrilerek filme dönüştürülmüştür. Ayrıca [[Toronto Sinema Vakfı]] ve [[Ottawa Elçiliği]]'nin desteğiyle Türkiye'de ilk toplu film gösterisi düzenlenmiş ve böylece Türk sineması küreselleşme konusunda ilk adımını atmıştır.
{{ana|Yılmaz Güney}}
Yönetmen, oyuncu, senarist ve öykü yazarı. Gerçek adı Yılmaz Pütün‘dür. Türk sinemasında çığır açan yapımlara imza atmış, Yeşilçam'ın klişelerini sarsmış, siyası duruşu, mahkûmiyeti ve başarılı yönetmenliğiyle kilometre taşı olmuştur. Çirkin Kral lakaplı Güney, hapishane yıllarında kaleme aldığı ''[[Yol (film)]]'' adlı filmin senaryosuyla Türk sinemasında ilk kez [[Cannes Film Festivali]]'nde [[Altın Palmiye]] ödülünü kazanmıştır. ''[[Umut (film, 1970)|Umut]]'', ''[[Arkadaş (film)|Arkadaş]]'' ve ''[[Sürü (film)|Sürü]]'' Yılmaz Güney'in önemli filmlerinden bazılarıdır.
== Önemli kişiler ==
===Zeki Demirkubuz===
{{ana|Zeki Demirkubuz}}
Sinemaya 1986 yılında [[Zeki Ökten]]'in asistanlığını yaparak başladı. ''[[C Blok]]'' adlı ilk uzun metrajlı filmini 1994 yılında yaptı. [[Venedik Film Festivali]]'nde gösterilen ''[[Masumiyet (film)|Masumiyet]]'' (1997) ve birçok uluslararası festivalde gösterilen ''[[Üçüncü Sayfa]]'' (1999) filmi ile eleştirmenlerin ve izleyicilerin dikkatini çekti. Ardından "Karanlık Üstüne Öyküler" üçlemesinin ilk filmi olan ve her ikisi de ''[[Cannes Film Festivali|Cannes]]'da "Belirli Bir Bakış-" bölümünde gösterilen ''[[Yazgı (film, 2001)|Yazgı]]'' ve ''[[İtiraf (film, 2001)|İtiraf]]'' filmlerini 2001 yılında çekti. Üçüncü film hala çekilmedi. Senaryosunu yazdığı, yapımcılığını ve yönetmenliğini üstlendiği 2001 yapımı ''İtiraf'' ile [[38. Altın Portakal Film Festivali]]'nde "En İyi Yönetmen" seçildi.
=== Yönetmenler ===
Demirkubuz, sinema izleği olarak [[Dostoyevski]]'nin kendisi için temel referans olduğunu belirtmiştir. İnsanın temel ahlaki zorunları olan; aşk, feregat, yenilgi, kötülük, absurt ve ölüm gibi temaları birbiri ardına işleyen senaryolarını sinemaya aktamıştır. Zeki Demirkubuz’un ''[[Kader (film)|Kader]]'' adlı filmi 2006 [[Uluslararası Antalya Film Festivali]]'nde "En İyi Film" ödülünü almıştır.
{{div col|3}}
*[[Atıf Yılmaz]]
*[[Bilge Olgaç]]
*[[Caner Alper]]
*[[Çağan Irmak]]
*[[Ertem Eğilmez]]
*[[Ertem Göreç]]
*[[Fatih Akın]]
*[[Ferzan Özpetek]]
*[[Halit Refiğ]]
*[[Hulki Saner]]
*[[Kartal Tibet]]
*[[Ilhan Engin]]
*[[Kerem Topuz]]
*[[Kutluğ Ataman]]
*[[Lütfi Ömer Akad]]
*[[Mehmet Binay]]
*[[Memduh Ün]]
*[[Metin Erksan]]
*[[Nejat Saydam]]
*[[Nesli Çölgeçen]]
*[[Nuri Bilge Ceylan]]
*[[Osman Fahir Seden]]
*[[Osman Sınav]]
*[[Ömer Kavur]]
*[[Tekin Girgin]]
*[[Reha Erdem]]
*[[Remzi Aydın Jöntürk]]
*[[Semih Kaplanoğlu]]
*[[Sinan Çetin]]
*[[Süreyya Duru]]
*[[Şerif Gören]]
*[[Tomris Giritlioğlu]]
*[[Tunç Başaran]]
*[[Türker İnanoğlu]]
*[[Ümit Ünal]]
*[[Yavuz Özkan (sinemacı)|Yavuz Özkan]]
*[[Yavuz Turgul]]
*[[Yeşim Ustaoğlu]]
*[[Yılmaz Güney]]
*[[Zeki Demirkubuz]]
*[[Zeki Ökten]]
{{div col end}}
===Zeki ÖktenOyuncular ===
{{ana|Zekidiv Öktencol|5}}
* [[Adile Naşit]]
1972 yılında ''[[Kadın Yapar]]'', ardından da 1973 yılında ''[[Bir Demet Menekşe]]'' ile dikkatleri üstüne çekmeyi başardı. [[Selim İleri]]'nin senaryosunu yazdığı film, bir aşk hikayesi üzerinden toplumsal bakış açısını dile getirmekteydi. Zeki Ökten'in sinemaya bakış tarzı bu film ile kendini gösterdi. [[Osman Seden]], [[Ömer Lütfü Akad]], [[Metin Erksan]], [[Memduh Ün]], [[Halit Refiğ]] ve [[Atıf Yılmaz]]'ın kuşağından sonra gelen ikinci yeni kuşak sinemacılar arasında yerini aldı. ''[[Askerin Dönüşü]]'' (1974), ''[[Sürü (film)|Sürü]]'' (1978), ''[[Düşman (film, 1979)|Düşman]]'' (1979) adlı filmlerinde gerçekçi uslubunu korurken, ''[[Hanzo]]'' (1975), ''[[Kapıcılar Kralı]]'' (1976), ''[[Çöpçüler Kralı]]'' (1977) ve ''[[Faize Hücum]]'' (1982) gibi filmleriyse toplumsal sorunları komedi ile vermeyi başarmıştır.
* [[Ahmet Mekin]]
* [[Ajda Pekkan]]
* [[Ali Poyrazoğlu]]
* [[Aliye Rona]]
* [[Altan Günbay]]
* [[Atilla Ergün]]
* [[Avni Dilligil]]
* [[Aydemir Akbaş]]
* [[Ayhan Işık]]
* [[Ayla Algan]]
* [[Ayşen Gruda]]
* [[Aytaç Arman]]
* [[Ayten Gökçer]]
* [[Baki Tamer]]
* [[Bedia Muvahhit]]
* [[Belgin Doruk]]
* [[Bilal İnci]]
* [[Bulut Aras]]
* [[Bülent Ersoy]]
* [[Bülent Kayabaş]]
* [[Cahide Sonku]]
* [[Cevat Kurtuluş]]
* [[Cüneyt Arkın]]
* [[Cüneyt Gökçer]]
* [[Çolpan İlhan]]
* [[Defne Yalnız]]
* [[Deniz Gökçer]]
* [[Ediz Hun]]
* [[Ekrem Bora]]
* [[Erdal Özyağcılar]]
* [[Erol Büyükburç]]
* [[Erol Evgin]]
* [[Erol Günaydın]]
* [[Erol Taş]]
* [[Eşref Kolçak]]
* [[Faruk Peker]]
* [[Fatma Girik]]
* [[Fikret Hakan]]
* [[Filiz Akın]]
* [[Gazanfer Özcan]]
* [[Göksel Arsoy]]
* [[Göksel Kortay]]
* [[Gönül Ülkü]]
* [[Gönül Yazar]]
* [[Gülşen Bubikoğlu]]
* [[Hakan Balamir]]
* [[Hakkı Kıvanç]]
* [[Hale Soygazi]]
* [[Halil Ergün]]
* [[Halit Akçatepe]]
* [[Hazım Körmükçü]]
* [[Hulusi Kentmen]]
* [[Hülya Koçyiğit]]
* [[Hüseyin Baradan]]
* [[Hüseyin Peyda]]
* [[Itır Esen]]
* [[İbrahim Tatlıses]]
* [[İzzet Günay]]
* [[Kadir İnanır]]
* [[Kartal Tibet]]
* [[Kemal Sunal]]
* [[Kenan Pars]]
* [[Kerim Afşar]]
* [[Kerem Yılmazer]]
* [[Lale Belkıs]]
* [[Leman Çıdamlı]]
* [[Levent Kırca]]
* [[Leyla Sayar]]
* [[Meral Orhonsay]]
* [[Meral Zeren]]
* [[Metin Akpınar]]
* [[Metin Serezli]]
* [[Muhterem Nur]]
* [[Muzaffer Tema]]
* [[Müjdat Gezen]]
* [[Müjde Ar]]
* [[Münir Özkul]]
* [[Mürüvvet Sim]]
* [[Müşfik Kenter]]
* [[Nebahat Çehre]]
* [[Necla Nazır]]
* [[Nejat Gürçen]]
* [[Neriman Köksal]]
* [[Nevra Serezli]]
* [[Nilüfer Aydan]]
* [[Nisa Serezli]]
* [[Nubar Terziyan]]
* [[Nur Sürer]]
* [[Orhan Gencebay]]
* [[Orhan Günşiray]]
* [[Oya Aydoğan]]
* [[Oya Başar]]
* [[Öztürk Serengil]]
* [[Parla Şenol]]
* [[Perihan Savaş]]
* [[Perran Kutman]]
* [[Sadri Alışık]]
* [[Salih Güney]]
* [[Sami Hazinses]]
* [[Selda Alkor]]
* [[Selim Naşit]]
* [[Selma Güneri]]
* [[Semra Sar]]
* [[Sevda Ferdağ]]
* [[Sezer Sezin]]
* [[Suna Pekuysal]]
* [[Suna Selen]]
* [[Suphi Kaner]]
* [[Suzan Avcı]]
* [[Şener Şen]]
* [[Şevket Altuğ]]
* [[Talat Bulut]]
* [[Tarık Akan]]
* [[Tekin Akmansoy]]
* [[Tijen Par]]
* [[Tuncel Kurtiz]]
* [[Türkan Şoray]]
* [[Vahi Öz]]
* [[Yıldız Kenter]]
* [[Yılmaz Güney]]
* [[Yılmaz Köksal]]
* [[Zeki Alasya]]
* [[Zeki Müren]]
* [[Zerrin Arbaş]]
* [[Zeynep Değirmencioğlu]]
{{div col end}}
===Türker İnanoğluSenaristler ===
*[[Attilâ İlhan]]
{{ana|Türker İnanoğlu}}
*[[Bülent Oran]]
1957 yılında Tatbiki Güzel Sanatlar Yüksek Okulu'nda öğrenciyken yönetmen yardımcısı olarak sinema alanına girdi. [[Ömer Lütfi Akad]] ve [[Nişan Hançer]] gibi ünlü yönetmenlerle çalıştı. 1959 yılında yaptığı ''[[Senden Ayrı Yaşayamam]]'' filmiyle yönetmenliğe başladı. 1960 yılında [[Erler Film]] adında kendi sahibi olduğu bir film şirketi kurdu. 1979'da Ulusal Video şirketini, 1985 yılında da bir televizyon stüdyosu kurdu. Çok sayıda televizyon yapımlarına imzasını attı. Beyoğlu'nda [[Atlas Sineması]], Şişli'de Kent Sineması, Kavacık'ta Boğaziçi Sinemalarının da sahibidir. 2005 yılında [[İstanbul]], [[Maslak]]'ta, TİM (Türker İnanoğlu Maslak Show Center) açtı.
*[[Erdoğan Tünaş]]
*[[Kemal Tahir]]
*[[Orhan Kemal]]
*[[Orhan Pamuk]]
*[[Safa Önal]]
*[[Tarık Dursun K.]]
*[[Ümit Ünal]]
*[[Yavuz Turgul]]
*[[İhsan Yüce]]
== Önemli Filmler ==
===Metin Erksan===
=== Klasikler ===
{{ana|Metin Erksan}}
{{div col|2}}
1952 yılında ilk filmi olan ''[[Karanlık Dünya/Aşık Veysel'ın Hayatı]]'' sinema filmini, rejisör olarak gerçekleştirdi. Askerliğini 1956-58 yılları arası [[Yıldız Sarayı]] içinde bulunan Merkez Ordu Sinema Dairesinde yedek subay olarak yaptı. 1952-1982 yıllarında senaryo yazarı, rejisör ve yapımcı olarak birçok sinema filmi gerçekleştirdi. 1958'de Türk Sinema Sanatçıları Derneğini, 1962 yılında Türk Sinema İşcileri Sendikasını , 1965'te Türk Sinema ve Film Rejisörleri Birliğini kurdu. 196 yılıda [[Berlin Uluslararası Film Festivali]]’nde, senaryo yazarlığını, rejisörlüğünü ve yapımcılığını yaptığı Susuz Yaz adlı filmiyle [[Altın Ayı]] Ödülünü kazandı. 1963'te [[Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi]] yapısındaki Devlet Film Arşivi'nin kurulmasına düşünsel ve uygulamalı olarak öncülük etti. 1975 yılında aynı üniversitede sinema öğretiminin başlamasına öncülük etti. Mimar Sinan Üniversitesi Sinema ve Televizyon Bölümü'nde ve [[İstanbul Üniversitesi]] İletişim Fakültesi’nde 1975-2005 yıllarında Sinema Kuramı adı altında sinema ve film dersleri verdi. 1974 yılında [[Sait Faik Abasıyanık]]'ın ''[[Müthiş Bir Tren]]'', [[Kenan Hulusi]]'nin ''[[Sazlık]]'', [[Samet Ağaoğlu]]'nun ''[[Bir İntihar]]'', [[Sabahattin Ali]]''nin ''[[Hanende Melek]]'' ve [[Ahmet Hamdi Tanpınar]]'ın ''[[Geçmiş Zaman Elbiseleri]]'' adlı öykülerini, [[TRT]] Kurumu adına "Beş Türk Hikayesi" ismiyle yönetti.
*[[Adı Vasfiye]]
*[[Anayurt Oteli]]
*[[Ayna (film)|Ayna]]
*[[Dokuzuncu Hariciye Koğuşu (film)|Dokuzuncu Hariciye Koğuşu]]
*[[Duvar (film, 1983)|Duvar]]
*[[Gelin (film)|Gelin]]
*[[Gemide]]
*[[Hababam Sınıfı (film serisi)|Hababam Sınıfı]] serisi
*[[Karanlıkta Uyananlar]]
*[[Kibar Feyzo]]
*[[Maden (film)|Maden]]
*[[Muhsin Bey]]
*[[Masumiyet]]
*[[Piano Piano Bacaksız]]
*[[Sana Layık Değilim]]
*[[Selamsız Bandosu]]
*[[Selvi Boylum, Al Yazmalım]]
*[[Sevmek Zamanı]]
*[[Susuz Yaz]]
*[[Sürü (film)|Sürü]]
*[[Süt Kardeşler]]
*[[Teyzem]]
*[[Tosun Paşa (film, 1976)|Tosun Paşa]]
*[[Uçurtmayı Vurmasınlar]]
*[[Umut (film, 1970)|Umut]]
*[[Uzak (film, 2002)|Uzak]]
*[[Vesikalı Yarim]]
*[[Vizontele]] serisi
*[[Yazgı (film, 2001)|Yazgı]]
*[[Yılanların Öcü]]
*[[Yol (film)|Yol]]
*[[Züğürt Ağa]]
{{div col end}}
=== Modern dönem filmleri ===
===Halit Refiğ===
{{ana|Halitdiv Refiğcol|2}}
*[[Anlat İstanbul]]
1957 yılında [[Atıf Yılmaz]]'ın ''[[Yaşamak Hakkımdır]]'' isimli filminde asistan olarak sinemacılığa başladı. İlk filmini 1961 yılında ''[[Yasak Aşk (film)|Yasak Aşk]]'' filmini çekti. ''[[Şehirdeki Yabancı]]'' (1962) ve ''[[Gurbet Kuşları (film, 1964)|Gurbet Kuşları]]'' (1964) gibi toplumsal gerçekçi özellikte ilk dönem filmlerinden sonra "ulusal sinema" kavramı geliştirmeye çalıştı. [[Kemal Tahir]]'in etkisiyle; [[Metin Erksan]], [[Ertem Göreç]] ve Atıf Yılmaz'ın bazı filmleriyle bu akımın ulusal sinemamızda savunucusu oldu. 1964 yılında Gurbet Kuşları ile [[Antalya Altın Portakal Film Festivali]]'nde En İyi Yönetmen Ödülünü aldı. Halit Refiğ'in 1971 yılında yazdığı ''Ulusal Sinema Kavgamız'' adlı kitabı ve yüzlerce makalesi vardır. Yaptığı 60'ı aşkın filmden çok sayıda ödül kazanmış, filmleri [[Amerika]], [[Asya]], [[Avrupa]] ve [[Afrika]] ülkelerinde düzenlenen çeşitli şenlik ve gösterilerde [[Türkiye]]'yi temsil etmiştir.
*[[Beş Vakit]]
*[[Bornova Bornova]]
*[[Eşkıya (film)|Eşkıya]]
*[[Film]]
*[[Gemide]]
*[[Gönül Yarası]]
*[[İki Genç Kız]]
*[[İklimler]]
*[[Kader (film)|Kader]]
*[[Kasaba (film)|Kasaba]]
*[[Masumiyet]]
*[[Mayıs Sıkıntısı]]
*[[Mustafa Hakkında Her Şey]]
*[[Sıfır Dediğimde]]
*[[Türev (film)|Türev]]
*[[Uzak (film, 2002)|Uzak]]
*[[Uzak İhtimal]]
*[[Zerre (film)]]
*[[Zenne (film)]]
*Rus'un Oyunu
{{div col end}}
=== Kült filmler ===
1975 yılında [[TRT 1]]'e çektiği, [[Halid Ziya Uşaklıgil]]'in aynı adlı romanından uyarladığı ''[[Aşk-ı Memnu (dizi, 1975)|Aşk-ı Memnu]]'' dizisiyle TV dizilerinin öncüsü oldu. Yapımına 1979 Yılında başlanan ve büyük zorluklarla ancak 1981 yılında tamamlanabilen TRT televizyonu için hazırlanan [[Kemal Tahir]]'in aynı adlı romanından uyarladığı ''[[Yorgun Savaşçı (dizi)|Yorgun Savaşçı]]'' dizisinin ses ve görüntü malzemeleri 1983 yılında başbakanlık emriyle yakıldı fakat bir video kaydı 1993 yılında [[TRT 1]]'de kesintisiz olarak yayınlandı.
*[[3 Dev Adam]]
*[[Ayşecik (film)|Ayşecik]] serisi
*[[Hababam Sınıfı (film serisi)|Hababam Sınıfı]] serisi
*[[Kemal Sunal]] filmleri
*[[Kilink: Soy ve Öldür]]
*[[Malkoçoğlu (film serisi)|Malkoçoğlu]] serisi
*[[Nuri Alço]] filmleri
*[[Tarkan (film)|Tarkan]] serisi
*[[Turist Ömer]] serisi
*[[Yıkılmayan Adam]]
=== Ticari başarı sağlayan filmler ===
===Memduh Ün===
{{ana|Memduhdiv Üncol|3}}
*[[A.R.O.G]]
Yeşilçam'ın en başarılı yönetmenlerinden biridir. Aktör olarak adım attığı sinema kariyeri, yönetmenliğini yaptığı birçok başarılı yapımla devam etmiştir. Geniş filmografisinde ''[[Üç Arkadaş]]'' (1958), ''[[Ateşten Damla (film)|Ateşten Damla]]'' (1960), ''[[Kırık Çanaklar]]'' (1961) ve ''[[Kaçak (film, 1982)|Kaçak]]'' (1982) gibi önemli filmler bulunan Memduh Ün, 41 filmde oyuncu olarak görev almış, 75 filme yönetmen olarak imzasını atmış, 121 filmin yapımcılığını üstlenmiş ve 33 filmin senaristliğini yapmıştır. Melodram ve polisiye türünde Türk sinemasının en başarılı örneklerini vermiştir.
*[[Aşk Tesadüfleri Sever (film)|Aşk Tesadüfleri Sever]]
*[[Av Mevsimi]]
*[[Babam ve Oğlum]]
*[[Beyaz Melek]]
*[[Beynelmilel (film)|Beynelmilel]]
*[[Beyza'nın Kadınları]]
*[[Celal ile Ceren]]
*[[CM101MMXI Fundamentals]]
*[[Çakallarla Dans]]
*[[Çakallarla Dans 2: Hastasıyız Dede]]
*[[Düğün Dernek]]
*[[Eşkıya (film)|Eşkıya]]
*[[Eyyvah Eyvah]]
*[[Eyyvah Eyvah 2]]
*[[Eyyvah Eyvah 3]]
*[[Evim Sensin]]
*[[Fetih 1453]]
*[[G.O.R.A.]]
*[[Güneşi Gördüm]]
*[[Hababam Sınıfı Askerde]]
*[[Hababam Sınıfı Üç Buçuk]]
*[[Hokkabaz (film)|Hokkabaz]]
*[[Issız Adam]]
*[[Kabadayı (film)]]
*[[Kahpe Bizans]]
*[[Karpuz Kabuğundan Gemiler Yapmak]]
*[[Kaybedenler Kulübü]]
*[[Kelebeğin Rüyası]]
*[[Kurtlar Vadisi Filistin]]
*[[Kurtlar Vadisi Irak]]
*[[Muro: Nalet Olsun İçimdeki İnsan Sevgisine]]
*[[Mucize]]
*[[Nefes: Vatan Sağolsun]]
*[[New York'ta Beş Minare]]
*[[Organize İşler]]
*[[Recep İvedik (film)|Recep İvedik]]
*[[Recep İvedik 2]]
*[[Recep İvedik 3]]
*[[Recep İvedik 4]]
*[[Selam (film)]]
*[[Sınav (film)|Sınav]]
*[[Vizontele]]
*[[Vizontele Tuuba]]
*[[Yahşi Batı]]
{{div col end}}
== Türk filmleri listeleri==
===Nuri Bilge Ceylan===
''Daha fazla bilgi için: [[Türk filmleri listeleri]]''
{{ana|Nuri Bilge Ceylan}}
1993 yılının sonlarında, bir kısmını [[Rusya]]'dan kendi valizinde getirdiği, bir kısmını [[TRT]]'nin verdiği son kullanma tarihi çoktan geçmiş filmlerle kısa filmi ''[[Koza (film, 1995)|Koza]]'' filmini çekmeye başlar. Film 1995 Mayısında Cannes’da gösterilir ve [[Cannes Film Festivali]]'nde yarışmaya seçilen ilk Türk kısa filmi olur. Ardından Koza'nın devamı sayılabilecek ve bazılarınca "taşra üçlemesi" diye nitelendirilen üç uzun metrajlı film gelir. ''[[Kasaba (film)|Kasaba]]'' (1997), ''[[Mayıs Sıkıntısı]]'' (1999) ve ''[[Uzak (film, 2002)|Uzak]]'' (2002). Bu filmlerde Ceylan yakın arkadaşlarını, akrabalarını ve ailesini oyuncu olarak kullanır ve hemen her işi kendisi üstlenir. Görüntü yönetimi, ses dizaynı, yapımcılık, kurgu, senaryo ve yönetmenlik yapar. Üçlemenin son filmi ''Uzak'', 2003 Cannes Film Festivali'nde Büyük Jüri Ödülü’nü alır ve bir anda Ceylan'ı uluslararası alanda tanınan bir isim haline getirir. Cannes sonrasında yolculuğuna devam eden Uzak, 23'ü uluslararası olmak üzere toplam 47 ödül alarak Türk sinemasının en fazla ödül kazanan filmi olur. 2013 yılında vizyona giren ''[[Kış Uykusu (film)|Kış Uykusu]]'' filmiyle Cannes'da en büyük ödül olan [[Altın Palmiye]]'yi kazandı.
== Önemli etkinlikler ==
=== Festivaller ===
* [[Adana Film Festivali]] - [[Adana]]'da her yıl düzenlenen önemli bir film festivalidir. Organizasyonun en büyük ödülü, Adana’da büyümüş olan, Yılmaz Güney gibi film sektörünün çok önemli şahısları tarafından da kazanılmış olan, [[Altın Koza]]’dır.
* [[Uçan Süpürge Kadın Filmleri Festivali|Ankara Uçan Süpürge Kadın Filmleri Festivali]] – Türkiye’nin [[feminizm]] ve [[Cinsel ayrımcılık|cinsiyet sorunları]] gibi konulara adanmış tek film festivalidir ve her yıl [[Ankara]]’da düzenlenmektedir. Festival, genç kadınların çıkış filmlerini desteklemeyi amaçlar ve ayrıca [[Senarist|senaryo yazarlığı]] ve [[Film yapımcısı|film yapımcılığı]] üzerine atölye çalışmaları organize etmektedir.
* [[Mardin Film Festivali|Mardin Film Festivali (SineMardin)]] – İlki 2006’da düzenlenen ve Türkiye’de senaryo yazarlığına adanmış tek film festivalidir. Her yıl düzenlenen ve büyük ölçüde bağımsız sinemaya yoğunlaşan festival, Türkiye’nin [[Güneydoğu Anadolu|Güneydoğu]] bölgesindeki en dinamik sinema etkinliklerinden birisidir.
* [[Uluslararası İstanbul Film Festivali]] – İlki 1982’de düzenlenen festival Türkiye’deki en önemli [[entelektüel]] etkinliklerden birisidir. Öyle ki, çoğu zaman İstanbul dışında yaşayan sinemaseverlerin etkinlikte sunulan, dünya film tarihinin en değerli örneklerini izlemek için İstanbul’a akın etmelerine neden olmaktadır.
==Klasik Filmler==
{| border="2" cellpadding="4" cellspacing="0" style="margin: 1em 1em 1em 0; background: #f9f9f9; border: 1px #aaa solid; border-collapse: collapse; font-size: 95%;"
|- bgcolor="" align="center"
! Yıl !! Film !! Yönetmen !! Notlar
|-
| 1915 || ''[[Leblebici Horhor Ağa]]'' || [[Fuat Uzkınay]] ||
|-
| 1923 || ''[[Ateşten Gömlek (film, 1923)|Ateşten Gömlek]]'' || [[Muhsin Ertuğrul]] ||
|-
| 1934 || ''[[Aysel Bataklı Damın Kızı]]'' || [[Muhsin Ertuğrul]] ||
|-
| 1952 || ''[[Kanun Namına (film, 1952)|Kanun Namına]]'' || [[Ömer Lütfi Akad]] ||
|-
| 1953 || ''[[Beklenen Şarkı (film, 1953)|Beklenen Şarkı]]'' || [[Sami Ayanoğlu]], [[Orhon Murat Arıburnu]], [[Cahide Sonku]] || [[Zeki Müren]]'in oynadığı ilk sinema filmi.
|-
| 1958 || ''[[Üç Arkadaş]]'' || [[Memduh Ün]] ||
|-
| 1963 || ''[[Susuz Yaz]]'' || [[Metin Erksan]] || Uluslararası bir festivalde ödül kazanan ilk Türk filmi, ''[[Berlin Uluslararası Film Festivali]]''
|-
| 1964 || ''[[Gurbet Kuşları (film, 1964)|Gurbet Kuşları]]'' || [[Halit Refiğ]] || ''[[1. Altın Portakal Film Festivali]]'' (En İyi Film)
|-
| 1965 || ''[[Sevmek Zamanı]]'' || [[Metin Erksan]] ||
|-
| 1966 || ''[[Ah Güzel İstanbul (film, 1966)|Ah Güzel İstanbul]]'' || [[Atıf Yılmaz]] ||
|-
| 1968 || ''[[Vesikalı Yarim]]'' || [[Ömer Lütfi Akad]] || ''[[5. Altın Portakal Film Festivali]]'' (En İyi Film) <br> ''[[5. Altın Portakal Film Festivali]]'' (En İyi Kadın Oyuncu/''[[Türkan Şoray]]'')
|-
| 1970 || ''[[Umut (film, 1970)|Umut]]'' || [[Yılmaz Güney]] || ''[[2. Altın Koza Film Festivali]]'' (En İyi Film) <br> ''[[2. Altın Koza Film Festivali]]'' (En İyi Yönetmen) <br> ''[[2. Altın Koza Film Festivali]]'' (En İyi Senaryo) <br> ''[[2. Altın Koza Film Festivali]]'' (En İyi Müzik) <br> ''[[2. Altın Koza Film Festivali]]'' (En İyi Fotoğraf)
|-
| 1973 || ''[[Canım Kardeşim]]'' || [[Ertem Eğilmez]] || ''[[5. Altın Koza Film Festivali]]'' (En İyi Yönetmen) <br> ''[[5. Altın Koza Film Festivali]]'' (En İyi Müzik/[[Cahit Oben]]) <br> ''[[5. Altın Koza Film Festivali]]'' (En İyi Görüntü Yönetmeni) <br> ''[[5. Altın Koza Film Festivali]]'' (En İyi İkinci Film) <br> ''[[5. Altın Koza Film Festivali]]'' (En İyi Çocuk Oyuncu/[[Kahraman Kıral]])
|-
| 1974 || ''[[Otobüs (film)|Otobüs]]'' || [[Tunç Okan]] ||
|-
| 1975 || ''[[Hababam Sınıfı (film)|Hababam Sınıfı]]'' || [[Ertem Eğilmez]] ||
|-
| 1976 || ''[[Hababam Sınıfı Sınıfta Kaldı (film)|Hababam Sınıfı Sınıfta Kaldı]]'' || [[Ertem Eğilmez]] || ''[[13. Altın Portakal Film Festivali]]'' (En İyi Müzik/[[Melih Kibar]]) <br> 1970'li yılların en çok hasılat yapan Türk filmlerinden birisidir. 30 hafta vizyonda kalmıştır.
|-
| 1977 || ''[[Kapıcılar Kralı]]'' || [[Zeki Ökten]] || ''[[14. Altın Portakal Film Festivali]]'' (En İyi İkinci Film) <br> ''[[14. Altın Portakal Film Festivali]]'' (En İyi Yönetmen) <br> ''[[14. Altın Portakal Film Festivali]]'' (En İyi Erkek Oyuncu/[[Kemal Sunal]])
|-
| 1978 || ''[[Çöpçüler Kralı]]'' || [[Zeki Ökten]] || ''[[15. Altın Portakal Film Festivali]]'' (En İyi Yardımcı Erkek Oyuncu/[[Şener Şen]]) <br> ''[[15. Altın Portakal Film Festivali]]'' (En İyi Senaryo/[[Umur Bugay]])
|-
| 1978 || ''[[Selvi Boylum Al Yazmalım (film)|Selvi Boylum Al Yazmalım]]'' || [[Atıf Yılmaz]] || ''[[15. Altın Portakal Film Festivali]]'' (En İyi Yönetmen) <br> ''[[15. Altın Portakal Film Festivali]]'' (En İyi Görüntü Yönetmeni) <br> ''[[15. Altın Portakal Film Festivali]]'' (En İyi İkinci Film)
|-
| 1978 || ''[[Maden (film)|Maden]]'' || [[Yavuz Özkan]] || ''[[15. Altın Portakal Film Festivali]]'' (En İyi Film) <br> (En İyi Erkek Oyuncu/[[Tarık Akan]]) <br> ''[[15. Altın Portakal Film Festivali]]'' (En İyi Kadın Oyuncu/[[Hande Soygazi]]) <br> ''[[15. Altın Portakal Film Festivali]]'' (En İyi Yardımcı Kadın Oyuncu/[[Meral Aksoy]])
|-
| 1979 || ''[[Sürü (film)|Sürü]]'' || [[Zeki Ökten]] || ''[[17. Altın Portakal Film Festivali]]'' (En İyi Film)
|-
| 1982 || ''[[Yol (film)|Yol]]'' || [[Şerif Gören]] || ''[[Cannes Film Festivali]]'', [[Altın Palmiye]] ödülü
|-
| 1983 || ''[[Hakkâri'de Bir Mevsim (film)|Hakkâri'de Bir Mevsim]]'' || [[Erden Kıral]] || ''CICAE Ödülü'' <br> ''[[FIPRESCI|Fibresci Ödülü]]'' <br> ''Interfilm Otto Dibelius Film Ödülü'' <br> ''[[Berlin Film Festivali]]'', Gümüş Ayı
|-
| 1985 || ''[[Adı Vasfiye]]'' || [[Atıf Yılmaz]] || ''[[23. Altın Portakal Film Festivali]]'' (En İyi Üçüncü Film) <br> ''[[Uluslararası İstanbul Film Festivali]]'' (En İyi Film)
|-
| 1986 || ''[[Züğürt Ağa]]'' || [[Nesli Çölgeçen]] || ''[[23. Altın Portakal Film Festivali]]'' (En İyi Senaryo) <br> ''[[23. Altın Portakal Film Festivali]]'' (En İyi Müzik/[[Atilla Özdemiroğlu]]) <br> ''[[23. Altın Portakal Film Festivali]]'' (En İyi Yardımcı Kadın Oyuncu/[[Füsun Demirel]]) <br> ''[[Uluslararası İstanbul Film Festivali]]'' (En İyi Film)
|-
| 1987 || ''[[Anayurt Oteli (film)|Anayurt Oteli]]'' || [[Ömer Kavur]] || ''[[24. Altın Portakal Film Festivali]]'' (En İyi İkinci Film) <br> ''[[24. Altın Portakal Film Festivali]]'' (En İyi Yönetmen) <br> ''[[6. Uluslararası İstanbul Sinema Günleri]]'' (En İyi Film) <br> ''[[Venedik Uluslararası Film Festivali]]'' (En İyi Yönetmen) <br> ''[[Sinema Yazarları Derneği]]'' (En İyi Film, En İyi Yönetmen, En İyi Özgün Müzik, En İyi Erkek Oyuncu "''[[Macit Koper]]''", En İyi Yardımcı Kadın Oyuncu "''[[Serra Yılmaz]]''" <br> ''Valencia Film Festivali'' (Bronz Ödül)
|-
| 1987 || ''[[Muhsin Bey]]'' || [[Yavuz Turgul]] || ''St. Sebastian Film Festivali'' (St. Sebastian Ödülü) <br> ''[[Uluslararası İstanbul Film Festivali]]'' (Özel Jüri Ödülü) <br> ''[[24. Altın Portakal Film Festivali]]'' (En İyi Film, En İyi Senaryo, En İyi Erkek Oyuncu "''[[Şener Şen]]''", En İyi Yardımcı Erkek Oyuncu "''[[Uğur Yücel]]''")
|-
| 1988 || ''[[Düttürü Dünya]]'' || [[Zeki Ökten]] || ''[[2. Ankara Film Festivali]]'' (En İyi Erkek Oyuncu "''[[Kemal Sunal]]''")
|-
| 1989 || ''[[Sis (film, 1988)|Sis]]'' || [[Zülfü Livaneli]] || ''[[26. Altın Portakal Film Festivali]]'' (En İyi İkinci Film, En İyi Yardımcı Erkek Oyuncu "''[[Menderes Samancılar]]''") <br> ''[[Sinema Yazarları Derneği]]'' (En İyi Erkek Oyuncu "''Rutkay Aziz''") <br> ''Montpellier Akdeniz Film Festivali'' ( Altın Antigone Ödülü) <br> ''Valensiya Akdeniz Sineması Festivali'' (Altın Palmiye Ödülü)
|-
| 1989 || ''[[Arabesk (film)|Arabesk]]'' || [[Ertem Eğilmez]] ||
|-
| 1989 || ''[[Uçurtmayı Vurmasınlar]]'' || [[Tunç Başaran]] || ''[[8. Uluslararası İstanbul Film Festivali]]'' (En İyi Film) <br> ''[[26. Altın Portakal Film Festivali]]'' (En İyi Film, En İyi Senaryo, En İyi Kadın Oyuncu "''[[Nur Sürer]]''", En İyi Görüntü Yönetmeni) <br> ''Akdeniz Ülkeleri Film Festivali'' (En İyi İkinci Film)
|-
| 1990 || ''[[Karartma Geceleri (film)|Karartma Geceleri]]'' || [[Yusuf Kurçenli]] || ''[[9. Uluslararası İstanbul Film Festivali]]'' (En İyi Film) <br> ''[[6. Altın Koza Film Festivali]]'' (En İyi Yönetmen, En İyi Erkek Oyuncu "''[[Tarık Akan]]''") <br> ''[[27. Altın Portakal Film Festivali]]'' (En İyi Yönetmen, En İyi İkinci Film, En İyi Erkek Oyuncu "''[[Tarık Akan]]''") <br> ''[[Yunus Nadi Ödülleri]]'' (En İyi Film) <br> ''[[İspanya Saint Sebastian Film Yarışması]]'' (En İyi Film)
|-
| 1991 || ''[[Gizli Yüz (film)|Gizli Yüz]]'' || [[Ömer Kavur]] || ''[[28. Altın Portakal Film Festivali]]'' (En İyi Film, En İyi Senaryo, En İyi Müzik, En İyi Kurgu, En İyi Erkek Oyuncu "''[[Fikret Kuşkan]]''") <br> ''Montreal Yeni Sinema Festivali'' (En İyi Film)
|-
| 1994 || ''[[Yengeç Sepeti]]'' || [[Yavuz Özkan]] || ''[[9. Altın Koza Film Festivali]]'' (En İyi Üçüncü Film) <br> ''[[7. Ankara Uluslararası Film Festivali]]'' (En İyi Kurgu, En İyi Yardımcı Kadın Oyuncu "''[[Derya Alabora]]''") <br> ''[[31. Altın Portakal Film Festivali]]'' (En İyi Film, En İyi Kurgu, En İyi Yönetmen, En İyi Erkek Oyuncu "''[[Sadri Alışık]]''", En İyi Erkek Oyuncu "''[[Mehmet Aslantuğ]]''", En İyi Yardımcı Kadın Oyuncu "''[[Derya Alabora]]''") <br> ''17. Siyad Türk Sineması Ödülleri'' (En Başarılı İkinci Film, En İyi Görüntü Yönetmeni)
|-
| 1996 || ''[[Eşkıya (film)|Eşkıya]]'' || [[Yavuz Turgul]] || ''Festróia Uluslararası Film Festivali'' (Altın Yunus Ödülü) <br> ''Bogey Ödülü'' <br> ''19. Sinema Yazarları Derneği Türk Sineması Ödülleri'' (En İyi Film, En İyi Senaryo, En İyi Yardımcı Erkek Oyuncu "''[[Melih Çardak]]''", En İyi Müzik "''[[Erkan Oğur]]''") >br> 1990'lı yılların en çok hasılat yapan filmidir.
|-
| 1997 || ''[[Ağır Roman]]'' || [[Mustafa Altıoklar]] || ''[[35. Altın Portakal Film Festivali]]'' (En İyi Yardımcı Erkek Oyuncu "''[[Mustafa Uğurlu]]''", En İyi Yardımcı Kadın Oyuncu "''[[Sevda Ferdağ]]''") <br> ''[[Çağdaş Sinema Oyuncuları Derneği]]'' (En İyi Erkek Oyuncu "''[[Burak Sergen]]''") <br> ''[[Sadri Alışık Ödülleri]]'' (En İyi Erkek Oyuncu "''[[Okan Bayülgen]]''")
|-
| 1997 || ''[[Hamam (film)|Hamam]]'' || [[Ferzan Özpetek]] || ''[[34. Altın Portakal Film Festivali]]'' (En İyi Film, En İyi Yönetmen, En İyi Müzik "''[[Aldo De Scalzi Pivio]]''") <br> ''[[17. Uluslararası İstanbul Film Festivali]]'' (En İyi Yönetmen) <br> ''[[11. Altın Koza Film Festivali]]'' (En İyi Yardımcı Kadın Oyuncu "''[[Şerif Sezer]]''") <br> ''[[10. Ankara Uluslararası Film Festivali]]'' (Umut Veren Yeni Erkek Oyuncu "''[[Mehmet Günsur]]''", Umut Veren Yeni Kadın Oyuncu "''[[Başak Köklükaya]]''", En İyi Yardımcı Kadın Oyuncu "''[[Şerif Sezer]]''")
|-
| 1997 || ''[[Masumiyet (film)|Masumiyet]]'' || [[Zeki Demirkubuz]] || ''[[34. Altın Portakal Film Festivali]]'' (Dr. Avni Tolunay Jüri Özel Ödülü, En İyi Yardımcı Erkek Oyuncu "''[[Haluk Bilginer]]''", En İyi Kadın Oyuncu "''[[Derya Alabora]]''") <br> ''[[10. Ankara Uluslararası Film Festivali]]'' (En İyi Kadın Oyuncu "''[[Derya Alabora]]''", En İyi Erkek Oyuncu "''[[Haluk Bilginer]]''") <br> ''[[11. Altın Koza Film Festivali]]'' (En İyi Yönetmen, En İyi Kurgu, En İyi Kadın Oyuncu "''[[Derya Alabora]]''", En İyi Erkek Oyuncu "''[[Haluk Bilginer]]''" ) <br> ''[[17. Uluslararası İstanbul Film Festivali]]'' (N. F. Eczacıbaşı Vakfı Yılın En İyi Türk Filmi Ödülü)
|-
| 1998 || ''[[Gemide]]'' || [[Serdar Akar]] || ''[[35. Altın Portakal Film Festivali]]'' (En İyi İkicni Film, En İyi Yönetmen, En İyi Kurgu, En İyi Erkek Oyuncu "''[[Erkan Can]]''") <br> ''[[18. Uluslararası İstanbul Film Festivali]]'' (Kültür Bakanlığı En İyi İlk Film Ödülü) <br> ''[[11. Ankara Uluslararası Film Festivali]]'' (Seçici Kurul Özel Ödülü, Umut Veren Yeni Yönetmen, Umut Veren Yeni Senaryo Yazarı, En İyi Erkek Oyuncu "''[[Erkan Can]]''", En iyi Yardımcı Erkek Oyuncu "''[[Haldun Boysan]]''")
|-
| 2001 || ''[[Vizontele]]'' || [[Yılmaz Erdoğan]], [[Ömer Faruk Sorak]] || ''[[38. Altın Portakal Film Festivali]]'' (En İyi Müzik "''[[Kardeş Türküler]]''", En İyi Erkek Oyuncu "''[[Altan Erkekli]]''", En İyi Kadın Oyuncu "''[[Demet Akbağ]]''"),
|-
| 2001 || ''[[İtiraf (film, 2001)|İtiraf]]'' || [[Zeki Demirkubuz]] || ''[[21. Uluslararası İstanbul Film Festivali]]'' (En İyi Erkek Oyuncu "''[[Taner Birsel]]''"), ''[[13. Ankara Uluslararası Film Festivali]]'' (Mahmut Tali Öngören Özel Ödülü, En İyi Yönetmen)
|-
| 2004 || ''[[Vizontele Tuuba]]'' || [[Yılmaz Erdoğan]] ||
|-
| 2002 || ''[[Hiçbiryerde]]'' || [[Tayfun Pirselimoğlu]] || ''[[35. Sinema Yazarları Derneği Ödülleri]]'' (En İyi Kadın Oyuncu "''[[Zuhal Olcay]]''", En İyi Yardımcı Erkek Oyuncu "''[[Ruhi Sarı]]''", En İyi Yardımcı Kadın Oyuncu "''[[Meral Okay]]''"), ''[[21. Uluslararası İstanbul Film Festivali]]'' (En İyi Kadın Oyuncu "''[[Zuhal Olcay]]''"), ''Montreal Dünya Film Festivali Resmi Yarışması'' (Jüri Özel Büyük Ödülü), ''International Mediterranean Film Festivali'' (Montpelier Genç Halk Jürisi ödülü)
|-
| 2002 || ''[[Uzak (film, 2002)|Uzak]]'' || [[Nuri Bilge Ceylan]] || ''[[Cannes Film Festivali]]'' (Grand Prix, En İyi Erkek Oyuncu "''[[Mehmet Emin Toprak]]''", En İyi Erkek Oyuncu "''[[Muzaffer Özdemir]]''") <br> ''[[39. Altın Portakal Film Festivali]]'' (En İyi Film, En İyi Yönetmen, En İyi Senaryo, En İyi Laboratuvar, En İyi Yardımcı Erkek Oyuncu "''[[Mehmet Emin Toprak]]''") <br> ''[[14. Ankara Uluslararası Film Festivali]]'' (En İyi Film, En İyi Yönetmen, En İyi Görüntü Yönetmeni, En İyi Kurgu, En İyi Yardımcı Kadın Oyuncu "''[[Zuhal Gencer Erkaya]]''") <br> ''[[35. Sinema Yazarları Derneği Ödülleri]]'' (En İyi Film, En İyi Yönetmen, En İyi Görüntü Yönetmeni) <br> ''[[22. Uluslararası İstanbul Film Festivali]]'' (En İyi Film, En İyi Yönetmen, FIPRESCI Ödülü) <br> ''[[Orhon Murat Arıburnu Ödülleri]]'' (En İyi Film, En İyi Yönetmen, En İyi Erkek Oyuncu "''[[Muzaffer Özdemir]]''") <br> ''Cinemaya Film Festivali'' (En İyi Film, Büyük Ödül) <br> ''39. Chicago Uluslararası Film Festivali'' (En İyi İkinci Film) <br> ''25. Montpellier Film Festivali'' (Altın Antigone, Eleştirmenler Birliği Ödülü) <br> ''Beyrut Film Festivali'' (En İyi Film, En İyi Senaryo) <br> ''16. Trieste Film Festivali'' (En İyi Film) <br> ''Mexico City Film Festivali'' (En İyi Yönetmen, En İyi Görüntü Yönetmeni)
|-
| 2004 || ''[[Neredesin Firuze]]'' || [[Ezel Akay]] || ''[[16. Ankara Uluslararası Film Festivali]]'' (En İyi Kurgu, En İyi Sanat Yönetmeni, En İyi Görüntü Yönetmeni, En İyi Kadın Oyuncu Ödülü "''[[Demet Akbağ]]''") <br> ''[[Çağdaş Sinema Oyuncuları Derneği]]'' (En İyi Erkek Oyuncu "''[[Haluk Bilginer]]''", En İyi Kadın Oyuncu Ödülü "''[[Demet Akbağ]]''") <br> ''[[37. Sinema Yazarları Derneği Ödülleri]]'' (En İyi Görüntü Yönetmeni, En İyi Kadın Oyuncu Ödülü "''[[Demet Akbağ]]''") <br> ''[[Sadri Alışık Ödülleri]]'' (En İyi Erkek Oyuncu "''[[Haluk Bilginer]]''", En İyi Kadın Oyuncu Ödülü "''[[Demet Akbağ]]''")
|-
| 2005 || ''[[Babam ve Oğlum]]'' || [[Çağan Irmak]] || ''[[25. Uluslararası İstanbul Film Festivali]]'' (Radikal Halk Ödülü, En İyi Erkek Oyuncu "''[[Fikret Kuşkan]]''", En İyi Kadın Oyuncu "''[[Şerif Sezer]]''") <br> ''[[38. Sinema Yazarları Derneği Ödülleri]]'' (En İyi Film, En İyi Yönetmen, En İyi Senaryo, En İyi Erkek Oyuncu "''[[Çetin Tekindor]]''", En İyi Kadın Oyuncu "''[[Hümeyra]]''", En İyi Kadın Yardımcı Oyuncu "''[[Şerif Sezer]]''") >br> ''[[Çağdaş Sinema Oyuncuları Derneği]]'' (En İyi Erkek Oyuncu "''[[Çetin Tekindor]]''") <br> ''[[Sadri Alışık Ödülleri]]'' (En İyi Yardımcı Kadın Oyuncu "''[[Özge Özberk]]''") <br> ''Dünya Film Müzikleri Ödülleri'' (Dünya Film Müziği Ödülü) <br> ''Nuremberg Film Festivali'' (En İyi Film)
|-
| 2006 || ''[[Kader (film)|Kader]]'' || [[Zeki Demirkubuz]] || ''[[26. Uluslararası İstanbul Film Festivali]]'' (Onat Kutlar Ödülü, FIPRESCI Ödülü, En İyi Yönetmen, En İyi Erkek Oyuncu "''[[Ufuk Bayraktar]]''") <br> ''[[43. Altın Portakal Film Festivali]]'' (En İyi Film, Behlül Dal Genç Yetenek Özel Ödülü "''[[Ufuk Bayraktar]]''") <br> ''[[18. Ankara Uluslararası Film Festivali]]'' (En İyi Yönetmen, En İyi Kadın Oyuncu "''[[Vildan Atasever]]''", En İyi Yardımcı Kadın Oyuncu "''[[Müge Ulusoy]]''") <br> ''Nuremberg Film Festivali'' (En İyi Film)
|-
| 2007 || ''[[Barda]]'' || [[Serdar Akar]] ||
|-
| 2008 || ''[[Devrim Arabaları]]'' || [[Tolga Örnek]] || ''[[20. Ankara Uluslararası Film Festivali]]'' (En İyi Sanat Yönetmeni) <br>
|-
| 2008 || ''[[Issız Adam]]'' || [[Çağan Irmak]] ||
|-
| 2008 || ''[[Üç Maymun]]'' || [[Nuri Bilge Ceylan]] || ''[[2008 Cannes Film Festivali]]'' ([[En İyi Yönetmen Cannes Film Festivali Ödülü|En İyi Yönetmen]]) ''[[45. Altın Portakal Film Festivali]]'' (SİYAD Ödülü, En İyi Özel Efekt) <br> ''[[41. Sinema Yazarları Derneği Ödülleri]]'' (En İyi Yönetmen, Cahide Sonku En İyi Kadın Oyuncu "''[[Hatice Aslan]]''", En İyi Yardımcı Erkek Oyuncu "''[[Ahmet Rıfat Şungar]]''", En İyi Kurgu) <br> ''[[2. Yeşilçam Ödülleri]]'' (En İyi Film) <br> ''Osian's Cinefan Film Festivali'' (En İyi Yönetmen) <br> ''Haifa Film Festivali'' (En İyi Film) <br> ''Asia Pasific Screen Awards'' (Asya'nın Yönetmeni, En İyi Yönetmen, En İyi Görüntü) <br> ''Manaki Brothers Film Camera Festivali'' (Özel Mansiyo)
|-
| 2009 || ''[[Nefes: Vatan Sağolsun]]'' || [[Levent Semerci]] || ''[[3. Yeşilçam Ödülleri]]'' (En İyi Film, [[Turkcell]] İlk Film Ödülü) <br> ''Altın Bamya Ödülleri'' (Altın Bamya Ödülü)
|-
| 2010 || ''[[Av Mevsimi]]'' || [[Yavuz Turgul]] ||
|-
| 2011 || ''[[Bir Zamanlar Anadolu'da]]'' || [[Nuri Bilge Ceylan]] || ''[[44. Sinema Yazarları Derneği Ödülleri]]'' (En İyi Film, En İyi Yönetmen, En İyi Senaryo, En İyi Görüntü Yönetmeni, En İyi Kurgu, En İyi Yardımcı Erkek Oyuncu Performansı "''[[Ercan Kesal]]''") <br> ''[[Sadri Alışık Ödülleri]]'' (En İyi Erkek Oyuncu) <br> ''[[2011 Cannes Film Festivali]]'' (Büyük Jüri Ödülü) <br> ''6.Asya Pasifik Film Ödülleri'' (Jüri Büyük Ödülü, En İyi Yönetmen, En İyi Görüntü Yönetmeni) <br> ''1.YEFA Ödülleri'' (En İyi Erkek Oyuncu, En İyi Senaryo, En İyi Yardımcı Erkek Oyuncu, En İyi Kurgu, En İyi Yönetmen, En İyi Film, En İyi Makyaj ve Saç) <br> ''27.Uluslararası Haifa Film Festivali'' (En İyi Film)
|-
| 2011 || '''[[Kaybedenler Kulübü]]'' || [[Tolga Örnek]] || ''[[18. Altın Koza Film Festivali]]'' (En İyi Ses Tasarımı) <br> ''Altın Bamya Ödülleri'' (En İyi Film, İzleyici Ödülü)
|-
| 2012 || ''[[Fetih 1453]]'' || [[Faruk Aksoy]] || ''[[Sadri Alışık Ödülleri]]'' (Umut Veren Erkek Oyuncu "''[[İbrahim Çelikkol]]''")
|-
| 2013 || ''[[Kelebeğin Rüyası]]'' || [[Yılmaz Erdoğan]] || ''[[46. Sinema Yazarları Derneği Ödülleri]]'' (En İyi Sanat Yönetimi, En İyi Müzik, En İyi Görüntü Yönetimi, En İyi Yardımcı Kadın Oyuncu "''[[Farah Zeynep Abdullah]]''", En İyi Erkek Oyuncu "''[[Kıvanç Tatlıtuğ]]''")
|-
| 2013 || ''[[Sen Aydınlatırsın Geceyi]]'' || [[Onur Ünlü]] || ''[[46. Sinema Yazarları Derneği Ödülleri]]'' (En İyi Senaryo) <br> ''[[32. İstanbul Film Festivali]]'' (Altın Lale En İyi Film, En İyi Senaryo, En İyi Kurgu, FIPRESCI Ödülü) <br> ''44. IFFI Ödülleri'' (Juri Özel Ödülü)
|-
| 2014 || ''[[Kış Uykusu (film)|Kış Uykusu]]'' || [[Nuri Bilge Ceylan]] || ''[[2014 Cannes Film Festivali]]'' ([[Altın Palmiye]], FIPRESCI En İyi Film Ödülü) <br> ''[[47. Sinema Yazarları Derneği Ödülleri]]'' (En İyi Film, En İyi Yönetmen, En İyi Görüntü Yönetimi , En İyi Kadın Oyuncu "''[[Melisa Sözen]]''", En İyi Erkek Oyuncu "''[[Haluk Bilginer]]''", En İyi Yardımcı Erkek Oyuncu "''[[Ayberk Pekcan]]''")
|-
| 2014 || ''[[Recep İvedik 4]]'' || [[Togan Gökbakar]] || ''Altın Bamya Ödülleri'' (En İyi Erkek Karakter) <br> En fazla hasılat elde eden Türk filmi 72.103.216,88 {{TL}}
|-
| 2015 || ''[[Mucize (film)|Mucize]]'' || [[Mahsun Kırmızıgül]] ||
|-
| 2016 || ''[[Dağ II]]'' || [[Alper Çağlar]] ||
|}
== Türk filmleri listeleri==
''Daha fazla bilgi için: [[Türk filmleri listeleri]]''
== Kaynakça ==
[[En çok izlenen Türk yapımı 100 film]]
[[Kategori:Türkiye sineması| ]]
| 