Fütürizm: Revizyonlar arasındaki fark

[kontrol edilmiş revizyon][kontrol edilmiş revizyon]
İçerik silindi İçerik eklendi
k İmla
k Yazım yanlışları, imla hataları ve anlatım bozuklukları büyük oranda giderildi.
1. satır:
{{Yazım yanlışları}}
 
[[Dosya:Casa Sant'Elia.jpg|thumb|240px|Fütürist Mimar [[Antonio Sant'elia]]'ın bir eseri]]
 
'''Fütürizm''' (Gelecekçilik), 20. yüzyılın başlarında (özellikle 1909 ile 1920 arasında) İtalya'da ortaya çıkmış, [[modern sanat]] ve sosyal[[toplumsal gelişmelerinhareket]]lerin akımıdır.
 
[[Dosya:Umberto Boccioni, 1913, Dynamism of a Cyclist (Dinamismo di un ciclista), oil on canvas, 70 x 95 cm, Gianni Mattioli Collection, on long-term loan to the Peggy Guggenheim Collection, Venice.jpg|thumb|right|upright=1|[[Umberto Boccioni]], ''Dinamismo di un ciclista (Bisikletcinin Dinamizmi)'', 1913, Peggy Guggenheim Koleksiyonu, Venedik]]
 
Fütürizm akımınaakımını katılanlartakip edenler her türlü sanat alanında; özellikle [[resim]], [[heykel]], [[seramik]], [[grafik tasarım]], [[iç mimarlık]], [[sanayi ürünleri tasarımı]], [[edebiyat]], [[müzik]], [[tiyatro]], [[film]], [[tekstil]], [[moda]], [[mimarlık]] ve hatta [[gastronomi]] sanat alanlarındaalanında eserler vermişlerdir. Genel olarak fütürizm büyük bir İtalyan fenomenidir. İtalyan fütüristlerinin başında gelen sanatçılar [[Filippo Tommaso Marinetti]], [[Umberto Boccioni]], [[Carlo Carrà]], [[Gino Severini]], [[Giacomo Balla]], [[Antonio Sant'Elia]], [[Bruno Munarı]], [[Benedetta Cappa]] ve [[Luigi Russolo]]'dur. Fakat o dönemde, başta Rusya'da [[Natalia Göncharova]], [[Velimir Hlebnikov]], [[İgor Severyanin]], [[David Burliuk]], [[Aleksei Kruenykh]], [[Vladimir Mayakovski]], Portekiz'de [[Almada Negreiro]], İngiltere'de Vortisizm gibi daha birçok ülkede, paralel sanat hareketleri ortaya çıkmıştır.
 
Genel olarak fütürizm, büyük bir İtalyan fenomenidir. İtalyan fütüristlerinin başında gelen sanatçılar, [[Filippo Tommaso Marinetti]], [[Umberto Boccioni]], [[Carlo Carrà]], [[Gino Severini]], [[Giacomo Balla]], [[Antonio Sant'Elia]], [[Bruno Munarı]], [[Benedetta Cappa]] ve [[Luigi Russolo]]'dur; ancak o dönemde, başta Rusya'da [[Natalia Göncharova]], [[Velimir Hlebnikov]], [[İgor Severyanin]], [[David Burliuk]], [[Aleksei Kruenykh]], [[Vladimir Mayakovski]], Portekiz'de [[Almada Negreiro]], İngiltere'de Vortisizm gibi daha birçok ülkede, fütürizme paralel yönde sanat hareketleri ortaya çıkmıştır.
Bu akımın misyonları; geçmişteki estetik değerleri ve gelenekleri tümüyle reddetme, dünyanın geleceğinin modernlik olduğunu iddia etme, ülkeleri (özellikle İtalya'yı) geçmişin ağırlığından ayırıp modernleştirme ve özellikle şehirleşmiş medeniyet, makineleşme ve sürat kavramlarını toplumsal hayatta temel hale getirmektir.<ref>Phaidon Press Editörleri (Son basım: 1999). ''The 20th-Century Art Book, Londra: Phaidon Press, İŞBN:0714838500 {{ing}}</ref>
 
Bu akımın misyonlarıtemel amaçları; geçmişteki estetik değerleri ve gelenekleri tümüylebütünüyle reddetmereddetmek, dünyanın geleceğinin modernlik"Modernlik" olduğunu iddia etmesavunmak, ülkeleri (özellikle İtalya'yı) geçmişin ağırlığından ayırıp modernleştirmemodernleştirmek ve özellikle şehirleşmiş"Şehirleşmiş medeniyetMedeniyet", makineleşme"Makineleşme" ve sürat"Sürat" kavramlarını toplumsal hayatta bir temel hale getirmektir.<ref>Phaidon Press Editörleri (Son basım: 1999). ''The 20th-Century Art Book, Londra: Phaidon Press, İŞBN:0714838500 {{ing}}</ref>
== Marinetti ve Fütürizm Manifestosu ==
 
== Marinetti ve Fütürizm ManifestosuBildirisi ==
 
[[Dosya:Russolo,_Carr%C3%A0,_Marinetti,_Boccioni_and_Severini_in_front_of_Le_Figaro,_Paris,_9_February_1912.jpg|thumb|300px|İtalyan Fütüristler 1912'de Le Figaro idare binası önünde. Soldan sıra ile Russolo, Carrà, Marinetti, Boccioni ve Severini]]
 
AkımınFütürizm akımın öncüsü ve şefi; İtalyan şair, romancı, oyun yazarı ve yayın yönetmeni [[Filippo Tommaso Marinetti]], fütürizmin kurucusu olarak '<nowiki/>'''İ manifesti del futurismo'' veya ''Manifesto Futurisita'' (Fütürizm Bildirisi)''''ni hazırlayarak yayımladı. Bu bildiri; ilk defa 5 Şubat 1909'da, İtalyanca "''La Gazzetta dell'Emilia"'' gazetesinde ve, daha sonra Fransızcaya çevrilerek, 20 Şubat 1909'da FransızcaFransız günlük gazete olan ''[[Le Figaro]]''da yayımlandı.<ref>[https://archive.org/details/imanifestidelfut28144gut Filippo Tommaso Marinetti, ''İ manifesti del futurismo'', 20 Şubat, 2009] {{it}}</ref><ref>[http://gallica.bnf.fr/ark:/12148/bpt6k2883730/f1.image Le Figaro, ''Le Futurisme'', 1909/02/20 (Numéro 51)]. Gallica, Bibliothèque nationale de France</ref>
 
MarinetteMarinetti, 1909’da yayımladığı "''Fütürizm Bildirisi'' 'nde, fütüristlerin büyük bir hırsla eski olan her şeyden, özellikle siyasi ve artistik geleneklerden nefret ettiğini bildirdi. ''"Geçmişle hiç ilgimiz olmamasını istemekteyiz."'' diyerek, geçmişi bütünüyle reddettiğini belirtirken,belirten fütüristler, geçmişi özleyip geçmişi tekrarlama ve geçmişi taklit etme inançlarına tümüyle karşı çıkmaktaydılarçıkmaktaydı. Fütüristler, ''"Müzeleri, kütüphaneleri yerle bir ederek, ahlakçılık, feminizm ve bütün yararcı korkaklıklarla savaşacağız."'' söyleminde dedilerbulundu. FütüristlerinFütüristler, söylemleri her ne kadar cesaret ve her ne kadar bir deliliğe yaklaşıryaklaşırcasına şekilde şiddet ihtiva etseiçerse bile, orijinalliği her zaman tercih edeceklerini bildirdi. Fütürizme atıflaatıfta bulunan bildiri "Biz genç ve güçlüyüz!" demekteydimesajı vermekteydi. Fütüristler güzelGüzel sanatlar tarihçilerinin ve günümüz sanat eleştirmenlerinin hiçbir işe yaramaz düşüncesinde olduklarıbir içindüşünce yapısına sahip olduklarını, onlara hiç önem verilmemesi gerektiğini iddia ettilerbelirttiler. Güzel sanatlarda "iyiyiİyiyi ve güzeli seçmek için" kullanılan "harmoni", "iyiİyi şahsi yargılama ile yakışık olma" prensiplerine karşı isyan ettiklerini açıklayarak, kendilerinden önce ortaya çıkmış olan güzel sanatlar eserlerinineserlerin, bunların temalarının ve konularının bir tarafa atılmasını isterken, fütüristler [[bilim]]i ve teknolojiyi[[teknoloji]]yi yükseltmekteydileryüceltmekteydi.
 
Marinetti, Fütüristlerinfütüristlerin [[sürat]], [[gençlik]] ve [[şiddet]]'e hayran olduklarını ifade ederken, modern teknolojik araçların, otomobil ve uçak ile sanayi şehrinin, insanlığın doğaya karşı zaferini gösterdiğini iddia ettisavundu. Süratin üstünlüğünü iddia eden Marinetti, bir yarış otomobilinin şaheser, klasik antik Yunan [[Semadirek Kanatlı Zaferi]] heykelinden daha güzel olduğunu belirtti. Buna ek olarak da: "Mutlak içinde yaşıyoruz, çünkü her yerde hazır ve nazır olan edebi sürati biz yarattık" demiştir. Oldukça koyu milliyetçi olan Fütüristler aynı bildiride yer alan: "Biz dünyadaki gerçekten sağlıklı tek şeyi, yani savaşa ve ölüme götüren güzel düşünceleri yüceltiyoruz." sözleri, siyasal alanda o dönemde gelişen faşizmden yana bir tavır sergilediklerinin açık göstergesiydi.
 
''Mutlak içinde yaşıyoruz, çünkü her yerde hazır ve nazır olan edebi sürati biz yarattık.''
Marinetti'nin ilk fütürist bildirisinden sonra, Fütüristler (çok kere Marinetti'ye danışarak) değişik konularda bildiriler yazıp yayımlamaya devam ettiler ve öyle ki bildiri yazmak ve yayımlamak sanki Fütürizm akımının önemli ögesi haline geldi. Fütüristler resim, mimarlık, din, giyim-kuşam ve hatta yiyecekler hakkındaki şahsi fikirlerini büyük sözlerle açıklayarak, bildiriler halinde ilan ettiler.<ref>Şu makale Marinetti'nin [[I. Dünya Savaşı]] sırasında İtalyan dağcı birliklerinin Avusturya dağcı birliklerine karşı yüksek Alplerde yaptığı savaşlara ait bildirisinden başlayarak Marinetti'nin bildiri yayınlama düşkünlüğünü ele almaktadır. Daly, Selena (2013). "‘The Futurist mountains’: Filippo Tommaso Marinetti's experiences of mountain combat ın the First World War". ''Modern İtaly'' c.18 no.4 sayfa 323–338. doi:10.1080/13532944.2013.806289. İSSN 1353-2944. {{ing}}</ref>
 
demiştir. Oldukça koyu bir milliyetçi olan fütüristler, aynı bildiride yer alan ''Biz dünyadaki gerçekten sağlıklı tek şeyi, yani savaşa ve ölüme götüren güzel düşünceleri yüceltiyoruz.'' sözleri, siyasal alanda o dönemde gelişen faşizmden yana bir tavır sergilediklerinin açık göstergesiydi.
== İtalyan güzel sanatlarında fütürizm==
 
Marinetti'nin ilk fütürist bildirisinden sonra fütüristler, Fütüristler (çok keresıklıkla Marinetti'ye danışarak) değişik konularda bildiriler yazıp yayımlamaya devam ettiler ve öyle kietti. bildiriBildiri yazmak ve yayımlamak sanki, Fütürizm akımının önemli bir ögesi haline geldi. Fütüristler; resim, mimarlık, din, giyim-kuşam ve hatta yiyecekler hakkındaki şahsi fikirlerini büyük sözlerle açıklayarak, bildiriler halinde ilan ettileretti.<ref>Şu makale Marinetti'nin [[I. Dünya Savaşı]] sırasında İtalyan dağcı birliklerinin Avusturya dağcı birliklerine karşı yüksek Alplerde yaptığı savaşlara ait bildirisinden başlayarak Marinetti'nin bildiri yayınlama düşkünlüğünü ele almaktadır. Daly, Selena (2013). "‘The Futurist mountains’: Filippo Tommaso Marinetti's experiences of mountain combat ın the First World War". ''Modern İtaly'' c.18 no.4 sayfa 323–338. doi:10.1080/13532944.2013.806289. İSSN 1353-2944. {{ing}}</ref>
Fütürizmi kurucusu olan bildiri sanatçıların takip edebilecekleri pozitif bir artistik program patikası ihtiva etmekteydi. Bu eksikliği kapatmak icin İtalyan Fütürist ressamlar ve Marinetti 1914'de "Fütürist Resim Icin Teknik Manifesto" adini verdikleri yeni bir bildiri yaratıp ilan ettiler <ref name="teknikmenif">[https://archive.org/details/imanifestidelfut00mariuoft I Manifesti del futurismo, lanciati da Marinetti, et al, 1914].</ref> Bu bildiride Fütürist ressamlar kendilerini, resim ile doğrudan doğruya temsil edilen, "evrensel dinamizm" prensibine adadılar. Bu manifesto "evrensel dinamizm" prensibinin temelini şöyle bir örnekle açıklamaktadırlar. "Gerçekte bulunan nesneler birbirlerinden ve etraflarındaki çevrelerden ayrılmış değildiler ve resim bu birliği yansıtmalıdır. Bir resmin konusu olarak hareket halinde bir otobüs ve bunun içinde resim konunun esas aktoru olan bir kişi ve bu esas aktör kişi ile birlikte otobüs içinde 16 kişi bulunduğunu düşünelim. Önce sadece otobüs içindeki kişilere dikkatimizi teksif edelim . Dikkatimiz teksif ettiğimiz kisiler icin dinamik duruma bakarsak her bir kişi tek sıra ile ve ayni zamanda birinci, ikinci ..... on altıncı olabilir ama bu sıra statik değildir ve dinamik bir durumda her bir kişi hareket edip sıra numarası değiştirebilir ve resim bu dinamik degisme olasigini ihtiva etmelidir. Bu dinamik ele alış da dinamik süreci tasvire yeterli değildir. Otobüs hareket halinde olduğu için yol kenarındaki evler arasından hareket, yani dinamik değişme halindedir. Evlerin kenarından geçerken sanki otobüsle birlikte harekete geçip sanki kendilerini fırlatıp otobüsle birleşirler. Bu dinamizm de resimde tasvir edilmelidir. "<ref name="teknikmenif"/>
 
== İtalyan Güzel Sanatlarında Fütürizm==
Fütürist ressamlar ilk başta, kendilerine has temalar, konular ve stiller bulup kullanmakta ağır davrandılar. 1910 ve 1911'de [[Giovanni Segantini]] ile takipçileri "bölücülük (divisionism veya kromoluminarzim) tekniği adı verilen bir teknik kullanarak, ışık ve renkleri noktalar ve küçük yollu çizgiler ile bir saha yüzeyi içinde ifade etmeyi denediler.
 
Fütürizmin kurulmasına öncü olan bildiri, sanatçıların takip edebilecekleri bir pozitif artistik program patikası içermekteydi. Bu eksikliği kapatmak için İtalyan fütürist ressamlar ve Marinetti 1914 yılında ''Fütürist Resim İçin Teknik Bildiri'' adını verdikleri yeni bir bildiri yayımladı. <ref name="teknikmenif">[https://archive.org/details/imanifestidelfut00mariuoft I Manifesti del futurismo, lanciati da Marinetti, et al, 1914].</ref> Bildiride fütürist ressamlar, kendilerini resim ile doğrudan doğruya temsil edilen "Evrensel Dinamizm" prensibine adadılar. Bu bildiri, "Evrensel Dinamizm" prensibinin temelini şu şekilde açıklamaktadır:
Fakat bu teknik sonradan Paris'te yaşayan ve oradaki avangart [[kübizm]] akımı ile ilişkileri olan Gino Severini tarafından tenkit edildi. Gino Severini kullanılan "bölücülük" teknikleri, stili ve metodunun fütürist modernli prensiplerinin gerektirdiği gerçekteki enerji ve dinamizmi kapsayacak bir teknik ve teorik güçte olmadığını ve bu tekniklerinin fütürizmin gerektirdiği geleceğe doğru dinamik bir bakım olmayıp geriye bir bakış aletleri olduğunu iddia etti. Gino Severini resimde enerji ve dinamizmin kübizm akımı için geliştirilen teknikler ile ifade edilebileceğini iddia etti. 1911'de Paris'e gidip kübizm düşünce ve tekniklerini yakından inceleyip gören fütürist İtalyan ressamlar da bu akımın bir resimde bulunması gerekli dinamik enerjiyi analiz edebileceğini ve dinamizmin böylece resim sanatı ile ifade edebileceğini kabul ettiler. Böylece "kübo-futurizm" adı verilen yeni bir fütürist resim versiyonu ortaya çıkartıldı.<ref>Severini, G. (1995) ''The Life oMarinetti''</ref>
 
Fütürizmi kurucusu olan bildiri sanatçıların takip edebilecekleri pozitif bir artistik program patikası ihtiva etmekteydi. Bu eksikliği kapatmak icin İtalyan Fütürist ressamlar ve Marinetti 1914'de "Fütürist Resim Icin Teknik Manifesto" adini verdikleri yeni bir bildiri yaratıp ilan ettiler <ref name="teknikmenif">[https://archive.org/details/imanifestidelfut00mariuoft I Manifesti del futurismo, lanciati da Marinetti, et al, 1914].</ref> Bu bildiride Fütürist ressamlar kendilerini, resim ile doğrudan doğruya temsil edilen, "evrensel dinamizm" prensibine adadılar. Bu manifesto "evrensel dinamizm" prensibinin temelini şöyle bir örnekle açıklamaktadırlar. "'Gerçekte bulunan nesneler birbirlerinden ve etraflarındakietrafındaki çevrelerden ayrılmış değildilerdeğildir ve resim, bu birliği yansıtmalıdır. Bir resmin konusu olarak, hareket halinde bir otobüs ve, bunun içinde resimresmin konununkonusunun esas aktoruaktörü olan bir kişi ve bu esas aktör kişi ile birlikte otobüs içinde 16 kişi bulunduğunu düşünelim. Önce sadece otobüs içindeki kişilere dikkatimizi teksif edelim . Dikkatimiz teksif ettiğimiz kisilerkişiler iciniçin dinamik duruma bakarsak, her bir kişi tek sıra ile ve ayniaynı zamanda birinci, ikinci .....ya da on altıncı olabilir; ama bu sıra statik değildir. ve dinamikDinamik bir durumda her bir kişi hareket edip sıra numarası değiştirebilir ve resim bu dinamik degismedeğişme olasiginiolasılığını ihtiva etmelidir. Bu dinamik ele alış da, dinamik süreci tasviretasvir etmeye yeterli değildir. Otobüs hareket halinde olduğu için, yol kenarındaki evler arasındanarasındaki hareket, yani dinamik değişme halindedir. Evlerin kenarından geçerken sanki otobüsle birlikte harekete geçip sanki kendilerini fırlatıp otobüsle birleşirlerbirleşir. Bu dinamizm de resimde tasvir edilmelidir. "<ref name="teknikmenif"/>
 
Fütürist ressamlar ilk başta, kendilerinekendine has temalar, konular ve stiller bulup kullanmakta ağıryavaş davrandılardavrandı. 1910 ve 1911'de yıllarında, [[Giovanni Segantini]] ile takipçileri "bölücülükBölücülük Tekniği (divisionism veya kromoluminarzim) tekniği" adı verilen bir teknik kullanarak, ışık ve renkleri noktalar ve küçük yollu çizgiler ile bir saha yüzeyi içinde ifade etmeyi denediler.
 
Fakat buBu teknik, sonradan [[Paris]]'te yaşayan ve oradaki avangart [[kübizm]] akımı ile ilişkileri olan Gino Severini tarafından tenkit edildieleştirildi. Gino Severini, kullanılan "bölücülük" teknikleritekniklerinin, stilistilinin ve metodununyönteminin fütüristfütüristik modernlimodern prensiplerinin gerektirdiğiprensiplerin gerektirdiğini, gerçekteki enerji ve dinamizmi kapsayacak bir teknik ve teorik güçte olmadığını ve bu tekniklerinin fütürizmin gerektirdiği geleceğe doğru dinamik bir bakım olmayıp, geriye bir bakış aletleriaraçları olduğunu iddia etti. Gino Severini, resimde enerji ve dinamizmin kübizm akımı için geliştirilen teknikler ile ifade edilebileceğini iddia ettisavundu. 1911'de Paris'e gidip kübizm düşünce ve tekniklerini yakından inceleyip gören fütürist İtalyan ressamlar da bu akımın bir resimde bulunması gerekligereken dinamik enerjiyi analiz edebileceğini ve dinamizmin böylece resim sanatı ile ifade edebileceğiniedilebileceğini kabul ettileretti. Böylece "kübo-futurizmfütürizm" adı verilen yeni bir fütürist resim versiyonuakımı ortaya çıkartıldıçıkarıldı.<ref>Severini, G. (1995) ''The Life oMarinetti''</ref>
 
[[Dosya:Umberto Boccioni 001.jpg|thumb|250px|left|[[Umberto Boccioni]], ''Şehir Yükselir'' tablosu için bir eskiz (1910)]]
 
İtalyan fütürist ressamlar çokbirçok kerekez modern şehir manzaralarını resimlerine geçirdiler. [[Carlo Carrà]]'nin hazırladığı ''Anarşist Galli'nin Cenaze Töreni'' (1910–11) adlı tablosu büyük bir tuval üzerine yapılmış olup, ressamın 1904 kendisininyılında bizzat şahit olduğu olayları temsil etmektedir. Polisin göstericigösteri düzenleyen halka hücummüdahale etmesi ve çıkan arbedeler, gayet enerjik olarak diyagonal doğrular ve kırık düzeyleryüzeyler, ile büyükenerjik bir enerji ileşekilde ifade edilmiştir.
 
Carlo Carra'nın "''Tiyatro'dan Dönüş'' (1910-1911) adlı tablosunda ise bir "bölücülükBölücülük" tekniği kullanmaktadır. ve geceleyinGeceleyin sönük sokak lambalarılambalarının ışığı altında tiyatrodan evlerine gidenler, birbirinden ayrı ve yüzlerinin detayları görünmeyen figürlerden oluşmaktadır.
 
[[I. Dünya Savaşı| I.Dünya Savaşı]]'nın başlangıcı, İtalyan Fütürizmfütürizm akımınakımının sona erdiği gerçeğini sakladı. 1914'dün sonunda "Floransa Grubu", Fütüristfütürist akımdan formel olarak ayrıldıklarını ilan etmişlerdietmişti. Boccioni askere alındıktan sonra tek bir savaş tablosu hazırlayıp sergiledi. ama1916 yılında ise, savaş sırasında 1916'da hayatını kaybetti. Gino Severini 'de askere gidip 1915'de gayettarihinde önemli savaş tabloları (örneğin ''Muharebe'', ''Zırhlı Tren'' ve "Kızıl Haç Treni'') hazırladı. ama sonraAncak Paris'e döndüğünde, buradaki Fütüristlerin çoğunun ''[[kübizm'']] akımına katılmış olduğunu gördü ve onlara katıldı. Diğer taraftan, savaştan sonra İtalyan ressamların çoğu da avangart modern sanat eğilimlerini geride bırakıp "Ritorno all'ordine" (Eski Düzene Dönüş)" adı verilen geleneksel resim sanatına dönüşü kabul eden akıma katıldılarkatıldı.''
 
Marinetti, savaş sonunda Fütürizm akımını yenileme gayretine geçti. Onun bu 1. Dünya Savaşı sonrası çabalarına, gayretlerine1960'lı 1960lı yıllaryılların sanat tarihçileri "'''Il ''Secondo Futurismo''' (İkinci Fütürizm)" adını vermişlerdir. "[[Giovanni Lista"]] adlı sanat tarihçisinin ortaya attığı bir teorik tarihsel analizde ise, Fütürizmfütürizm akımı 10 yıllık bölümlere ayrılıp incelenmektedir. Birinci on yıllık bölüme "''Palastik Fütürizm"''; 1920'li yıllardaki ikinci on yıllık bölüme "''Mekanik Sanat"'' ve 1930lu1930'lu yıllardaki üçüncü on yıllık bölümüne "ise ''Uçakresim'' (Aeropittura)" akımı adı verilmiştir.''
 
== Edebiyatta Fütürizm ==
Satır 45 ⟶ 51:
Fütürizm'in kurucusu Marinetti, Avrupa’da birçok yazarı etkiledi.
 
Rusya’da [[Velemir Hlebinikov]] ve [[Mayakovski]] fütürizme yöneldi. Rus fütüristlerfütüristlerin her biri kendi bildirgelerini yayınladı.; ancak [[Puşkin]], [[Lev Nikolayeviç Tolstoy|Tolstoy]], ve [[Fyodor Mihayloviç Dostoyevski|Dostoyevski]] reddedildibunu reddetti. Şiirde sokak dilinin kullanılması istendi. [[1917 Ekim devrimindenDevrimi]]nden sonra da fütürizm akım güçlendi. Mayakovski’nin ölümüne kadar etkisini sürdürdü.
 
İtalya’dakiİtalya'daki fütürizm akımına uyan ilk şiir antolojisiniantolojisi 1912’de yayımladıyayımlandı. Fütürizm, faşizm ile özdeşleşti. Veve 1920’lerin ortalarına doğru etkisini yitirdi. Eserlerinde mantıklı cümleler kurmayı reddeden Fütüristlerinfütüristlerin parolası, "sözcüklere''Sözcüklere özgürlük"Özgürlük''tü. [[Ezra Pound]], [[D. H. Lawrence]] ve [[Giovanni Papini]] de bu akımdan etkilenen yazarlardır.
 
=== CuboKübo-Fütürizm ===
[[Dosya:The Knife Grinder Principle of Glittering by Kazimir Malevich.jpeg|200px|küçükresim|sağ|Kazimir Malevich tarafından yapılan "The Knife Grinder" adlı Kübo-Fütürist eser.]]
1913 yılında itibaren Rusya'da [[Kübizm]]'e etki eden ve geliştiren, Rus Fütürizmi'nin temel okuludur.
Kübo-Fütürizm, (Rusça:Budetlyanstvo) diğer adıyla Rus Fütürizmi, 1913 yılından itibaren Rusya'da [[Kübizm]]'e etki eden ve geliştiren, Rus fütürizminin temel okuludur.<ref>{{web kaynağı|başlık=Cubo-Futurism|url=https://global.britannica.com/topic/Cubo-Futurism|website=https://global.britannica.com|yayıncı=Encyclopedia Britannica|erişimtarihi=4 Aralık 2016|ref=https://global.britannica.com/topic/Cubo-Futurism}}</ref>
 
CuboKübo-Fütürizm, [[Kübizm]]'in formları ve Fütürizm'inFütürizmin dinamikliğini esas almıştır. [[Kazimir Malevich]], tarzıKübo-Fütürizm tarzını geliştiren kişidir. ve buBu tarzıtarz, 1912'de yılında imzalanan fakatve 1913 yılında yapıldığı bilinen "''The Knife Grinder"'' (Bıçak Bileyici) isimliadlı eserinde görülebilir. FakatAncak [[Kazimir Malevich]], Suprematizm[[Süprematizm]] olarak adlandırılan ve objektif olmayan bir tarz benimseyerek bu tarzı reddetmiştir.
 
==Fütürist Mimarlık==
 
[[İtalyan]] Fütüristfütürist mimarve [[Mimar]] Antonio Sant'Elia, modernlik hakkındaüzerine geliştirdiği mimarlık fikirlerinifikir ve projelerini "''La Citta Nuova'' (Yeni Şehir)" adlı eserinde ortaya koydu.koymuş; Fakatfakat bu projelerprojelerin hiçbiri gerçekleşmeden Sant'Elia [[I. Dünya Savaşı]] sırasında savaştayaşamını olduyitirmiştir. AmaSant'Elia tarafından ortaya attığıatılan fikirler ise, kendinden sonra yetişen mimarlarmimar ve sanatkarları gayet etkileyip, onlar iciniçin bir kılavuz olduolmuştur.
 
Sant'Elia'ya goregöre "şehirŞehir", fütürist hayatinhayatın dinamizmindinamizminin gerçekleşip yansıdığı bir arka ekrandır. "Şehir" kırsalKırsal alanların yerini almış, heyecan verici, modern, dinamik hayatinhayatın oynandığı bir mizansen olmuşturmizansendir. Sant'Elia'nin ongorduguöngördüğü "şehirŞehir" vekavramı, süratle gelişen bir makine gibi idigibiydi. Bu "şehirŞehir" projesi için hazırladığı eskizlerde Sant'Elia, ışığıışığın ve gerçek objelerin şekillerinişekillerinin sanki bunların birer heykel gibi olduklarınıolduğunu vurgulamaktadır. Barok stili kavislerkavisleri ve yapıları kalınca bir tabaka gibi süsleyen sussüs unsurlarıunsurlarını yapıların duvarlarından kaldırılarak vekaldırarak, yapıların esas formlarını oluşturan çizgisel şekillerin, o zamana kadar eşi benzeri görülmemiş olarakşekilde, en basite indirilmiş bir şekildehalde açığa çıkarılmasını öngörmekteöngörmekteydi. idi.Bu yeni "şehir"'deşehirde, hayatinhayatın her açısı rasyonalize edilecek ve her yapı büyük bir enerji santrali gibi merkezsel bir öğe etrafında toplanacaktı. "Şehir" ve yapıları uzun zaman ortada kalmak için kalıcı olarak inşa edilmeyecektiedilmeyecek ve her yeni nesil, kendi görüşlerine uygun yeni "şehir inşa edeceklerdiedecekti. BöyleceBöylelikle mimarlık, geçmiştengeçmişte kalmış yapı eserlerine bağlı olmayıp geleceğe bakacaktı.
 
Bu prensiplere uyan İtalya'daki Fütüristfütürist mimarlar, kendilerine politik olarak yakinyakın hissettikleri Faşist[[faşist]] mimarlarmimar ve politikacılar ile gerçekte tezata düşmektezıtlığa idilerdüşmekteydi. İtalyan Faşistlerfaşistler ve Faşistfaşist mimarlar, kendilerine mimarlık kılavuzu olmakalmak üzere çok geriye bakmakta idilerbakmaktaydı ve [[Roma İmparatorluğu|Antik Roma İmparatorluğu]]'nun klasik estetiğini benimsediklerini açıkça ilan etmişlerdi. Buna rağmen Faşistlerinfaşistlerin İtalya'yi yönetimi sırasında (yani 1920-1940 döneminde) demir yolu garları, yolcu limanı tesisleri ve postaneler gibi bazı kamusal yapılaryapıları Fütüristfütürist mimarlık prensiplerine uyacak şekilde tasarlanıptasarlayıp yapılmışlardırinşa etmişlerdir. Bu Fütüristfütürist mimarlık kalıpları uygulan yapilardanyapılardan günümüze kalıp hala kullanılanlar arasında Angiola Mazzoni tarafından tasarlanmiş [[Trento]] Tren Garı ve, Giovanni Michelucci ve Italo Gamberini'yi ihtiva eden ve de Angiolo Mazzoni'yi danişmandanışman olarak içinedahil alanolduğu "Gruppo Toscano (Toskana Grubu)" adliadlı mimarlar grubu tarafından tasarlanan [[Floransa]]'ninnın anamerkez istasyonu olan "[[Floransa Santa Maria Novella Tren Garıİstasyonu]]" bulunmaktadır.
 
== Tanınmış Fütürist Sanatçılar ==
{{col-begin}}
{{col-2}}
* [[Giacomo Balla]], ressam(Ressam)
* [[Umberto Boccioni]], ressam,(Ressam heykeltıraşve Heykeltıraş)
* [[Anton Giulio Bragaglia]], ressam(Ressam)
* [[David Burliuk]], ressam(Ressam)
* [[Vladimir Burliuk]], ressam(Ressam)
* [[Mario Carli]], şair(Şair, denemeDeneme yazarı,ve romanRoman yazarıYazarı, diplomatDiplomat ve gazeteciGazeteci)
* [[Carlo Carrà]], ressam(Ressam)
* [[Ambrogio Casati]], ressam(Ressam)
* [[Primo Conti]], ressam(Ressam)
* [[Tullio Crali]], ressam,(Ressam)
* [[Luigi De Giudici]], ressam(Ressam)
* [[Fortunato Depero]], ressam(Ressam)
{{col-2}}
* [[Gerardo Dottori]], ressam(Ressam, şairŞair ve sanatSanat eleştirmeniEleştirmeni)
* [[Filippo Tommaso Marinetti]], şair(Şair)
* [[Vladimir Mayakovsky]], şair(Şair)
* [[Angiolo Mazzoni]], mimar(Mimar)
* [[Aldo Palazzeschi]], yazar(Yazar)
* [[Giovanni Papini]], yazar(Yazar)
* [[Luigi Russolo]], ressam,(Ressam müzisyenve Müzisyen)
* [[Antonio Sant'Elia]], mimar(Mimar)
* [[Hugo Scheiber]], ressam(Ressam)
* [[Gino Severini]], ressam(Ressam)
* [[Bela Kadar]], ressam(Ressam)
* [[Mario Sironi]], ressam(Ressam)
* [[Ardengo Soffici]], ressam(Ressam ve yazarYazar)
* [[Nazım Hikmet Ran]], (Yazar ve şairŞair)
{{col-end}}
 
Satır 97 ⟶ 104:
{{Kaynakça}}
 
== DisDış kaynaklarKaynaklar==
 
* White, John J. (1990), ''Literary Futurism: Aspects of the First Avant Garde'', Oxford:Clarendon Press. {{ing}}
* Cardini, Karine ve Contarini, Silvia (ed.), (2002) ''Le futurisme et les avant-gardes littéraires et artistiques au début du {{s-|XX|e}}'', Nantes:CRINI, ISBN 2-86939-179-X {{fr}}
Satır 105 ⟶ 111:
* Chiancone-Schneider, Donatella (ed.) (2010) "Zukunftsmusik oder Schnee von gestern? Interdisziplinarität, Internationalität und Aktualität des Futurismus", Koln (Kongre tebligleri) {{de}}{{ing}}
 
== Dış bağlantılarBağlantılar ==
* [http://www.unknown.nu/futurism Futurism: Manifestolar beveve digerDiğer belgeBelge kayanakalrisKaynakları]
* [http://www.newmusicbox.org/page.nmbx?id=59tp01 Kenneth Goldsmith, The Futurist Moment: Howlers, Exploders, Crumplers, Hissers, and Scrapers]
* [http://serdar-hizli-art.com/modern_painting/futurism.htm 1910 FuturistFütürist AkimiAkımı Bildirisi {{ing}} Manifestosu]
* [httphttps://www.futurism.org.ukcom/ "Futurism"Fütürizm İnternet Sitesi enforsyoon{{ing}} websitesi]
* [httphttps://wwwglobal.britannica.com/eb/article-9035727art/Futurism Encyclopedia Britannica FuturismAnsiklopedisi-Fütürizm {{ing}} entry]
* [http://www.bilmuh.ege.edu.tr/Duyurular/oguzmanas/UniversitelereDuyuru.htm Fütürizm nedir?]
* [http://www.sanatuygarligi.com Sanat Uygarlığı]
 
"https://tr.wikipedia.org/wiki/Fütürizm" sayfasından alınmıştır