Fütürizm: Revizyonlar arasındaki fark
[kontrol edilmiş revizyon] | [kontrol edilmiş revizyon] |
İçerik silindi İçerik eklendi
k İmla |
Melihbenze (mesaj | katkılar) k Yazım yanlışları, imla hataları ve anlatım bozuklukları büyük oranda giderildi. |
||
1. satır:
[[Dosya:Casa Sant'Elia.jpg|thumb|240px|Fütürist Mimar [[Antonio Sant'elia]]'ın bir eseri]]
'''Fütürizm''' (Gelecekçilik), 20. yüzyılın başlarında (özellikle 1909 ile 1920 arasında)
[[Dosya:Umberto Boccioni, 1913, Dynamism of a Cyclist (Dinamismo di un ciclista), oil on canvas, 70 x 95 cm, Gianni Mattioli Collection, on long-term loan to the Peggy Guggenheim Collection, Venice.jpg|thumb|right|upright=1|[[Umberto Boccioni]], ''Dinamismo di un ciclista (Bisikletcinin Dinamizmi)'', 1913, Peggy Guggenheim Koleksiyonu, Venedik]]
Fütürizm
Genel olarak fütürizm, büyük bir İtalyan fenomenidir. İtalyan fütüristlerinin başında gelen sanatçılar, [[Filippo Tommaso Marinetti]], [[Umberto Boccioni]], [[Carlo Carrà]], [[Gino Severini]], [[Giacomo Balla]], [[Antonio Sant'Elia]], [[Bruno Munarı]], [[Benedetta Cappa]] ve [[Luigi Russolo]]'dur; ancak o dönemde, başta Rusya'da [[Natalia Göncharova]], [[Velimir Hlebnikov]], [[İgor Severyanin]], [[David Burliuk]], [[Aleksei Kruenykh]], [[Vladimir Mayakovski]], Portekiz'de [[Almada Negreiro]], İngiltere'de Vortisizm gibi daha birçok ülkede, fütürizme paralel yönde sanat hareketleri ortaya çıkmıştır.
Bu akımın misyonları; geçmişteki estetik değerleri ve gelenekleri tümüyle reddetme, dünyanın geleceğinin modernlik olduğunu iddia etme, ülkeleri (özellikle İtalya'yı) geçmişin ağırlığından ayırıp modernleştirme ve özellikle şehirleşmiş medeniyet, makineleşme ve sürat kavramlarını toplumsal hayatta temel hale getirmektir.<ref>Phaidon Press Editörleri (Son basım: 1999). ''The 20th-Century Art Book, Londra: Phaidon Press, İŞBN:0714838500 {{ing}}</ref>▼
▲Bu akımın
== Marinetti ve Fütürizm Manifestosu ==▼
[[Dosya:Russolo,_Carr%C3%A0,_Marinetti,_Boccioni_and_Severini_in_front_of_Le_Figaro,_Paris,_9_February_1912.jpg|thumb|300px|İtalyan Fütüristler 1912'de Le Figaro idare binası önünde. Soldan sıra ile Russolo, Carrà, Marinetti, Boccioni ve Severini]]
Marinetti,
''Mutlak içinde yaşıyoruz, çünkü her yerde hazır ve nazır olan edebi sürati biz yarattık.''
Marinetti'nin ilk fütürist bildirisinden sonra, Fütüristler (çok kere Marinetti'ye danışarak) değişik konularda bildiriler yazıp yayımlamaya devam ettiler ve öyle ki bildiri yazmak ve yayımlamak sanki Fütürizm akımının önemli ögesi haline geldi. Fütüristler resim, mimarlık, din, giyim-kuşam ve hatta yiyecekler hakkındaki şahsi fikirlerini büyük sözlerle açıklayarak, bildiriler halinde ilan ettiler.<ref>Şu makale Marinetti'nin [[I. Dünya Savaşı]] sırasında İtalyan dağcı birliklerinin Avusturya dağcı birliklerine karşı yüksek Alplerde yaptığı savaşlara ait bildirisinden başlayarak Marinetti'nin bildiri yayınlama düşkünlüğünü ele almaktadır. Daly, Selena (2013). "‘The Futurist mountains’: Filippo Tommaso Marinetti's experiences of mountain combat ın the First World War". ''Modern İtaly'' c.18 no.4 sayfa 323–338. doi:10.1080/13532944.2013.806289. İSSN 1353-2944. {{ing}}</ref>▼
demiştir. Oldukça koyu bir milliyetçi olan fütüristler, aynı bildiride yer alan ''Biz dünyadaki gerçekten sağlıklı tek şeyi, yani savaşa ve ölüme götüren güzel düşünceleri yüceltiyoruz.'' sözleri, siyasal alanda o dönemde gelişen faşizmden yana bir tavır sergilediklerinin açık göstergesiydi.
▲Marinetti'nin ilk fütürist bildirisinden sonra fütüristler,
Fütürizmi kurucusu olan bildiri sanatçıların takip edebilecekleri pozitif bir artistik program patikası ihtiva etmekteydi. Bu eksikliği kapatmak icin İtalyan Fütürist ressamlar ve Marinetti 1914'de "Fütürist Resim Icin Teknik Manifesto" adini verdikleri yeni bir bildiri yaratıp ilan ettiler <ref name="teknikmenif">[https://archive.org/details/imanifestidelfut00mariuoft I Manifesti del futurismo, lanciati da Marinetti, et al, 1914].</ref> Bu bildiride Fütürist ressamlar kendilerini, resim ile doğrudan doğruya temsil edilen, "evrensel dinamizm" prensibine adadılar. Bu manifesto "evrensel dinamizm" prensibinin temelini şöyle bir örnekle açıklamaktadırlar. "Gerçekte bulunan nesneler birbirlerinden ve etraflarındaki çevrelerden ayrılmış değildiler ve resim bu birliği yansıtmalıdır. Bir resmin konusu olarak hareket halinde bir otobüs ve bunun içinde resim konunun esas aktoru olan bir kişi ve bu esas aktör kişi ile birlikte otobüs içinde 16 kişi bulunduğunu düşünelim. Önce sadece otobüs içindeki kişilere dikkatimizi teksif edelim . Dikkatimiz teksif ettiğimiz kisiler icin dinamik duruma bakarsak her bir kişi tek sıra ile ve ayni zamanda birinci, ikinci ..... on altıncı olabilir ama bu sıra statik değildir ve dinamik bir durumda her bir kişi hareket edip sıra numarası değiştirebilir ve resim bu dinamik degisme olasigini ihtiva etmelidir. Bu dinamik ele alış da dinamik süreci tasvire yeterli değildir. Otobüs hareket halinde olduğu için yol kenarındaki evler arasından hareket, yani dinamik değişme halindedir. Evlerin kenarından geçerken sanki otobüsle birlikte harekete geçip sanki kendilerini fırlatıp otobüsle birleşirler. Bu dinamizm de resimde tasvir edilmelidir. "<ref name="teknikmenif"/>▼
== İtalyan Güzel Sanatlarında Fütürizm==
Fütürist ressamlar ilk başta, kendilerine has temalar, konular ve stiller bulup kullanmakta ağır davrandılar. 1910 ve 1911'de [[Giovanni Segantini]] ile takipçileri "bölücülük (divisionism veya kromoluminarzim) tekniği adı verilen bir teknik kullanarak, ışık ve renkleri noktalar ve küçük yollu çizgiler ile bir saha yüzeyi içinde ifade etmeyi denediler.▼
Fütürizmin kurulmasına öncü olan bildiri, sanatçıların takip edebilecekleri bir pozitif artistik program patikası içermekteydi. Bu eksikliği kapatmak için İtalyan fütürist ressamlar ve Marinetti 1914 yılında ''Fütürist Resim İçin Teknik Bildiri'' adını verdikleri yeni bir bildiri yayımladı. <ref name="teknikmenif">[https://archive.org/details/imanifestidelfut00mariuoft I Manifesti del futurismo, lanciati da Marinetti, et al, 1914].</ref> Bildiride fütürist ressamlar, kendilerini resim ile doğrudan doğruya temsil edilen "Evrensel Dinamizm" prensibine adadılar. Bu bildiri, "Evrensel Dinamizm" prensibinin temelini şu şekilde açıklamaktadır:
Fakat bu teknik sonradan Paris'te yaşayan ve oradaki avangart [[kübizm]] akımı ile ilişkileri olan Gino Severini tarafından tenkit edildi. Gino Severini kullanılan "bölücülük" teknikleri, stili ve metodunun fütürist modernli prensiplerinin gerektirdiği gerçekteki enerji ve dinamizmi kapsayacak bir teknik ve teorik güçte olmadığını ve bu tekniklerinin fütürizmin gerektirdiği geleceğe doğru dinamik bir bakım olmayıp geriye bir bakış aletleri olduğunu iddia etti. Gino Severini resimde enerji ve dinamizmin kübizm akımı için geliştirilen teknikler ile ifade edilebileceğini iddia etti. 1911'de Paris'e gidip kübizm düşünce ve tekniklerini yakından inceleyip gören fütürist İtalyan ressamlar da bu akımın bir resimde bulunması gerekli dinamik enerjiyi analiz edebileceğini ve dinamizmin böylece resim sanatı ile ifade edebileceğini kabul ettiler. Böylece "kübo-futurizm" adı verilen yeni bir fütürist resim versiyonu ortaya çıkartıldı.<ref>Severini, G. (1995) ''The Life oMarinetti''</ref>▼
▲
▲Fütürist ressamlar ilk başta
▲
[[Dosya:Umberto Boccioni 001.jpg|thumb|250px|left|[[Umberto Boccioni]], ''Şehir Yükselir'' tablosu için bir eskiz (1910)]]
İtalyan fütürist ressamlar
Carlo Carra'nın
[[I. Dünya Savaşı| I.Dünya Savaşı]]'nın başlangıcı, İtalyan
Marinetti, savaş sonunda Fütürizm akımını yenileme gayretine geçti. Onun
== Edebiyatta Fütürizm ==
Satır 45 ⟶ 51:
Fütürizm'in kurucusu Marinetti, Avrupa’da birçok yazarı etkiledi.
Rusya’da [[Velemir Hlebinikov]] ve [[Mayakovski]] fütürizme yöneldi. Rus
===
[[Dosya:The Knife Grinder Principle of Glittering by Kazimir Malevich.jpeg|200px|küçükresim|sağ|Kazimir Malevich tarafından yapılan "The Knife Grinder" adlı Kübo-Fütürist eser.]]
Kübo-Fütürizm, (Rusça:Budetlyanstvo) diğer adıyla Rus Fütürizmi, 1913 yılından itibaren Rusya'da [[Kübizm]]'e etki eden ve geliştiren, Rus fütürizminin temel okuludur.<ref>{{web kaynağı|başlık=Cubo-Futurism|url=https://global.britannica.com/topic/Cubo-Futurism|website=https://global.britannica.com|yayıncı=Encyclopedia Britannica|erişimtarihi=4 Aralık 2016|ref=https://global.britannica.com/topic/Cubo-Futurism}}</ref>
==Fütürist Mimarlık==
[[İtalyan]]
Sant'Elia'ya
Bu prensiplere uyan İtalya'daki
== Tanınmış Fütürist Sanatçılar ==
{{col-begin}}
{{col-2}}
* [[Giacomo Balla]]
* [[Umberto Boccioni]]
* [[Anton Giulio Bragaglia]]
* [[David Burliuk]]
* [[Vladimir Burliuk]]
* [[Mario Carli]]
* [[Carlo Carrà]]
* [[Ambrogio Casati]]
* [[Primo Conti]]
* [[Tullio Crali]]
* [[Luigi De Giudici]]
* [[Fortunato Depero]]
{{col-2}}
* [[Gerardo Dottori]]
* [[Filippo Tommaso Marinetti]]
* [[Vladimir Mayakovsky]]
* [[Angiolo Mazzoni]]
* [[Aldo Palazzeschi]]
* [[Giovanni Papini]]
* [[Luigi Russolo]]
* [[Antonio Sant'Elia]]
* [[Hugo Scheiber]]
* [[Gino Severini]]
* [[Bela Kadar]]
* [[Mario Sironi]]
* [[Ardengo Soffici]]
* [[Nazım Hikmet Ran]]
{{col-end}}
Satır 97 ⟶ 104:
{{Kaynakça}}
==
* White, John J. (1990), ''Literary Futurism: Aspects of the First Avant Garde'', Oxford:Clarendon Press. {{ing}}
* Cardini, Karine ve Contarini, Silvia (ed.), (2002) ''Le futurisme et les avant-gardes littéraires et artistiques au début du {{s-|XX|e}}'', Nantes:CRINI, ISBN 2-86939-179-X {{fr}}
Satır 105 ⟶ 111:
* Chiancone-Schneider, Donatella (ed.) (2010) "Zukunftsmusik oder Schnee von gestern? Interdisziplinarität, Internationalität und Aktualität des Futurismus", Koln (Kongre tebligleri) {{de}}{{ing}}
== Dış
* [http://www.unknown.nu/futurism Futurism: Manifestolar
* [http://www.newmusicbox.org/page.nmbx?id=59tp01 Kenneth Goldsmith, The Futurist Moment: Howlers, Exploders, Crumplers, Hissers, and Scrapers]
* [http://serdar-hizli-art.com/modern_painting/futurism.htm 1910
* [
* [
* [http://www.sanatuygarligi.com Sanat Uygarlığı]
|