Moğol İmparatorluğu: Revizyonlar arasındaki fark
| [kontrol edilmiş revizyon] | [kontrol edilmiş revizyon] |
İçerik silindi İçerik eklendi
Justinianus (mesaj | katkılar) Gerekçe: + deneme amaçlı değişiklik + varolan içerik + kaynak gerektiren bilgi eklentisi + nedensiz içerik silinmesi |
Değişiklik özeti yok |
||
121. satır:
Moğol egemenliğinin sonu Kubilay Han'ın kurduğu [[Yuan Hanedanı]]'nın, Çinli [[Ming Hanedanı]] tarafından 1368'de yenilmesiyle olmuştur.<ref name=":0" />
== Siyasi Tarih ==
Çengiz Han daha hayatta iken kurduğu imparatorluğu dört oğlunun idaresine vermiş ve kaynaklar bunlardan "dört ulus" diye söz etmişlerdir. Kağanlık, Ögedey Han'a, batıdaki uçların fethi en büyük oğul Cuci Han'a; yasa yani devlet düzenini ikinci oğul Çağaday Han'a ve ailenin malı mülkü de, ocağın bekçisi en küçük oğul Tuluy Hana verilmişti. Cuci, Cengiz Han'dan çok kısa bir süre önce öldüğü için idaresi altındaki topraklar oğulları Orda ve Batu'ya verildi. Batu, batıda alınacak yeni topraklar Batu'nun idaresine bırakıldı. Cengiz Han’dan sonra kağan olan Ögeday’ın emri ile kurultayda Cuci’nin oğlu Batu’dan batıya doğru seferlere devam etmesini istenir ve 1235-1242 arası Batu Han, Moskova ve Kiev’i fetheder ve böylece Rusların “Tatar Boyundurluğu” dediği yaklaşık 300 sene sürecek dönem başlar. Sovyet yönetiminin Rusya’da 80 sene sürdüğü düşünülürse bu muazzam bir süredir. 1242 yılı yılında Ögeday ölünce seferde olan Batu Han, yeni kağanın seçilmesi için ordusuyla Moğolistan’a döner. Avrupa’daki Moğol seferlerini planlayan Subutay ile birlikte Batu Han’ın seferleriyle Moğollar Rusya, Ukrayna, Polonya üzerinden Almanya’nın doğusuna kadar istila etmişler hatta Macaristan topraklarını da ele geçirmişlerdir. Fakat 1241’de Ögeday ölünce han seçimi için Batu, ordularını seferden geri çekmiştir. Böylelikle Batı ve güney Avrupa istiladan kurtulmuştur. 1241’de Moğolların İran istilasını yürütmek için Baycu Noyan tayin edilmiştir. Baycu Noyan, Anadolu’yu Moğollara bağlayarak büyük Han’ın nazarında itibar kazanmak istemiştir. Bu amaçla 1242’de Erzurum’u kuşatarak ele geçirmiş bu olay üzerine 1243 ilkbaharında Kayseri’de toplanan Anadolu Selçuklu ordusunu Sivas-Erzincan arasındaki Kösedağ mevkiine mağlup etmiş ve Anadolu Selçuklu Devleti Moğollara bağlanmıştır.
1255 kurultayında büyük han olan Tuluy’un oğlu Möngke merkez Karakurum’da büyük han olarak kendisi kalırken kardeşlerinden Kubilay’ı Çin’in tamamının fethi için Hülâgu’yu ise batı asyadaki ülkelerin fethi için görevlendirdi. Hülagü’nün 1258’de İran’da Alamut Kalesi’ni fethedip yerlebir ederek yaklaşık 150 yıldır dehşet saçan Hasan Sabbah’ın İsmailileri’nin sonunu getirmesinin yanı sıra Bağdat’ı fethederek Abbasi Hilafetine son verdi. Möngke'nin 1259' daki ölümüyle, Moğolların büyük fütühat devri sona erdi. 1260'taki Ayn Calut savaşında Moğol ordusu, Sultan Baybars komutasındaki Memluk ordusuna yenildi. 1262' de Berke ve Hülagü, güçlerini birleştirip topraklarını batıya doğru genişletecek yerde, Azerbaycan ve Kafkasya'daki otlaklar yüzünden bir dizi çarpışmaya girdiler. Aynı tarihte doğuda, Tuluy hanedanı da, Kubilay ve kardeşi Aruğ Böke arasındaki taht kavgasından çıkan ve dört yıl süren savaş sonucu sarsıntı geçiriyordu. Kağanlık kendisine geçince Kubilay başkenti, Karakurum'dan bugünkü Pekin'e taşıdı. Büyük Kağanlık onun zamanında da resmi olarak devam etmiş ancak 1294’te Kubilay Han’ın ölümünden sonra imparatorluk parçalanmıştır. Başta töre çerçevesinde idari bir zorunluluk neticesinde dört ulus olarak imparatorluk topraklarında yapılan bu taksimat zamanla geniş alanlara yayılan hakimiyet farklı kültürlerin onları farklı mecralara sürüklemesi ve hanedan kavgaları neticesinde birbirinden bağımsız dört devlettin ortaya çıkmasını sağladı. Parçalanan Moğol İmparatorluğu’ndan Rusya ve Doğu Avrupa'da Cuci ulusundan Batu'nun Altın Orda’sı, İran ve Azerbaycan’da Tuluy ulusundan Hülagü’nün İlhanlıları, Türkistan’da Çağatay ulusundan Çağatay Hanlığı ve Çin’de yine Tuluy neslinden Kubilay’ın Kubilay Hanlığı olmak üzere dört devlet çıktı.
== Moğol İmparatorluğu'nun hükümdarları ==
| |||