Türkçülük: Revizyonlar arasındaki fark
| [kontrol edilmemiş revizyon] | [kontrol edilmiş revizyon] |
İçerik silindi İçerik eklendi
Açıklama detaylandırıldı. Etiketler: Görsel Düzenleyici Mobil değişiklik Mobil ağ değişikliği |
|||
2. satır:
{{dablink|Ural-Altay kavimlerinin birliğini savunan [[Turancılık]] ile karıştırılmamalıdır.}}
'''Türkçülük''', '''Türkizm''',<ref name="gökalp">{{Kitap kaynağı|son=Gökalp | ilk = Ziya | yazarurl = Ziya Gökalp | yardımcıyazarlar= Devereaux, Robert | yıl = 1968 | başlık = The Principles of Turkism | yayımcı= E. J. Brill | dil = İngilizce | url = http://books.google.com/books?id=lShkAAAAMAAJ | sayfalar = 125 | alıntı = ''Turkism is not a political party but a scientific, philosophic and aesthetic school of thought.''}}</ref>
| ilk = Jacob | yıl = 1995 | başlık = Pan-Turkism: From Irredentism To Cooperation | yayımcı= Indiana University Press | dil = İngilizce | id = ISBN 0-253-20960-9, ISBN 978-0-253-20960-3 | url = http://books.google.com/books?id=uy6Sa0E3HbcC}}</ref> tüm [[Türk halkları]]nın kültürel ve politik birliğini amaçlayan; 1880lerde [[Osmanlı İmparatorluğu]]'nda ve o zamanlar [[Rusya İmparatorluğu]]'nun bir parçası olan [[Azerbaycan]]'da yaşayan Türk aydınları arasında ortaya çıkan bir harekettir.<ref name="gökalp"/><ref>{{Kitap kaynağı| son = Kieser | ilk = Hans-Lukas | yıl = 2006 | başlık = Turkey beyond nationalism: towards post-nationalist identities | yayımcı= I. B. Tauris | dil = İngilizce | id = ISBN 1-84511-141-9, ISBN 978-1-84511-141-0 | url http://books.google.com/books?id=VKVSHjjUT2UC&pg=PA19 | sayfalar = 19}}</ref>
== Tarih ==
[[Rusya İmparatorluğu|Rusya]]'da yaşanan [[Rus Devrimi (1905)|1905 Devrimi]]'nden önceki günlerde [[Azerbaycan Türkleri
[[Cumhuriyet'in İlanı]]'ndan sonra [[Mustafa Kemal Atatürk|Atatürk]] milliyetçi ve turancı konuşmalarda bulunmuş, Türkiye Cumhuriyeti banknotlarında<ref>http://www.tcmb.gov.tr/yeni/banknote/E1/14t.html</ref> ve pullarında [[bozkurt]] gibi Türklüğün sembollerini kullanmıştır.<ref>http://www.bozkurtataturk.com/ataturk_bozkurt.htm</ref> Buna karşın, [[İsmet İnönü]]'nün başbakanlığı döneminde Turancı örgütler kapatılmış ve Turancı düşünürler baskı altında tutulmuştur. [[Nihal Atsız]]'ın önderliğindeki Turancı hareket, İnönü'nün cumhurbaşkanlığı sırasında takibata uğramış, 1944'te Turancı örgüt üyeleri tutuklanarak işkenceden geçirilmiş ve ağır ceza mahkemelerinde yargılanmıştır. Buna rağmen Turancı görüşler Türkiye'de bugün de taraftar bulmaktadır.
Satır 31 ⟶ 32:
1911'de yine İstanbul'da kurulan [[Türk Yurdu Cemiyeti]], kültürel çalışmaların yanı sıra [[Orta Asya]] Türklerine yönelik doğrudan doğruya siyasi görüşler de ileri sürdü. [[Mehmet Emin Yurdakul|Mehmet Emin (Yurdakul)]] un önderlik ettiği cemiyetin kurucuları [[Yusuf Akçura]], [[Ahmet Ağaoğlu]] ve [[Hüseyinzade Ali Turan|Hüseyinzade Ali (Turan)]] gibi Rusya göçmenleri idi. 15 Mart 1912'de kurulan [[Türk Ocağı]], Türkçü ve Turancı hareketin asıl odak noktası oldu. 1912 ile 1930 yılları arasında bu örgüt, Türkiye'nin en etkili siyasi/ideolojik düşünce merkezi olarak hizmet verdi. Türk Ocağı'nın kurucuları arasında, yukarıda adı geçen kişilere ek olarak [[Zeki Velidi Togan|Zeki Velidi (Togan)]], [[Reşit Galip]], [[Ferit Tek]], [[Hamdullah Suphi]] (Tanrıöver), [[Halide Edip]] (Adıvar) ve [[Adnan Adıvar]] gibi aydınlar bulunuyordu.<ref>A.g.e. s. 51 vd.</ref>
1913'ten itibaren Türk Ocağı ve genelde Turancı düşünce, [[İttihat ve Terakki]] yönetiminin tam siyasi desteğini kazandı. İttihat ve Terakki hareketinin "resmi" ideologu olan [[Ziya Gökalp]], Turancı düşüncenin başlıca sözcüsü idi. Ziya Gökalp'in yanı sıra, hikâyeci [[Ömer Seyfettin]] Turan fikrinin popülerleşmesine katkıda bulundu. [[Mehmet Emin Yurdakul]]'un 1918'de ''Turana Doğru'' adıyla derlediği şiirler, Halide Edip'in ''Yeni Turan'' romanı, Ömer Seyfettin'in ''Yarınki Turan Devleti'' adlı risalesi, [[Mehmet Fuad Köprülü|Fuad Köprülü]]'nün ''Turan'' başlıklı ilkokul okuma kitabı, 1913-1918 aralığında Turan fikrini yaydılar. [[I. Dünya Savaşı]] başlangıcında yayınlanarak (1914) İttihat ve Terakki yönetimi tarafından çeşitli dillere çevirilen ''Türkler bu Muharebede Ne Kazanabilirler'' adlı propaganda risalesinin yazarı [[Munis Tekinalp]] (asıl adı Moiz Kohen), savaşın ana hedefinin Turan'ı kurtarmak olduğunu savundu.<ref name="landau"
[[Enver Paşa]]'nın Aralık 1914'te giriştiği [[Sarıkamış]] taarruzunun stratejik hedefi [[Kafkasya]] üzerinden Orta Asya'da Türk egemenliğini kurmak idi. Ancak bu girişim, 60.000 Osmanlı askerinin şehit olduğu bir yenilgiyle sonuçlandı. 1918 yazında Enver Paşa'nın kardeşi [[Nuri Paşa]] (Killigil) komutasında bir Türk birliği, [[Bolşevik Devrimi]] nedeniyle kargaşa içinde bulunan [[Azerbaycan]] ve [[Dağıstan]]'ı [[Rus]] işgalinden kurtararak bağımsızlığını ilan etti. Turan'ı kurmaya yönelik bu girişime de, Osmanlı Devleti'nin diğer cephelerde uğradığı yenilgi nedeniyle, Kasım 1918'de son verildi.
| |||