Matmazel Noraliya'nın Koltuğu: Revizyonlar arasındaki fark
| [kontrol edilmiş revizyon] | [kontrol edilmiş revizyon] |
İçerik silindi İçerik eklendi
+ |
Değişiklik özeti yok |
||
16. satır:
| Baskı Sayısı = 32<ref>{{web kaynağı|başlık=Matmazel Noraliya'nın Koltuğu|url=https://www.otuken.com.tr/matmazel-noraliyanin-koltugu|yayıncı=[[Ötüken Neşriyat]]|erişimtarihi=30 Aralık 2016}}</ref>
}}
'''Matmazel Noraliya'nın Koltuğu''', [[Peyami Safa]]'nın ilk olarak 1949 yılında yayımladığı romanıdır. [[II. Dünya Savaşı]] sonrasında yayımlanmış bu roman, savaşın siyasal ve toplumsal etkilerinden izler taşımaktadır. Roman psikolojik ve sosyal tahlilleriyle [[Türk edebiyatı]]nın önde gelen eserlerinden biridir. Romanın ana temasında karşılaştığı birtakım olayları [[Materyalizm|materyalist]] dünya görüşü ile açıklamaya çalışan gencin bunu başaramaması sonucunda düştüğü şüphe ve bohem durumudur.<ref name=":0">{{web kaynağı|yazar1=Aydın Sürmeli|başlık=Peyami Safa'nın Romanlarında Değerler Eğitimi ve Türkçe|url=https://drive.google.com/open?id=0B1Wt13HgwVD_X3plZ0dUZWZSUTg|yayıncı=[[İnönü Üniversitesi]]|erişimtarihi=30 Aralık 2016}}</ref><ref name=":1">{{web kaynağı|yazar1=Zübeyde Şenderin|başlık=Ruhçu ve Maddeci Görüş Ekseninde "Matmazel Noraliya'nın Koltuğu"|url=https://drive.google.com/open?id=0B1Wt13HgwVD_cy0tbTVheUlaX3M|yayıncı=Tütkiyat Araştırmaları Dergisi|erişimtarihi=30 Aralık 2016}}</ref>
== Olay örgüsü ==
Ferit art arda yaşadığı olumsuz durumlardan sonra psikolojik bunalıma girer. Avrupa'ya giden babasından bir daha haber alamamıştır. Tıp Fakültesi'ndeki eğitimini bırakarak felsefe okumaya başlar ancak psikolojik nedenlerden dolayı felsefeyi de bırakır. Ferit'in kız kardeşinin adı Nilüfer'dir ve ona teyzesi Necmiye Hanım bakmaktadır. Kendisi ise bir [[pansiyon]]da kalmaktadır. Bu pansiyonda da hemen hemen herkesin psikolojik sorunları bulunmaktadır. Ferit'in bu pansiyonda karşılaştığı sorunlar onun ruhi durumunu etkiler.
Ferit bu pansiyonda geceleri uyurgezerler, çıplakgezerler ve gaipten haber veren kişilerle aynı ortamı paylaşmaktadır. Bir gece boğazının sıkıldığını hissederek haykırır. Oda arkdaşının kendisine önceden haber verdiği hadiselerle daha da dehşete düşer. Pansiyondaki kişilerden yalnızca Yahya Aziz aklı selim bir durumdadır. Fakat kendisi odasından pek çıkmayarak kitap okumayla meşguldur. Kendisi Ferit'in değişen ruh hallerinde dengeleyeci bir rol oynar. Ferit pansiyonda görüştüğü kişiler dışında hasta kız kardeşi Nilüfer, değişik uğraşlar içinde olan sevgilisi ve biri [[Milliyetçilik|milliyetçi]] diğeri [[Komünizm|komünist]] olan iki arkadaşıyla görüşmektedir. Bunların dışında adlarını Suzan'dan Suzy'e, Cevat'dan da Joe'ye çeviren iki kişi daha vardır.
Ferit sevgilisi Selma'dan kavga ederek ayrılır. Sonraları pişman olsa da özür dilemeyi kendisine yakışık bulmadığından bunu yapmaz. Ferit bu haldeyken kız kardeşi Nilüfer'de ağabeyini ziyarete giderek teyzesinin kendisine yaptığı işkencelerden bahseder. Buna büyük tepki gösteren Ferit, kardeşine teyzesini öldürebileceğini söyler. Sonraki gecelerde Ferit'in gaipten haber veren oda komşusu Zehra çığlak atarak uyanır ve o gece birisinin bıçaklanarak öldürüldüğünü söyler. Ancak Ferit'de dahil olmak üzere kendisine hiçkimse inanmaz. Kısa bir süre Necmiye Hanım'ın öldürüldüğü haberi alınır. Bununla beraber Necmiye Hanım'ın bütün değerli eşyaları da çalınmıştır. Ertesi gün Necmiye Hanım'ın katili Tosun, Ferit'i yanına çağırarak onun değerli eşyalarını teslim eder. Tosun, Necmiye Hanım'ı Nilüfer ve Ferit kardeşlere acıdığı için öldürüldüğünü itiraf da etmiştir. Ferit tüm bu yaşadıkları sonrasında kardeşinin de hastanelik olmasıyla daha da bunalıma girer ve artık daha korkak, şüpheci, sinirli ve vehimli bir hale gelir.
Ferit katil Tosun'dan elde ettiği servetle [[Büyükada]]'da Matmazel Noraliya'nın evine taşınır. Matmazel Noraliya, aslında babası Türk, annesi İtalyan olan Nuriye Hanım'dır. Matmazel Noraliya [[Müslüman]] babaannesi ve [[Katolik Kilisesi|Katolik]] annesinin zıt tesirleri altında Müslüman olmayı tercih etmiş birisidir. Fakat dini inancı ne olursa olsun ihtiyaç sahibi kimselere yardım edilmesi gerektiğini düşünmektedir.
Ferit yeni evindeki ilk gecesinde olağanüstü durumlarla karşılaşır. İlk gece oda kapısının kilidi açılarak kendisine "gel" diye bağrılır ve Matmazel Noraliya'nın odasını çıkarılır. Ferit odada koltukta oturmuş birini görür. Ferit içinden "Matmazel Noraliya" diye söylenir. Fakat karşısındaki "hayır Nuriye" diye düzeltir. Noraliya olarak bilinen kişi o gece Ferit'e bir şeyler söyler. Ferit ise yaşadığı bu olayı uyku halimi yoksa kâbus mu olduğunu bir türlü çözemez. Ferit bu hadisenin ertesi gününde pansiyondan tanıdığı Yahya Aziz'le evin dört bir yanını dolaşırken bir odanın kilitli olduğunu görür. Odanın kilidini Fotika'ya açtırırlar ve Ferit hayretler içinde kalır. Çünkü bir gece önce yaşadığı hadisenin dekoru aynen karşısındadır. Ferit Fotika'dan Matmazel Noraliya hakkında bilgi alır. Fotika'nın anlattıklarına göre Matmazel Noraliya çok fazla acı çekmiş, mutsuz olmuş birisidir. Bu sebepten de kendisini genç yaşta dine ve [[Allah]]'a vermiştir. Son yıllarını ise odadan dışarı çıkmayarak geçmisten ve gelecekten haber vererek geçirmiştir. Fotika Matmazel Noraliya hakkında bildiği her şeyi anlatarak onun hatıra defterini Ferit'e verir. Hatıra defterini Yahya Aziz ile beraber okuyan Ferit [[Mistisizm|mistik]] bir eğilime yönelir. Birkaç gece sonra da Matmazel Noraliya'nın ruhuyla konuşarak moral ve iman gücüne erişir. Ferit artık inançlı ve diğer dinlere saygılı bir tutum içine girer. Sonradan barıştığı sevgilisi Selma ve iyileşmeye başlayan kardeşi Nilüfer'de bu durumdan oldukça mesuttur.<ref name=":0" /><ref name=":1" />
== Zaman ve mekân ==
Romanın zaman dizini [[II. Dünya Savaşı]]'nın seyrettiği dönemlerdir. Fakat romanda savaşla alakalı bilgi verilmemektedir. Yalnızca karakterlerin okuduğu [[gazete]] haberlerine yönelik yorumlarından zaman dizini anlaşılmaktadır. Daha da özele inildiğinde roman zamanının 1943 yılının ilk altı ayıdır. Romanda Ferit'in pansiyonda geçirdiği vakitler genellikle [[gece]]lerdir. Sonraki süreç ise Ferit'in Matmazel Noraliya'nın evindeki ilk gecesinde gördüğü rüya hariç genellikle [[gündüz]]dür.
Romanda mekân unsuru oldukça önemli bir noktadır. Çünkü yazar, karakterlerin ruhsal durumlarını daha net tasvir edebilmek adına mekân unsurundan faydalanmıştır. Romandaki olaylar iki farklı yerde geçmektedir. Bunlardan ilki Vafi Bey yönetiminde bulunan Yüksekkaldırım'daki [[pansiyon]]dur. Diğeri ise [[Büyükada]]'da bulunan Matmazel Noraliya'nın evidir. Yüksekkaldırım'daki pansiyon insanı yoran ve mide bulandıran bir mekândır. Pansiyon [[güneş]] almayan bir yerdedir ve [[Sarhoşluk|sarhoşların]] gezindiği bir sokağa bakmaktadır. Pansiyon bu özellikleri sonucunda insanı zihin olarak yoran kasvetli bir yapıdır. Ferit'n Büyükada'da kaldığı yer Yüksekkaldırım'daki pansiyona nazaran daha iyi özelliklere sahiptir. Buradaki görsel dekor ve manzara Yüksekkaldırım'dakinin tam tersidir. Ada'nın verdiği huzur ve iç rahatlama romanda bahsi geçen konular arasındadır. Peyami Safa genel olarak iki farklı mekân unsuru ile Ferit'in ruh halindeki değişimleri aktarmıştır.<ref name=":0" /><ref name=":1" />
== Roman kadrosu ==
Ferit romandaki ana karakterdir. Tıp eğitinini bırakıp felsefeye başlamış fakat devam etmemiştir. Fizyolojik ve ruhsal anlamdaki insan tahlileri güçlüdür. Ayrıca [[ciğer]]lerinden de sorunu vardır. Tüm bunların dışında temizlik ve titizlik hastalığı kendisinde devam etmektedir. Romanda kendisinden ve ailesinden bahsettiği kısımlar da bulunmaktadır. Sosyal ve fiziksel çevresinden dolayı zamanla [[nihilizm]]den [[mistisizm]]e yönelmiştir. Yayha Aziz Bey karakteri ise bir lisede [[felsefe]] öğretmenliği yapmaktadır. Kitap okumayı oldukça sevmektedir. Odasında oldukça fazla kitap sandığı bulunmaktadır. Etrafındaki isanlarla pek fazla iletişim kurmayan [[asosyal]] bir insandır. Ferit'in mistisizme yönelmesinde etkili olmuştur.
Matmazel Noraliya'nın babası Mecit Bey [[Abdülaziz]]'in himayesindeki [[subay]]lardan biridir. Babaannesi [[kazasker]] soyundan gelen Noraliya, oldukça mutsuz bir yaşam geçirmiş, otuz iki sene aynı koltukta oturmuş bir insandır. Noraliya'ya babası Nuriye adını vermiş fakat İtalyan annesinin bu ismi telaffuz edememesi sonrasında zamanla Nurya ve Nuralya, en sonunda ise Noraliya ismi hakim hale gelmiştir.
Yüksekkaldırım'daki pansiyonda odabaşı olan Vafi Bey oldukça titiz bir insandır. [[Mevlevilik|Mevlevi]] tarikatına mensuptur. Günde iki-üç saatten fazla uyumamaktadır. Pansiyon odalarında [[cin]]lerin gezindiğini düşünmekte, onlardan korunmak için de her gece [[Ayet-el Kürsi]] okumaktadır. Ayrıca pansiyondaki herkesi iyi bilmektedir.
Ferit'in sevgilisi olan Selma [[üniversite]] öğrencisidir. Babası [[Türkler|Türk]]'dür annesi ise [[Selanik]] kökenlidir. Babası Tahsin Bey eşinin kendisini aldattığını öğrendikten sonra kızı Selma'yı yanına alarak ondan ayrılmıştır. Fakat Tahsin Bey kısa bir süre ölünce Selma annesiyle kalmak zorunda kalır ve onun kötü tesirinden kurtulmak istemektedir. Ferit'in kardeşi Nilüfer'inde sağlık sorunları vardır. Teyzesi Necmiye Hanım'ın yanında kalmaktadır. Kendisine yaptığı baskılardan dolayı teyzesinden nefret etmektedir. Romandaki fon karakterler ise: Ahmet Tosun, Fatma, Eda Hanım, Zehra, Tahir Bey, Suzy, Cevat, Ferman, Muhtar, Saim ve Fotika'dır.<ref name=":0" /><ref name=":1" />
== Kaynakça ==
| |||