Ada Lovelace: Revizyonlar arasındaki fark

Ada, şiirsel bilime şiirsel yaklaşımı ve kendisini analizci ve metafizikçi olarak tanımladı. Daha gençken, matematiksel yetenekleri, İngiliz matematikçi Charles Babbage ile süregelen bir iş ilişkisine ve arkadaşlığa, özellikle de Babbage’ın Analitik Motor üzerine çalışmalarına  neden oldu.1842-3 yılları arasında, İtalyan ordu mühendisi Luigi Menabrea’nın motor üzerine makalesini kendi ayrıntılı notlarıyla destekleyerek çevirdi. Bu notlar birçok insanın ilk  bilgisayar programı olarak düşündüğü bir makine tarafından yapılması tasarlanan algoritmayı içerir. Lovelace’ın notları başlangıç bilgisayar tarihinde çok önemlidir. Ayrıca diğer bilim insanları Babbage dahil olmak üzere sadece bilgisayarların salt hesaplama ya da yoğun hesaplama kapasitesi üzerine yoğunlaşmışken, Ada, salt hesaplama ya da yoğun hesaplamanın ötesine geçmek için bilgisayarların kapasiteleri üzerine bir görüş geliştirdi. Şiirsel bilim yaklaşımı ona, ortak çalışma aracı olarak teknolojinin birey ve toplumla ilişkisinin nasıl olduğunu inceleyen analitik motorun temel sorularını sormasına önayak oldu.  

Şair George Gordon Byron ve Anne Isabella Byron çiftinin kızı Ada Lovelace 10 Aralık 1815 de doğdu. George Byron doğacak çocuğun erkek  olmasını bekliyordu ve eşi bir kız çocuğu dünyaya getirdiğinde hayal kırıklığına uğradı. Ada’ya, Byron'ın üvey kız kardeşi Augusta Leigh'in ismi verildi ama Byron onu ‘Ada‘ adıyla andı. 16 Ocak 1816'da Isabella, George'un ısrarıyla, bir aylık Ada’yla beraber Kirkby Mallory'deki ailesinin evine gitti. İngiliz yasaları boşanma durumunda çocukların tüm vesayetini babaya verdiği halde, Byron kız kardeşinden Ada’nın durumu hakkında bilgilendirmesini istemek dışında hiçbir girişimde bulunmadı. İsteksiz olmasına rağmen 21 Nisan'da boşanma sözleşmesini imzaladı ve birkaç gün sonra da İngiltere’den ayrıldı. Bu acı ayrılığın yanı sıra, Isabella hayatı boyunca sürekli Byron’ın ahlaksız davranışlarıyla ilgili suçlamalarda bulundu. Bu olaylar muhafazakar Victoria halkı arasında Ada’yı ünlü yaptı. Byron’nın kızıyla hiçbir bağlantısı olmadı ve onu bir daha hiç görmedi. 1824'de Ada sekiz yaşındayken Byron vefat etti.

Isabella’nın Ada’yla  pek yakın bir ilişkisi olmadı hatta, çoğunlukla Ada'ya onun üzerine titreyen anneannesi Judith (lady Milbanke) baktı. Boşanma durumunda erkeği  destekleyen o dönemin toplumsal yaklaşımı yüzünden, Isabella toplumun geri kalanına kendini sevecen bir anne olarak tanıtmak zorunda kaldı. Buna Lady Milenka’ya Ada’nın huzuru hakkında yazdığı endişeli mektuplar, hatta , annelik kaygısını göstermek zorunda kalırsa diye bu mektupları annesinden saklamasını isteyen gizli notu da dahil . Lady Milbanke bir mektubunda Ada’ya 'bu' diye  hitap ederek "bunla tatmin olman için konuştum, benim için değil ama bunu yanına alırsan çok iyi olur" dedi. Ada’nın ergenlik yıllarında annesinin yakın arkadaşları Ada herhangi bir ahlaki sapma belirtisi gösterecek mi, diye izlediler. Ada, bu yaklaşıma ‘kızgınlık‘ olarak adlandırdı. sonrasındaSonrasında ise, abarttıklarını ve kendisi hakkında hikayeler uydurdukları içinuydurduklarından yakındı.

Ada, hastalıklı bir çocukluk geçirdi. 8 yaşındayken, görüşünü engelleyen baş ağrılarıyla karşılaştı. 1829 haziranında, kızamık olduktan sonra felç oldu. Yaklaşık bir yıl boyunca engelli bir döneme uzaması muhtemel yatağa mahkûm kaldı. 1831'de koltuk değnekleriyle yürüyebiliyordu. Ada hasta olmasına rağmen, matematiksel ve teknolojik  yeteneklerini geliştirdi. Ada 12 yaşındayken uçmak istediğine karar verdi ve bu karar daha sonradan Charles Babbage’ın ona şefkatle ‘peri kadın‘ olarak adlandırmasına neden olacaktı . Ada, bu projeye, hayaliyle ve tutkusuyla düzenli ve düşünsel olarak girişti. İlk adımı ise, 1828'de kanat yapmak oldu. Değişik materyaller ve boyutlar araştırdı. Kanatlar için kağıt, yağa batırılmış ipek, tel  ve tüy gibi çeşitli materyaller düşündü. Beden ve kanatlar arasındaki doğru orantıyı bulmak için kuşların anatomisini araştırdı. Ada uçma bilimi üzerine tabaklarla ve bulduklarıyla birlikte bir kitap yazmaya karar verdi. Uçmak için neye ihtiyacı olacağına karar verdi. Örneğin, En kestirme yoldan ülkeyi geçmek için, böylece dağların, nehirlerin ve vadilerin üstünden geçebilecek, bir pusulaya ihtiyacı vardı. Ada’nın son adımı ise buharı uçma sanatıyla bütünlemesi oldu.

1833’lerin başında, Ada’nın özel hocasıyla bir ilişkisi oldu ve yakalandıktan sonra  hocasıyla kaçmaya kalkıştı. Hocasının akrabaları ve annesine haber verdi. Isabella ve arkadaşları skandal çıkmasın diye bu olayı gizlediler. Ada, Lord Byron’ın Claire Clairmont'dan olan kızı Allegra’yı (Ada’nın üvey kardeşi) hiç tanımadı. 1822'de ise Allegra beş yaşındayken vefat etti. Ada, mahkemede tanıtıldığından beri mümkün olduğunca Ada’dan uzak durmaya çalışan Byron’ın üvey kız kardeşi Augusta’yla birkaç kez iletişime geçti.

Ada, hocası Mary Somerville‘e karşı güçlü bir sevgisi ve saygısı vardı ve birbirleriyle yıllarca mektuplaştılar. Ada’nın arkadaşları arasında Andrew Crosse, Sir David Brewster, Charles Wheatstone, Charles Dickens ve Michael Faraday de vardı.1834‘de 1834'de ise Ada, birçok olaya karışmaya başladı. Dans etmeyi seven Ada, bu özelliğiyle insanları etkilemeyi başarırdı. Birçok insan Ada’yı zarif biri olarak tanımlardı. Ama, Lord Byron’ın arkadaşı John Hobhouse istisnaydı ve Ada’yı "geniş, kaba saba, derisi soyulmuş genç bir kadın" olarak tanımladı. John’la, 24 Şubat 1834’deki buluşmalarında Ada, John’a açıkça onu sevmediğini söyledi. Ada, muhtemelen anne ve babasının bütün arkadaşlarından nefret etmesine sebep olan etkisi yüzünden söylemişti. Ama bu ilk izlenim fazla uzun sürmedi ve sonradan John’la Ada arkadaş oldu.

= Ralph Gardon, Byron ve Anne Isabella (Annabella) adlarında üç çocukları oldu. Annabella’nın doğumundan hemen sonra, Ada iyileşmesi aylar süren yorucu ve acılı bir hastalığa yakalandı.1838 1838'de kocası Lovelace Kont'u olmasından sonra, Ada, evli kaldığı birçok süre boyunca saygın Lovelace kontesi olarak yaşamını şekillendirdi. Ada’nın annesi, William Benjamin Carpenter’ı, 1843-44 yılları arasında, Ada’nın çocuklarına öğretmen olmasıeğitim vermesi ve Ada'nın danışmanı olması için  görevlendirdi. William, Ada’ya aşık oldu ve Ada’yı  onun kötü hissettiği zamanlarda kendisine açılması için onu cesaretlendirdi. William’ın bir ilişki başlatmaya çalıştığı kesinleşince , Ada buna son verdi. =

= 1841’de, Ada’nın annesi, Ada’ya ve Medora Leigh’e (Lord Byron’ın üvey kız kardeşinin çocuğuna) babalarının aynı olduğunu söyledi. Ada annesine , "benBen hiç şaşırmadım. Aslında sen sadece, yıllarca içten içe şüphe duyduğumkuşkulandığım şeyi doğruladın. Ben ise, bundan şüphelendiğimikuşkulandığımı, sana ima etmenin uygunsuz olduğunu düşünmeliydim" diye yazdı. Ada, Byron’ı ensest ilişkiden dolayı suçlamadı, onun yerine Augusta Leigh’i suçladı. Dahası Ada, Augusta hakkında "korkarım o doğası gereği babamdan daha kötü ruhlu birisi" dedi. 1840’larda Ada’nın adı birçok skandala karıştı. İlk olarak, kocası dışında başka bir erkekle ilişki yaşadı, daha sonra kumar oynamaya başladı. Kumar onun erkek arkadaşlarıyla beraber bir şirket kurmasına önayak oldu. 1851'de büyük iddialar için matematiksel örnekler yaratarak hırslı bir adım attılar. Fakat bu feci bir şekilde kötü gitti , dahası binlerce poundluk zarara soktu şirketi ve bunu kocasına kabul ettirmeye çalıştı. 1844’den beri Andrew Cross'un oğlu John’la şüpheli bir ilişkisi vardı. John, yasal bir sözleşme gereği Ada öldükten sonra yazışmalarının çoğunu yok etti. Ada, babasının ona bıraktığı kişisel eşyalarını John'a verdi. Son hastalığı sırasında, John’un kendisini ziyaret etmesini engelleyecekler diye paniğe kapıldı.

Ada hayatı boyunca, mesmerizm ve frenoloji dahil olmak üzere bilimsel gelişmelere ve günün modasına güçlü bir ilgisi vardı. Babbage’le yaptığı ünlü çalışmasından sonra bile, diğer projelerde çalışmasını sürdürdü. Arkadaşı Woronzow Greig'e beynin nasıl düşünce ürettiğinin ve sinirlere duygularımızı nasıl aktardığının matematiksel bir modelini yaratmayı istediğini söyledi. Ne yazık ki bunu hiçbir zaman başaramadı. Ada'nın beyne olan ilgisi annesinden kalan  uzun süredir kafasını meşgul eden deli olma ihtimalinden geliyordu. Bu proje üzerine araştırmasının bir parçası olarak, 1844 'de elektrik mühendisi Andrew Crosse'yi  elektrik deneylerini nasıl yaptığını öğrenmek için ziyaret etti. Aynı yıl, Karl Von Reichenbach'ın  "Manyetizm Üzerine Araştırmalar" kitabı hakkında bir değerlendirme yazısı yazdı. amaAma bu yazı ne yayınlandı ne de taslak geçmişin ilerlediği görüldü. Kanser olmazdan bir sene önce 1851 'de annesine bazı yapımlardan bahsederek matematikle müziğin bağlantısı üzerine çalıştığını yazdı.

Ada, Charles Babbage'la ilk kez 1833 haziranın'da ortak arkadaşları Mary Somerville aracılığıyla tanıştı. Hazirandan sonra, Babbage, Ada’yı "Fark Makinesi"nin  ilk örneğini görmesi için davet etti. Makineyi görünce Ada büyülenmişti ve Somerville olan ilişkisini Babbage olabildiğince sık görmek için kullandı. Babbage, Ada’nın çözümleme ve idrak kabiliyetinden etkilenmişti ve  Ada'ya "sayıların büyücü kadını" diyordu. Babbage, 1843'de Ada hakkında, ‘’eğer"eğer mümkünse bu dünyayı, dünyanın dertlerini ve birçok şarlatanı unutun. Sayıların büyücü kadını dışında her şey kısa bu dünyada.’’" diye yazdı, .

1842-43 yılları arasındaki dokuz aylık süreç boyunca Ada, İtalyan matematikçi Luigi Menabrea’nınMenabrea'nın Babbage‘ınBabbage'ın yeni önerilen makinesi hakkındaki anılarını çevirdi. Makaleye birçok not ekledi. Analitik Motorun işlevlerini anlatmak zor bir iş, diğer bilim insanları motorun konseptini tam kavrayamamakla birlikte İngiliz kurumlar motorla ilgilenmediler bile. Ada’nın notları aynı zamanda motorun Fark Makinesi'nin orijinal halinden ne kadar farklı olduğunu açıklamak durumundaydı.

Ada’nın notları anının kendisinden daha uzun ve  Analitik Motorun düzgün çalışmasınçalışması için kurulmuş Bernoulli sayı dizisini motorla hesaplama yöntemini detaylı olarak içermektedir.

Bu çalışmasınıçalışması baz alınarak, Ada, günümüz degünümüzde ilk bilgisayar programcısı olarak anılmaktadır, yöntemi ise ilk bilgisayar programı olarak kabul edilmektedir. Çalışmaları, döneminde kabul gördü, dahası Michael Faraday kendisini Ada’nın yazılarının hayranı olarak tanımladı.

Yazıları yayımladıklarındayayımladığında, Babbage kendi açıklamasını (devletin kendi motoruna karşı tavrına eleştirisini) imzalamadan bırakmak istiyordu ama bu aynı zamanda bu, açıklamayı Ada‘nın da yazmış olabileceğini ima ediyordu,. buBu yüzden Ada’laAda ile Babbage’ın araları bozuldu. Taylor’ın Bilimsel incelemeİnceleme Yazıları, açıklamanın imzalanması gerektiğini belirtince , Babbage, Ada’ya yazıyı geri çekelim mi, diye sordu. Ada, Babbage’ın ilk defa açıklamayı imzasız bırakacağını biliyordu ve yazıyı geri çekmeyi reddettiğini söyledi. Tarihçi Benjamin Woolly bu olayı ‘’Babbage’ın"Babbage’ın tavırları, Ada’nın ünlü biri olması nedeniyle hevesle Ada’nın da bu işe girmesini istemesini ve bu yüzden onun isteklerini memnuniyetle yapmasını açıklıyor.’’" sözleriyle teorileştirdi. Ada’nın Babbage’la arası düzeldi ve yazışmaya devam ettiler.12 Ağustos 1851 de Ada kanserden ölmek üzereyken, Babbage’a vasiyetimi uygulayan olur musun, diye yazdı, ama bu mektup Babbage’a gerekli yasal yetkiyi vermiyordu. Değerli Köşk’ün teras bölümü Filozof Yürüyüşü olarak bilinirdi çünkü Ada ve Babbage’ın  matematiksel ilkeleri tartışırken burada yürüdükleri farz edilirdi.

1842'de Babbage, Turin Üniversitesi’nde Analitik Motoru üzerine bir konuşma yapması için davet edildi. Genç İtalyan mühendis Luigi Menabrea ve geleceğin İtalya Başbakanı, Babbage’ın konuşmasından övgüyle söz etti Fransa’da ve ardından bu Bibliothèque universelle de Genève'da  Ocak 1842'de yayınlandı. Babbage’ın arkadaşı Charles Wheatstone, Ada’dan Menabrea’nın yazısını ingilizceye çevirmesini istedi . Ada, yazıya kendi notlarını da ekleyerek çevirdi. Babbage’ın da tavsiyelerinin yardımıyla, Ada bunu yaparak yılını daha iyi geçirdi. Menabrea’nın yazısından daha kapsamlı olan bu notlar sonradan Taylor’ın  "Bilimsel İnceleme Yazıları"nda AAL kısaltması altında yayınlandı.1953 de1953'te ölümünden bir asır sonra, Babbage’ın Analitik Motor’u üzerine notları tekrar yayımlandı . Motor şu an  İlk dönem bilgisayar modeli, Ada’nın notları da bilgisayar ve yazılım tanımlaması olarak  kabul ediliyor.

"Analitik Motor’un sayıların yanında başka şeylere de etkisi olabilir. Soyut bilimsel işlemlerle açıklanabilecek ortak temel ilişkileri olan nesneler bulunabilir hatta belki de işletme notasyonunun hareketindeki ve motorun mekanizmasındaki değişimlere duyarlı olabilir.

Örneğin, bilimin uyumu ve müzikal kompozisyonun tiz seslerinin temel ilişkileri bu tarz ifadelere ve değişimlere duyarlılar, o zaman motor da, her türlü karmaşıklık ve boyut derecesinde özenle hazırlanmış ve bilimin parçaları olan müziği besteleyebilirdi. ‘"

Ada’nın bu analizi, bilgisayarın yetenekleri hakkındaki önceki fikirlerden kavramsal bir sıçramaydı ve modern bilgisayarın imasının hatta  yeteneklerinin habercisiydi. Bu öngörü  Betty Toole, Benjamin Woolley gibi yazarlar, hatta ilk tamamlanmış Analitik motoru yapma amacında olan "Plan 28" projesinin sahibi,  programcı John Graham Cumming tarafından önemli görüldüönemsendi.

Ada Lovelace, genellikle ilk bilgisayar programcısı olarak anılsa da, onun katkılarının boyutları hatta tam olarak bir programcı olarak anılıp anılmaması üzerine anlaşmazlıklar var. Alan G. Bromley "Analitik Motor ve Fark" adlı makalesinde (1990), "Ada'nın notlarında bahsettiği bir program dışında diğer bütün programlar 3- 7 yıl öncesinden Babbage tarafından hazırlanmıştır. Ada içinde bir yanlış saptasa da, bu istisna program da Babbage tarafından onun için hazırlanmıştır. Ada’nın Analitik Motor için program hazırladığına dair bir kanıt olmamasıyla birlikte, Babbage’la yazışmaları da bunu yapmak için de bir bilgisinin olmadığını gösterir." diye yazdı.

Tarihçi BruceCollierBruce Collier'ın kitabı "The Little Engine That Could"da (1990) daha ileriye giderek Ada‘yaAda'ya alakasız ve asılsız dedi.

"Babbage’ın, Menabrea’nın yazısına ‘notları’ yazdığını söylemek biraz abartı olur ama kendine has sebeplerden dolayı, akıllardaki Ada’nın yazdığı sanısını destekledi. Ada’nın kendi yetenekleri konusunda  asılsız iddialarıyla ve hem Babbage hem de Analitik Motor hakkındaki yüzeysel bilgisiyle onun manik depresif olduğunu söylemek abartı olmaz."

 Yazar Benjamin Woolley, "Ada’nın matematiksel yetenekleri yarıştırılırken, o ‘bazı katkılar’katkılar’ının olduğu iddia edebileceğini söyledi." İlk yazdığı ve Babbage’ın en az etkisinin olduğu Not A, fikrin gelişmiş bir analizini ve mekanik hesaplamayla ilgili imalar içerir. Babbage’ın icadı hakkındaki imaların tartışmasının en önemli yönü Ada’nın çalışmalarıydı. Wooley’e göre onun notları detaylı, kusursuz, metafiziksel ve anlamlıydı. Makinenin nasıl çalıştığını açıkladılar dahası gerçek ihtişamını ortaya çıkarmak için Babbage’ın olağanüstü buluşunun teknik detaylarının üzerine çıktılar. Babbage, Ada’nın katkıları devamında '''''Passages from the Life of a Philosopher'' (1864)  ''' ‘  I'ı yayınladı.

"Menabrea’nın inceleme yazısına, Ada’nın not eklemesini önerdim, bu fikir hemen benimsenmişti. Tanıtılabilecek çeşitli örnekleri beraber tartıştık. Ben birçok şey önerdim ama seçme tamamen ona kalmıştı. Çeşitli problemler haricinde cebir üzerine de çalışıyordu. tabiTabi Bernoulli sayılarıyla alakalı problemler dışında. Bunu yapmasını , Lady Lovelace’ı beladan kurtarmak için ben önermiştim. Sonradan  bana bir düzeltme için geri döndü, Süreçte yaptığım ciddi bir hatayı bulmuştu." (Babbage)

Bu mektupta iki şey net. Birincisi, Bernoulli sayılarıyla hesaplanan bu programı dahil etmek  Ada’nın fikriydi. İkincisi, Babbage en azından Bernoulli sayılarıyla hesaplamak için formüller sağladı. Babbage ve Ada arasındaki mektuplar , Babbage’ın katkılarının matematiksel formüllerle sınırlı kaldığını ve programı Ada’nın kendi başına yaptığını gösteriyor.

Tom Stoppard’ın oyunu Arcadia ‘da'da büyümüş de küçülmüş dahi genç Thomasina Coverly (karakter belli ki Ada Lovelace’ı baz almış, oyun ayrıca Lord Byron’ı da içermektedir.) kaos teoremini ve termodinamiğin ikinci yasasının teoremlerini ikisi de resmi olarak kabul edilmeden önce anlıyor .