Kullanıcı:Oasistr/Çalışma: Revizyonlar arasındaki fark
İçerik silindi İçerik eklendi
Değişiklik özeti yok |
Değişiklik özeti yok |
||
167. satır:
== Fatih kerimi ==
Fatih Kerimi http://www.biyografi.net/kisiayrinti.asp?kisiid=3023
= Hatice Gayıbova=
Hatice Gayıbova 24 Mayıs 1893 yılında Tiflis şehrinde tanınmış din adamı Osman Müftizade’nin ailesinde dünyaya gelmiştir. Hatice hanımın annesi Züleyha Hanım ünlü Terequlovlar ailesinden idi (bu ailenin iki kızı - Melike ve Badigülcamal Üzeyir Hacıbeyli’nin ve Müslüm Maqomayev’in hanımı olmuştur). Babası ailenin ilk çocuğu olan Hatice'ye maddi durumuna göre iyi eğitim vermeye çalışıyordu. Onun Kafkas canişinliyine yazdığı dilekçeye göre Hatice hanım kur’a çekmek yöntemi ile Tiflis'te "Kutsal Nina" kızlar okuluna girer. Çocuk yaşlarından özel müzik yeteneği ile farklanan Hatice ilk müzik eğitimini de okuduğu bu okulda almış, ilkel müzik teorisini ve piyano çalmayı öğrenmiştir. Kendisinin yazdığına göre, onun müzik öğretmenleri L.N.Knini ve Truskovski isimli öğretmenler olmuşlardır.
1911 yılında okulu bitiren genç Hatice aydın bir ailenin - Gori Öğretmenler Semineri Azerbaycan bölümü oluşturulmasının müteşebbislerinden olmuş Kafkas müftüsü Mirza Hüseyin Efendi'nin oğlu mühendis Nadir Gayıbovla aile hayatı kuruyor. Hem Müftizadelerin, hem de Gayıbovların aydınlanma gelenekleri ve çevrenin kültürel ortamı Hatice hanımın bakış açısının oluşmasını ciddi etkilemişdir. Ve Hatice hanım sadece bir müzisyen olarak kalmamış, aynı zamanda döneminin sosyal adamı ve seçilen aydınlarından olmuştur.
Aile kurduktan sonra H.Gayıbova bir süre Tiflis'te tatar (Azerbaycan) okulunda ders deyir.1919 yılında ise o, ailesiyle Bakü'ye taşındı. Ve bu dönemden başlayarak onun bir müzisyen, eğitimci, araştırmacı ve aydın gibi faaliyetleri de genişliyor. Kadın sanatçıların az olduğu Bakü'de kısa sürede şöhret kazanır, kubar meclislerinde yer alıyor. Hatice hanım artık bu dönemden konserlerde çıkışa başlar. "İsmayilliye"de düzenlenen konserlerde piyanoda halk şarkıları ve makamlar temelinde ilginç improvizasiyalar ediyor. Ve az süre geçdikten sonra Hatice hanım Bakü'nün müzik ortamında tanınmaya başlıyor. Onun evi bir çeşit müzik ocağına döner. Burada sürekli olarak yapılan müzik meclislerinde dönemin aydınları, müzisyenleri, şair ve yazarları, bilim adamları, aktörleri yer alıyordu. Ü.Hacıbeyli, F.Köprülüzade, R.Qliyer, L.Rudolf, M.Pressman, Sarabski ve Bülbül'ün, bazı devlet adamlarının, Bakü'ye turneye gelen yorumcuların, çeşitli etkinliklere katılan yabancı konukların da katıldığı müzik gecelerinde Hatice hanım sadece müzik icra etmekle kalmıyor, Azerbaycan milli müziğinin geleceği, halk şarkılarının muhafaza edilmesi, kadın müzisyenlerin eğitim olanakları vb. hakkında tartışmalar gerçekleşmesini sağlıyordu.
H.Gayıbova Sovyet döneminde müzik kültürünün gelişmesine geniş hizmet verir, pedagojik alanda çeşitli projelere imza atıyor. Bu dönem hakkında Hatice hanım kendisi şöyle diyordu: "Azerbaycan'da Sovyet hakimiyetinin kurulmasının birinci gününden ben sanat ve müzik alanında çalışıyordum. Halk Maarifi Komiserliği bünyesinde bulunan Doğu müziği adlı şubeye müdür olarak atandım. Doğu Konservatuarı'nı yarattım ve oraya tüm profesyonel müzisyenleri davet ettim. Bu müzisyenler o zaman düzenlenen Doğu Orkestrası'na girdiler. Sonra Türk kadınları için müzik-dramatik stüdyo açıldı ki, burada sahne için Türk kadınlarından kareler hazırlanmalıydı. Stüdyonun işi değişince ben yaratıcı işle uğraşıp konserler verdim ... " Bundan sonra H.Gayıbova 1927 yılında yüksek müzik eğitimi almak için Azerbaycan Devlet Konservatuvarı'nda profesör L.Abdan teori ve bestecilik dersleri alır.
Hatice Gayıbovanın girişimciliği, sosyal aktivite ve pedagojik etkinliği onun sonraki kaderine etkisiz ötüşmür. 1933 yılında o, Sovyet hukuk-muhafaza kurumları tarafından şüpheli şahıs gibi casuslukla itham olunarak 3 ay hapis olunur. Hatice hanım inkilap aleyhine etkinlikte ve Türkçülük düşüncelerinin yayılmasında itham olunsa da, hiçbir kanıt, delil olmadığına göre hapisten tahliye edilir.
1934 yılından yetenekli müzisyenin profesyonel faaliyeti Azerbaycan Devlet Konservatuvarı bünyesinde Bilimsel Araştırma Müzik kurulu ile ilgili oluyor. Burada Hatice hanım bilimsel araştırmalar yapar, halk dastanlarının, şarkı ve makamların toplanması ile uğraşıyor. Fakat represiyanın güçlendiği 1937 yılında "hain ve casus avında" Gayıbovlar ailesi bir hedef olarak kalmakta idi. Gayıbovların evinde gerek Cumhuriyet döneminde de, gerekse Sovyet yıllarında yabancı konuklar, özellikle de Türk aydınları ve subayları çok oluyordu. Bu yüzden de bu evde yapılan müzik akşamları 1937 yılında siyasi bağlamda hatırlanmaya başlanır ve öncelikle H.Gayıbovanın eşi Reşit Gayıbov Halk İçişleri Komiserliği tarafından inkilap aleyhine ve milliyetçi örgütün üyesi olarak tutuklandı. 17 Mart 1938 yılında Devlet Güvenlik Kurulu'nun 4390 №-li orderine göre Hatice hanımın tutuklanmasıyla ise bu evdeki piyano ebediyen susturuluyor. H.Gayıbovanın hapsi Azerbaycan Halk İçişleri Komiserliği Devlet Güvenlik Kurumu birinci bölümünün 3. Şube Başkan Yardımcısı ermeni asıllı teğmen Tevosyanın düzenlediği rapor esasında gerçekleştirilir. Rapora göre Hatice hanım casuslukta, inqilap aleyhine etkinlikte itham olunurdu. Tutuklandığı ilk kırk gün içinde H.Gayıbova sorğu yarğıcı tarafından 9 kez dindirilmişdi. Sağlam iradeye sahip H.Gayıbova kendisine yöneltilen tüm suçlamaları kesin olarak reddediyor, olayları olduğu gibi konuşuyor. Ancak Hatice hanım ona karşı sürülen tüm bu sözde suçlamalara göre cezalandırılacağını biliyordu. Ama hiç aklına bile gelmezdi ki, onu kurşunlayacaklar. Bu nedenle cezaevinde kendi iradesini, hayat gücünü koruyup saxlayır, ümitsizlenmiyormuş, çevresindeki kadınlara diyormuş: "Ben gerek kendimi koruyam, sarsılmayam. Sakıncası yoktur, lap sürgüne de gönderseler mahv olan değilim, lap orada da müzik kulübü yapıp dans edeceğim, okuyacağım, çalacağım ... Öyleyse onlar sevinmesinler".
Fakat toplam 15 dakika süren mahkemede hiçbir delilin olmamasına rağmen, Hatice hanım Türkiye konsolosluğu ile ilişkisine göre ve casusluk faaliyetlerinden dolayı suçlu bulundu ve ona emlakı müsadere suretiyle ölüm hükmü kesildi. Hüküm 1938 yılında 27 Ekim de icra edildi. Ama Hatice hanımın çocukları ve akrabaları onun kurşunlandığını düz 16 yıldan sonra bildiler. Kızı Alanqu hanımın 1954 yılında Azerbaycan İçişleri Bakanlığı'na annesinin kaderi hakkında yaptığı başvuru üzerine H.Gayıbovanın işi yeniden incelenmiş, onun kurşuna dizilmesi kararı asılsız sayılmış, işte suç içeriği olmadığı için işin hatim edilmesi ve hükmün iptaline karar verilmişdir. Böylece, Mahkeme Kollegiyasının 14 Şubat 1956 yıl kararına göre Gayıbova Hatice Osman kızına beraat verilmiştir.
Fakat gecikmiş beraat piyanonun şirmayı dillerini dillendiren zarif parmakların sahibini - Hatice Gayıbovanı hayata geri döndere bilmedi ...
| |||