Nargile: Revizyonlar arasındaki fark
[kontrol edilmiş revizyon] | [kontrol edilmiş revizyon] |
İçerik silindi İçerik eklendi
k 81.213.126.9 tarafından yapılan değişiklikler geri alınarak, Rapsar tarafından değiştirilmiş önceki sürüm geri getirildi. |
JohnWayKen (mesaj | katkılar) İmla hataları düzenlemesi. |
||
1. satır:
[[Dosya:Nargile2.jpg|
'''Nargile''', [[Balkanlar]], [[Ortadoğu]] ve [[Güney Asya]]'ya özgü geleneksel bir [[tütün]] içme aracıdır. Kullanıcının bir hortum aracılığıyla sudan geçerek süzülen dumanı içine çekmesini sağlayan bir düzenek olan nargile, içim şekli ve adabı, yüzlerce yılda oluşmuş kullanım geleneği ile basit bir aletten fazlasını ifade etmekte olup, doğu kültürünün bir parçası haline gelmiştir.
== Yapısı ve Tasarımı ==
[[Dosya:Shisha.JPG|bağlantı=https://tr.wikipedia.org/wiki/Dosya:Shisha.JPG|sağ|küçükresim|355x355pik|Bir nargile]]
Nargile temel olarak 4 bölümden oluşur:
# '''Ser:'''
# '''Lüle:''' En üstte bulunan, tömbekinin konulduğu delikli tabladır. [[Gümüş]], [[pirinç]] ya da [[
# '''Marpuç:''' Dumanı şişeden alan ve ağza ulaştıran bölümdür. Bu bölümde kullanılan hortumun iç kısmı koyun ve özel olarak ceylan derisinden yapılır.▼
▲# '''Ser:''' Nargile nin uzun gövdesidir. Boyun kısmı dar olmakla birlikte karın kısmına inildikçe çapı genişleyen, yapı olarak sürahiye benzeyen bir parçadır. [[Cam]], [[metal]] ve [[seramik]]ten yapılır.
# '''Şişe:''' İçinde dumanı filtre eden suyun olduğu ve fokurdamaların geldiği bölümdür.▼
▲# '''Lüle:''' En üstte bulunan, tömbekinin konulduğu delikli tabladır. [[Gümüş]], [[pirinç]] ya da [[bakır]]dan yapılmış, oymalarla süslü bir muhafaza ile çevrilidir. Üzerine köz konularak gerekli ısı sağlanır.
▲# '''Marpuç:''' Dumanı şişeden alan ve ağza ulaştıran bölümdür. Bu bölümde kullanılan hortumun iç kısmı koyun ve özel olarak ceylan derisinden yapılır.
▲# '''Şişe:''' İçinde dumanı filtre eden suyun olduğu ve fokurdamaların geldiği bölümdür.
Bunlar dışında nargilenin diğer elemanları ise şöyledir:
* '''Sipsi:'''
* '''Tepsi ve
▲* '''Sipsi:''' Marpuçun ucuna takılan, dumanın içinden çekildiği küçük ağızlıktır. Tercihen [[kehribar]]dan yapılır, fakat maliyet sebebiyle ve hijyenik açıdan, genelde tek kullanımlık olması sebebiyle, plastik olanları kullanılır. [[Mermer]] ya da gümüş olanları da mevcuttur.
* '''Tömbeki:''' Nargileye has, kurutulmuş tütünün ince ince kıyılmasıyla elde edilen tütündür.▼
▲* '''Tepsi ve rüzgarlık:''' Tepsi közden düşen külleri toplar, rüzgarlık ise közün sönmemesi ve tepsideki ve lüledeki küllerin etrafa savrulmaması için kullanılır.
▲* '''Tömbeki:''' Nargileye has, kurutulmuş tütünün ince ince kıyılmasıyla elde edilen tütündür.
Nargilenin tasarımında [[İslam]]'ın etkisindeki sanatın derin izleri görünmektedir. Cami minaresini andıran ser kısmı bunu çok iyi simgelemektedir. Ayrıca ser kısmı genellikle [[çiçek]] ve [[yaprak]] desenleriyle süslenmekte ve bunlarda zaman zaman yaldız kullanılmaktadır. Marpuç kısmında ise genelde el dokuması olan kilim desenleri kullanılmaktadır.
== Çalışma Şekli ==
İçici marpuçtan nefes aldığında oluşan [[basınç]] farkıyla hava sırayla közden, sonra ısınarak lüledeki gözeneklerden geçer. Sıcak hava ile ısıtılan tömbekinin dumanı karışarak suyun içinden geçer, bu esnada soğur. Daha sonra hava marpuçtan içiciye ulaşır. Nargile içerisinde bulunan su dumanı soğutmanın yanı sıra içindeki [[
== Tarihi ==
[[Dosya:
Nargile, doğu kültürünün bir öğesi olmakta ile birlikte doğuş yerinin [[Hindistan]] olduğu zannedilmektedir. Çok farklı kültürlerin farklı adlandırdıkları bu keyif aracı, Araplar tarafından "Narcile", [[İran|İranlılar]]
[[Osmanlı]] döneminde [[İran]]’dan getirilen ve zamanın kahvehanelerinde muhabbetlere eşlik eden tömbeki, bazı padişahlar tarafından yasaklanmıştır. Nargile de uzun zaman [[İstanbul]] [[Tophane]]’de, [[İzmir]] Kemeraltı'nda ve [[Ankara]] [[Gençlik Parkı]]'nda tömbeki olarak sunulmaya başlanmıştır. Bu nostaljik
▲Nargile,doğu kültürünün bir öğesi olmakta ile birlikte doğuş yerinin [[Hindistan]] olduğu zannedilmektedir. Çok farklı kültürlerin farklı adlandırdıkları bu keyif aracı,Araplar tarafından "Narcile", [[İran]]lılar tarafından da "Kalyan" diye adlandırılır.Asıl nargilenin kökeni ise Farsça’da "Hindistan cevizi" anlamına gelen "Nargil"den gelir. [[Hindistan]]’da ortaya çıkan nargilenin ilk örnekleri,[[Hindistan]] cevizinin içinin çıkarılıp kabuğuna bir kamış sokularak yapılmıştır. Zamanla Hindistan cevizi yerine kabak kullanılmaya başlanmış, kullananların sayısı arttıkça [[porselen]] ve [[bronz]] da nargile için elverişli malzemeler haline gelmiştir. Bunları cam, billur, çini hatta gümüş gövdeli nargileler izlemiştir. [[Hindistan]]’da doğan nargile, başta İranlılar olmak üzere [[Araplar (halk)|Araplar]], daha sonra da [[Osmanlılar]]la tanışmıştır.
▲[[Osmanlı]] döneminde [[İran]]’dan getirilen ve zamanın kahvehanelerinde muhabbetlere eşlik eden tömbeki, bazı padişahlar tarafından yasaklanmıştır. Nargile de uzun zaman [[İstanbul]] [[Tophane]]’de, [[İzmir]] Kemeraltı'nda ve [[Ankara]] [[Gençlik Parkı]]'nda tömbeki olarak sunulmaya başlanmıştır. Bu nostaljik mekanların müdavimlerini ise genellikle orta yaşın üstündeki insanlar oluşturuyordu. Daha sonraki, yani yakın dönemlerdeki aromalı nargilelerin hayatımıza girmesi ile daha hafif bir içecek haline gelen nargile genç kitle tarafından da tercih edilmeye başlandı.
== Nargile Kültürü ==
Doğu kültürünün bir öğesi olan nargile sonradan batıda da kimi değişikliklerle kullanılmaya başlanmıştır. Kullanım kültürü dolayısıyla bu iki türe göre farklılıklar gösterir, ancak pek çok ortak öğe de mevcuttur.
Batıda birden çok marpuca sahip nargile kullanımı yaygındır. Bu uygulama doğudakine göre farklı bir toplu içim ortamı sunar
[[Dosya:
[[Dosya:Ababda.jpg|
[[Arap kültürü|Arap kültüründe]]
[[İspanya]]'da ''"tetería"'' adı verilen ve genelde
Nargile tiryakileri arasında, güzel bir içim için ortamda olması gerektiği düşünülen dört öğe vardır, bunlar ''"nargilenin dört şartı"'' olarak geçiyor. ''Maşa'', ''meşe'' közünü karıştırmak için gerekli, en iyi köz meşeden oluyor. Güzel bir ''köşe''ye yerleşmek tabii ki önemli
[[Kategori:Gelenekler]]
|