Teorik fizik: Revizyonlar arasındaki fark
[kontrol edilmiş revizyon] | [kontrol edilmiş revizyon] |
İçerik silindi İçerik eklendi
Arşiv bağlantısı eklendi |
{Birleş} |
||
1. satır:
{{Birleş|Teorik fizik}}
'''Kuramsal fizik''' veya '''teorik fizik''' doğada gerçekleşen olaylar üzerine tahmin yürütmek, onları açıklamak ve akla yakınlaştırmak için fiziğe ait [[matematik]]sel modeller ve soyutlamalar kulanan [[Fizik|fiziğin]] bir alt dalıdır. Kuramsal fizik, matematiğin fazlasıyla kullanılmasından dolayı [[matematiksel fizik]] olarak da adlandırılır. Buna karşın [[deneysel fizik]] [[deney]] ve gözlem araçlarını kullanarak araştırma yapar.
Bilimdeki ilerlemeler genellikle deneysel çalışmalar ve teori arasındaki etkileşime bağlıdır. Bazı durumlarda kuramsal fizik matematiksel kalıplara sıkıca yapışırken, deney ve gözlemlere çok az ehemmiyet verir. Örnek olarak, [[Albert Einstein]] özel göreliliği geliştirirken, [[Maxwell denklemleri]]ni değişmez olarak kabul eden [[Lorentz dönüşümleri]] ile ilgileniyordu. Fakat anlaşılıyor ki, dünyanın [[ışıldıyan eter]] içindeki seyahati üzerine yapılan [[Michelson-Morley deneyi]] ile pek ilgilenmiyordu. Diğer taraftan Einstein, bir kuramsal formülasyon olmadan gerçekleştirilen [[fotoelektrik etki]]yi açıkladığı için [[Nobel Fizik Ödülü]]ne layık görülmüştü. Fiziksel teori, fiziksel olayların [[modellemesidir]]
== Tanıtma ==
'''Fiziksel kuram''' bir fiziksel olayın [[Model (soyut)|model]]idir. Bir fiziksel [[kuram]]ın [[Doğruluk ve kesinlik|doğruluk derecesi]], kuramın önerdikleri ile deneysel gözlemlerin ne kadar uyum içerisinde olduğuna bakılarak anlaşılır. Bir fiziksel kuramın kalitesi ise, yeni gözlemlerle doğrulanabilir tahminler yapabilmesi ile ölçülür, basit [[aksiyom]]larla açıklanamaz. Fiziksel teori [[matematik]]sel [[teorem]]den farklıdır; fiziksel teoriler gerçeği modeller, gözlenenleri ifade eder ve yeni gözlemler hakkında tahminde bulunurlar.
{{sAlıntı|right|
<math>\mathrm{Ric} = k\,g</math>
''Genel Görelilikte [[uzay-zaman]]ın eğilmesini açıklamakta kullanılan bir [[Einstein manifoldu]]''
}}
Fiziksel kuram değişik ölçülebilir değerler arasındaki bir ya da birden fazla bağı içerir. [[Archimedes]] bir geminin kendi kütlesi kadar bir su ile yer değiştirerek yüzdüğünü farketmiş; [[Pythagoras]] titreşen bir telin uzunluğu ile telin ürettiği müziksel ton arasında bir ilişki olduğunu anlamıştır. Ayrıca bir diktörtgenin köşegen uzunluğunun nasıl hesaplanacağını bulmuştur. Görünmeyen parçacıkların hareketleri ve pozisyonları ile ilgili belirsizliğin ölçüsü olan [[entropy]]; enerji ile hareketin sürekli değişmediğini öne süren kuantum mekaniksel yaklaşım fiziksel kuramla ilgili diğer örneklerdir.
Bazen salt matematiksel sistemlerin sağladığı bir bakış açısı fiziksel sistemlerin nasıl modelleneceği hakkında ipuçları verebilir; örneğin [[Riemann]] uzayın bükülebilir olduğunu ifade etmiştir.
== Yaygın teoriler ==
'''Yaygın teoriler''' ('' merkezi teoriler '' de denir), olgusal ve bilimsel görüşlerin yaygın olarak bilim çevrelerinde ilgi gördüğü kuramlardır. Tekrarlanabilirlik ve tutarlılık testleri olağan bilimsel kaliteye sahiptirler. Algılanmaları, açıklanmaları ve olası kompozisyonları yine de tartışmalara açıktır.
=== Örnekleri ===
{{col-begin}}
{{Col-2}}
* [[Karadelik termodinamiği]]
* [[Klasik mekanik]]
* [[Yoğun madde fiziği]]
* [[Enerji korunması]]
* [[Karanlık Enerji]]
* [[Karanlık madde]]
* [[Dinamik (mekanik)|Dinamik]]
* [[Elektromanyetizma]]
* [[Alan teorisi (fizik)|Alan teorisi]]
* [[Akışkan dinamiği]]
* [[Genel görelilik]]
* [[Moleküler modelleme]]
* [[Parçacık fiziği]]
{{Col-2}}
* [[Fiziksel kozmoloji]]
* [[Kuantum kromodinamiği]]
* [[Kuantum bilgisayarlar]]
* [[Kuantum elektrokimyası]]
* [[Kuantum elektrodinamiği]]
* [[Kuantum alan teorisi]]
* [[Kuantum bilgi kuramı]]
* [[Kuantum mekaniği]]
* [[Kuantum kütle çekimi]]
* [[Katı mekaniği]]
* [[Katı hal fiziği]]
* [[Özel görelilik]]
* [[Standart Model]]
* [[İstatistiksel mekanik]]
* [[Sicim teorisi]]
* [[Termodinamik]]
{{col-end}}
== Öngörülen teoriler ==
Fiziğin ''' Öngörülen kuramları ''' genellikle bilimsel yaklaşımlar içeren nispeten yeni teorilerdir.
=== Örnekleri ===
{{col-begin}}
* [[Neden kümeleri]]
* [[Karanlık enerji]] veya [[kozmolojik sabit|Einstein'ın kozmolojik sabiti]]
* [[Einstein-Rosen Köprüsü]]
* [[Belirme]]
* [[Büyük birleşme teorisi]]
* [[Kuantum çekim döngüsü]]
* [[M-Kuramı]]
* [[Sicim teorisi]]
* [[Süpersimetri]]
* [[Her şeyin teorisi]]
* [[Unparticle fizik]]
{{col-end}}
=== Önemli Kuramsal fizikçiler ===
Ünlü ''kuramsal fizikçiler''den bazıları
{{Col-begin}}
{{Col-2}}
* [[Christiaan Huygens]] ([[1629]]-[[1695]])
* [[Isaac Newton]] ([[1643]]-[[1727]])
* [[Leonhard Euler]] ([[1707]]-[[1783]])
* [[Joseph Louis Lagrange]] ([[1736]]-[[1813]])
* [[Pierre-Simon Laplace]] ([[1749]]-[[1827]])
* [[Joseph Fourier]] ([[1768]]-[[1830]]
* [[Nicolas Léonard Sadi Carnot]] ([[1796]]-[[1842]])
* [[William Rowan Hamilton]] ([[1805]]-[[1865]])
* [[Rudolf Clausius]] ([[1822]]-[[1888]])
* [[James Clerk Maxwell]] ([[1831]]-[[1879]])
* [[J. Willard Gibbs]] ([[1839]]-[[1903]])
* [[Hendrik A. Lorentz]] ([[1853]]-[[1928]])
* [[Max Planck]] ([[1858]]-[[1947]])
* [[Albert Einstein]] ([[1879]]-[[1955]])
* [[Niels Bohr]] ([[1885]]-[[1962]])
* [[Werner Heisenberg]] ([[1901]]-[[1976]])
* [[Max Born]] ([[1882]]-[[1970]])
* [[Erwin Schrödinger]] ([[1887]]-[[1961]])
* [[Louis, 7th duc de Broglie|Louis de Broglie]] ([[1892]]-[[1987]])
* [[Wolfgang Pauli]] ([[1900]]-[[1958]])
* [[Enrico Fermi]] ([[1901]]-[[1954]])
* [[Paul Dirac]] ([[1902]]-[[1984]])
{{Col-2}}
* [[Eugene Wigner]] ([[1902]]-[[1995]])
* [[Robert Oppenheimer]] ([[1904]]-[[1967]])
* [[Sin-Itiro Tomonaga]] ([[1906]]-[[1979]])
* [[Hideki Yukawa]] ([[1907]]-[[1981]])
* [[Lev Landau]] ([[1908]]-[[1967]])
* [[Julian Schwinger]] ([[1918]]-[[1994]])
* [[Richard Feynman]] ([[1918]]-[[1988]])
* [[Chen Ning Yang]] ([[1922]]- )
* [[Abdus Salam]] ([[1926]]-[[1996]])
* [[Freeman Dyson]] ([[1923]]- )
* [[Murray Gell-Mann]] ([[1929]]- )
* [[George Sudarshan]] ([[1931]]- )
* [[Sheldon Glashow]] ([[1932]]- )
* [[Steven Weinberg]] ([[1933]]- )
* [[Stephen Hawking]] ([[1942]]- )
* [[Michio Kaku]] ([[1947]]- )
* [[Jacob Bekenstein]] ([[1947]]-)
* [[Edward Witten]] ([[1951]]- )
* [[Feza Gürsey]] ([[1921]]-[[1992]])
* [[Erdal İnönü]] ([[1926]]-[[2007]])
{{Col-end}}
==
{{wikibooks|Introduction to Theoretical Physics}}
*[http://superstringtheory.com/history/history3.html Timeline of Theoretical Physics]
*[http://ctp.lns.mit.edu/index.html MIT Center for Theoretical Physics]
*[http://www.phys.uu.nl/~thooft/theorist.html How to Become a Theoretical Physicist by a Nobel Laureate]
*[http://www.odomann.com Theory of longitudinal and transversal angular momentums]
{{Portal|Fizik}}
[[Kategori:Kuramsal fizik| ]]
[[Kategori:Fizik tarihi]]
[[de:Physik#Theoretische Physik]]
|