Vikipedi

III. Murad: Revizyonlar arasındaki fark

Etkileşimli olarak geçmişe göz at
[kontrol edilmiş revizyon][kontrol edilmiş revizyon]
← Önceki sürümle aradaki farkSonraki sürümle aradaki fark →
İçerik silindi İçerik eklendi
GörselVikimetin
Hiroşi (mesaj | katkılar)
Devriyeler
38.359 değişiklik
Değişiklik özeti yok
Kibele (mesaj | katkılar)
Devriyeler
127.543 değişiklik
Değişiklik özeti yok
1. satır:
{{KraliyetKişi bilgi kutusu
| ad = Şehzade Abdullah<br/>الأمير جيهانغير
| isim = III. Murad
| resim =
| başlık = [[Halifeler listesi|İslâm Halifesi]] <br/> [[İki Kutsal Caminin Hizmetkârı]]
| resim_boyutu =
| resim = File:III. Murat Han.jpg
| resim_boyutubaşlık =
| altyazı doğum_tarihi =
| doğum_yeri =
| veraset = [[Osmanlı padişahları listesi|12. Osmanlı Padişahı]]
| ölüm_tarihi = [[1595]]
| hüküm_süresi = 22 Aralık 1574 – 16 Ocak 1595
| ölüm_yeri =
| önce_gelen = [[II. Selim]]
| yattığı_yer =
| sonra_gelen = [[III. Mehmed]]
| yattığı_yerin_koordinatları =
| eşi =[[Safiye Sultan]]
| çocuklarıBabası = [[III. MehmedMurad]]
| tamAnnesi ismi = =
| hanedan ebeveynler = [[Osmanlı Hanedanı]]
| babası Eşi = [[II. Selim]]
| Çocukları =
| annesi = [[Nurbanu Sultan|Afife Nurbanu Sultan]]
| doğum_tarihi = {{Doğum tarihi|1546|7|4}}
| doğum_yeri = [[Manisa]]
| ölüm_tarihi = {{ölüm tarihi ve yaşı|1595|1|16|1546|7|4}}
| ölüm_yeri = [[İstanbul]]
| defin_tarihi =
| defin_yeri =III. Murad türbesi
| meslek =
| imza = Tughra of Murad III.JPG
| dini = [[İslam]]
}}
{{Diğer anlamı|Şehzade Abdullah}}
 
'''Şehzade Abdullah''' (ö.[[1595]]) Sultan III.Murad'ın oğludur. Yaşı 10'a varmış iken 1595'de vefat etti. [[Ayasofya]]'da medfundur.<ref>Süreyya, Mehmed. Sicill-i Osmani 1. 1.Baskı. İstanbul:Kültür Bakanlığı ve Türkiye Ekonomik Ve Toplumsal Tarih Vakfı ortak yayınları. Nisan 1996. s.15 ISBN 975-333-038-3 (takım) ISBN 975-333-038-1 (1.cilt)</ref>
'''III. Murad''' ([[Osmanlı Türkçesi]]: مراد ثالث - Murād-i sālis), divan edebiyatındaki mahlasıyla '''Muradi'''; 4 Temmuz 1546, [[Manisa]] – 16 Ocak 1595, [[İstanbul]]), 12. [[Osmanlı İmparatorluğu|Osmanlı]] [[imparator]]u ve 91. [[İslam]] [[hilafet|halifesi]].
 
== Şehzadeliği ==
[[II. Selim]]'in [[Nurbanu Sultan]]'dan olan en büyük oğlu ve varisidir. Nurbanu'nun anne ve babasının kimler olduğu ise kesin olarak bilinememektedir.<ref>[http://www.biyografi.info/kisi/iii-murat biyografi.info'dan bir bölüm alınmıştır]</ref> İyi bir [[eğitim]] alan [[şehzade]] [[Arapça]] ve [[Farsça]] öğrendi. 1558 yılında babası II. Selim'in [[Manisa]] [[Sancakbeyliği]]nden [[Karaman]] Valiliğine atanması sonucu dedesi [[Kanuni Sultan Süleyman]] tarafından [[Alaşehir]] Sancakbeyliğine gönderildi. Babası II. Selim padişah olduktan sonra ise Manisa Sancakbeyliğine gönderildi. Babası II. Selim'in vefatından sonra 22 Aralık 1574'te [[İstanbul]]'a gelerek Osmanlı tahtına oturdu.
 
== Padişahlığı ==
{{vikikaynak|III. Murat'ın I. Elizabeth'e mektubu}}
[[Dosya:Sahansahname 130b.jpg|sol|küçükresim|Osman Paşa ve [[Cafer Paşa]] Kazaklara karşı(1592)]]
22 Aralık 1574 ''(Ramazan ayı)'' Çarşamba sabahı, Osmanlı mülkünü devralır almaz fetva ile ilk iş olarak 5 kardeşini boğdurmuştur.<ref>Mufassal Osmanlı Tarihi, Cilt: III, Tan Matbaası, s. 1288.</ref><ref>[http://www.milliyet.com.tr/osmanli-taht-sahibini-secme-isini-iyi-yapamadi/ilber-ortayli/pazar/yazardetay/10.01.2010/1183989/default.htm İlber Ortaylı, "Osmanlı, taht sahibini seçme işini iyi yapamadı"]</ref> Osmanlı Devleti, [[Lehistan]] yönetimine hakim olmakla [[Avusturya Arşidüklüğü|Avusturya]]'ya komşu olan iki müttefik elde etmiş olacaktı. [[Fransız]]larla Kanuni döneminde iyi ilişkiler kurulmuştu. Fakat [[Fransız]] tahtının boşalması ile [[Lehistan]]'da iktidar boşluğu oluştu. III. Murad'ın isteği ile [[Erdel]] Beyi Bathary, [[Lehistan]] kralı oldu. Lehistan ile yapılan anlaşmalar sonucu kuzey sınırı güvenli hale getirildi.
 
III. Murad tahta geçtiğinde [[Kuzey Afrika]] kıyılarından sadece [[Fas]] Osmanlı topraklarına katılmamıştı. 1578 yılında Ramazan Paşa komutasındaki Osmanlı kuvvetleri [[Fas]]'ı ele geçirerek bölgedeki [[Portekiz]] gücünü kırdılar.
 
1584 yılında bir [[Yeniçeri]] isyanında öldürülen [[Trablusgarp]] Valisi Ramazan Paşa'nın ailesini İstanbul'a getiren gemiye [[Kefalonya]] açıklarında [[Venedik]] gemileriyle saldırı düzenlenmesi sonucunda Venedik ile uzun süredir devam eden barış sona erdi. Venedik senatosuna bir [[ültimatom]] gönderen III. Murad, Ramazan Paşa'nın ailesini ve mallarını [[Preveze]]'ye getirtmeyi başardı. Venedik'in de barışı korumak istemesi üzerine iki devlet arasındaki mesele çözüldü.
[[Dosya:Tughra of Murad III.jpg|sol|küçükresim|III. Murad'a ait tuğra]]
 
III. Murad zamanında [[Ceneviz]], [[Venedik]] ve [[Fransız]]lara verilen [[kapitülasyon]]lar ile ticaret gemileri Osmanlı limanlarında ticaret yapma hakkına sahiptiler. 1583'de [[İngiltere]] [[Kraliçe]]si [[I. Elizabeth]] bir elçi göndererek aynı imtiyazlardan faydalanmak istediğini belirtti. Venedik ve [[Ceneviz]] haricindeki [[kapitülasyon]]u olmayan devletlerin tüccarı, Fransız bayrağıyla Osmanlı limanlarına geliyordu. 1572'daki Bartalameos Katliamı yüzünden Katoliklerden yüz çevirmeye başlayan Osmanlı hükümeti, [[Papa]]'nın koyduğu stratejik harp malzemesi ambargosunu kırabilmek için Protestan olan [[İngiltere]]'ye yakınlaştı.<ref name="-1">"Osmanlı'nın Hayaleti" sf. 149, Yeditepe Yayınevi. (2005).</ref> Böylece [[Akdeniz]]'de İngiliz-Fransız rekabeti başlamış oldu. Bu rekabetten Osmanlı Devleti de birçok siyasi menfaat kazanmış oldu.
 
Şah [[I. Tahmasb]]'ın oğlu [[Şah]] [[II. İsmail]], Osmanlı Devleti ve [[Safevî Devleti|Safevi Devleti]] arasındaki barış antlaşmalarına riâyet etmemiş ve Osmanlıya bağlı bazı Emirleri kendi tarafına çekmeyi başarmıştı. Osmanlı hükümeti Van Beylerbeyine talimat vererek orada huzurun sağlanmasını istemişti. Safeviler'in [[Luristan]] valisinin Osmanlı devletine sığınması zaten gergin olan ilişkileri daha da kötüleştirdi. Bu arada Şah II. İsmail ölmüş, Safevi Hanedanlığı'nda taht kavgaları başlamıştı. Bu durumdan yararlanmak isteyen [[Van]] Beylerbeyi, Safeviler'e saldırdı. İlk Safevi savaşı on iki yıl (1577 - 1589) sürdü. [[Özdemiroğlu Osman Paşa]] komutasındaki Osmanllı birlikleri Safevi kuvvetlerini [[Çıldır]]'da yendi.<ref>[http://www.hanedan.org/c/p.asp?pid=12 Hanedan.org'dan bazı bölümler alınmıştır]</ref> Bu savaştan sonra tüm [[Gürcistan]] fethedildi. 1578'de [[Tiflis]], Osmanlı vilayeti durumuna getirildi. Aynı yıl [[Şirvan]] da [[Meşaleler Muharebesi]] ile Osmanlı topraklarına katıldı. Bu gelişmeler üzerine Safeviler barış istemek zorunda kaldı. 21 Mart 1590 tarihinde [[Ferhat Paşa Antlaşması]] (İstanbul Antlaşması) imzalandı. Bu antlaşmaya göre [[Kars]], [[Tebriz]], Tiflis, [[Gence]] ve Şehrizur Osmanlı Devletinde kalacaktı. Bu antlaşma ile Osmanlı devleti doğuda en geniş sınırlarına ulaşmış oluyordu.
 
1590'da [[Avusturya Arşidüklüğü|Avusturya]] ile yapılan 8 yıllık barış antlaşması 1593 yılında, Telli Hasan Paşa'nın başıbozukların oluşturduğu Uskukların üzerine yürümesini savaş sebebi sayan [[Avusturya Arşidüklüğü|Avusturya]] ile bozuldu. Avusturya İmparatoru [[II. Rudolf (Kutsal Roma İmparatoru)|II. Rudolf]] ödemekte olduğu vergiyi vermediği gibi [[Eflak]], [[Erdel]] ve [[Boğdan]] beylerini de isyana teşvik etti. Telli Hasan Paşa [[Hırvatistan]] sınırındaki Siska kalesini kuşatma altında tutuyordu. Hasan Paşa ve binlerce askerle birlikte [[Bosna-Hersek|Hersek]] Sancakbeyi de şehit düştü. Bunun üzerine [[Sinan Paşa]]'nın ısrarıyla 1593 yılında [[Avusturya Arşidüklüğü|Avusturya]]'ya savaş ilan edildi. Savaş devam ederken 16 Ocak 1595'de III. Murad İstanbul'da [[felç]] geçirerek vefat etti. Cenazesi [[Ayasofya]] Camii avlusuna defnedildi.
 
[[Takîyüddin]] tarafından 1577'de kurulan [[Takiyüddin'in Rasathanesi|Tophane Rasathane]]sini 1580 yılında yıktırmıştır.
[[Dosya:Tomb of Sultan Murad III Mars 2013.jpg|thumb|262px|Sultan III. Murad'ın türbesi [[Ayasofya Camii]]'in avlusunda yer alan eski vaftizhane içerisindedir.]]
 
== Ölümünden sonra ==
1574'ten 1595'e kadar 21 sene [[Osmanlı Devleti]]'nin başında bulunmuştur. Saltanatı süresince başveziri olan [[Sokollu Mehmet Paşa]]'nın etkisinde kalmıştır. Saltanatı döneminde eşi [[Safiye Sultan]], özellikle [[Sokollu Mehmet Paşa]]'nın 1579 yılındaki ölümünden sonra devlet yönetiminde oldukça önemli bir rol üstlenmiştir.
 
Saltanatı süresince [[Osmanlı]] topraklarının genişliği 19.902.000&nbsp;km²'ye yükselmiştir.<ref>[http://www.ttk.gov.tr/index.php?Page=Sayfa&No=116 Türk Tarih Kurumu Oslamlı Padişahları III.Murad]</ref> Osmanlı Devleti en geniş toprağa bu zamanda erişmiştir. III. Murad 16 Ocak 1595'te 49 yaşında iken vefat etmiş, kabri [[Ayasofya]] Camii avlusundaki türbesindedir. Ayrıca [[Beşiktaş, İstanbul|Beşiktaş]]'taki Yahya Efendi Türbesini yaptırmış, [[Fethiye Camii]]'ni de kiliseden camiye çevirmiştir.
 
Bir [[Avusturyalı]] tarihçisi Hammer, III. Murad'ın saltanatı boyunca 11 defa [[sadrazam]], 7 defa [[şeyhülislam]] değiştirdiğini, düşüncelerinde bir istikrar bulunmadığını, zevke, tasavvufa ve şiire eğilimli bir [[insan]] olduğunu, etrafında remilciler, müneccimler dolaştığını bildirmekte ve bu yönüyle eleştirmektedir.<ref name="III. Murat-1">"Kuruluşunun 700 yılında Osmanlı" c.1 sf. 138, NESA Yayıncılık. (2007).</ref>
[[Dosya:Tomb of Sultan Murad III - 07.JPG|262px|thumb|III. Murad [[Türbe]]si.]]
== Özel hayatı ==
 
[[Safiye Sultan]] adında bir eşi vardı. Safiye Hatun'un asıl adı Sofia Baffo idi. Kendisi [[Venedik]]liydi ve [[Korfu]] valisinin kızıydı. Bir [[deniz]] yolculuğunda Türk korsanlarına tutsak düşmüş, Murad'ın şehzadeliğinde saraya cariye olarak satılmıştı.
 
Safiye Sultan ile kaynanası [[Nurbanu Sultan]] arasındaki çekişip didişmeler; o dönemlerde çeşitli saray oyunlarıyla, sadrazamların durmadan değişmesine neden olmuştur.
 
Nurbanu Sultan, Safiye Sultan'ı öldüresiyle kıskandığı için, oğlu III. Murad'a yıllar boyu, onu unutturacak bir sevgili arayıp durmuştu. Söylentilere göre, bu yüzden tutsak pazarında cariye fiyatları 2 yüz - 3 yüz altından, 2 bin - 3 bin altına çıkmıştır.<ref>[http://www.milliyet.com.tr/2006/07/10/yazar/altan.html Milliyet.com.tr'den bazı bölümler alınmıştır]</ref>
 
;Eşleri
* [[Safiye Sultan|Safiye Valide Sultan]]
* Şemşiruhsar Hatun-Medinede vakfı vardır.Erkek çocuğu olmadığı ve devlet işleri ne karışmadığı için sarayda kalmasına izin verilmişdir.1613 den önce ölmüşdür.
* Mihriban Hatun-Gerçek adı Mona'dır.
* Şahihuban Hatun-Gerçek adı Olga'dır rusdur. Vakıfları vardır.Bahçekapıda kendi adıyla anılan türbesinde yatıyor.
* Nazperver Hatun-Gerçek adı Ninuşka'dır.
* Fahriye Hatun
* Fülane Hatun-Eflak Lordu lll Mircea Shobanın kızı.
*Elena hatun-Trabzonda hüküm sürmüş Komnenos Hanedanlığındandır.Şehzade Yahyanın annesidir.
 
;Erkek çocukları
* [[III. Mehmed|Padişah III. Mehmed]]
*[[Şehzade Yahya|Şehzade İskender Yahya]] (1585-1649)
*Şehzade Selim (1581-1595)
* Şehzade Bayezit (1579-1595)
* Şehzade Mustafa (1578-1595)
* Şehzade Osman (1573-1587)
* Şehzade Cihangir (1585-1595)
* Şehzade Abdullah (1580-1595)
* Şehzade Abdurrahman (1585-1595)
* Şehzade Hasan (1586-1591)
* Şehzade Ahmet (1586-1595)
* Şehzade Yakup (1587-1595)
* Şehzade Süleyman (1585-1585)
* Şehzade Alemşah
* Şehzade Yusuf
* Şehzade Hüseyin
* Şehzade Korkut
* Şehzade Ali
* Şehzade İshak
* Şehzade Ömer
* Şehzade Alaüddin
* Şehzade Davud
NOT: Erkek çocuklarının sayısının 25 olduğu söylenmektedir.Diğerlerinin adları bilinmemektedir.
;Kız çocuklar
Sultan Ahmed 1613 yılında halaları Mihrimah,Fahriye,Rukiye,Mihriban evlendirmişdir.
* [[Ayşe Sultan (III. Murad'ın kızı)|Ayşe Sultan]] (1570 - 1605) - [[Safiye Sultan|Safiye Valide Sultan]]'ın kızıdır. Padişah lll Mehmed'in türbesinde medfundur.
* Fatma Sultan (1580 - 1620) - [[Safiye Sultan|Safiye Valide Sultan]]'ın kızı<ref name=":0" />İlk evliliği:1593 Damad Halil Paşa.
İkinci evliliği :1604 Damad Cafer Paşa.
Üçüncü evliliği:1610 Damad Hızır Paşa.
Dördüncü evliliği:1611 Damad Murad Paşa.
* Mihrimah Sultan (1592 - ?) - Şemsiruhsar Hatun'un kızıdır.1613'de Damad Ahmed Paşa ile evlenmişdir.Babasının türbesinde medfundur.
* Hatice Sultan (1590-?) -1598'de Mehmed paşa ile evlenmişdir.
* Mihriban Sultan (1596 - ?) - Nazperver Hatun'un kızıdır.1513'de Topal Mehmed ağa ile evlenmişdir.Babasının türbesinde medfundur.
* Amriye Sultan- Hakkında hiçbir şey bilinmiyor.
*[[Fahriye Sultan]] (1594 - 1656)-1613'de Ahmed Paşa ile evlenmişdir.İkinci izdivacını 1619 yılında Sofu Bayram Paşa ile evlenmişdir Bayram Paşa ölünce bir daha evlenmemişdir.Oğlu ve kızı vardır.Kızı Tacimelek Bostanzadelere gelin gitti.Babasının türbesinde medfundur.
* Rukiye Sultan - Şemsiruhsar Hatun'un kızıdır.1613 yılında Nakkaş Hasan Paşa ile evlenmişdir.
 
== Saltanatında meydana gelen bazı önemli olaylar ==
* [[Venedik Cumhuriyeti|Venedik]]'le anlaşma yenilendi.
* [[Portekiz]]'le [[Vadisseyl Muharebesi]] yapıldı.
* [[İspanya]]'ya karşı [[İngiltere]]'ye yardımlar yapıldı.
* [[Lehistan]] kralının tayininde çıkan mücadele kazanıldı ve 1577'de [[Lehistan-Litvanya Birliği|Lehistan]] da Osmanlılara tâbi oldu
* 1578'de [[Osmanlı]] tabiiyetinde bulunan [[Kırım Hanlığı]] [[Rusya]]'ya savaş ilan etti. [[Moskova]]'ya kadar ilerleyerek [[Rusya]]'yı vergiye bağladı.
* 1578'de [[Safevî Devleti|Safeviler]] ile savaşlar başladı. [[Çıldır Muharebesi|Çıldır Zaferi]] elde edildi.
* 1582'de [[Tiflis Müdafaası]] yapıldı. [[Tiflis]] ve [[Şirvan]] fethedildi.
* 27 günde Kars Kalesi yapıldı.
* 1582'de Osmanlı tarihinin en büyük eğlencelerinden birini düzenleyerek oğulları için kırk gün kırk gece sünnet şöleni düzenlemiştir.<sup title="Kaynak belirtilmeli">[''[[Vikipedi:Kaynak gösterme|kaynak belirtilmeli]]'']</sup>
* 1583'te [[Meşaleler Muharebesi]] kazanıldı.
* 1585'te [[Tebriz]] dördüncü defa fethedildi. Gence şehri alındı.
* 1590'da [[Ferhat Paşa Antlaşması]] imzalandı. [[Hazar Denizi]]'ne kadar [[Osmanlı]] hakimiyetine alındı. Doğuda en geniş sınırlara ulaşıldı.
* 1593'te [[Kutsal Roma Cermen İmparatorluğu]]'na harp ilân edildi.
* 1594'te [[Yanıkkale]] feth edildi.
* Tedavülde bulunan o zamanki metal paranın altın ve gümüş oranı azaltılarak devletin tarihindeki gelmiş geçmiş en büyük [[develüasyon]] gerçekleştirilmiştir.
* 1577 yılında Tophane sırtlarında Takîyüddîn’in yönetimi altında bir gözlemevi olan Takiyüddin'in Rasathanesi kurulmuştur.<ref>Yavuz Unat, "Takîyüddîn el-Râsıd’ın Gözlemleriyle İstanbul Semalarında Zaman", P-Sanat, Kültür, Antika Dergisi, Zaman ve Sanat, Sayı 28, Kış 2003, s. 80–97</ref>
 
== Kaynakça ==
* {{Kitap kaynağı|son=Uzunçarşılı|ilk=İsmail Hakkı|yazarlink=İsmail Hakkı Uzunçarşılı| yıl=2003|başlık =Osmanlı Tarihi III. Cilt, 1. Kısım: II. Selim'in Tahta Çıkışından 1699 Karlofça Andlaşmasına Kadar| yayımcı=Türk Tarih Kurumu Yayınları|yer=Ankara | id =ISBN 975-16-0013-8}}
* {{Kitap kaynağı| son =İnalcık | ilk =Halil |yazarlink=Halil İnalcık| yazarurl = | yardımcıyazarlar= | yıl =2003 | başlık =Osmanlı İmparatorluğu Klasik Çağ (1300-1600)| yayımcı=Yapı Kredi Yayınları | yer=İstanbul | id =ISBN 975-08-0588-7}}
* {{Kitap kaynağı|son=Sakaoğlu|ilk= Necdet | yıl=1999|başlık=Bu Mülkün Sultanları|yayımcı=Oğlak Yayınları|yer=İstanbul | id =ISBN 875-329-299-6}} say.161-180
* {{Kitap kaynağı| son=Kinross|ilk=Lord Patrick|yazarlink=Patrick Kinross|yıl =1977 | başlık =The Ottoman Centuries | yayımcı=Sander Kitabevi | yer=İstanbul | id =ISBN 0-224-01379-8}}{{ing}}
{{kaynakça}}
 
{{sOsmanlı-startbiyo-taslak}}
{{s-hou|[[Osmanlı Hanedanı]]||4 Temmuz 1546||15 Ocak 1595}}
{{s-reg|}}
{{s-bef|before=[[II. Selim]]}}
{{s-ttl|title=[[Dosya:Osmanli-nisani.svg|50px]] </br> [[Osmanlı padişahları listesi|Osmanlı Sultanı]]|years=12 Aralık 1574 - 15 Ocak 1595}}
{{s-aft|after=[[III. Mehmed]]}}
{{s-rel|su}}
{{s-bef|before=[[II. Selim]]}}
{{s-ttl|title=[[Halifeler listesi|İslam Halifesi]]|years=12 Aralık 1574 - 15 Ocak 1595}}
{{s-aft|after=[[III. Mehmed]]}}
{{end}}
 
{{Osmanlı padişahları}}
{{I. Süleyman dönemi}}
{{II. Selim dönemi}}
{{III. Murad dönemi}}
{{Halifeler}}
{{Otorite kontrol}}
 
 
{{DEFAULTSORT:Murad 03}}
[[Kategori:III. Murad| ]]
[[Kategori:1546 doğumlular]]
[[Kategori:Manisa doğumlular]]
[[Kategori:1595 yılında ölenler]]
[[Kategori:16. yüzyılda Osmanlı padişahlarıOsmanlılar]]
[[Kategori:MuhteşemOsmanlı Yüzyılşehzadeleri]]
[[Kategori:OsmanlıIII. İmparatorluğu duraklama dönemiMurad]]
[[Kategori:I. Süleyman]]
[[Kategori:II. Selim]]
[[Kategori:İstanbul'da ölenler]]
[[Kategori:İstanbul'da defnedilenler]]
[[Kategori:Kaynakları eksik olan maddeler]]
"https://tr.wikipedia.org/wiki/III._Murad" sayfasından alınmıştır