Kadızadeliler: Revizyonlar arasındaki fark

'''Kadızadeler, Kadızadeliler''', ya da fakılar'''Fakılar''', [[Osmanlı Devleti]]'nde 17. yüzyılda etkili olan siyasi-dini hareket.

Halkın dinî duygularını okşayan konuşmalar yaparak [[Sofistler]] gibi kitleleri peşlerinden sürükleme kabiliyetleri vardı. Aydınlara ve mutasavvıflara karşı düşmanca bir tavır takınmış, 17. yüzyılın ortalarında İstanbul'da devlet işlerine karışmaya varacak yorumlarda bulunmuşlardır. [[Mevlevî]] ve [[Halvetî]] tarikatlarını ilgilendiren bazı yasakları Padişahı etkileyerek getirebildiler. 1666 yılında Mevlevilerin[[Mevlevîler]]'in yaptığı sema ve Halveti dervişlerinin Kadızedelilerce "tahta tepmek" olarak adlandırılan ayinleri IV. Mehmed tarafından yasaklandı.<ref>Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, cilt: 24; s. 102</ref> Yeterince dindar görmedikleri kişileri [[tecdid-i iman]]a, yani imanlarını yenilemeye zorlanmışlar, bazı tarikat ileri gelenlerini ölümle tehdit edilmişlerdir. [[Kadızade Mehmet]], bu oluşumun öncüsü ve ünlü temsilcisidir.

[[Vehhâbîler]] gibi Peygamber döneminden sonraki bütün yenilikleri kaldırmak isteyen Kadızadelilerin görüşleri siyasî otoriteye hâkim olmadıkları zaman yok olmuştur. Devrin önemli [[âlim]]lerinden [[Kâtip Çelebi]]'nin "ahmaklar" diye andığı insanlar, [[Naima]]'nın bir anekdotunda anılmaktadır: Kadızadelilerle ilgisi olan bir kişi, bu vâizlerden birine ''"Kaşık kullanmak bir yeniliktir. Bu konuda ne dersiniz?"'' diye sorar. Vaizin bu soruya cevabı şöyledir: ''"Yemeği elleriyle yesinler."'' Aynı kişi, bu kez ''"Peki, kaşıkçı esnafı ne yapsın?"'' deyince vaiz, ''"Başka iş tutsun"'' der. Aynı kişinin, ''"Peygamber zamanında çakşır ve don yoktu. Şu hâlde sizlere göre bunları giymek bir bid'attir, yeniliktir. Onları da kaldırır mısınız?"'' sorusuna vâiz: ''"Evet, menederiz, peştemal kuşansınlar"'' diye cevap verince soru sahibi ''"Efendiler, halk-ı âlemi soyup, baldın çıplak çöl Arabı kıyafetine sokmak istersiniz"'' diye karşılık vermiştir.<ref>Türkiye Tarihi 3, Hüsiyen G. Yurdaydın, Sina Akşin, Zafer Toprak, Ayla Ödekan, Metin Kunt, Suraiye Faroqhi, s.253</ref>