Bektaşîlik: Revizyonlar arasındaki fark

Bütün “[[Şîʿa-i Batıni]]” kollarında olduğu gibi Bektaşiler de kendi içlerinde mürid, baba, dede baba gibi ayrı ayrı rütbelere hâiz bazı basamak ve makâmlara bölünmüşlerdir. Çeşitli din ve âkidelerin serpilmiş tohumlarından pek çok örnekler ihtiva ettiği gibi bir ucu Hint felsefesine dayanan [[tenasüh]] ve [[Hülul|hulûl]]e inanmak ve tüm canlı mahlûkâta karşı aşırı saygı duyguları beslemek Bektaşiliğin ana ilkeleri arasında yer alır. Bektaşi İlâhiyâtı [[Vahdet-i Vücud]]un neff-i vücuda kadar vardığı gibi [[Hristiyanlık]] ile de ortak tarafları mevcuttur. İslamiyet’in ruhbaniyet ve keşişliğe şiddetle muhalefet etmesine karşın Bektaşiler de tam aksine evlenmenin aleyhine tavır alır, ve alâmeti tecrit olarak ta [[Balım Sultan]] türbesinin eşiğinde kulakları doldurarak Menkûş takmak en yüksek [[Tevella|Tevellâ]] ve [[Teberra]]’yı ifade eder.<ref>[[Tahir Harimî Balcıoğlu|Balcıoğlu, Tahir Harimî]], ''Mezhep Cereyanları – Anadolu [[Şiî]]liğinin çok mühim iki cephesi: Bektaşilik meratibi ve i’tikadî hüviyeti'', Sayfa 191, Ahmet Sait Matbaası, 1940.</ref>

{{Ayrıca bakınız|Tevella|Teberra|Balım Sultan|Tenasüh|Hülul}}

===== Balkan ve Arnavut Bektaşiliği =====

[[Osmanlı İmparatorluğu]] devrinde [[Yanya]]’ya biâhare [[Manastır]] Vilâyeti’ne bağlı olan [[Avlonya]] kasabası Anadolu’daki Hacı Bektaş Ocağı’nın [[Dedebabalık|Dedebabalar]]ının çoğunu yetiştirmekteydi. Bütün din ve mezheplere kendi kapısını açmış olan Bektaşilik, İslamîyet’in resmî i’tikadını tanımayan çeşitli din ve i’tikad mensuplarını da kendi hudutları içerisine almakta hiçbir sakınca görmemiştir. Geçmişte “Türkiye Bektaşileri” arasında [[Katolik]] ve [[Ortadoksluk]] gibi [[Hristiyan]] dininin mezheplerinden olan [[Rum]] ve [[Ermeni]]lere mensup Canlar, Babalar, Dedebabalar ve hattâ zâviye yöneten [[Hristiyan]] [[Bektaşi]]ler’e sıkça rastlanmaktaydı. Anadolu’nun vaktiyle İslam dinine girmemiş olan “[[Türk]] [[Hristiyanlar]]ı” arasında da pek çok [[Bektaşi]]leri vardı. Avrupa’daki Bektaşiliğin en çok geliştiği bu çevrelerde [[İslamiyet]] duyguları pek zayıf ve gevşek olduğu gibi yaşamış oldukları Hristiyan memleketlerinde mevcut gâyr-i İslamî bâtıl i’tikadların çoğunu da paylaşmaktadırlar. Toska Arnavutları’ın önemli bir kesimi [[mezheb]]en [[Câferiyye Şiîliği]]’nden olup [[Tarikat]]en ise [[Bektaşi]]’dirler.<ref>Profesör Hasluk, ''[[Bektaşi]] Tetkikleri – İngilizce’den mütercimi: Ragıp Hulûsi,'', Sayfa 53.</ref>