Kara delik: Revizyonlar arasındaki fark

[kontrol edilmemiş revizyon][kontrol edilmiş revizyon]
İçerik silindi İçerik eklendi
ZORUNAMIGITTI (mesaj | katkılar)
kDeğişiklik özeti yok
Adem20 (mesaj | katkılar)
Gerekçe:
4. satır:
[[Dosya:Black Hole Milkyway.jpg|thumb|right|250px|[[Olay ufku]] sadece 75 kilometre genişliğinde olmasına rağmen 10 [[güneş kütlesi]]ne sahip, dönmeyen bir kara deliğin 600 kilometre uzaklıktan simülasyon görünüşü. Bu kütlede bir karadeliğin, bu uzaklıkta yarattığı ivmelenme, [[Yer (gezegen)|Dünya]] yüzeyindekinin yaklaşık 400 milyon katıdır.<ref>http://www.spacetimetravel.org/expeditionsl/expeditionsl.html</ref>]]
[[Dosya:Einstein rings zoom.gif|thumb|300px|Einstein halkası (ışığın deformasyonu): Bir karadeliğin arkasında bulunan bir yıldızdan çıkan ışık ışını bize, kara deliğin çekimsel etkisiyle ikiye ayrılarak ulaşır. Dolayısıyla o yıldızı çiftmiş gibi görürüz. Kara delik veya bir başka galaksi gibi çekim kaynaklarınca ışık ışınlarına yapılan bu tür çekimsel müdahale olaylarına ve zahiri sonuçlarına "çekimsel mercek" etkisi denir.]]
'''Kara delik''' ersin, [[astrofizik]]te, çekim alanı her türlü maddesel oluşumun ve [[ışınım]]ın kendisinden kaçmasına izin vermeyecek derecede güçlü olan bir gobek, kütlesi büyük bir [[killi gobekkozmik]] [[cisim]]dir. Kara delik, [[uzay]]da belirli nicelikteki maddenin bir noktaya toplanması ile meydana gelen bir nesnedir de denilebilir. Bu tür nesneler [[ışık]] yaymadıklarından kara olarak nitelenirler. Kara deliklerin, "tekillik"leri dolayısıyla, üç boyutlu olmadıkları, sıfır hacimli oldukları kabul edilir. Karadeliklerin içinde zamanın ise yavaş aktığı veya akmadığı tahmin edilmektedir. Kara delikler Einstein'ın [[genel görelilik kuramı]]yla tanımlanmışlardır. Doğrudan gözlemlenememekle birlikte, çeşitli [[dalgaboyu|dalga boylarını]] kullanan dolaylı gözlem teknikleri sayesinde keşfedilmişlerdir. Bu teknikler aynı zamanda çevrelerinde sürüklenen oluşumların da incelenme olanağını sağlamıştır. Örneğin, bir kara deliğin potansiyel kuyusunun çok derin olması nedeniyle yakın çevresinde oluşacak [[yığılım diski]]nin üzerine düşen maddeler diskin çok yüksek sıcaklıklara erişmesine neden olacak, bu da diskin (ve dolaylı olarak kara deliğin) yayılan [[X ışını|x-ışınları]] sayesinde saptanmasını sağlayacaktır. Günümüzde, kara deliklerin varlığı, ilgili bilimsel topluluğun ([[astrofizik]]çiler ve [[kuramsal fizik]]çilerden oluşan) hemen hemen tüm bireyleri tarafından onaylanarak kesinlik kazanmış durumdadır.
== Sunuş ve terminoloji ==
Kara delik ersin “çekimsel tekillik” gobek denilen bir noktaya konsantre olmuş bir [[kütle]]ye sahiptir. Bu kütle "kara deliğin olay ufku" denilen ve söz konusu tekilliği merkez alan bir küreyi oluşturur. Bu küre, kara deliğin [[uzay]]da kapladığı yer olarak da düşünülebilir. Kütlesi [[Güneş]]'in [[kütle]]sine eşit olan bir kara deliğin yarıçapı yalnızca yaklaşık 3&nbsp;km'dir. {{ref|1}}
 
[[Dosya:BH LMC.png|thumb|left|250px|Bir “yıldızsal kara deliğin” Büyük Macellan Bulutu yönündeki gökyüzünde simülasyon görünüşü. Kara deliğin çevresindeki, bir çemberin iki yayı biçimindeki görünüş “çekimsel mercek etkisi” nedeniyle oluşmuştur. Yukarıda yer alan Samanyolu bir hayli “eğrilmiş” durumdadır; öyle ki, Güney Haçı Takımyıldızı (yukarıda, solda) gibi bazı takımyıldızların tanınması iyice zorlaşmıştır. Kara deliğin arkasındaki HD 49359 yıldızı, yine aynı etkiyle, çift olarak görünmektedir. Bu yıldızın ve Büyük Bulutun çift imajları kara deliği çevreleyen, “Einstein halkası” denilen dairesel kuşak üzerinde yer almışlardır.]]
"https://tr.wikipedia.org/wiki/Kara_delik" sayfasından alınmıştır