Seffâh: Revizyonlar arasındaki fark
| [kontrol edilmiş revizyon] | [kontrol edilmiş revizyon] |
İçerik silindi İçerik eklendi
II. Niveles (mesaj | katkılar) k düzenleme AWB ile |
|||
31. satır:
Ebû’l-Abbâs "Seffah" ''Benî Hâşim ([[Haşimoğulları]])'' sülalesinin başkanı idi. Bu sülalenin geçmişini [[Peygamber]] [[Muhammed]]’in dedesi [[Abdulmuttalib bin Haşim|ʿAbd el-Muttalib bin Hâşim]]’in babası olan [[Haşim bin Abdimenaf|Hâşim bin Abdimenâf]]’a ve ondan da peygamberin amcası olan [[Abbas bin Abdülmuttalib|Abbâs bin Abdulmuttalib]]'e dayanmakta idi. [[Haşimoğulları|Bânû Hâşim]] sülalesi dördüncü [[hâlife]] olan [[Ali bin Ebâ Tâlib Merkedî]]’ye destek sağlamışlardı. Hem [[Sünnîler]] hem de [[Şiîler]] tarafından kabul edilen birçok [[hadis]]e göre, [[Muhammed]]’in de bağlı olduğu sülalenin mensupları arasından zaman zaman bir başka büyük yol gösterici dini lider, ''[[Mehdi]]'' olarak ortaya çıkacak idi. Büyük arazileri ele geçirip idare etmekte olan [[Emevî]] [[hâlife]]leri, özellikle son [[hâlife]]ler, bu arazi ve ülkelerde yaşayan ve Arap asıllı olmayan ve hatta Arap asıllı ama tanınmış Arap aşiretlerine bağlı olmayan halka karşı uyguladıkları ayrım gösteren siyasetleri biraz yumuşatmayı tercih etmişlerse de [[Emevîler]] ülkesinde yaşıyan ve Arap olmayan halk arasında büyük bir hoşnutsuzluk bulunmaktaydı. [[Emevîler]] ise, bu hoşnutsuzluğu ortadan kaldırıcı politikalar uygulamaya yanaşmaz bir görüntü vermekteydiler.<ref name="muir">Muir, William (1923) ''The Caliphate: Its Rise, Decline and Fall. From Original Sources''. Edinburgh: John Grant (Yeni baski (2012)</ref>
Bu halk hoşnutsuzluğunun çok iyi bir göstergesi güney Irak'ta bulunan [[Kûfe]]'de [[Emevî]] [[hâlife]]si [[Hişam bin Abdülmelik|Hişâm bin Abdûlmelik]] döneminde çıkan bir büyük ayaklanma idi. 736'da bu şehrin çok büyük bir çoğunlukla Şii olan halkı Banu Haşim sülalesineden olan ve [[Muhammed]]'in torunu, ve [[Ali]]'nın da oğlu olan [[Hüseyin Seyyîd’ûs-Şuhedâ]]'nın torunu [[Zeyd bin Ali]]'nin başını çektiği bir ayaklanmaya katılmışlar ve şehri ellerine geçirerek 740'a kadar kendi idareleri altında tutmuşlardı. 740'da büyük bir [[Emevî]] ordusu [[Kûfe]] üzerine gönderilmiş; bu ordu şehri eline geçirmiş ve [[Emevîler]]'e karşı bu büyük halk ayaklanması bastırılmıştı. Bu [[Kûfe]] ayaklanması [[İslâm]] ülkelerinde gittikçe artan hoşnutsuzluğa gösterge olmakla beraber [[Emevîler]]'in de hala güçlü olduğunu da göstermişti.
743'de [[Emevî]] [[hâlife]]si [[Hişam bin Abdülmelik|Hişâm bin Abdûlmelik]]'in ölmesi dolayısıyla yerine gelen [[II. Velid]]'in sefih hayatı, hatalı vali tayinleri ve uyguladığı politikalar dolayısıyla ülkesinde hoşnutsuzluğu artırdı. Bir iç savaşın ortaya çıkmasına neden oldu ve bu iç savaşta [[II. Velid]] [[hâlife]]likden indirilip öldürüldü. Yerine geçen [[III. Yezid]]'in döneminde de iç savaş devam etti. [[II. Mervan]]'nın [[Emevî]] [[hâlife]]si olmasından sonra ülkede hoşnutsuzluk o dereceye gelmişti ki her zaman [[Emevî]] [[hâlife]]lerine bağlı olan Arap Kelb aşiretliler ve Suriye'daki askeri birlikler arasında bile fitne çıkmıştı. [[II. Mervan]] isyanları bastırmakla uğraşmaktayken efektif devlet merkezini [[Harran]]'a yerleştirdi.<ref name="muir"/>
=== Ebû Mûslim Horasanî'nin hizmetleri ===
Doğudaki eyaletlerde ve özellikle Horasan'da Peygamber'in ailesinden oldukları için [[hâlife]]liğe haklı olduklarını iddia eden [[Haşimoğulları|Bânû Hişâm]] sülalesinden gelen [[Abbâsîler]]'in propagandası yaygındı. [[Haşimoğulları|Bânû Hişâm Kâbilesi]]'nin başı ve [[Abbâsîler]]'in [[imami|imamı]] olan ''Muhammed "İmâm",'' Filistin'deki Al-Homeima kasabasında kardeşi ''İbrahim "İmâm"'' ile oğulları ''Ebû’l-Abbâs "Seffah"'' ve ''[[Abbâsî Hâlifesi]] [[Mansur (Abbasi)|Ebû Câʿfer Mansûr]]'' ile oturmaktaydı. [[Emevîler]] aleyhinde [[Abbâsîler]] adını alan "Banu Hişam" propagandasını ülkenin özellikle doğusuna özel yetiştirilmiş müridler göndermekle başlatmıştı. [[Abbâsî]] ve [[Haşimi]] propagandaları ve kışkırtmaları, özellikle doğuda, çok yayılmaya ve daha isyankâr bir şekle dönmeye başladı. 749'da Muhammed "İmâm" [[Abbâsî]], bir grup taraftarı ile Hac için [[Mekke]]'ye ziyaret gitti ve aynı yıl adını [[Ebû Mûslim Horasanî]]'e çevirdikleri 20 yaşlarında genç bir Türk asıllı köleyi satın aldı. [[Ebû Mûslim Horasanî]], [[Abbâsî]] müritleri arasına katılıp özellikle Horasan'a [[Abbâsî]] propagandası yapanlarla karşılıklı bağlantı sağlamak Horasan'a özellikle [[Merv]]'e, gidip gelmeye başladı. O yıl ''Muhammed "İmâm"'' öldü ve yerine vasiyetine uyularak kardeşi ''İbrahim "İmâm",'' [[Abbâsî]] [[imamet|imâmı]] seçildi. Mayıs 747'de [[Horasan]]'da [[Merv]]'de bulunan [[Abbâsî]] taraftarları [[Ebû Mûslim Horasanî]]'nin idaresi altında bir ayaklanma başlattılar ve Merv kalesini ele geçirerek orada "Siyah [[Abbâsî]] Bayrağı" dalgalandırmaya başladılar. Tam bu sırada [[Emevî]] [[hâlife]]si [[II. Mervan]]'ın adamları [[Abbâsîler]]'in imâmı İbrahim'den [[Ebû Mûslim Horasanî]]'ye gönderilen bir mektubu ellerine geçirdiler. [[Abbâsîler]]'in başı olan ''İbrahim "İmâm"'' tutuklanıp [[II. Mervan]]'ın idare merkezi olan [[Harran]]'a gönderildi ve orada idam edildi. Onun yerine imâm olan kardeşi ''Ebû’l-Abbâs "Seffah"'' ile diğer küçük kardeşi ''[[Mansur (Abbasi)|Ebû Câfer "Mansûr"]]'' Irak'a [[Kûfe]]'ye kaçarak saklandılar.<ref name="
Merv'de Siyah Abbâsî Bayrağı açan [[Ebû Mûslim Horasanî]] doğuda gayet başarılı oldu. [[Merv]]'de [[Abbâsîler]] adına bir ''Onikiler Konseyi'' kurup eline geçirdiği toprakları, Abbâs'ın adını anarak diğer müslümanları korkutmamak ve özellikle Şiileri yanına almak için, "[[Haşimoğulları|Bânû Hâşim]]" adına idareye başladı. [[Emevîler]]'in tecrübeli [[Horasan]] valisi Nasr, Şam'dan yardım gelmeyince, güneye Sarath'a ve sonuna [[Nişabur]]'a kaçtı. 749'da [[Ebû Mûslim Horasanî]]'in topladığı [[Abbâsî]] ordusu komutanları Tai aşirettli Bin Kahtaba altında vali Nasr'ı kovalamaya başladılar. Nasr ile Bin Kahtaba'nın [[Nişabur]]'da yaptığı çatışmada Nasr yenildi ve oğlunu kaybetti. Nasr, [[Horasan]]'da bulunan Temim, Beikir ve Keiys aşiretlerinden [[Araplar]]'la [[Gürgan]]'a çekildi. Burada yapılan bir muharebede [[Ebû Mûslim Horasanî]] ordusu komutanı Bin Kahtaba gene galip gelip Nasr ordusuna büyük zayiat verdi. Nasr bu sefer [[Rey]]'e çekilmek zorunda kaldı; orada hastalandı ve [[Hamedan (şehir)|Hamedan]]'a taşınırken yolda 85 yaşında iken öldü. [[Ebû Mûslim Horasanî]]'nin ordusu Bin Kahtaba komutasında [[Kûfe]] yönünde ilerlemeye başladı. [[Nihavend]] şehri kuşatmaya alındı. [[Kerman]]'dan gelen 100.000 kişilik büyük bir [[Emevî]] ordusu bu şehir yakınlarında 20.000 kişilik Bin Kahtaba ordusunun baskına uğradı; şiddetli çarpışmalardan sonra Bin Kahtaba ordusu galip geldi ve [[Emevî]] ordusunun tüm ağırlıklarını ve karargahını eline geçirdi. Nihavend 3 ay süren bir kuşatmadan sonra teslim oldu. Kahtaba'nın [[Kûfe]]'ye yönelik yolu üzerinde [[Fırat]] geçişi olan Jalula'da Bin Hubeyra komutasında bir diğer büyük [[Emevî]] ordusu [[Kûfe]] yolunun kapatmış beklemekteydi. Bin Kahtaba önce Fırat'ı kuzeye takip etti ve sonra nehri geçip Bin Hubeyra'nın orduauna karşı geldi. [[Kûfe]]'nin 30–40 km uzağında [[Kerbela]] yakınlarında iki ordu yeni bir muharebeye giriştiler. Her iki tarafta büyük zayiat verdi; Bin Kahtaba bu muharebe de hayatını kaybetti ve [[Abbâsî]] ordusu komutasını oğlu Hasan bin Kahtaba aldı. Ama sonunda Bin Hubeyra yenildi ve karargahı ve ağırlıklarını bırakıp Vasit'e geri çekilmek zorunda kaldı. Eylül 749 başında [[Abbâsî]] ordusu Hasan bin Kathaba komutasında bazı [[Emevî]] direnişlerini de kırarak [[Kûfe]]'yi eline geçirdi.<ref name="muir2">Muir (1924) s.427</ref>
44. satır:
== Halifelik dönemi ==
=== Abbâsî Devleti'nin Kûfe'de kurulması ===
Hasan bin Kathaba'nın ordusu [[Kûfe]]'yi ele geçirdiğinde Horasan'a gönderilmiş Banu Abbas müridlerinin başında bulunan ve bunlarin başında iyi bir idareci olan Ebu Salama [[Kûfe]] önüne geldi ve şehrin idaresini eline aldı. Ebu Salama bundan sonra "Muhammed Evinin Veziri" unvanını aldı ve eski [[Kûfe]] valisi olan ve [[Abbâsîler]]'e geçmiş bulunan Halid'in oğlu Muhammed "Emir" olarak görev aldı. Ebu Saffah ve kardeşleri [[Kûfe]]'de gizlilenmekteydiler ve Ebu Salama'nın tavsiyelerine uyarak birkaç hafta daha gizlendikleri yerden çıkmadılar. Ebu Salama bunu hala Wasıt'te kuşatma altında bulunan Bin Hubeyra'nın [[Abbâsîler]]'e karşı tehlike yarattığı nedeni ile aldığını bildirmişti, ama bazı kişiler bunun Ebu Salama'nin yeni devletin Şii hükümdarlari olmasını tercih etmesinden doğduğunu iddia etmişlerdir.<ref name="muir3">Muir (1924). s.424</ref>
Son [[Abbâsî]] imâmı İbrahim'in 2-3 yıl önce annesi bir soylu olan genç Ebû’l-Abbâs Abdullâh'ı, annesi köle olan ağabeyi [[Mansur (Abbasi)|Ebû Câʿfer "Mansûr"]]'a tercih ederek [[Abbâsî]] imâmı tâyin ettiği anlaşılınca, Ebû’l-Abbâs'ın ortalığa çıkması kararlaştırıldı. [[Kûfe]]'nin [[Abbâsîler]] eline geçmesinden 3 ay sonra, Ekim 749'da vezir Ebu Salama'nın da kabul etmesinden sonra ''Ebû’l-Abbâs Abdullâh'' bir ata bindirilerek [[Kûfe]] Büyük Camii'ne götürüldü. Orada ''Ebû’l-Abbâs Abdullâh'' mimbere çıkarak [[hâlife]] olarak ilk vaizini verdi. Bu vaazi icinde kendisini "Saffah (Kan Dökücü)" olarak isimlendirdiği bildirilmektedir.<ref name="muir4">Muir (1924) s.425</ref>
<!--
69. satır:
people flocked till it was dark, doing homage to the new Caliph.
-->
Ebu'l Abbas Abdullah Saffan bundan sonra Ebu Salama'nin askeri ordugahina katilmis ve birkac ay bu ordugahta kallmistir. Fakat bu donemde yavas yavas Ebu Salama ile arasi acilmis oldugu bildirilmektedir.
=== Emevî Hâlifesi II. Mervan'ın ve Emevilerin sonu ===
75. satır:
{{ana|Emevîler|II. Mervan|Emevîler devrinde Alevîler}}
[[Kûfe]]'de bu olaylar olurken Hasan bin Kahtaba komutasındaki [[Abbâsî]] ordusu Vasit'daki Bin Hubeyra ve Emevî ordusunu kuşatmaya almıştı. Kuzey Mezopotemya'yi ele geçirmek için [[Abbâsî]] ordusu ikiye bölündü. Bir kısmı Vasit kuşatmasına devam ettiler.
[[Abbâsî]] ordusunun diğer kısmi ise Nihavend'de orduya katılmış olan yetenekli Ebu Aun komutasında Kuzey Mezopotamya'yı tümüyle ele geçirmeye görevlendirildi. Ebu Aun ordusu kuzeyde [[Şehrizor Eyaleti|Şehrizor]] bölgesine geldiğinde [[Küçük Zap]] Irmağı doğusunda [[Hâlife]] [[II. Mervan]]'ın oğlu ''Abdullâh bin Mervan'' komutasındaki büyük bir [[Emevî]] ordusu ile çarpışmaya girişti. Bu muharebede de [[Abbâsîler]] yine galip geldi ve Ebu Aun ordusu [[Musul]]'un doğusunu ele geçirdi.
Bunun üzerine Harran'da bulunan [[II. Mervan]] yeni bir [[Emevî]] ordusunun başına geçerek sefere çıkmaya zorlandı. Yemenli Araplar ve hatta [[Haricîler]]'den oluşan (bu nedenle pek çatışma niyeti olmayan) 120.000 kişilik bir ordu ile [[II. Mervan]] [[Büyük Zap]] boyunda ilerlemeye başladı. Vasit'te kuşatmayı yapan [[Abbâsî]] birliklerinin büyük kısmı da büyük hızla kuzeyde bulunan Ebu Aun'un ordusunu takviyeye yollandı.<ref name="muir"/>
Ebû’l-Abbâs Abdullâh Seffah bu orduya bir [[Abbâsî]] şekli vermek için amcası Abdullâh bin Alî'yi da Başkomutan olarak kuzeye gönderdi. [[II. Mervan]] 120,000 kişilik ordusu ile Büyük Zap'ın sağ kıyısında ve Ebu Aun da 20.000 kişilik [[Abbâsî]] ordusuyla nehrin sol kıyısında bulunmaktaydı. İlk gün büyük bir [[Abbâsî]] birliği nehri geçti ise de ''[[II. Mervan|Mervan]]'ın oğlu Abdullâh'' onları geri püskürttü. Ertesi gün 25 Ocak 750'de "[[II. Mervan|Mervan]]" Dicle üzerinde bir köprü kurup nehri geçmeyi planladı. Önce ordusundan hiçbir Arap asker bu köprüyü geçmeye girişmiyordu. Bunun üzerine askerlerini şevke getirmek için karagâhında büyük miktarda altın bulunduğunu ve karşıya geçenleri altınla mükafatlandıracağını ilan etti. Ordusu köprüden geçmeye ve karşı kıyıda [[Abbâsî]] ordusu ile çatışmaya başladı. Fakat [[II. Mervan|Mervan]] birden kendi askerlerinin geri dönüp kendi karargâhına da hücum edebileceğini düşünüp oğlunu karargâhın savunması ile görevlendirdi. Ama oğlu bayrakları ile kendi birliği ile geri dönme manevrası yapmakta iken köprüyü geçen [[Emevî]] ordusu bunu bir ricat hareketi zannederek gerçekten geri çekilmeye başladılar. Bunun üzerine [[II. Mervan|Mervan]] köprüyü yıktırdı. Böylece, köprü üstünde ve karşı kıyıda bulunan askerleri de tümüyle zayi oldular. Neticede, [[Emevîler]] ve [[II. Mervan]] [[Zab Muharebesi]]'ni büyük zayiat vererek kaybettiler. Bu muharebeden sonra [[II. Mervan]] da [[Musul]]'a giderek [[Dicle]]'yi geçti ve geriye kaçmaya başladı. .<ref name="muir"/>
Seffah'in amvcasi olan ve Abbasi ordusu bakomutani tayin edilen Abdullâh bin Alî, ''"Ebû Aun"'' komutası altındaki [[Abbâsî]] ordusu ile [[Büyük Zap]]'dan [[Musul]]'a geçti. Bu şehir halkı kendilerini [[Abbâsîler]] rengi olan siyah giysiler içinde karşıladılar. Oradan [[Abbâsî]] ordusu Mervan'in merkezi olan [[Harran]]'a geçti. Harran'da şehrin valisi olan [[II. Mervan|Mervan]]'ın kuzeni de dahil olrak aynı giysiler ile [[Abbâsîler]]'e biat ettiler. Bu orduya başkomutan olan ''Abdullâh ibn-i Alî'' burada yeğeni olan İbrahim İmâm'ın tutuklu kaldığı evi yıktırdı. Sonra ordu Suriye'ye [[Emevîler]] başkenti olan [[Şam]]'a yürüdü. Şehir yakınlarında, [[hâlife]]nin kardeşi Sâlih komutasında [[Kûfe]]'den yeni bir ordu gelip onlara katıldı ve [[Abbâsî]] gücü 80.000'e çıktı. [[Şam]] kapılarını [[Abbâsî]] ordusuna kapatmıştı, ama kısa bir kuşatma ve bir hücumdan sonra [[Emevîler]]'in baş şehri [[Şam]], 26 Nisan 750 tarihinde [[Abbâsîler]]'in eline geçti..<ref name="muir"/>
"Abdullâh bin Alî" bundan sonra [[II. Mervan|Mervan]]'ı kovalamak amacı ile Filistin'e geçti; ama [[II. Mervan|Mervan]]'ın Mısır'a kaçtığını öğrendi. [[Hâlife]] Ebû’l-Abbâs Abdullâh Seffah emirleri ile ordunun komutası Sâlih ile Ebû Aun'a verildi. Abdullâh bin `Alî ise [[Kûfe]]'ye geri döndü. Sâlih ve Ebû Aun komutasındaki Abbasi ordusu, [[Emevîler]]'in ordunun asker ve atlarının yolda iaşelerini önlemek için yol etrafını tahrip etmelerine rağmen, Mısır'a girdiler. Fustat'ta [[II. Mervan|Mervan]]'ın süvari güçlerine yetiştiler. Onlardan [[II. Mervan]]'ın Buşir'de bir kilisede saklandığını öğrendiler. Buraya gönderilen küçük bir birlik [[II. Mervan]]'ı buldu ve 5 Ağustas 750 günü [[II. Mervan]]'ı öldürüp [[Emevîler]]'in iktidârlarına son verdiler. [[II. Mervan|Mervan]]'ın kesilmiş kellesi ise Sâlih'e getirildi; Sâlih ise [[II. Mervan|Mervan]]'ın dilini kestirip bir kediye verdikten sonra kellesinden kalanı [[Kûfe]]'deki ağabeyi [[Hâlife]] Ebû’l-Abbâs Abdullâh Seffah'a gönderdiği bildirilir.<ref name="muir"/>
Emeviler'in tekrar devleti ellerine geçirmesini önlemek için [[Hâlife]] Ebû’l-Abbâs Abdullâh Şeffah yeni bir plan uyguylama başvurdu. Emeviler sülalesinden geride kalanların hepsini bir gece ziyafetine çağırdı. Daha birinci öğün yemek sofraya gelmeden halifenin adamları misafir olan Emevilere saldırdılar. Ziyafete iştirak eden Emeviler üstüne üşüşerek sopa, kılıç ve kama gibi her türlü el silahı ile hepsini birer birer öldürdüler. Bu katliamdan tek kaçabilen Emevi Mervan'ın kuzeni olan [[I. Abdurrahman]] oldu ve o zaman 16 yaşinda olan bu kişi etrafta saklandıktan sonra en sonunda İspanya'ya geçebildi ve orada İspanya Emevileri devletinin başlangıcı olan [[Kurtuba]] Emirliği'ni kurmaya başladı.<ref name="muir"/>
Bu gayet gaddar şekilde düşmanı olan Emevileri öldürüp elini kana buladığı için ilk Abbası halifesi Ebu'l Abbas Abdullah bundan sonra "Saffah" yani "kan dökücü" olarak anılmaya başlandı.
== Ebû’l-`Abbâs Seffah'ın getirdiği yenilikler ==
[[Emevîler]]'i mağlup edip [[hâlife]]lik makâmından uzaklaştırdıktan kısa süre sonra, ''Ebû’l Abbâs Seffah'' [[hâlife]]lik kurumunu yenilemek ve pekiştirmek için uğraşlarla girişti.
Kendisine destek verenler yeni kurulan devlet sistemi içinde önemli mevkilere geçmislerdi. [[Emevî]] sülalesinden gelenlere gösterdiği zalim siyaset dışında, muzaffer olan Seffah'ın devlet idaresinde çok ılımlı politikalar uyguladığına tarihçiler hemfikirlerdir. Ebû’l-Abbâs Abdullâh Seffah'ın yeni devlet idaresinde ve devlet bürokrasisi içinde, sadece Arap asıllılar değil, İranlılar, [[Yahudiler]] ve [[Nasturiler]] yerlerini almışlardı.
Ornegin Abbasilerin ilk kuruluş döneminde İranlı asıllı [[Bermekîler]] ailesi Abbasi devlet idaresinde önemli rol oynamaya başlamışlardır. Ebu Salama ve Abdulcahm'in ölümünden sonra Halife Seffah "Halid Barmaki"'yi vezir tayin etmiştir. Vezir Halid Barmaki Seffah ile öyle yakin ilişkide olmuştur ki Halid'in yeni doğan kızının süt annesinin Seffah'ın bir eşi olduğu belirtilmektektedir. Halid Barmaki vezirlik görevine Seffah'ın ölümünden sonra onun yerine halife olan kardeşi [[Mansur (Abbasi)|Cafer Mansur]] döneminde de devam etmiştir.
Eğitime ve okuma-yazmaya çok önem verilmeye başlandı. Özellikle [[İslâm]] dünyasında ilk defa olarak [[Talas Savaşı]] sonunda alınan [[Çinli]] esirler tarafından [[Semerkand]]'da bir kâğıt imalathanesi kuruldu. Bu dünya medeniyeti için büyük bir çığır açmış ve [[İslâm]] dünyasında ve sonradan batı Avrupa'da kâğıt kullanılması başlangıcı bu olaya bağlı olmuştur.
104. satır:
== Şiîlik taraftarlarında yarattığı hayâl kırıklığı ==
Diğer taraftan Ebû’l-`Abbâs Seffah'ın [[Şiîlik]] camiasının beklediklerini vermedi. [[Şiîler]] kendi [[imâmlar]]ının [[hâlife]] olarak hükümete geleceğini ve bunun bir barış ve refah çağı açacağını büyük bir inanışla beklemekteydiler. Ebû’l Abbâs Seffah'ın [[hâlife]]liğe gelmesi [[Şiîler]]'i büyük bir hayal kırıklığına uğrattı ve bunu [[Abbâsîler]]'e destek vermiş olan Şiilere büyük bir ihanet olarak görmeye başladılar.
==Ölümü==
112. satır:
* [[Abbasi Halifeleri soyağacı ve listeleri]]
* [[Abbâsîler]]
* [[Mansur (Abbasi)|
* [[:en:Barmakids|Bermekîler]] {{en}}
142. satır:
[[Kategori:721 doğumlular]]
[[Kategori:754 yılında ölenler]]
[[Kategori:Çiçek hastalığından ölenler]]
| |||