Türkiye ekonomisi: Revizyonlar arasındaki fark
| [kontrol edilmiş revizyon] | [kontrol edilmiş revizyon] |
İçerik silindi İçerik eklendi
Değişiklik özeti yok |
Arşiv bağlantısı eklendi |
||
9. satır:
|örgütler = [[G-20]], [[Organisation for Economic Co-operation and Development|OECD]], [[European Union Customs Union|EU Customs Union]], [[World Trade Organization|WTO]], [[Economic Cooperation Organization|ECO]], [[Organization of the Black Sea Economic Cooperation|BSEC]]
|GSYİH = 1,958 trilyon $ ([[Satın alma gücü paritesi|SAGP]], 2015)<ref name="oecdppp">OECD Data [http://stats.oecd.org/index.aspx?queryid=557 GDP, US $, current prices, current PPPs, millions], [[OECD]]. Accessed on 3 Mayıs 2013.</ref><ref name="WorldBank">[http://databank.worldbank.org/data/wb/id/8b26dcff The World Bank: World Development Indicators Database. ''Turkey''] Last revised on 7 July 2013.</ref><br> 840 milyar $ ([[Nominal GDP|Nominal]], 2015)<ref>[http://databank.worldbank.org/data/download/GDP.pdf The World Bank: World Development Indicators Database. ''Gross Domestic Product 2012.''] Last revised on 1 July 2013.</ref>
|büyüme = {{Increase}} %4,4 <small>(Q2 2013)</small><ref>[http://www.turkstat.gov.tr/Start.do Turkstat: Turkish economy grows by 4.4 pct in Q2, 2013]</ref><br>{{Increase}} %5,2 <small>(2002-2011 ortalama)</small><ref name="TUIK">{{Web kaynağı | başlık = Economic Outlook 2002-2011 & 2011-2017 | url = http://www.invest.gov.tr/en-us/turkey/factsandfigures/pages/economy.aspx | yayıncı = [[Türkiye İstatistik Kurumu]] | erişimtarihi = 12 April 2013 | year = 2012 | arşivurl = http://web.archive.org/web/20151218002059/http://www.invest.gov.tr:80/en-US/turkey/factsandfigures/Pages/Economy.aspx | arşivtarihi = 18 Aralık 2015}}</ref><br>{{Increase}} %6,7 <small>(2011-2017 [[OECD]] ortalama tahmini)</small><ref name="TUIK"/>
|kişi başı = 18.348 $ (SAGP, 2012 ort.)<ref name="WorldBank"/><br>10.666 $ ([[Nominal GDP|Nominal]], 2012)<ref name="WorldBank"/>
|sektörel = [[tarım]]: %8,9; [[sanayi]]: %28,1; [[hizmet]]: %63 (2012 ort.)<ref>{{Web kaynağı | url = https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/fields/2012.html#tu | başlık = GDP - Composition by Sector | yayıncı = [[The World Factbook]] | tarih = 2012 est | erişimtarihi = 2013-04-25 | arşivurl = http://web.archive.org/web/20160527045118/https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/fields/2012.html | arşivtarihi = 27 Mayıs 2016}}</ref>
|enflasyon = %7,55 <small>(Mart 2015)</small><ref>http://www.bloomberght.com/haberler/haber/1732813-yurtici-piyasalar-enflasyon-sonrasi-alicili</ref>
|yoksulluk = %16,9 (2010)<ref>{{Web kaynağı | url = https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/fields/2046.html#tu | başlık = Population below poverty line | yayıncı = [[The World Factbook]] | tarih = 2010 est | erişimtarihi = 2013-04-25 | arşivurl = http://web.archive.org/web/20160529070126/https://www.cia.gov/library/Publications/the-world-factbook/fields/2046.html | arşivtarihi = 29 Mayıs 2016}}</ref>
|işgücü = 27,11 milyon (2012 ort.) '''''not:''' 1.2 milyon civarı Türk yurtdışında çalışıyor.''<ref>{{Web kaynağı | url = https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/fields/2095.html#tu | başlık = Labor Force of Republic of Turkey | yayıncı = [[The World Factbook]] | tarih = 2012 est | erişimtarihi = 2013-04-25 | arşivurl = http://web.archive.org/web/20160530184531/https://www.cia.gov/Library/publications/the-world-factbook/fields/2095.html | arşivtarihi = 30 Mayıs 2016}}</ref>
|sektörel1 = [[tarım]]: %25,5, [[sanayi]]: %26,2, [[hizmet]]: %48,4 (2010)<ref name=cia>{{Web kaynağı | url = https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/tu.html#Econ | başlık = CIA World Factbook: Turkey - Economy | yayıncı = Cia.gov | tarih = | erişimtarihi = 2011-08-29 | arşivurl = http://web.archive.org/web/20160709035610/https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/tu.html | arşivtarihi = 9 Temmuz 2016}}</ref>
|işsizlik = %8,8 <small>(Haziran 2013)</small><ref>[http://www.turkstat.gov.tr/Start.do Turkstat: Unemployment rates in Turkey]</ref><br>%8,9 <small>(2013 In Medium Term Programme)<ref name="Medium Term Programme of Turkey">{{cite news|title=Medium Term Programme of Turkey|url=http://www.economy.gov.tr/files/economic_outlook.ppt|publisher=[[Ministry of Finance (Turkey)]]|date=1 May 2013}}</ref></small><br>%8,8 <small>(2014 In Medium Term Programme)</small><ref name="Medium Term Programme of Turkey"/>
|gini = 40.2 (2010) <ref>{{Web kaynağı | url = https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/fields/2172.html#tu | başlık = GINI Index | yayıncı = [[The World Factbook]] | year = 2010 | erişimtarihi = 2013-06-21 | arşivurl = http://web.archive.org/web/20160603161452/https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/fields/2172.html | arşivtarihi = 3 Haziran 2016}}</ref>
|İYKE = 71.<ref name=" World Bank and International Financial Corporation ">{{Web kaynağı | url = http://www.doingbusiness.org/data/exploreeconomies/turkey | başlık = Doing Business in Turkey 2013 | yayıncı = [[Dünya Bankası]] | erişimtarihi = 2012-10-23 | arşivurl = http://web.archive.org/web/20151225085709/http://www.doingbusiness.org:80/data/exploreeconomies/turkey | arşivtarihi = 25 Aralık 2015}}</ref>
|sanayiler = [[tekstil]], [[gıda işleme]], [[otomobil]], [[elektronik]], [[turizm]], [[madencilik]] ([[kömür]], [[kromat]], [[bakır]],[[bor]]), [[çelik]], [[petrol]], [[inşaat]], [[kereste]], [[kâğıt]]
|ihracat = {{artış}} 168,9 milyar $ [[Ülkelere göre ihracat rakamları listesi|(28.)]] (2014) <ref>{{Web kaynağı | url = https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/fields/2078.html#tu | başlık = Export Figures of Turkey {{İng.}} - Türkiye'nin ihracat rakamı | erişimtarihi = 1 Nisan 2014 | yayımcı = [[The World Factbook]] | tarih = 2013 | arşivurl = http://web.archive.org/web/20160530153240/https://www.cia.gov/library/publications//the-world-factbook/fields/2078.html | arşivtarihi = 30 Mayıs 2016}}</ref>
|ihraç malları = [[giyim kuşam]], [[yiyecek|gıda maddeleri]], [[tekstil]], [[metalurji|metal imalat ürünleri]], [[ulaşım|ulaşım ekipmanları]] <ref>{{Web kaynağı | url = https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/fields/2049.html#tu | başlık = Export products of Turkey {{İng.}} - Türkiye'nin ihracat ürünleri | erişimtarihi = 1 Nisan 2014 | yayımcı = [[The World Factbook]] | tarih = | arşivurl = http://web.archive.org/web/20160530153436/https://www.cia.gov/library/publications//the-world-factbook/fields/2049.html | arşivtarihi = 30 Mayıs 2016}}</ref>
|ihracat ortakları = {{GER}} %9,6 <br> {{IRQ}} %6,9 <br> {{GBR}} %6,3 <br> {{ITA}} %4,5 <br> {{FRA}} %4,1 <br> {{USA}} %4 (2014 ort.) <ref>{{Web kaynağı | url = https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/fields/2050.html#tu | başlık = Export Parners of Turkey {{İng.}} - Türkiye'nin ihracat ortakları | erişimtarihi = 1 Nisan 2014 | yayımcı = [[The World Factbook]] | tarih = 2012 | arşivurl = http://web.archive.org/web/20160527050315/https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/fields/2050.html | arşivtarihi = 27 Mayıs 2016}}</ref>
|İthalat = {{azalış}} 232,5 milyar $ [[Ülkelere göre ithalat rakamları listesi|(20.)]] (2014) <ref>{{Web kaynağı | url = https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/fields/2087.html#tu | başlık = Import Figures of Turkey {{İng.}} - Türkiye'nin ithalat rakamı | erişimtarihi = 1 Nisan 2014 | yayımcı = [[The World Factbook]] | tarih = 2013 | arşivurl = http://web.archive.org/web/20160530172910/https://www.cia.gov/Library/publications/the-world-factbook/fields/2087.html | arşivtarihi = 30 Mayıs 2016}}</ref>
|ithalat malları = [[makine|makinalar]], [[kimyasal madde|kimyasallar]], ara mallar, [[yakıt]]lar, [[ulaşım|ulaşım ekipmanları]] <ref>{{Web kaynağı | url = https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/fields/2058.html#tu | başlık = Import products of Turkey {{İng.}} - Türkiye'nin ithalat ürünleri | erişimtarihi = 1 Nisan 2014 | yayımcı = [[The World Factbook]] | tarih = | arşivurl = http://web.archive.org/web/20160530170505/https://www.cia.gov/library/publications//the-world-factbook/fields/2058.html | arşivtarihi = 30 Mayıs 2016}}</ref>
|ithalat ortakları = {{RUS}} %10,4 <br> {{CHN}} %10,3 <br> {{GER}} %9,2 <br> {{USA}} %5,3 <br> {{ITA}} %5 <br> {{IRN}} %4,1 (2014 ort.) <ref>{{Web kaynağı | url = https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/fields/2061.html#tu | başlık = Import Parners of Turkey {{İng.}} - Türkiye'nin ithalat ortakları | erişimtarihi = 1 Nisan 2014 | yayımcı = [[The World Factbook]] | tarih = 2012 | arşivurl = http://web.archive.org/web/20160527051945/https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/fields/2061.html | arşivtarihi = 27 Mayıs 2016}}</ref>
|DYY = 194,20 milyar $ [[Ülkelere göre DYY listesi|(27.)]] (31 Aralık 2013) <ref>{{Web kaynağı | url = https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/rankorder/2198rank.html?countryname=Turkey&countrycode=tu®ionCode=mde&rank=28#tu | başlık = Stock of foreign direct investment in Turkey {{İng.}} - Türkiye'nin doğrudan yabancı yatırım sermayesi | erişimtarihi = 1 Nisan 2014 | yayımcı = [[The World Factbook]] | tarih = 31 Aralık 2013 | arşivurl = http://web.archive.org/web/20150329171825/https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/rankorder/2198rank.html?countryname=Turkey&countrycode=tu®ionCode=mde&rank=28 | arşivtarihi = 29 Mart 2015}}</ref>
|Gayrisafi dış borç = 359,50 milyar $ [[Dış borca göre ülkeler listesi|(31.)]] (31 Aralık 2013) <ref>{{Web kaynağı | url = https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/rankorder/2079rank.html?countryName=Turkey&countryCode=tu®ionCode=mde&rank=32#tu | başlık = 2013 External debt of Turkey {{İng.}} - Türkiye'nin 2013 dış borcu | erişimtarihi = 1 Nisan 2014 | yayımcı = [[The World Factbook]] | tarih = 2013 | arşivurl = http://web.archive.org/web/20160316192023/https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/rankorder/2079rank.html?countryname=Turkey&countrycode=tu®ionCode=mde&rank=32 | arşivtarihi = 16 Mart 2016}}</ref>
|borçlar = GSYİH'nın %35,5 (2013)<ref name="EC 2013">{{Web kaynağı | başlık = European Economy 2013, p 106 | url = http://ec.europa.eu/economy_finance/publications/european_economy/2013/pdf/ee1_en.pdf | biçim = PDF | yayıncı = European Commission | year = 2013 | erişimtarihi = 3 Mayıs 2013 | arşivurl = http://web.archive.org/web/20150705025644/http://ec.europa.eu/economy_finance/publications/european_economy/2013/pdf/ee1_en.pdf | arşivtarihi = 5 Temmuz 2015}}</ref>
|gelirler = 209 milyar $ (2013)<ref name="dunya.com">http://www.dunya.com/butce-kabul-edildi-175518h.htm</ref>
|giderler = 228,3 milyar $ (2013)<ref name="dunya.com"/>
|rezervler = {{increase}} 135.245 milyar $ (Mayıs 2013)<ref>{{Web kaynağı | başlık = International Reserves - TURKEY | tarih = 3 Mayıs 2013 | yayıncı = "Today's_Zaman" | url = http://www.zaman.com.tr/ekonomi_merkez-bankasi-rekor-tazeledi_2085548.html | erişimtarihi = 4 Mayıs 2013 | arşivurl = http://web.archive.org/web/20150721235608/http://www.zaman.com.tr/ekonomi_merkez-bankasi-rekor-tazeledi_2085548.html | arşivtarihi = 21 Temmuz 2015}}</ref>
|kredilendirme =
*[[Standard & Poor's]]:<ref name=Creditratings>{{Web kaynağı | url = http://www.standardandpoors.com/ratings/sovereigns/ratings-list/en/us?sectorName=null&subSectorCode=39&filter=T | başlık = Sovereign credit ratings | yayıncı = Standard & Poor's | erişimtarihi = 25 April 2013 | arşivurl = http://web.archive.org/web/20150721152809/http://www.standardandpoors.com/ratings/sovereigns/ratings-list/en/us?sectorName=null&subSectorCode=39&filter=T | arşivtarihi = 21 Temmuz 2015}}</ref><br> BBB (Yurt içi)<br>BB+ (Yurtdışı)<br>BBB(T&C değerlendirme)<br>Görünüm: Durağan <ref name=Creditratings/>
*[[Moody's]]:<br>Derece: Baa3<br>Görünüm: Durağan<ref name=moodys>{{Web kaynağı | url = http://www.moodys.com/research/Moodys-upgrades-Turkeys-government-bond-ratings-to-Baa3-stable-outlook--PR_273186 | başlık = Rating Action: Moody's upgrades Turkey's government bond ratings to Baa3, stable outlook | bozukURL = no | erişimtarihi = 16 Mayıs 2013 | arşivurl = http://web.archive.org/web/20150722005833/https://www.moodys.com/research/Moodys-upgrades-Turkeys-government-bond-ratings-to-Baa3-stable-outlook--PR_273186 | arşivtarihi = 22 Temmuz 2015}}</ref>
*[[Fitch Group|Fitch]]:<br>Derece: BBB- <br>Görünüm: Durağan <ref>{{Web kaynağı | url = http://www.todayszaman.com/news-297169-fitch-upgrades-turkeys-rating-to-investment-grade.html | başlık = Fitch upgrades Turkey's rating to investment grade | yayıncı = Today's Zaman | erişimtarihi = 25 April 2013 | arşivurl = http://web.archive.org/web/20150721130626/http://www.todayszaman.com/news-297169-fitch-upgrades-turkeys-rating-to-investment-grade.html | arşivtarihi = 21 Temmuz 2015}}</ref>
|yardım =
|cianame = tu
175. satır:
=== Tarım sektörü ===
{{ana madde|Türkiye'de tarım}}
Türkiye topraklarının %24,5'i 1., 2. ve 3. sınıf topraklardan oluşur. Tarım topraklarının %90'ı bu nitelikli topraklardan oluşur. 77,9 milyon hektar Türkiye arazisinin 26,3 milyon hektarı tarımda kullanılır. Miras ve arazi hukuku nedeniyle sürekli parçalanarak küçülen tarla büyüklüğü ortalama 60 hektara inmiştir<ref name=tobb>{{Web kaynağı | url = http://www.tobb.org.tr/Documents/yayinlar/2014/turkiye_tarim_meclisi_sektor_raporu_2013_int.pdf | başlık = Temel Göstergeler ve Tarımın Payı | yazar = | tarih = 2013 | eser = TÜRKİYE TARIM SEKTÖRÜ RAPORU | yayıncı = tobb.org.tr | erişimtarihi = 25 Mart 2015 | arşivurl = http://web.archive.org/web/20160304124913/http://www.tobb.org.tr/Documents/yayinlar/2014/turkiye_tarim_meclisi_sektor_raporu_2013_int.pdf | arşivtarihi = 4 Mart 2016}}</ref>. Tarımın 2002 yılında milli gelire (230,5 milyar$) katkısı %10,3 (23,7 milyar$) seviyesindedir. 2011 yılı milli gelir 772,3 milyar $, tarım geliri 62,7 milyar$ ile milli gelirin %8,1'idir. 2002 yılında toplam istihdamın (21,3 milyon), %34,9'u (7,4 milyon) tarımda çalışmaktadır. 2011 yılında ise 24,1 milyonluk toplam çalışan sayısının 6,1 milyonu (%25,5) tarımda çalışmaktadır. Tarımda çalışanların oransal olarak önemli ölçüde azalması gelişen ülkelere has bir özelliktir. Türkiye'de 1968 yılında tarımsal GSYİHnin ekonomideki payı %33,5 iken 2010 yılında %9,1'e gerilemiştir.<ref>{{Web kaynağı | url = http://www.tepge.gov.tr/dosyalar/yayinlar/62889464af374f2fa8a14db901213d54.pdf | başlık = Tarım Sektörünün Ekonomideki Yeri | yazar = EGE, Hüsnü | tarih = 2011 | eser = TARIM SEKTÖRÜNÜN EKONOMİDEKİ YERİ VE ÖNEMİ | yayıncı = tepge.gov.tr | erişimtarihi = 25 Mart 2015 | arşivurl = http://web.archive.org/web/20151123050731/http://www.tepge.gov.tr:80/dosyalar/yayinlar/62889464af374f2fa8a14db901213d54.pdf | arşivtarihi = 23 Kasım 2015}}</ref>.
Tarım dışı sektörler (sanayi, hizmet, turizm vb.) daha fazla büyüdüğü için tarımda çalışanlar ilerleyen yıllarda azalmaya devam edecektir. 2002 yılında milli gelir 3.492 $ iken çiftçinin geliri 1.064 $'dır. 2011 yılında milli gelir 10.444 $, çiftçinin milli geliri 3.653 $'dır. Tarımın ihracattaki payı oran olarak fazla değişmese de miktar olarak artmıştır: 2002 yılı; 36 milyar$ toplam ihracat, 4 milyar $ tarım ihracatı (%11,2). 2011 yılı; 134,9 milyar $ toplam ihracat, 15,3 milyar $ tarım ihracatı (%11,3) yapılmıştır<ref name=tobb/>.
189. satır:
== Doğal kaynaklar ==
{{ana madde|Türkiye'de madencilik}}
Türkiye'de, dünyada üretimi yapılan 90 madenden, 60 kadarının üretimi yapılmaktadır. [[MTA]] verilerine göre dünyada 132 ülke arasından maden üretim değeri açısından 28. sıradadır. Maden çeşitliliğinde 10. sıradadır. Üretimi ve ticareti dünya ölçeğinde yapılan 90 madenden 13'ü Türkiye'de bulunmamaktadır. 50 madende yeterli kaynağı bulunurken 27 maden işletme açısından ekonomik değildir. Bu veriler ışığında Türkiye maden çeşitlilik ve miktarı açısından kısmen kendine yeten bir ülke kabul edilir<ref name=fenimining>{{Web kaynağı | url = http://www.fenimining.com/upload/dosyalar/m_rapor_1347711063.pdf | başlık = Türkiye'de Madencilik | yazar = | tarih = | eser = Dünyada ve Türkiye’de Madencilik Sektörü | yayıncı = fenimining.com | erişimtarihi = 26 Mart 2015 | arşivurl = http://web.archive.org/web/20150402105725/http://www.fenimining.com/upload/dosyalar/m_rapor_1347711063.pdf | arşivtarihi = 2 Nisan 2015}}</ref>.
Türkiye'de yeterli düzeyde bulunmayan madenler şunlardır; [[bakır]], [[grafit]], [[manganez]], boya toprakları, [[alüminyum]], [[kurşun]], [[kömür|maden kömürü]], [[çinko]], [[zirkon]], [[arsenik]], [[titan]], [[talk]], [[demir]], [[mika]], [[kükürt]], [[nikel]], [[kil]], [[fosfat]]. Türkiye'nin zengin madenleri şunlardır: [[Bor]], [[barit]], [[Jips|alçı taşı]] (jips), [[mermer]], [[lületaşı]], [[diyatomit]], [[manyezit]], [[perlit]], [[stronsiyum]] tuzları, [[fluorit]], [[sepiyolit]], [[kireçtaşı]] (mermer), [[ponza]], [[zeolit]], [[sodyum sülfat]], profilit, [[kuvarsit]]-kuvars, [[linyit]], [[kayatuzu]], [[feldspat]], [[olivin]], [[dolomit]], [[altın]], [[silis]] kumu, [[bentonit]], [[asbest]], [[trona]], [[kalsit]], [[zımpara taşı]]<ref name=fenimining/>.
Türkiye'de madenciliğin GSYH içindeki payı 2009 yılında %1,5 ile gelişmiş ülkeler ortalamasının (%4) oldukça altındadır. Türkiye maden ihracatından elde ettiği gelir; 2004 yılında 0,65 milyar $, 2008'de 2,1 milyar $, 2009'da 1,58 milyar $ olarak gerçekleşmiştir. 2000 yılında 1,6 milyar $ olan madenciliğin GSYHya katkısı, 2014 yılında 15,7 milyar $'a yükselmiştir<ref name=kutso.org>{{Web kaynağı | url = http://www.kutso.org.tr/wp-content/uploads/2014/11/madencilik.pdf | başlık = Madencilik | yazar = | tarih = 2014 | eser = MADENCİLiK SeKTÖRÜ | yayıncı = kutso.org.tr | erişimtarihi = 26 Mart 2015 | arşivurl = http://web.archive.org/web/20150402155830/http://www.kutso.org.tr/wp-content/uploads/2014/11/madencilik.pdf | arşivtarihi = 2 Nisan 2015}}</ref>.
Türkiye kaliteli ve bol olan madenlerini ihraç ederken, ülkede bulunmayan ve sanayinin ihtiyacı olan madenleri ithal etmektedir. Türkiye mermer (doğal taşlar), bor, krom, manyezit, sodyum feldspat, bakır, çinko, barit, alçı, ponza ihraç etmektedir. Kömür, demir, fosfat, doğal taşlar ve mermer, bakır, manyezit, krom, potasyum feldspat, kükürt, grafit, silis kumu ithal etmektedir<ref name=fenimining/>.
212. satır:
== 2014 yılı Türkiye ekonomisinin basamak düşmesi ==
Center for Economics and Business Research'ın [[Dünya Ekonomi Ligi]] raporu doğrultusunda 2013 yılı içerisinde dünyanın en büyük 17. ekonomisi olan Türkiye, 2014 yılı sonu verileri sonucunda iki basamak düşerek Hollanda ve Suudi Arabistan'dan sonra 19. sıraya gerilemiştir.<ref>{{
== Ayrıca bakınız ==
| |||