II. Abdülhamid: Revizyonlar arasındaki fark
| [kontrol edilmemiş revizyon] | [kontrol edilmiş revizyon] |
İçerik silindi İçerik eklendi
Etiketler: potansiyel vandalizm referans etiketleri kaldırıldı Görsel Düzenleyici |
Gerekçe: + vandalizm amaçlı değişiklik |
||
35. satır:
=== Tahta çıkışı ve Birinci Meşrutiyet ===
[[Dosya:London news c1877 - scanned constantinopole(1996)-Opening of the first parlement.png|right|thumb|
Amcası Abdülaziz'in 1876'da tahttan indirilmesi ve şüpheli koşullarda ölümü, ağabeyi [[V. Murat]]'ın tahta geçirildikten üç ay sonra ruhsal çöküntü geçirdiği iddiasıyla <ref>Yüzüncü yılında II. meşrutiyet, Asım Öz, Pınar Yayınları, 2008, ISBN 975-35-2115-4</ref> tahttan indirilerek [[Çırağan Sarayı]]'na hapsedilmesi olaylarına tanık oldu. 31 Ağustos 1876'da padişah ilan edildi ve 7 Eylül günü [[Eyüp, İstanbul|Eyüp]]'te kılıç kuşandı.<ref>{{Kitap kaynağı|son=Palmer |ilk=Alan |yıl=1993 |başlık =Bir Çöküşün Yeni Tarihi |yayımcı=Sabah Kitapları |yer=İstanbul |id=ISBN 975-7339-00-8 |sayfalar=sf. 159-160}}</ref> Ağabeyinin yerine tahta geçirildikten sonra, her iki saltanat değişiminin mimarı olan [[Mithat Paşa]]'yı sadrazam yaptı.
64. satır:
Avrupalı devletlerin katılımıyla 13 Temmuz 1878'de [[Berlin]]'de bir toplantı düzenlenmiş, toplantıya katılan Avusturya-Macaristan delegesi Kont Andrassy Osmanlı Devleti'nin egemenliği altındaki [[Bosna-Hersek]]'te asayişi sağlayamadığını ve bu durumun kendilerini rahatsız ettiğini söylemiş, bunun üzerine [[Birleşik Krallık]] delegesi Lord Salisbury Bosna-Hersek'in Avusturya tarafından işgalini önermiştir. Tekli Rusya delegesi tarafından da kabul görünce Osmanlı delegesi [[Alexandır Karatodori|Alexandır Karatodori Paşa]] teklife şiddetle karşı çıkmış ancak Prens Bismarck kongrenin yapılmasının amacının Osmanlı'nın menfaatlerini savunmak değil, Avrupa'nın menfaatlerini korumak olduğunu söylemiştir. Aynı toplantının ardından Avusturya-Macaristan'in Bosna işgaline izin verilmiş, [[Yenipazar]] Osmanlı'ya bırakılmıştır. Bu kararın ardından Osmanlı birebir Avusturya—Macaristan ile müzakerelere girse de Avusturya-Macaristan'nı işgal kararından geri çevirememiş, 29 Temmuz'da başlayan işgal yoğun [[Boşnak]] direnişi sonrası ancak 28 Ekim 1878'de tamamlanmıştır.
=== Kıbrıs'ın Birleşik Krallık
19. yüzyıl Osmanlı'nın yıkılmasına ve dağılmasına yönelik içeriden ve dışarıdan yapılan yıkıcı faaliyetler ile geçmiştir. Yine bu yıkıcı faaliyetlerin en önemlilerinden biri de [[93 Harbi]] olmuş, ''1877-1878 Rus Harbi'' de denilen bu savaş sonucunda Rus askerlerinin [[İstanbul]] ile [[Yeşilköy]]'e kadar gelmeleri, topraklarında menfaati olan Birleşik Krallık'ı harekete geçirmiş, [[Akdeniz]]'de ekonomik menfaatleri olan Birleşik Krallık, [[Hindistan]]'a giden en kısa yol olan [[Süveyş Kanalı]]'nı ve [[Doğu Akdeniz]]'i kontrol etmek için [[Kıbrıs]]'ı ele geçirmek gerektiğine inanıyordu. Çünkü Birleşik Krallık için Kıbrıs, Atlantik Okyanusundan [[Hint Okyanusu]]na kadar uzanan bu deniz yolu üzerinde, [[Cebelitarık]] ve [[Malta]]'dan sonra Akdeniz'deki üçüncü bir iskele ve üs durumundaydı. Hindistan yolunu ekonomik, siyasî ve askerî denetim altına almak açısından Kıbrıs, Birleşik Krallık için önemli bir kaleydi.
83. satır:
=== Yunanistan'ın Teselya'yı ilhakı (1881) ===
[[Dosya:Territorial changes of the Ottoman Empire 1882.jpg|sol|küçükresim|Mısır'ın Birleşik Krallık tarafından işgali sonucu Osmanlı sınırları
=== Mısır'ın Birleşik Krallık tarafından işgali (1882) ===
98. satır:
=== Ermeni isyanları (1891-1895) ===
[[Dosya:Ahamid.jpg|thumb|right|180pik|II. Abdülhamid]]
Berlin Antlaşması, [[Doğu Anadolu Bölgesi|Doğu Anadolu]]'daki [[Ermeniler]]in Rus himayesine yönelmelerine engel olmak amacıyla, Osmanlı İmparatorluğu'ndan bu bölgedeki Ermenilerin durumunu düzeltmeye yönelik bir dizi reform yapmasını talep etti. Abdülhamid yönetiminin bu reformları ertelemesi ve bölgedeki [[Kürtler|Kürt]] aşiretlerini muhtemel bir Ermeni isyanına karşı silahlandırma yoluna gitmesi üzerine Ermeniler arasında devrimci ve milliyetçi örgütler güç kazandı. 1887'de [[Kahramanmaraş (il)|Maraş]]'a bağlı [[Zeytun]]'da, 1891'de ise [[Siirt]]'e yakın [[Sason]]'da Ermeni devrimci örgütlerince desteklenen direniş hareketleri başlatıldı. 1895'te bu olayların ülke çapında bir ihtilale dönüşmesi olasılığının doğması ve İstanbul'da Ermeni örgütlerinin [[Kumkapı]]'da Batı kamuoyunu etkilemeye yönelik bir ayaklanma düzenlemesi üzerine [[Kâmil Paşa]] hükümeti tarafından Anadolu'da Ermeni topluluklarına yönelik sert bastırma tedbirleri alındı. IV. Ordu Komutanı Müşir Zeki Paşa, Ermeni isyanını bastırmakla görevlendirildi. Doğuda Kürt aşiret reisleri [[Hamidiye Alayları]] adı altında düzensiz milis birliklerinde örgütlendi. 1895 yazında tüm Anadolu taşrasında gerçekleşen kanlı olaylar
=== Yunanistan ile savaş (1897) ===
111. satır:
=== İkinci Meşrutiyet (1908) ===
''Ana madde: [[İkinci Meşrutiyet]]''
=== Bulgaristan'ın bağımsızlığını ilan etmesi (1908) ===
Satır 117 ⟶ 116:
=== Avusturya'nın Bosna-Hersek'i ilhak etmesi (1908) ===
{{ana madde|Bosna Bunalımı}}
[[Dosya:Bosnian Crisis 1908.jpg|thumb|
1908'de Bosna-Hersek'in Avusturya-Macaristan tarafından ilhak edilmesiyle patlak veren [[I. Dünya Savaşı]]'na kadar giden süreçte [[II. Meşrutiyet]] nedeniyle Osmanlı yönetimi etkisiz kalmış, Avusturya'nın Bosna-Hersek'i ilhak ettiği gün, karışıklıktan yararlanan [[Bulgaristan]] tek taraflı olarak bağımsızlığını ilan etti. Osmanlı Devleti ise, hukuken olmasa bile fillen bu oldu bittiği kabullenmek zorunda kaldı.
Satır 169 ⟶ 168:
Sultan Abdülhamid [[Yıldız Sarayı]]'nda çok büyük bir kütüphane kurdurtmuştu. Bu kütüphane 4 bölümden oluşmaktaydı.Bunlar arasında; ''t-yabancı dillerde Türkiye ile ilgili yazılmış eserler:'' bunların içerisinde elyazması pek çok kitap vardır. Bunlar özel olarak tercüme ettirilerek telif hakkı ödenmiş kitaplardır. Dolayısıyla bunları basmak ve dağıtmak yasaktı ve tek nüshadırlar. ''Gazeteler:'' kütüphane, Avrupa'da çıkan bütün önemli gazetelere aboneydi. Dolayısıyla son derece zengin bir süreli yayın koleksiyonu mevcuttu. ''roman ve hikayeler:'' 6 bin kadar kitap özel olarak saray için çevrilmişti. Bu romanlar haremde de okunur ve elden ele gezer, sonra kütüphaneye teslim edilirdi. Mesela [[Carmen Silva]]'nın bütün eserleri mevcuttu. Kütüphanenin bir de [[Arapça]] ve [[Farsça]] eserleri içeren kısmı vardı ama bu kısım diğerlerine nazaran fakirdi. ''Coğrafya ve seyahatnameler:'' Yıldız Sarayı'na kapanmış bir hayat süren Abdülhamid'in dünyayı bu eserler sayesinde tanıdığı ve takip ettiği söylenir.
[[Dosya:“Le Rire”, Number 134, May 29, Paris, 1897.jpg|thumb|180px|[[Hamidiye katliamları]] nedeniyle II. Abdülhamid'in "Kızıl Sultan" olarak tanımlandığı Le Rire dergisinin kapağı.<ref>[http://www.genocide-museum.am/eng/online_exhibition_5.php II. Abdülhamid'in "Kızıl Sultan" olarak tanımlandığı Le Rire dergisinin kapağı], The Red Sultan, “Le Rire”, Sayı:134, Paris, 29 Mayıs 1897.</ref>]]
=== Hakkındaki görüşler ===
[[Dosya:Sultan Hamid.jpg|thumb|180px|II. Abdülhamid'i "Ermeni Kasabı" olarak niteleyen bir Fransız karikatürü.]]
Özellikle Ermeni isyanını bastırırken kullandığı tedbirler nedeniyle batılı tarihçiler ve muhalifleri tarafından "kızıl sultan" diye anılmıştır.<ref>Roy, Gilles; ''Abdul-Hamid, le sultan rouge''; 1936</ref> Öte yandan, taraftarları onu "ulu hakan" gibi yüceltici lakaplarla anarlar.
Satır 194 ⟶ 196:
1879'da [[Osmanlı İmparatorluğu]]'nun hezimetiyle sonuçlanan [[93 Harbi]]'nden sonra, Sultan II. Abdülhamid Rus Yayılmacılığı'na karşı Osmanlı Ordusu'nun modernleşmesi gerektiğine karar verdi ve bu yayılmacılıktan etkilenen diğer ülke olan [[Alman İmparatorluğu|Almanya]] ile işbirliğine karar verdi. Aralarında sonradan [[Müşir]] rütbesi verilecek olan Baron [[Von der Goltz]] komutasında bir Alman askeri heyeti İstanbul'a geldi. Von der Goltz, askeri okullarda köklü reformlar gerçekleştirip genç subayların yetiştirilmesi için önkoşulları oluşturdu. Ancak bununla birlikte Von der Goltz, Türk generallerinin günümüze kadar dayanan, herkesten daha modern yöntemlerle eğitilmiş olma ve en yeni askeri teknolojileri takip etme bilincinin temel taşını oluşturdu. Mamafih, [[Prusya Krallığı|Prusya]] geleneğinin bir diğer temeli olan askerlerin sivil siyasete karışmama prensibini aşılamakta başarılı olamadığı [[Bâb-ı Âli Baskını]] ile ortaya çıktı.
[[Dosya:II. Abdülhamit dönemi demiryolları.svg|thumb|
II. Abdülhamid döneminde, borçların artmaması, genel durum vb. (ki gemiler hep borçlarla alınıyordu.) sebepler yüzünden Osmanlı donanmasının gücü azaldı. Osmanlı Donanması Haliç Tersanesi'nde kalmıştır. Bu dönemde dünyada ilk kez Osmanlı tarafından denenen ''Abdülhamid'' ve ''Abdülmecid'' zırhlı denizaltıları denemelerde başarılı olmuştur. Ayrıca, ilk deniz müzesi de bu dönemde açıldı. (1897)<ref>{{Dergi kaynağı| son = | ilk = | yazar =Erdoğan Sevgin| yardımcıyazarlar =| yazarlink =| başlık = Deniz Müzesi| dergi=Hayat Tarih Mecmuası | sayfalar=42-49| biçim =| cilt=| basım =| tarih =1966 | yıl =1966 | ay =Mayıs| url = | erişimtarihi = | erişimyılı =| doi =| id =}}</ref> Ancak, çeşitli sebeplerden dolayı Osmanlı Devleti denizaltı yarışına I. Dünya Savaşı'nda elinde tek denizaltı bile olmadan devam etmiştir. En uzun süre Bahriye Nazırlığı yapan Hasan Hüsnü Paşa döneme damga vurmuştur.<ref name="Osmanlı İnsanı">{{Kitap kaynağı| son =Vakkasoğlu| ilk =Vehbi | başlık =Osmanlı İnsanı| yıl = 1999 | yayımcı = Nesil Yayıncılık | dil = Türkçe | id =| sayfalar =114| bölüm =}}</ref>
Satır 210 ⟶ 212:
[[Dosya:Damascus-Hejaz station.jpg|thumb|left|200px|Abdülhamid dönemimde yapılan [[Şam]] (Dimeşk) Garı.]]
Büyük ölçüde gerçekleşen projelerden birisi [[Hicaz Demiryolu]]'dur. Bu proje [[Alman]]ların finanse edip [[Haydarpaşa]]-[[Ankara]] arasında gerçekleştirdikleri [[Bağdat Demiryolu]]'nun aksine, finansmanıyla, inşaatıyla, tasarımıyla, İslam aleminden toplanan bağışlarla tamamen yerli bir girişimin eseridir. Sirkeci ve Haydarpaşa garları Abdülhamid'in yaptırdığı önemli binalardır. Haydarpaşa Garı'nın yapımına 30 Mayıs 1906'da başlanmıştır.
1881'de 1780 km olan demiryolu uzunluğu 1907-1908 dönemine kadar 5883 km'yi bularak Abdülhamid'in hükümdarlığı boyunca üç misli bir artış göstermiştir.<ref>S. Shaw-E.K.Shaw, ''Osmanlı İmparatorluğu ve Modern Türkiye II'', İstanbul 1983, s. 279 nakleden Ahmet Halaçoğlu, ''Balkan Harbi Sırasında Rumeli'den Türk Göçleri'', 3. baskı, Türk Tarih Kurumu, Ankara 2014, ISBN 978-975-16-2958-6 s. 69</ref>
[[Dosya:Sirkeci-station Orient Express.JPG|thumb|200px|Abdülhamid döneminde yapılan [[Sirkeci Garı]].]]
Satır 228 ⟶ 230:
II. Abdülhamid 20. yüzyılın başlarında [[İstanbul]]'da [[Haliç]]'e, dahası [[Boğaziçi]]'ne birer köprü yaptırmayı düşündü, bunun için projeler hazırlattı. [[Ferdinand Arnodin]] (1845-1924) adlı [[Fransız]] mimarın 1900 tarihinde bir, Boğaziçi Demiryolu Kumpanyası'nın iki Boğaz köprüsü projesi, gerçekleştirilememiş olsa da, en azından belgeleri, çizimleri, resimleri bulunmaktadır.<ref>Hayrı Mutluçağ, "Boğaziçi köprüsünün yapılması yolunda ilk çabalar". Belgelerle Türk Tarihi Dergisi, Sayı: 4, Ocak 1968, s. 32-33 (3 adet resim ve çizim, 3 adet de belge mevcut).</ref><ref>Aydın Ta-lay, Eserleri ve Hizmetleriyle Sultan Abdülhamid, İstanbul 1991, Risale Yayınları, s. 309.</ref>
Gerçekleşemeyen ama projesi çizdirilen, fizibilitesi çıkartılan ve ihalesi yapılarak inşasına başlanan projelerden birisi de [[Yemen]] Demiryolu'dur. Raporu 1898'de o zamanlar Yemen Valisi olan (sonradan Sadrazam olan) [[Hüseyin Hilmi Paşa]] vermiş ve 1913 yılında inşasına başlanmıştır. Ancak [[İtalyan]] kuvvetlerinin Yemen'deki [[Cibana]] limanını topa tutmasıyla çalışmalar durmuş ve proje iptal edilmiştir.<ref>Ufuk Gülsoy, "Yemen Demiryolu projesi", Tarih ve Medeniyet, Sayı: 41, Ağustos 1997, s. 44-49.</ref>
== Döneminde yapılan mimari eserler ==
| |||