Vikipedi

Bayan Çor Kağan: Revizyonlar arasındaki fark

Etkileşimli olarak geçmişe göz at
[kontrol edilmiş revizyon][kontrol edilmiş revizyon]
← Önceki sürümle aradaki farkSonraki sürümle aradaki fark →
İçerik silindi İçerik eklendi
GörselVikimetin
Çalıştay (mesaj | katkılar)
Devriyeler
9.905 değişiklik
Çalıştay (mesaj | katkılar)
Devriyeler
9.905 değişiklik
21. satır:
Ekim 756'da, Bayan Çor Kağan, [[An Luşan İsyanı]] döneminde isyanın bastırılmasına yardım amacıyla Çin'e girmiştir. Bu askerî sefer sonunda İmparator Suzong ile yeni bir barış ve dostluk antlaşması imzalanmıştır. Bu antlaşmaya göre, Bayan Çor'a Çinli prenses Ninguo verilirken; Çin imparatoruna da Uygurlu bir konçuy (prenses) verildi. Aralık 756'da Bayan Çor, kendisine bağlı 4.000 seçkin savaşçı ile birlikte Tang topraklarına girmiş ve isyancıları bastırmak için Çin imparatoruna destek vermiştir. Bu müdahale işe yaramış ve Uygur Türklerinin desteğini alan imparator 757'de Tang Hanedanlığı'nın başkenti [[Çangan]]'ı isyancılardan temizlemiş, başkentteki hakimiyetini yeniden sağlamıştır. İmparator bu yardımların karşılığı olarak, Uygurlara 10.000 top ipek hediye edilmiştir. İki devlet arasındaki anlaşmaya göre, 762'den sonra yıllık olarak Çin ve Uygurlar arasında ipek ve binek atı takası yapılmasına karar verilmiştir. Buna göre her at için Çin, Uygurlara 40 top ipek tazmin etmeyi taahhüt etmiştir. Bu durumda Çinliler, 10.000 top ipeğe karşı, yalnızca 500 adet at almışlardır. Bazı araştırmacılara göre bu durum, Çin'deki otoriterleşmeyi henüz sağlayamayan imparatorun Uygurlara, kendi hanedanlığını koruması için verdiği üstü kapalı bir haraçtır.
 
Bayan Çor, Uygur Kağanlığı'nın hatırasının gelecek kuşaklara aktarılabilmesi amacıyla bir dizi bengü taş diktirmiştir. Bu bengü taşlar, [[Orhun alfabesi]] ile yazılmış ve kaplumbağa kaidelerinin üzerine oturtulmuştur. Bayan Çor bu yazıtlarda, yalnızca ülkenin mevcut durumundan bahsetmemiş, geçmişteki önemli Türk kumandanlarından ve Uygurların eski uluşları (derebeylik kenti) hakkında da bilgiler vermiştir. Birinci Uygur ülkesi, yaklaşık 200 yıl kadar yaşayan ve üç önemli kağan tarafından yönetilen bir kağanlıktır. Ancak, daha sonraki yıllarda Uygurlar yaklaşık 100 yıl boyunca farklı Türk boyları veya diğer etnik unsurlar tarafından yönetilmiştir. Bu durum Bayan Çor Yazıtı'nda şöyle ifade edilmiştir: "''Kalmisi Budun On-Uyghur, Tokuz-Oghuz uza yuz yil olurup..."'' Yaglakar uruğunun bir isyanı neticesinde, ikinci Uygur devleti 605 dolaylarında yeniden kurulmuştur. Bu devlet ise özerk veya bağımsız 1028'e kadar 400 yıl bıyuncaboyunca yaşamıştır. establishing the beginning of the Yaghlaqar Dynasty which remained in power for about 400 years (the last Yaghlaqar Khagan of the Uyghur Ganzhou Kingdom in [[Gansu]] was killed by the [[Tanguts]] in 1028 CE). This polity existed for about 80 years and collapsed when the ruling Bazh Khagan was killed by the Gokturks in 688 CE which inaugurated a period of about 50 years of Gokturk rule over the Uyghurs. A rebellion was launched against the Gokturks in 742 CE by the Yaghlaqars who fled to Ganzhou in Gansu after the Bazh Khagan's death and then returned to the Orkhon Valley a half-century later, this time united with other Tokuz-Oghuz tribes and overthrew all their enemies.
 
Bayan Çor, düşman boylara karşı [[Sayan Dağları|Sayan Dağı]]<nowiki/>na düzenlediği başarılı bir seferden sonra bu zafere adanan bir toy sırasında 759 yılının yazında ölmüştür.
Bayanchur Khan died soon after ending his successful expedition against hostile tribes in the [[Sayan Mountains]] in the summer of 759 CE, during a feast devoted to this victory. [[Por-Bazhyn]] (''Kasar Korug'' in Uyghur runic inscriptions, summer residence of Bayanchur Khan) was among seventeen brick [[fort]]s that had been erected during that and the previous khagan's expeditions (751, 756, 758) in [[Tuva]] with permanently stationed [[garrisons]] to guard the sources of the [[Yenisei]] River and the northern borders of the Khaganate. Most forts were connected with one other by stone defensive walls stretching for hundreds of kilometers. This feature was later known as ''[[Chengiz Khan]]'s wall''. Remnants of 14 forts, known as the ''[[Shagonar]] cities'', were discovered in the 1950s, but were not investigated and were engulfed in the 1970s by the reservoir of the [[Sayano-Shushenskaya Dam]] on the Yenisei River in [[Khakassia]]. The purpose of these expeditions was neutralization of the emergent and rapidly growing threat from the ''North'', e.g., the [[Kyrgyz people|Kyrgyz]] tribes, a treat which proved to be fatal in 840 CE, when the Uyghur Empire finally collapsed.
 
==SeeAyrıca alsobakınız ==
* [[Tariat inscriptions]] by Bayanchur Khan (El etmish Bilge kagan).<ref>[http://irq.kaznpu.kz/index.php?mod=1&tid=1&oid=24&lang=e Inscription El etmish Bilge kagan (Tariat // Terh)]. The "Turk bitig" site {{en icon}}</ref>
 
"https://tr.wikipedia.org/wiki/Bayan_Çor_Kağan" sayfasından alınmıştır