12 Eylül Davası: Revizyonlar arasındaki fark
| [kontrol edilmiş revizyon] | [kontrol edilmiş revizyon] |
İçerik silindi İçerik eklendi
ek |
12 Eylül Darbesi maddesinden yararlanılarak genişletildi |
||
1. satır:
'''12 Eylül Davası''', [[12 Eylül Darbesi]] sorumlularının yargılandığı dava. [[Kenan Evren]] ve [[Tahsin Şahinkaya]], 765 sayılı [[Türk Ceza Kanunu|TCK]]'nın "Devlet kuvvetleri aleyhine cürümler" başlıklı 146. maddesi uyarınca ağırlaştırılmış [[müebbet hapis]] cezasına çarptırıldılar.<ref>{{web kaynağı|başlık=12 Eylül davasında Kenan Evren ve Tahsin Şahinkaya'ya müebbet|url=http://t24.com.tr/haber/12-eylul-davasinda-savci-kenan-evren-ve-sahinkaya-icin-muebbet-istedi,261560|yayıncı=t24.com.tr|erişimtarihi=17 Nisan 2016}}</ref>
Eski Hava Kuvvetleri Komutanı emekli Orgeneral Tahsin Şahinkaya'nın, Kenan Evren’den iki ay sonra, 90 yaşında ölmesiyle [[Yargıtay]] aşamasındaki dava düştü. Ancak davanın müdahillerinden olan [[Devrimci 78’liler Federasyonu]] davadan vazgeçmeyeceklerini ve 57 ilde [[işkence]]ciler aleyhine açılan davaları yakın takipte tutacaklarını belirtti.<ref>{{web kaynağı|başlık=12 Eylül Davası Düştü Ama Bitti mi?|url=http://www.amerikaninsesi.com/content/eylul-davasi-dustu-ama-bittimi/2855230.html|yayıncı=www.amerikaninsesi.com|erişimtarihi=17 Nisan 2016}}</ref>
==Öncesi==
Darbe sonrası hazırlanan [[Türkiye Cumhuriyeti Anayasası (1982)|1982 anayasası]]nda yer alan geçici 15. madde ile 12 Eylül'ü gerçekleştiren [[Millî Güvenlik Konseyi]] ile bu konseyin yönetimi döneminde kurulmuş hükümet ve Kurucu Meclis üyeleri hakkında dava açılması engellenmiştir.
2000 yılında Adana savcısı [[Sacit Kayasu]] Kenan Evren hakkında iddianame hazırladı ancak Kayasu'nun iddianamesi kabul edilmedi. Kayasu Yargıtay tarafından "görevi kötüye kullanmak" ve "askeri kuvvetleri tahkir ve tezyif" suçundan mahkûm oldu ve meslekten ihraç edildi.<ref>{{Web kaynağı | url = http://www.bianet.org/bianet/ifade-ozgurlugu/110829-12-eylulun-pesine-dusunce-cezalandirilan-savci-kayasu-aihmde-kazandi | başlık = 12 Eylül'ün Peşine Düşünce Cezalandırılan Savcı Kayasu AİHM'de Kazandı | erişimtarihi = 13 Eylül 2010 | yayımcı = Bianet | tarih = 13 Kasım 2008 | ilk = Erol | son = Önderoğlu | arşivurl = http://web.archive.org/web/20130206170746/http://www.bianet.org/bianet/ifade-ozgurlugu/110829-12-eylulun-pesine-dusunce-cezalandirilan-savci-kayasu-aihmde-kazandi | arşivtarihi = 6 Şubat 2013}}</ref>
Mayıs 2010'da meclisten geçen ve cumhurbaşkanı tarafından halkoyuna sunulan 26 maddelik [[2010 Türkiye Cumhuriyeti Halk Oylaması|anayasa değişikliği paketi]]ndeki maddelerden biri de "geçici 15. madde"nin kaldırılmasıyla ilgiliydi. [[2010 Türkiye Cumhuriyeti Halk Oylaması|12 Eylül 2010'daki referandumda]] % 58 evet oyu çıktı ve 13 Eylül 2010 sabahından itibaren 12 Eylül'ün sorumluları hakkında suç duyuruları yapılmaya başlandı.<ref>{{Web kaynağı | url = http://www.ntvmsnbc.com/id/25131021/ | başlık = Darbecilere suç duyurusu | erişimtarihi = 13 Eylül 2010 | yayımcı = NTVMSNBC | tarih = 13 Eylül 2010 | arşivurl = http://web.archive.org/web/20130206170038/http://www.ntvmsnbc.com/id/25131021/ | arşivtarihi = 6 Şubat 2013}}</ref>
Bu suç duyuruları toplanıp Ankara Cumhuriyet Başsavcılığı tarafından 7 Nisan 2011 yılında, darbeden 31 yıl sonra ilk soruşturma açıldı.
Askerî cunta yönetiminin hayatta kalan üyeleri, [[Kenan Evren]], [[Nejat Tümer]] ve [[Tahsin Şahinkaya]]'nın işlediği [[insanlığa karşı suçlar]] ve resen takdir edilecek suçlar nedeniyle haklarında başsavcılık tarafından ceza davası açılması ve haklarında gerekli önlemlerin alınması istendi. <ref name="haberdar.com"/>
==Dava süreci==
[[Anayasa]]’da yapılan değişiklik uyarınca 12 Eylül 1980 darbesinden 34 yıl sonra 4 Nisan 2012’de özel yetkili Ankara 12. Ağır Ceza Mahkemesi’nde dava açıldı ve darbeyi düzenleyenler arasında hayatta olanlardan dönemin [[Genelkurmay Başkanı]] Kenan Evren ile [[Türk Hava Kuvvetleri|Hava Kuvvetleri Komutanı]] Tahsin Şahinkaya'nın yargılanmasına başlandı. Kabul edilen iddianamede 2 Ocak 1980 ile 12 Eylül 1980-6 Aralık 1983 arası suç tarihi olarak, Ankara ise suç yeri olarak gösterildi.<ref>{{web kaynağı|başlık=12 Eylül iddianamesi kabul edildi|url=http://www.cumhuriyet.com.tr/haber/diger/311736/12_Eylul_iddianamesi_kabul_edildi.html|yayıncı=www.cumhuriyet.com.tr
Sağlık sorunlarını gerekçe gösteren iki sanık da duruşmada yer almadılar.<ref name="zaman.com.tr"/> Kenan Evren'in avukatı Bülent Acar "''1982 Anayasası’nın hâlâ yürürlükte tutulan maddeleri, sayın iddia makamını ve mahkemenizi bağlar. Yüksek mahkemenizin hukuken yok olan böyle bir davaya bakma yetkisi yoktur. Her türlü mahkeme işlemi, erksizlik nedeniyle yok hükmündedir''"<ref name="yenisafak.com.tr"/> diyerek davanın reddini istedi ve usul gereği sanıklar olmadan yargılamanın yapılamayacağını savundu.<ref name="Hürriyet">{{Web kaynağı | url = http://www.hurriyet.com.tr/gundem/20276573.asp | başlık = Affetmeyeceğim sürünecek | yayımcı = [[Hürriyet (gazete)|Hürriyet]] | tarih = 5 Nisan 2012 | erişimtarihi = 5 Nisan 2012 | arşivurl = http://web.archive.org/web/20120702234919/http://www.hurriyet.com.tr:80/gundem/20276573.asp | arşivtarihi = 2 Temmuz 2012}}</ref> Bu sözlere karşılık diğer avukatlar "''Burada 12 Eylül anayasasını değil darbecileri yargılıyoruz. Esas olan yüzyüze yargılamadır. O zaman müvekkilini buraya getirsin''" diyerek tepki gösterdiler. Sanık avukatı ise ''Sayın Başkan düzeni sağlayamayacaksanız ben savunma yapmayacağım''" dedi. Müdahillik talebinde bulunan avukat Fikret Babaoğlu ise iddianamenin hukuki perspektifinin doğru olduğunu belirterek, "''Sanki burada 1982 Anayasası’nı yargılıyoruz. Darbeciler, yargılamaya gitmek yerine hastanede kuyruk olmayı huy edindiler. Senin müvekkilin Evren, Hüsnü Mübarek’ten daha az diktatör değildi. Ya Pinochet gibi tekerlekli sandalyeyle ya da Mübarek gibi kafeste gelecek. Yüz yüze olmadan duruşmayı yapamayız''" dedi. Müdahillik dilekçesi veren diğer avukatlar da darbe suçunun, işkence ve tutuklamaların insanlığa karşı suç olduğunu ve Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi ışığında yargılama yapılması gerektiğini savundular.<ref name="Hürriyet"/>
Her iki sanık da ağır hasta oldukları gerekçesiyle tüm duruşmalara yataklarından sesli ve görüntülü sistemle katıldı.<ref>{{web kaynağı|başlık=Tarihi duruşmada ilk gün neler yaşandı?|url=http://www.haberturk.com/gundem/haber/795705-tarihi-durusmada-ilk-gun-neler-yasandi|yayıncı=www.haberturk.com|erişimtarihi=17 Nisan 2016}}</ref>
[[Özel Yetkili Ağır Ceza Mahkemeleri]]nin kapatılmasından sonra davanın görülmesine Ankara 10. Ağır Ceza Mahkemesi’nde devam edildi.
18 Haziran 2014’te sonuçlanan davada 7. Cumhurbaşkanı ve emekli orgeneral Kenan Evren ile dönemin Hava Kuvvetleri Komutanı Tahsin Şahinkaya 765 sayılı TCK'nın "Devlet kuvvetleri aleyhine cürümler" başlıklı 146. maddesi uyarınca [[darbe]] suçundan ağırlaştırılmış müebbet hapse mahkûm edildiler. Ceza, sanıkların "iyi halinden" dolayı müebbete çevrildi. Mahkeme, Evren'in yurtdışı çıkış yasağının devamına ve [[ordu]]dan da çıkartılmasına karar verdi. Bu kararla Kenan Evren, cumhuriyet tarihinde müebbet hapis cezası alan ilk eski [[Türkiye cumhurbaşkanı|cumhurbaşkanı]] oldu. Evren ve Şahinkaya'nın rütbelerinin de sökülmesi ve orgenerallikten erliğe düşürülmesi karara bağlandı. Savcı Erdinç Hakan Özdabakaoğlu, "sanıkların, darbeyi yapmaya yaklaşık bir yıl kadar önce karar verdiklerinin ve darbenin halkın gözünde sempatik görünmesini değerlendirmek için müdahale etmediklerinin" anlaşıldığını belirtmişti.<ref>{{web kaynağı|başlık=12 Eylül davasında Kenan Evren ve Tahsin Şahinkaya'ya müebbet|url=http://t24.com.tr/haber/12-eylul-davasinda-savci-kenan-evren-ve-sahinkaya-icin-muebbet-istedi,261560|yayıncı=t24.com.tr|erişimtarihi=17 Nisan 2016}}</ref>
Bu karar, hem sanıklar hem katılanlar tarafından [[temyiz]] edildi.<ref>{{web kaynağı|soyadı=Karapınar|ad=Türker|başlık=12 Eylül davası düştü|url=http://www.milliyet.com.tr/12-eylul-davasi-dustu-gundem-2085769/|yayıncı=www.milliyet.com.tr|erişimtarihi=17 Nisan 2016}}</ref>
| |||