Türklerin genetik tarihi: Revizyonlar arasındaki fark

[kontrol edilmiş revizyon][kontrol edilmiş revizyon]
İçerik silindi İçerik eklendi
Kafkasmurat (mesaj | katkılar)
→‎Türklerde Haplogrup dağılımı: İngilizce çeviri bu şekilde.
Atkestanesi (mesaj | katkılar)
Cümle yapısı, imla, yazım hataları düzeltildi
4. satır:
{{çeviri yeri|Genetic history of the Turkish people}}
 
Türkiye genetik tarihinin, tarihi gelişmeler doğrultusunda Orta Asya'ya dayandığı kabul edilmektedir. Fakat [[Stanford Üniversitesi]] Tıp Fakültesi Genetik Bölümü'nün hazırladığı "Anadolu'nun genetik profili" araştırması Türkiye'deki genetik profilin az bir kısmının Kuzey-Doğu Asya haplogrubuna dayandığını belirtir. Bu araştırma Anadolu Türklerinin genetik bir havuz oluşturduğunu ortaya koymaktadır. İsviçre merkezli iGenea şirketinin yaptığı araştırma ise Türkiye'de yaşayan Türkler'inTürklerin sekiz farklı coğrafi bölgeye ait haplogruplarıhaplogrup taşıdığını belirledi. Araştırmaya göre, Türkiye AvrupalıAvrupa uluslarulusları arasında en karmaşık genlere sahip topluluğu oluşturmaktadır. Anadolu'nun tarih boyunca istilalara ve göçlere açık olması bu durum için zemin oluşturmaktadır.<ref>[http://www.gidahareketi.org/Anadolu-nun-Gen-Haritasi,-Dunya-Karmasi-442-haberi.aspx Anadolu'nun Gen Profili]</ref>
 
[[İstanbul Teknik Üniversitesi]] öğretim üyesi ve antropolog Timuçin Binder,; genetik araştırmaların Türkiye'de yaşayan insanların büyük bölümünün 40 bin yıl önce de bu topraklarda yaşamış olduğunu kanıtladığını belirterekbelirtmiş, Orta Asya'dan Anadolu coğrafyasına gelen nüfusun aslında az olduğunu, Türklüğün ırka bağlı değilolmayıp bir kültürel kimlik olduğu görüşünü savunmuştur. Binder, araştırmaların Anadolu Türklerinin genetik olarak Asya'daki Türkî halklardan çok Balkanlar ve Ortadoğu'daki uluslara daha yakın olduğunu gösterdiğini söylemiştir.<ref>[http://www.haberturk.com/polemik/haber/47097-turkler-orta-asyadan-gelmedi Türkler Orta Asya'dan Gelmedi]</ref> ABD'li tarih profesörü [[Justin McCarthy]], Türklerin çok farklı bölgelerden geldiklerini ve tıpkı Amerikalılar gibi köklerinin değişik yerlere dayanmasına rağmen Türk kimliği altında birleştiklerini söylemiştir.<ref>[http://www.youtube.com/watch?v=Xw7R790VIwg&feature=related Justin McCarthy, Eğrisi Doğrusu - CNN Turk]</ref> ABD'li Mezar DNA-Gen araştırmacısı [[Nancy Touchette]], Türklerin Moğolistan'da 2000 yıllık mezarlarda yaptığı araştırmalar sonucu Türkiye Türklerinde Hun Gen-DNA-Gen yapıları ile aynı yapılar bulmuştur.<ref>[http://www.youtube.com/watch?v=nQeTTiALIH4 Nancy Touchette CNN Turk]</ref>
 
Yerli Anadolulular, Türk grupların Anadolu'ya göçünden sonra [[Hint-Avrupa]] dillerinindilleri yerine [[Türk dilleri]]ni kullanmaya başladı.{{fact}} Bilim insanları, dilde bu değişimindeğişime geçmiş nüfusların genetik bir ikâmesiyledeğişimiyle eşlik edildiğiedilip edilmediği kadarıylaüzerine uzun süre tartıştı.<ref>Türk milliyetçiliğinin çelişkisi ve resmî kimliğin yapısı.
''Middle Eastern Studies'': ''Orta Doğu Çalışmaları'', Aye Kadiolu, Cilt 32, Basım 2 Nisan 1996, s. 177-193.</ref> ve [[Orta Asya]] kaynaklarının üzerindeki aşırı vurguya rağmen,<ref>''Orta Asya İncelemesi'', Didem Mersin Alıcı, Boğaziçi Üniversitesi, İstanbul, Cilt 15, Basım 2 Haziran 1996, s. 217 - 231.</ref> Anadolu Türklerinin bölgeye özgü bir şekilde ezici çoğunlukta oldukları kararına varılmıştır.<ref>Araştırmalar Türkiye Türklerinin genetiksel olarak %64 Kafkaslı, %21 Asyalı ve %15 diğer zeminlerden olduklarını göstermektedir. William Z. Ripley ve Carleton S. Coon, Avrupa Irkları, ''bkz.'': [http://carnby.altervista.org/troe/12-17.htm Osmanlı Türkleri.]</ref>
 
== Anadolu ve Ortaçağ Türk göçü ==
 
[[Anadolu]], bilinen insanlık tarihi boyunca, birçok halk ve onların kültürleri için etkileşimin önemli bir merkezi olmuştur. Bu dinamik ırkın pek çok farklı kültürünü ve önemli bir heterojenitesini de teşkil etmektedir. Anadolu'daki Türkî konuşan grupların göçleri, [[Altay dilleri]] ve [[Hint-Avrupa dilleri]] arasındaki dil engelinde çarpıcı bir değişikliktir. Bu dil değişikliğinin tabiatı hayli bilimsel tartışmaya konu olmuştur. Bazı [[Türk]] bilim insanları çoğunlukla [[politik]] ön yargılarla birlikte bu geçişin, Anadolu'daki yerel nüfusların Türkî konuşma gruplarıyla neredeyse tamamlanmış bir ikâmesi sayesinde meydana geldiğini iddia ettiler. TürküTürkleri de içeren diğer bilim insanları, genetik veriye dayalı olarak geçişin, bir [[Türkleştirme]] modeli önerisi, seçkin [[egemenlik]] yani önemli olmayan genetik desteği aracılığıyla meydana geldiğini iddia ettiler. Bu modeller, her halükârda, tarihi sebepler dışında, çağdaş Türk nüfusunun basit ve yaygın anketleriyle test edilir. Bundan dolayı son bin yıldır Anadolu'yu şekillendiren Türkî konuşmadiller konuşan gruplarının karışık kültürel ve [[demografi]]k dinamiğini anlamak zordur. [[Anadolu]] bölgesi çok eski nüfus göçünegöçleri ve ilerlemesiyleilerleyişleriyle ilgilialakalı olarak son derece önemli bir alanı temsil ederbölgedir. [[İlkçağ]] boyunca Anadolu'da sayısız yerli halkın geniş bir yelpazede beşiğiydi: [[Asurlular]], [[Hititler]], [[Yunanlar|Helenler]], [[Frigler]], [[Traklar]], [[Medler]] ve diğerleri. Roma Dönemi'nde dahanden sonra, [[Moğol istilaları|Moğol istilâsı]]ndan önce, tahmini olarak Anadolu nüfusu 12 milyonun üzerindeydi.{{fact}} [[Oğuz Türkleri]], Anadolu'ya taşınan asıl Türkî halkıydılarhalktılar. Birçok Türk, 1071'deki [[Malazgirt Savaşı]]'nda [[Selçuklular]]ın [[Bizanslılar]] karşısındaki zaferinden sonra göçlere başladılar. [[Malazgirt Savaşı]]'ndan sonraki yüzyıllarda yerli nüfuslar artmakta olan Türk nüfusu benimsemeye başladılar. 1.000.000 milyon civarında Türkî göçmen 12. ve 13. yüzyıllarda Anadolu'ya yerleşti. Ancak 1.000.000 güçlüBu Türkî grubun bu ilköncü göçünü, sonraki yüzyıllar içerisindeyüzyıllarda [[İran]], [[Kırım]] ve [[Türkistan]]'dan gelen Türk göçmenlerin zincirleme bir akışıylaakışı takip etti. Özellikle [[Osmanlılar]]ın, [[1402]] yılında [[Timur]]'un kuvvetlerine karşı yaptıkları [[Ankara Savaşı]] sonrasında birçok [[Türkmen]] kabilesi (1071) [[Malazgirt Savaşı|Malazgirt]]'ten beri belki de ikinci en önemli göç dalgası olarak İran ve [[Horasan]]'dan Anadolu'nun içine aktı.
 
== Anadolu Türklerinin Orta Asya Türkleri ile Genetik Benzerlikleri ==
27. satır:
== ''"Seçkin egemenlik dilini değiştirme"'' kuramı denemesi (Farklı teoriler) ==
 
Türk halkının [[DNA]]'sı üzerindeki veriveriler, bir insanın demografik ilerlemesinintopluluğun [[Anadolu]]'dan ve nihayetgeçerek Avrupa'nınya ötesineilerlediği, ardışıkbuna birbağlı biçimdeolarak [[Orta Doğu]]'da ortaya çıktığı izlemini uyandırmaktadır. Bu ilerlemenin tahminî süresi anatomik olarak Avrupa'daki modern insanların Avrupa'ya gelişine karşılık gelmekte olan, kabaca 50.000 yıl öncesidiröncesine karşılık gelir.{{fact}} Bazı araştırmacılara göre AnadolularınAnadoluluların, eski Asyalı Türkler tarafından kültürel önemiyleve birlikte bir (dildeki)dilsel istilayıistilaya başardıklarıuğramalarına hâlderağmen, zayıf bir şekilde genetiksel olarak keşfedilebilirbağlı olduklarını gösteren diğer doğu [[Akdeniz]]liler'den önemli ölçüde farkları bulunmamaktadır.<ref>Arnaiz-Villena, A.; Gomez-Casado, E; Martinez-Laso, J (2002). "Akdenizli nüfuslar arasındaki nüfus genetik bağları HLA alel dağılımı ve tarihî bir açıdan tanımlandı." ''Tissue Antigens'' '''60''' <br />(2): 111–121.</ref> Bu araştırmacılarkişilerin yaptığı son [[genetik]] araştırmanınaraştırmalar, Türklerin Anadolu kökenlerinin ve Türkler ile [[Asyalı]] ırklar arasındaki genetik akışınınakışın sınırda olabileceği yöre sakinini ima ettiğini öne sürmektedirler.<ref name=Rosser2000>Rosser, Z. H.; Zerjal, T.; Hurles, M. E.; Adojaan, M.; Alavantic, D.; Amorim, A.; Amos, W.; Armenteros, M.; Arroyo, E.; Barbujani, G.; Diğerleri, (2000). http://evolutsioon.ut.ee/publications/Rosser2000.pdf</ref>
 
Öte yandan, bazı araştırmacılar Türk getenikgenetik faktörlerine ait çokfaktörlerinde derin bir Orta Asya katkısını buldular. BöyleBu bir çalışmayaçalışmalara göre Anadolu Türk istilasının tarihsel ve kültürel sonuçları adamakıllıydıçok derindi, ancak Türk halkın modern Türk nüfusuna karşı desteği daha az önemli görülmektedir.<ref>Comas, David; Francesc Calatell, Eva Mateu, Anna Pérez-Lezaun, Elena Bosch, Losa Martínez-Arias, Jordi Clarimon, Fiorenzo Facchini, Giovarini Fion, Donata Luiselli, Davide Pettener, F; Jaume Bertranpetit, E; Pérez-Lezaun, A; Bosch, E; Martínez-Arias, R; Clarimon, J; Facchini, F ve diğerleri. (1998).</ref> Orta Asya [[Türk halkları]]nın Anadolu'ya gelişi ile ilişkilendirilmiş gen akışı oranının çeşitli tahminleri bulunmaktadır.
 
Türkiye'de yapılan [[Y kromozomu|Y kromozomları]] incelemesine dayanan bir çalışma üzerinde, Orta Asyalıların %30 genetik katkı yaptıkları öne sürmülüştür.<ref>http://www.ncbi.nim.nih.gov/pubmed/11385601</ref> Di Benedetto tarafından yapılan ''"DNA Diversity and Population AdmixturaAdmixture in Anatolia"'' ''(Anadolu'da DNA Çeşitliliği ve Nüfus Karışımı)'' başlıklı bu çalışmada, Seçkin Kültürel EgemenliğininEgemenliğin olmadığı ama uzun vadede sabit bir genetik katkısınınkatkının olduğu açıkça görülür. YerleşikSon birgöçebe nüfusundalgasının sonyerleşik göçebe dalgası ilenüfusun bütün dilini değiştirebilmesi mantıksızdır. Ayrıca din değiştirme de ortaya çıktı ve bunu başarmanın en başarılı yolu Di Benedetto ve diğerleri tarafından desteklenen yerel nüfus ile sıkça kaynaşmaktı. Raporun neticesinde Di Benedetto ve diğerleri, seçkin egemenlik teorisi çok yetersiz olduğu için uzun bir müddettevadede sabit bir genetik katkı olduğunu belirtmektedir. Alternatif ise Orta Asya'dan gelen alellerin devamlı bir girdisi olmasıdır. Araştırmıyla desteklenen 'sürekli katkı' teorisi, bu yüzden uzun bir dönem boyunca sabit bir katkı olduğunu gösteriyor.
Türkiye tarafından yapılan [[Y kromozomu|Y kromozomları]] incelemesine dayanan bir çalışma üzerinde, Orta Asyalıların %30 bir genetik katkı yaptıklarını öne sürmüştür.<ref>http://www.ncbi.nim.nih.gov/pubmed/11385601</ref>
Di Benedetto tarafından yapılan ''"DNA Diversity and Population Admixtura in Anatolia"'' ''(Anadolu'da DNA Çeşitliliği ve Nüfus Karışımı)'' başlıklı bu çalışmada, Seçkin Kültürel Egemenliğinin olmadığı ama uzun vadede sabit bir genetik katkısının olduğu açıkça görülür. Yerleşik bir nüfusun son göçebe dalgası ile bütün dilini değiştirebilmesi mantıksızdır. Ayrıca din değiştirme de ortaya çıktı ve bunu başarmanın en başarılı yolu Di Benedetto ve diğerleri tarafından desteklenen yerel nüfus ile sıkça kaynaşmaktı. Raporun neticesinde Di Benedetto ve diğerleri, seçkin egemenlik teorisi çok yetersiz olduğu için uzun bir müddette sabit bir genetik katkı olduğunu belirtmektedir.
Alternatif, Orta Asya'dan gelen alelerin devamlı bir girdisidir." araştırmasıyla desteklendiği 'sürekli katkı' teorisinin bu yüzden uzun bir dönem boyunca sabit bir katkısı olduğunu gösteriyor.
 
Ne kadar açıktırŞüphesizdir ki bugünkü AnadoluluAnadolu genetik havuzu, Orta Asya Türklerinden genetik olarak en az %13 ve en fazla %30 olarak genetik akım çektietkilendi. Dahası, göç parçalarının birden fazla dalgasının ve/veya muhtemelen Türk halklarının Orta Asya'dan sürekli akışınınakışından dolayı, Orta Asya genetik girdisi [[11. yüzyıl]]da başlayanbaşlar ve en azından [[16. yüzyıl]]a kadar devam eder. (Bu dönemde yaşamış ve %1 genetik girdisi olan, bu süre boyunca Doğu Asya genlerinin Türkiye'deki kaynağı gibi görülen yaklaşık 20 kuşak vardır.) Muhtemelen nesil başına %1 ile muhtemel, bu genetik şokunuşokun etkilediğietkileri görünüyorgörülüyor. Anadolu'daki Türkler 16. yüzyılda, Anadolu ve Safeviler'de hakim olan bir Türkî aileyi, İran'da hakim olan bir Türkî aileyi, OsmaanlılarOsmanlılar arasındaki gergin ilişkiler nedeniyle onların Türkî erkek kardeşlerini Orta Asya'dan koparmışlardır. 16. yüzyıldan 21. yüzyıla kadar orada Orta Asya'dan Anadolu ve Balkanlara doğru az genetik/göçmen akımına kadar hiçbiri yoktu. Bundan sonra Türk dili ve genetik donanımıdonanımının yerel sakinler tarafından Orta Asya ile bundan sonra küçük etkileşimle şekillendirilmesi muhtemelen bu nedenleydi.
 
== Orta Asya ve Ural bağlantısı ==
 
[[Orta Asya]]'dan [[Anadolu]]'ya doğru bir gen akışıakışının ne ölçüde olduğu sorusu, Türk11. halkının ve hangi rolüyüzyılda [[Oğuz Türkleri]]'nin tarafındanistilasının 11.hangi yüzyılrolü istilasınınoynayarak içindegen buhavuzuna katkıda bulunduğu birtakım çalışmaların konusu olmuş,olmuştur. güncelÖyle genbir havuzuna katkıda bulunmuştur. Bir etkenetkendir ki farklı göçmen olaylarının etkileri arasında ayırt edici problemdir, güvenilir sonuçlar vermeyialmayı zorlaştırmaktadır. Son genetik araştırmalarıaraştırmalar, [[Türkî halklar]]ın Orta Asya'dan çıktığını ve bu nedenle [[Hiung-nu]] ile ilişkili olabileceğini gösteriyor. Hiung-nu düzenlerinin bir çoğunluğu (%89'u) [[Asyalı]] haplogruplara ait ve yaklaşık %11'i [[Avrupalı]] haplogruplara mensup olarak sınıflandırılabiliyor. Bu bulgu Asyalı ve Avrupalı nüfuslar arasındaki ilişkilerin Hiung-nu kültürüne göre öndeön planda olduğunu gösteriyor, ve yaklaşık olarak M.Ö. 3. yüzyıl [[İskit]]-[[Sibirya]]lı nüfustan iki örnek raporlanmış sonuçları tasdik ettiğini gösteriyordoğruluyor. Çalışmaya göre Türk Anadolulu kabilelerin Moğolistan'daki mezarları, modern Anadolulu Türklerden itibaren Hiung-nu döneminde bulunmuş kalıntılarla bazı ortak genetik belirteçlere sahip gibi görünmekte,. Hiung-nu döneminde Moğolistan'ın kuzey bölgesinde ortaya çıkan bazı ataları olabilir. Üstelik, bu babayababa aittarafındaki akrabalar tarafından paylaşılan [[ntDNA]] bölümü, bu antik örneklerin olası Türk kökeni öneren Türk efratında bulundu.
 
== Türklerde Haplogrup dağılımı ==
Satır 191 ⟶ 189:
Hodoğlugil & Mahley (2012) tarafından yapılan çalışmada Türkiye'nin, Aydın, İstanbul ve Kayseri illerinden toplanan genetik örnekler Kırgızistanlıların genleri ile karşılaştırılmıştır.
 
Dienekes, Dodecad projesi için bu örnekleri HodoglugilHodoğlugil'den alarak otozomal DNA açısından analiz etmiştir. [http://dodecad.blogspot.com]
 
Aynı çalışma çerçevesinde Yunusbayev'in Türkmenistan'dan topladığı genetik örnekler de otozomal DNA açısından incelenmiş sonuçları duyurulmuştur:
Satır 228 ⟶ 226:
İstanbul ve Kayseri sonuçları birbirine çok benzediğinden buraya sadece İstanbul sonuçları konmuştur. Türkmenistanlı Türkmenler de esas itibarı ile Anadolu Türkleri gibi Batı Asyalı'dır. Türk dilinin köklerinin Sibirya'da olduğu düşünülmekte ve Sibirya gen kalıntıları Türk dilinin yayılmasını takip etmekte önemli bir işaret olarak kabul edilmektedir. Türkmenistan'daki ve Türkiye'deki Sibirya gen muhtevaları karşılaştırılabilir düzeyde olup Aydın Türkleri'ndeki Sibiryalı gen miktarı Türkmenistanlı Türkmenler'den fazladır.
 
Anadolu Türkleri'nin kökeni eğer Türkmenistan/İran Türkmenleri ise bu takdirde genetik olarak Anadolu'ya ciddi bir Türkmen göçü olmuş olmalıdır. Zira Türklerin diğer Anadolulu komşuları/akrabaları olan Yunanlarda ve Ermenilerde Sibirya ve Doğu Asya genleri hiç bulunmamaktadır. Anadolu'ya gelen Selçukluların genetiği bugünkü Türkmenistanlı Türkmenlere benziyor ise bu takdirde Türkiye'deki ortalama %5 civarı Sibirya geninin %7,6 Sibirya genine sahip Türkmenlerden aktarılabilmesi için Anadolu'ya orijinal nüfusuna yakın bir oranda Türkmen gelmiş olmalıdır.
 
==Anadolu Türkleri'nin Otozomal Genetiğinin Özbekistanlı Özbekler'le Karşılaştırılması==
 
Dienekes, Alder, ve Rolloff isimli popülasyon genetiği karışımını belirleyen programları kullanarak Anadolu Türkleri'ninTürklerinin otozomal genetiğini Özbekistanlı Özbekler'inÖzbeklerin otozomal genetiği ile karşılaştırdı:.<ref>[http://dienekes.blogspot.com/2012/11/rolloff-and-alder-analysis-of-turks.html Turkler'in rolloff and ALDER analizi]</ref>
 
Model, Anadolu'nun Türkleşmesi öncesindeki popülasyonunun bugünkü Ermeniler'e benzediğini, Anadolu'ya göçen öncül Türkler'inTürklerin genetiğinin ise bugünkü Özbekler'eÖzbeklere benzediğini varsayıyor.
 
Rolloff ve Alder analizi şüpheye yer bırakmayacak biçimde Anadolu'ya Özbek etkisini kanıtlamaktadir. Model parametreleri bu genetik etkinin günümüzden (2013 yılı)'ten 800 yıl öncesine işaret etmekte olup zamanlama hata payı artı/eksi 160 yıldır., Yaniyani en fazla 960 yıl once (1053 yılı) ve en yakın 640 yıl önce (1373 yılı) arasındaki bir dönemde Anadolu'ya bugünkü Özbek nüfusuna benzeyen bir öncül Türk göçünün yaşandığı genetik karışım testlerinin sonucudur.
 
== Ayrıca bakınız ==