Kıbrıslı Mehmed Emin Paşa: Revizyonlar arasındaki fark
| [kontrol edilmiş revizyon] | [kontrol edilmiş revizyon] |
İçerik silindi İçerik eklendi
tIRHALA |
|||
25. satır:
== Hayatı ==
[[Dosya:KibrisliMehmedEminPashaYali Kandilli Istanbul Turkey.jpg|thumb|180px|[[Kıbrıslı Yalısı]] Kıbrıslı Mehmed Emin Paşa'nın yalısı, Kandilli, İstanbul]]
Kıbrıslı Mehmed Emin Paşa 1813'de [[Baf]] [[Kibris]]'da doğumustur. Babasinin adi Huseyin Efendi idi. Babasi [[I. Mahmut]]'un hazine kethudasi Mehmed Emin Aga'nin kardesi idi. Amcasının yardımı ile Endurun'a girerek orada yetisti. <ref name="yasamyapit"/> <ref name="sicilliosmani"/>
Saray hizmetinden 1828/29'da "yuzbasi" rutnbesi ile Hassa Alayi 2. Taburu'na tayin edilmesi ile ayrildi. 1833-1834'de Hassa Alayı'nda subaylık yaptı. Sonra devlet bursu ile 1828/29'da once [[Londra]], [[İngiltere]]'ye ve sonra [{Paris]], [[Fransa]]'ya gönderilip orada eğitimini tamamladi. 1834/35'de Avrupa'daki egitiminden donerek "kolagasi" rutbesi ve sonra da "binbasi" rutbesi ile Hassa 5. Alayinda gorev yapti. Sultan [[Abdulmecid]] tahta gecmesi ile 1839'da "miralay" rutbesi ile Tophane'ye memeur oldu. 1839/40'da "mirliva" rutbesi ile Tophane meclis uyeligine tayin edildi. 1840'da Dar-i Surayi Askeriye uyeligine atandi. Bir aralik redif askeri toplamak icin [[Sinop]] ve [[Katamonu]]'da gorevlendirildi. 1843'de Osmanli ordusunda yapilan bir tensikatta askeri gorevden ayrilmak ve bir muddet evinde kalmak zorunda kaldi.<ref name="sicilliosmani"/>
Fakat cok gecmeden askeriye kadrosundan mulkiye idare kadrosuna "miriumera" unvani ile nakledildi. Aralik 1844'de Akka muhafizi ve sonra Kasim 1845'de Kudus mutasarrfi olarak tayin edildi. Bu dönemlerde Filistin'de ortaya çıkan ciddi bir Bedevi isyanını bastırdı. Mayis 1846'da sivil "mirimiran" unvani verildi. Temmuz 1846'da Tirnova kaymakami tayin edildi. 1847'de istifa etti. Agustos 1848'de ise tekrra gorev baslatilip [[Belgrad]] valiligine tayini cikti ama bir ay sonra gorevden alindi ve hemen Tirhala mutasarrifi olarak tayini cikti. Ocak 1847-Eylül 1848 tarihleri arasında Tırhala mutasarrifligi yapti. <ref name="sicilliosmani"/>
1848 yılının Eylül ayında vezirlik rutbesi verilerek [[Londra]] büyükelçiliği'ne atandi ve Ekim 1850'ye kadar bu gorevi yapti. Fakat bu sirada kuzey Suriye'de Halep'de bir isyan cikti ve bu isyanin ancak Mehmed Emnin Pasa gibi tecrubeli biri bastirilabilecegi iddiiasi ile Ekim 1850'de Halep valisi yapildi. Orada iken bu isyani bastirmada basarili oldu ve asayisi sagladi. Fakat Eylul 1851'de [[Girit]] valisi atanmasi gerekcesi ile Halep Valigi gorevinden alinip Istanbul'a geri cagrildi ve buna itiraz edip gorevden istifa etti. Ekim 1851'de sivil "musir" unvani verilerek "Arabistan Musiri" olrak gorevlendirildi. Suabat 1853'de bu gorevden azledildi. Haziran 1853'de Edirne Valisi olarak atandi. <ref name="sicilliosmani"/><ref name="yasamyapit"/>
Bu sirada Rusya Carligi kendisini [[Ortodoks]]'larin hamisi ve koruyucusu olarak gorerek Prens [[Aleksandr Menşikof]]'u İstanbul’a olağanüstü yetkilerle elçi olarak yollamisti. Sadrazam [[Giritli Mustafa Naili Paşa]] da daha once azledilen [[[Damat Mehmet Ali Paşa]] gibi Prens Menşikof'un isteklerine ve ultimatomlarina karsi koydugu icin Prens Mencikof Istanbul'dan elibos ayrildi ve Ekim 1853'de [[Kırım Savaşı]] basladi. 30 Kasim 1853'de [[Sinop Baskını]] ile Rus Karadeniz donanmasinin Sinop'ta [[Patrona Osman Paşa]] komutasinda bulunan Osmanlı donanmasınin buyuk bir filosuna baskin yapip ağır bir darbe indirmesinin hemen ardindan 30 Ocak 1854'de [[Rıza Paşa]] yerine [[Kaptan-i Derya]] yapildi. Bu gorevde fazla kalmadi.
Devam etmekte olan [Kirim Savasi]] baslamasindan beri Ingiltere ve Fransa'ya Osmanli Devleti'ne destek vermekteydiler ve 27 Subat 1854'de Rusya'nin Ingiltere ve Fransa tarafindan verilen ultimatomu redetmesi nedeni ile Ingiltere ve Fransa Rusya'ya harp ilan ettiler. 1854 ilkbaharinda Rusya ordulari [[Tuna Nehri]]'ni gecerek [[Dobruca]]'ya girdiler ve 14 Nisan 1854'de 41 gun suren [[Silistre Kusatmasi]]'ni baslattilar. Sumnu'da karagahi ve ana gucu bulunan Osmanlı Başkomutanı Serdar-ı Ekrem [[Ömer Lütfi Paşa]] İngiliz ve Fransız Başkomutanlarını ile toplanip bir degerlendirme yaparak, Canakkale Bogazi'na girerek [[Gelibolu]]'ya yerlesmis olan Ingiliz ve Fransiz destek guclerinin Mayis sonunda [[Varna]] limanına çıkmalarına karar verildi. Tam bu sirada Ingiltere ve Fransa'ya yakinligi nedeni Kibrisli Mehmed Emin Pasa, [[Giritli Mustafa Naili Paşa]] yerine 29 Mayis 1854'de birinci defa olarak [[Sadrazam]] yapildi. Kibrisli Mehmed Emin Pasa bu gorevde 5 ay kaldi. Bu sirada Ingiltere ve Fransa ile iliskileri Hariciye Naziri olan [[Koca Mustafa Resid Pasa]] yurutmekte idi. [[Mutercim Rustu Pasa]] ise sadrazam olan Kibrisli Mehmed Emin Pasa ile yapilmasi gerekenler hakkinda devamli anlasmazlik icinde bulunmakta idi. Kibrisli Mehmed Emin Pasa [[23 Kasım]] [[1854]]'da sadrazamliktan azledildi ve yerine Mutercim Rustu Pasa sadrazam oldu .<ref name="sicilliosmani"/><ref name="yasamyapit"/>
Kibrisli Mehmet Emin Pasa once 27 Temmuz 1885'de "Meclis-i Tanzimat" baskanligina atan di. Daha sonrada 27 Temmuz 1855'de Sedaret Kaymakami oldu ve bu gorevden tabii olarak 29 Haziran 1856'da azledildi.
Eylul 1856'da [[Sankt Peterburg]]'a Rusya Carligi'na Osmanli Devleti'nin olaganustu elcisi olarak tayin edildi. Bu goreveden Ocak 1957'de Istanbul'a geri dondu. 14 Agustos 19=8547'de Meclis'i Tanzimat baskanligindan ayrilidi. "Mecalis'i Aliye"'ye uye olarak tayin edildi. 11 Ocak 1858'de ise tekrar "Meclis-i Tanzimat" baskanligina ikinci kez olarak getirildi.
18 Agustos 1858'de ikinci kez [[Kaptan-i Derya]] olarak atandi. Bu gorevde ancak bir yil kaldi.
18 Ekim 1859'da ikinci kez sadrazam oldu. Fakat padisah olan [[I. Abdulmecid]] ile devletin mali durumu ve alinan dis borcalzr dolayisiyla anlasmazliga dustu. Kirim Savasi doneminde savas harcalarini karsilamak nedeni ile buyuk dis borclar alinmisti ve bu dis borclar devlet hazinesine buyuk kulfet yuklemekte idi. Buna ragmen Sultan ve saray sorumsuz sekilde harcamalar yapmaya devam etmekte idiler. Ozellikle yaptirilan yeni [[Dolmabahce Sarayi]], padisahin adini tasiyan kislalar ve okullarin yapimi, ordunun gereksinimler icin Ingiltere ve Fransa'dan dis borclar alinmaya devam edilmisti. Kirim Savasi icin 24 Agustos 1854'de alinan birinci dis borclanmayi; ikinci kez 1855'de; ucuncu kez 1858'de dorduncu kez 1860'da dis borclanmalar izlemisti. Devletin Galata sarrraflarindan yuksek faizlerle aldigi ic borclar nedeni ile Galata bankerlerine olan borclanma miktari 80 milyon altin lirayi asmisti. Bu ic borclanma icin rehin olarak verilen mucevherler ve borc senetleri de yabanci bankerler ve yabanci tuccarlar eline gecmis ve efektif olarak dis borclanma olmuslardi. Sadrazam olarak Kibrisli Mehmet Emin Pasa bu yuksek dis borclanmayi gayet sert olarak tenkit etmeye basladi. Bu elestiriler Sultan I. Abdulmecid tarafindan gayetkotu karsilandi ve Kibrisli Mehmet Emin Pasa 23 Aralik 1859'da azledildi.<ref name="sicilliosmani"/><ref name="yasamyapit"/>
Sultan I. Abdulmecid daha genc olmakla beraber saltannatinin son yillarinda gayet zor durumlarda gecirdi. Alkolik icki muptelasi olmustu ve veremden muztaripti. 1861'in ilkbaharinda padishin sagligi busbutun bozuldu. Osmanli devletinin Rumeli'ndeki Balkanlarin bati bolgelerinde davamli hosnutsuluk bulundugu acikca ortada idi. Develtin bu kotu durumuna el atip tecrubeli bir sadrazam istenmekteydi. Bu nedenle 27 Mayis 1860'da Kibrisli Mehmed Emin Pasa ucuncu defa sadrazmliga getirildi. Sadrazam olsusunun ikinci haftasi icinde Kibrisli Mehmed Emin Pasa kennnide Rumeli mufettisi unvaninin da vererek Rumaeli ve dogu Balkanlarda hosnutsuzlugu kendi gozuyle gorup incelemeye koyuldu. Bu Rumeli incelem gezisinden Eylul 1860'da geri dondu. Bu sedareti doneminde Sultan I. Abdulmecid 25 Haziran 1861'de 38 yasinda iken vefat etti. Bir onceki gun Sultan mukellef bir ziyafete katilmist ve bu ziyafet sonunda rahatsilanmis ve Ihlamur kOsku'ne getirlmis idi. Olum yaataginda iken SUlatninin odasinda doktorlar, sadrazam Kibrisli Mehmed Emin Pasa, Serasker Riza Pasa, Kaptan-i Derya [[Damad Meh,med Ali Pasa]] bulunmaktydi. I. Abdulmecid'in oldugu gun cenazesi cenaze namzindna sonra kaldiridi ve Yavuzselim Camii avlusundaki turbey gomuludu. Yine o gun Topkapi Sarayi Babulsaade onunde yapilan geleneksel cuklus toreni yapilarak yerine yine II. Mahmud'un oglu olan kardesi Sultan [[Abdulaziz]] Osmanli tahtina cikti. Sultan Abdulaziz tahta cikmasindan hemen sonra 6 Agustos 1861'de Kinrisli Mehmed Emin Pasa'yi sadrazmliktan azletti. <ref name="sakaoglu">Sakaoglu, Necdet, (1999), ''Bu Mulkun Sultanlari'', Istanbul: Oglak Yayuincilik ISBN:9751292956</ref> <ref name="yasamyapit"/>
Kibrisli Mehmet Emin Pasa bundan sonra Eylul 1861'de Edirne Valiligine atandi. Bu gorevinde Nisan 1864'de azledilinceye kadar kaldi. Bundan sonra 1863'de Mecalis-i Aliye'ye uyelik yapti. 1864'de bu goreveden azledilerek yeni kurulan "Meclis-i Ali-i Hazine ve sonradaki ismi ile "Meclis-i Vala-yi Akhkam-i Adliye"'nin baskanligina atandi. <ref name="yasamyapit"/>
Kibrisli Mehmed Emin Pasa 9 Eylul 1871'de vefat etti ve Sultan Mahud Turbesi bahcesine defnedildi. <ref nam="sicilliosmani"/>
<!--
Bilgili, dil
bilir, sâdık, iffetli, doğru ve sert tabiatlıydı. Vefatında yalısından
başka bir şeyi kalmayıp tabip ve cenaze masrafı ihsan olunmuştu.
Konağını hayatında borçluları zaptetmişür. Bir kızı kaldı ve Tosun
Paşazade Mustafa Bey'e nikahlandı. İlk haremini boşayıp Ali Rızâ Paşa'nm
kızı ile evlendi. (IV. 300/01)
-->
Devlet hizmetindeki son görevi Haziran 1866-Şubat 1867 tarihleri arasında yaptığı Meclis-i ahkam-ı adliye reisliği idi. Mehmed Emin Paşa İstanbul'da [[Kandilli, Üsküdar]]'da bulunan [[Kıbrıslı Yalısı]]'nda 1871 yılında vefat etti.
| |||