Nanban Ticareti Dönemi: Revizyonlar arasındaki fark

[kontrol edilmiş revizyon][kontrol edilmiş revizyon]
İçerik silindi İçerik eklendi
Mirochi (mesaj | katkılar)
Değişiklik özeti yok
Mirochi (mesaj | katkılar)
Değişiklik özeti yok
1. satır:
{{çalışma}}
'''Nanban ticareti''' (南蛮貿易 ''Nanban bōeki'', "Güneyli barbar ticareti"), veya '''Nanban ticareti dönemi''' (南蛮貿易時代 ''Nanban bōeki jidai'', ""Güneyli barbar ticareti dönemi"), [[Japonya tarihi]]nde bir dönemdir. 1543'te [[Portekizliler]]in [[Tanegashima]] Adası'na çıkmasından itibaren, 1614'te [[Sakoku]] "İnziva Fermanı" ilan edilinceye kadar devam eder.<ref>Frequently referred to today in scholarship as ''[[kaikin]]'', or "maritime restrictions", more accurately reflecting the booming trade that continued during this period and the fact that Japan was far from "closed" or "secluded."</ref>
 
Satır 40 ⟶ 39:
1638'e kadar bu ticaret devam etti. Rahiplerin gizlice Japonya'ya sokulması nedeniyle, bu ticaret yasaklandı.
 
Portekizlilerin ticareti, giderek artan bir rekabete tanıklık etti: Jong kullanan Çinli kaçakçılar, 1592'den itibaren Japon [[Kırmızı KuşakMühür Gemileri]] (yıllık yaklaşık 10 gemi), 1600'den itibaren [[Manila]]'dan gelen [[İspanyol İmparatorluğu|İspanyol]] gemileri (yıllık yaklaşık 1 gemi), 1609'dan itibaren [[Felemenk Cumhuriyeti|Hollanda]] gemileri (yıllık yaklaşık 1 gemi) ve 1613'ten itibaren [[İngiltere Krallığı|İngiltere]] (yıllık yaklaşık 1 gemi).
==== Japon köle ticareti ====
1543'teki ilk Portekiz-Japon temasından sonra, büyük ölçekte köle ticareti yapılamaya başlandı: Portekizliler [[16. yüzyıl|16. yy]] ve [[17. yüzyıl|17. yy]] boyunca Japonları köle olarak satın alıp, çeşitli denizaşırı yere (hatta kendi ülkeleri Portekiz'e bile) sattı.<ref>{{cite news |last= HOFFMAN|first= MICHAEL|date=May 26, 2013|title=The rarely, if ever, told story of Japanese sold as slaves by Portuguese traders |url=http://www.japantimes.co.jp/culture/2013/05/26/books/the-rarely-if-ever-told-story-of-japanese-sold-as-slaves-by-portuguese-traders/|newspaper=The Japan Times |location= |publisher= |accessdate=2014-03-02 }}</ref><ref>{{cite news |last= |first= |date=May 10, 2007|title=Europeans had Japanese slaves, in case you didn't know&nbsp;... |url=http://www.japanprobe.com/2007/05/10/europeans-had-japanese-slaves-in-case-you-didnt-know/|newspaper=Japan Probe |location= |publisher= |accessdate=2014-03-02 }}</ref> Birçok belge, bu büyük ölçekteki ticareti ve beraberinde Japonların köleleştirilmesine karşı çıkan isyanlardan bahsetmektir. Japon kölelerin, kendi milletleri içinde Avrupa'ya ilk varanlar olarak düşünülmektedir. Kilise'nin 1555'te yazdığına göre Portekizliler, cinsel amaçlar için Portekiz'e birçok köle Japon getirmiştir. Kral Sebastian, Japonya'daki büyük köle ticaretinin giderek artmasının insanları Katoliklik'e çevirmede olumsuz etki yaratacağından korkarak, bunu 1571'de yasakladı.<ref>{{cite web|jstor=25066328|title=Monumenta Nipponica (Slavery in Medieval Japan)|last=Nelson|first=Thomas|volume=Vol. 59|number=No. 4|date=Winter 2004|page=463|publisher=Sophia University.}}</ref><ref>{{cite book|publisher=Sophia University|year=2004|location=|url=https://books.google.com/books?id=XoQMAQAAMAAJ&q=Portuguese+and+other+Occidental+sources+are+replete+with+records+of+the+export+of+Japanese+slaves+in+the+second+half+of+the+sixteenth+century.+A+few+examples+should+serve+to+illustrate+this+point.+Very+probably,+the+first+Japanese+who+set+foot+in+Europe+were+slaves.+As+early+as+1555,+complaints+were+made+by+the+Church+that+Portuguese+merchants+were+taking+Japanese+slave+girls+with+them+back+to+Portugal+and+living+with+them+there+in+sin.+By+1571,+the+trade+was+being+conducted+on+such+a+scale+that+King+Sebastian+of+Portugal+felt+obliged+to+issue+an+order+prohibiting+it+lest+it+hinder+Catholic+missionary+activity+in+Kyushsu.&dq=Portuguese+and+other+Occidental+sources+are+replete+with+records+of+the+export+of+Japanese+slaves+in+the+second+half+of+the+sixteenth+century.+A+few+examples+should+serve+to+illustrate+this+point.+Very+probably,+the+first+Japanese+who+set+foot+in+Europe+were+slaves.+As+early+as+1555,+complaints+were+made+by+the+Church+that+Portuguese+merchants+were+taking+Japanese+slave+girls+with+them+back+to+Portugal+and+living+with+them+there+in+sin.+By+1571,+the+trade+was+being+conducted+on+such+a+scale+that+King+Sebastian+of+Portugal+felt+obliged+to+issue+an+order+prohibiting+it+lest+it+hinder+Catholic+missionary+activity+in+Kyushsu.&hl=en&sa=X&ei=j3YVU9-ZKImZ0QHKsIHQCg&ved=0CCoQ6AEwAA|quote= |volume=|page=463|title=Monumenta Nipponica: Studies on Japanese Culture, Past and Present, Volume 59, Issues 3-4|isbn=|others=Jōchi Daigaku|edition=|accessdate=2014-02-02}}</ref>
Satır 56 ⟶ 55:
1595'te Portekiz'de, Çinli ve Japon kölelerin satın alınıp satılması yasaklandı.<ref>{{harvnb|Dias|2007|p=71}}</ref>
=== Hollanda'nın sahneye çıkışı ===
Hollandalılar Japonya'ya ilk defa 1600'de, Liefde (TRTürkçe: ''aşk'') gemisiyle geldiler. Kaptanları Williams Adams, Japonya'ya gelen ilk İngiliz olmuştur. Hollandalılara "''Nanban''"dan çok "''Kōmō''" (紅毛, "Kızıl Saçlı") denilmekteydi.
 
1605'te Liefde'nin iki tayfası, [[Tokugawa Ieyasu]] tarafından [[Pattani]]'ye gönderilerek, Hollandalıların Japonya'yla ticaret yapması teklif edilmiştir. Pattani'de Hollanda ticaret üssünün o zamanki lideri Victor Sprinckel, Güneydoğu Asya'da Portekizlilerle yoğun bir ticari rekabetin içide olduklarından, bu teklifi reddetmiştir. Ancak 1609'da [[Jacques Specx]], Hirado'ya iki gemiyle gelerek, Adams'ın aracılığıyla Ieyasu'dan ticaret iznini almıştır.
Satır 66 ⟶ 65:
== Teknolojik ve kültürel ekileşimler ==
=== Tanegashima tüfekleri ===
[[FileDosya:TanegashimaGun.jpg|thumb|Tanegashima tüfeği]]
[[FileDosya:EdoJapaneseArquebuse.jpg|thumb|[[Edo dönemi]] Japon [[arkebüz]]ü ([[Tanegashima (tüfek)|Tanegashima]])]]
Japonlar, Portekizlilerin elde tutulabilir silahlarıyla ilgilenmekteydiler. 1543'te Japonya'ya varan ilk iki tüccar António da Mota and Francisco Zeimoto ([[Fernão Mendes Pinto]]'nun da gelmiş olabileceği söylenmekte, ancak bu bilgi diğer bazı kaynaklarla uyuşmamaktadır), Tanegahima Adası'na bir Çin gemisiyle geldiler ve burada ticaret için elde tutulabilen tüfekleri tanıttılar. Japonlar zaten barutlu silahlara aşinaydı (Çin'de icat edilmişti ve buradan satın alınmıştı) ve zaten basit Çin kökenli silahlar ile "''Teppō''" (鉄砲 "demir top") adı verilen top tüpleri, Portekizliler gelmeden 270 yıl öncesinden beri kullanılmaktaydı. Karşılaştırıldıklarında, Portekizlilerin silahları hafifti, [[çakmak mekanizması]]na sahipti ve kolayca nişan alınabiliyordu. Bu Portekiz yapımı barutlu silahlar ([[arkebüz]]) Tanegashima'da tanıtıldıkları için, bunlara Japonya'da [[Tanegashima (tüfek)|Tanegashima]] denmeye başlanmıştır. O sırada Japonya, [[Sengoku dönemi|Sengoku]] ("Savaşan devletlerin dönemi") adı verilen bir iç savaştaydı.
 
Bu tüfeklerin tanıtılmasından bir yıl sonra Japon kılıç ustaları ve demircileri, çakmak mekanizmasını kopyalamayı başarıp tüfekleri büyük miktarlarda üretmeyi başarmıştı. 50 yıl içerisinde de, "''16. yy'nin sonunda Japonya'daki tüfeklerin sayısı, dünyanın herhangi bir yerindeki sayıdan daha fazlaydı''" Japon ordularındaki tüfek sayısı Avrupalılarınkinden çok daha fazlaydı (Perrin). Bu tüfekler, Japonların birleştirilmesi sırasında [[Toyotomi Hideyoshi]] ve [[Tokugawa Ieyasu]] tarafından ve [[Japonya'nın Kore'yi işgalleri (1592–98)|Japonya'nın Kore'yi işgalleri]] sırasında sıkça kullanılmaktaydı. Japonya'nın birleştirilmesini başlatan [[Oda Nobunaga]], [[Nagashino Muharebesi]] sırasında bu tüfekleri etkin bir şekilde kullanmıştır. Bu muharebe de [[Akira Kurosava]]'nın 1980 yapımı [[Kagemuşa]] filminde anlatılmaktadır.
=== Kırmızı kuşakMühür gemleriGemileri ===
[[Dosya:RedSealShip.JPG|thumb|180px|left|Bir 1634 yapımı Japon [[Kırmızı Mühür Gemileri|Kırmızı Mühür gemisi]]. Batılı tarzda kare ve [[latin yelkeni]], [[dümen]] ve arka taraf tasarımına sahip. Bu gemiler genelde 6-8 civarında topa sahipti, Tokyo Deniz ve Bilim Müzesi]]
Avrupa gemileri ([[kalyon]]), Japon gemi yapımını endüstrisini etkilemiştir ve Japon denizaşırı seferlerini tetiklemiştir.
[[Dosya:Sanjuanbautista.jpg|thumb|180px|1613 yapımı Japon [[kalyon]]u [[San Juan Bautista|']], [[Ishinomaki, Miyagi|Ishinomaki]]'de, Japonya (replika)]]
Avrupa gemileri ([[kalyon]]), Japon gemi yapımınıyapımı endüstrisini etkilemiştir ve Japon denizaşırı seferlerini tetiklemiştir. Bu gemiler; yelkenler, dümeni, silah pozisyonları gibi birçok özelliği, [[kalyon]]un tasarımını temel alarak yapılmışlardır.
 
Şogunluk, [[Kırmızı Mühür Gemileri]] (朱印船 shuinsen) adı verilen ve Güney-Güneydoğu Asya'ya ticaret için giden bir ticarî rota oluşturmuştur. Bu gemiler; yelkenler, dümeni, topların yerleşimi gibi birçok özelliği, [[kalyon]]un tasarımını temel alarak yapılmışlardır. Bunlar, Güneydoğu Asya'daki birçok Japon tüccarı ve maceracıyı götürmüşlerdir. Bunlar da yerel olaylarda etkin olmuşlardır; örneğin maceracı [[Yamada Nagamasa]]'nın [[Siam]]'a gidişi ve sonradan Japonya'da ikon haline gelen [[Tenjiku Tokubei]].
 
[[17. yüzyıl|17. yy]]'nin başlarında Şogunluk, yabancı uzmanların yardımıyla tamamen "''Nanban''" tasarımına sahip birkaç gemi yapmıştır. Buna örnek olarak, Pasifik'i iki kere [[Nueva España Genel Valiliği|Yeni İspanya]]'ya (günümüz [[Meksika]]'sı) elçilik göreviyle geçen [[San Juan Bautista]] kalyonu gösterilebilir.
=== Japonya'da Katoliklik ===
[[Dosya:Oda Nobunaga-Portrait by Giovanni NIcolao.jpg|thumb|[[Oda Nobunaga]]'nın portresi, [[Cizvit]] ressam [[Giovanni Niccolo]], 1583–1590]]
[[Franciscus Xaverius]]'un 1549'da gelişi üzerine, Katoliklik Japonya'ya giderek büyük bir dini güç haline gelmiştir. Her ne kadar Batılı pederler ticaretle bağlantılı olduklarından hoşgörüyle yaklaşılmış olunsa da, [[16. yüzyıl|16. yy]]'nin sonlarında 200,000 kadar kişi Katolik etmişlerdi ve bunların çoğu Kyushu'daydı. Ayrıca Cizvitler, ticaret şehri olan Nagazaki'nin yönetim haklarını da elde etmişti.
 
İlk tepki, 1587'de [[kampaku]] [[Toyotomi Hideyoshi]] tarafından gelmiştir. Hristiyanlığı yasaklayıp, tüm pederlerin ülkeyi terk etmesini emretmiştir ancak bu emir uygulanmamıştır. 130 Cizvit'ten sadece 3'ü ülkeyi terk etmiştir ve kalanlar da faaliyetlerine devam etmiştir. Hideyoshi şunları yazar:
 
# ''Japonya, Tanrıların ülkesidir ve pederlerin burada gelip kendi dinlerini yaymaları şeytanî bir iştir...''
# ''Pederler için Japonya'ya gelip insanları kendi dinlerine mensup etmeleri, Shinto ve Budist tapınakları yok etmeleri, şimdiye kadar görülmemiş ve duyulmamış bir şeydir... ortalığı birbirine katıp, böyle sapkınlıkları yaptıkları için ciddi şekilde cezalandırılmadırlar.'' (Boxer, ''The Christian Century in Japan'')
 
1597'de İspanyol kalyonunun enkazından [[Fransiskanlar]]'ın Japonya'ya gelmesine neden olunca, Hideyoshi'nin tepkisi sertleşti. [[Japonya'nın yirmi altı şehidi|26 Hristiyan]] (6'sı fransiskan, 17'si Japon yeni yetmeler, 17 Japon Cizvit), 5 Şubat 1597'de Nagazaki'de öldürüldü. Hideyoshi'nin bu kararı, rakip bir tarikatı yok etmeyi amaçlayan Cizvitler tarafından desteğiyle alınmış gibi görünmekte. Hem İspanyolların fetihlerden sonra Hristiyanlık'ı yaymaya başlaması hem de kendisinin gemideki kargoyu ele geçirme isteği vardı. Her ne kadar 100'e yakın kilise yok edilmiş olsa da, Cizvitlerin çoğu Japonya'da kaldı.
 
Hristanlık'a son darbe, 1614'te [[Tokugawa Ieyasu]]'nın tebliğiyle geldi. Bu da Cizvitlerin yeraltı faaliyetlerine başlamasına ve [[Toyotomi Hideyori]]'nin isyanına katılmalarına neden oldu ([[Osaka Kuşatması]] 1614-15). Katoliklere olan baskı, 1616'da Tokugawa Ieyasu'nun ölümünden sonra daha da arttı. 2,000 Hristiyan'ın (70'si yabancı, gerisi Japon) öldürülmesine ve 2000,000-300,000 Hristiyan'ın din değiştirmeye zorlanmasına neden oldu. Japonya'daki son Hristiyan etkinliği, 1637'deki [[Shimabara İsyanı]]'nı oldu. Bundan sonra Hristiyanlık, [[Kakure Kirishitan|Gizlenmiş Hristiyanlar]] adıyla yeraltına çekildi.
=== Diğer Nanban etkileşimleri ===
* '''''Nanbandō''''' ([[:ja:南蛮胴|南蛮胴]]); Avrupa tarzında gövdeyi kaplayan tek parça göğüs zırhı.
* '''''Nanbanbijutsu''''' ([[:ja:南蛮美術|南蛮美術]]); Nanban temalı veya Nanban tasarımından etkilenmiş Japon sanatı.
* '''''Nanbanga''''' (南蛮画); yabancılar tarafından yapılmış, birçok resimsel gösterimi ifade eden bir Japon sanat kategorisidir ([[Nanban sanatı]]). Örnekleri:[http://www.rekihaku.ac.jp/koohoo/journal/no122/byobu2.jpg] or [http://www.rekihaku.ac.jp/koohoo/journal/no122/byobu1.jpg]
* '''''Nanbannuri''''' (南蛮塗り); Portekiz stilinde vernikli dekorasyonlardır, 16. yy'nin sonlarından itibaren çok popülerdi. Örneği: [http://www.jti.co.jp/Culture/museum/tokubetu/eventApr00/gif/coffer.gif]
* '''''Nanbangashi''''' ([[:ja:南蛮菓子|南蛮菓子]]); Portekizli ve İspanyol tarifleriyle yapılmış tatlı çeşitleridir. En ünlüleri: adını [[Kastilya]]'dan alan "''[[Castella|[Kasutera]]''" (カステラ), adı Portekizce bir kelime "''confeito''"den ("tatlı şeker") gelen"''[[Konpeitō|Kompeito]]''" (金平糖 こんぺいとう) ve ve [[bisküvi]] (ビスケット). Bu "Güneyli Barbar" tatlıları halen Japonya'da satıştadır.
* {{Nihongo|'''Nanbanji''' or '''Nanbandera'''|[[:ja:南蛮寺|南蛮寺]]}}; Kyoto'daki ilk Hristiyan kilisesidir. [[Oda Nobunaga]]'nın desteğiyle, Cizvit pederi [[Gnecchi-Soldo Organtino]] tarafından 1576'da kurulmuştur. 11 yıl sonra, 1587'de, Hideyoshi Toyotomi tarafından yıkılmıştır. Şu anda kilisenin zili, "Nanbanji-no-kane" (Nanbanji'nin Zili), [[Shunkō-in]] tapınağında saklanmaktadır.
 
Satır 116 ⟶ 132:
* 1588 - [[Toyotomi Hideyoshi]] korsanlığı yasakladı
* 1592 - Japonya, 160,000 askerle [[Kore]]'yi [[Japonya'nın Kore'yi işgalleri (1592–98)|işgal etti]]
::- [[Kırmızı KuşakMühür Gemileri]]'nin ilk defa bahsedildiği yer
* 1597 - Nagazaki'de [[Japonya'nın yirmi altı şehidi|26 Hristiyan'ın katledilmesi]] (bir çoğu da Fransiskan)
* 1598 - Toyotomi Hideyoshi'nin ölümü