Madagaskar: Revizyonlar arasındaki fark

'''Madagaskar''' ya da resmîresmi adıyla '''Madagaskar Cumhuriyeti''', [[Afrika]] kıtasına bağlı bir [[Ada ülkesi|ada ülke]] konumunda olup, kıtanın doğu kesiminde [[Hint Okyanusu]]'nun batı kısmında yer almaktadır. [[Mozambik Kanalı]] ülkeyi Afrika ana kıtası ile birbirinden ayırmaktadır. Madagaskar adası, dünyanın dördüncü büyük adası konumundadır. Ülke ada ülkesi olması nedeniyle sınır komşusu bulunmamakta olup, en yakın anakara ülkesi adanın batısında yer alan [[Mozambik]]'tir. Bunun haricinde komşu ada ülkeler ise kuzeybatıda [[Komor Adaları]] ve [[Fransa]] denizaşırı bölgesi [[Mayotte]], doğuda [[Mauritius]] ile yine Fransa denizaşırı bölgesi olan [[Réunion]] adalarıdır. Ülkenin başkenti [[Antananarivo]]'dur.

Ada olması nedeniyle kara komşusu bulunmayan ülkenin civarında bulunan diğer ada ülkeler ile birlikte Afrika anakarasında bulunan Mozambik ile deniz sınırı bulunmaktadır. Madagaskar coğrafi olarak Afrika kıtasının bir parçası konumundadır. Madagaskar sahip olduğu '''587.295 km²''' yüz ölçümü ile dünyanın en büyük dördüncü adası konumundadır ve toplamda '''4.828''' km'lik bir kıyı şeridine sahiptir.

Süper kıta [[Gondvana]]’nın parçalanmasıyla Madagaskar yaklaşık '''88 milyon yıl''' önce Hindistan kara kütlesinden ayrılmıştır. Böylelikle adanın coğrafik olarak izolasyonu, üzerindeki bitki örtüsü ve hayvanların tamamen dış dünyadan bağımsız bir şekilde gelişmesine yol açmıştır. Madagaskar üzerindeki bitki ve hayvan türlerinin <u>'''%90’ı90'''</u>’ı dünyanın başka hiçbir yerinde bulunmamaktadır. Ada biyolojik çeşitlilik alanında dünyanın önde gelen bölgelerinden bir konumunda olmuş, yüzyıllar içerisinde adada insan yaşamanın başlaması ile bu çeşitlilik tehdit altına girmiştir.

Ülke coğrafi yapı gereği genel olarak beş bölgeye ayrılmıştır. Bunlar ''doğu sahili'', kuzeyde bulunan ''Tsaratanana kütlesi'', ''merkez yaylalar'', ''batı sahili'' ve ''güneybatı'' olarak adlandırılmıştır.<ref name="www.wildmadagascar.org">[http://www.wildmadagascar.org/de/kids/02-geography.html www.wildmadagascar.org]</ref> Ülkenin doğu sahilleri daha yeşil bir görünüme sahip olup, adanın geri kalanında bu yoğunlukta bir ormanlık alan görülmemektedir. Madagaskar adası genel olarak yüksek yayların hakim olduğu bir ülkedir. Kıyı şeridinde deniz seviyesi ile eşit olan yükseklikler ada merkezine doğru giderek yükselir ve ortalama '''1.000 m ile 2.000 m''' yüksekliklere ulaşır. Ülkenin en yüksek noktasını adanın kuzeyinde Tsaratanana kütlesi olarak adlandırılan coğrafi bölge içerisinde yer alan '''2.876 m ile [[Maromokotro Dağı]] oluşturmaktadır.'''

Madagaskar genelinde coğrafi konum gereği farklı iklimler yaşanabilmektedir. Genel itibariyle Kasım ile Nisan aylarında sıcak ve yağışlı bir iklim yaşanırken, Mayıs ile Ekim ayları arasında kurak ve soğuk bir süreç yaşanmaktadır. Ülkenin doğu kıyıları Madagaskar'ın en nemli ve yağış alan bölgesi konumundadır. Yıllık ortalama '''4.000'''&nbsp;mm yağış alabilme özelliği nedeniyle adanın doğusunda sık yağmur ormanları yer almaktadır. Ülkenin doğu kıyıları belirli aralıklarla şiddetli tropikal fırtınalara ve siklonlara maruz kalabilmektedir.<ref>[http://weather.unisys.com/hurricane/ www.weather.unisys.com]</ref> Adanın orta kesiminde yer alan yüksek yaylalarda serin ve kurak bir iklim hakimdir. Ülkenin güneybatı bölümleri ada genelinde en kurak bölümü oluşturmaktadır. Yıllık ortalama '''500&nbsp;mm''' yağış alması nedeniyle bölgede çöl oluşumları gözlemlenebilmektedir. Ülke genelinde ortalama yıllık sıcaklık değerleri '''25&nbsp;°C''' düzeyindedir. Bu yıllık ortalamasına rağmen sıcaklıklar kıyı kesimlerinde daha yüksek, iç kesimlerde ise '''0&nbsp;°C''' de altına düşecek kadar düşük değerlere ulaşabilmektedir.

Keşfedilmesinden önce neredeyse tamamen sık ormanlarla kaplı olan Madagaskar, insan yaşamının başlaması ile birlikte ormanların kapladığı alan yıllar geçtikçe azalmış ve günümüzde de sadece doğu kıyı sahillerinde bulunan ve adanın '''%4'''<nowiki/>'ünü kaplayan ormanlar kalmıştır. Ülkenin en yoğun ve sık bir şekilde yağmur ormanlarını görüldüğü bölgesi Masoala yarımadasıdır. Doğudan batı yönüne doğru ilerlendiğinde yağmur ormanları yerini önce nemli [[savan]] örtüsüne sonra da tek tek ağaçların bulunduğu, dikenli kurak çalılıkların yer aldığı çayırlara bırakmaktadır.

Madagaskar adası genelinde yerel ve o ülkeye özgü türler bulunmaktadır. Ada üzerinde bulunan tek yırtıcı tür olarak [[Madagaskar etçilleri]] familyasının üyeleri olan [[Fossa]], [[Fanaloka]] ve [[Falanuk]] yer almaktadır. Dünya üzerinde sadece Madagaskar'da yaşam bulan [[makimsiler]], farklı türleri ile bu adada yaşamaktadırlar. Makimsiler üyelerinin haricinde [[Tenrekgiller]]de neredeyse tamamen sadece Madagaskar adası üzerinde yaşamaktadır. Hem makimsiler hem de tenrekgiller [[Adaptif radyasyon]] yayılımın en önemli örnekleri arasında gösterilmektedir.<ref>David Quammen: Der Gesang des Dodo. Eine Reise durch die Evolution der Inselwelten. Yayınevi: List, Berlin 2004, Sayfa 55-56</ref> Dünya genelinde '''22''' farklı çeşidi bulunan [[batağan]] üyelerinin sadece iki tanesi Madagaskar'da bulunmaktadır. Bu familyanın bir üyesi olan ve Madagaskar'da yaşamış olan ''Tachybaptus rufolavatus'' günümüzde soyu tükenmiş olarak kabul edilmektedir. Aynı familyadan olan ve yine sadece Madagaskar'da gözlemlenen ''Tachybaptus pelzelnii'' türü ise soyunun tükenmesi ile karşı karşıya kalan bir batağan türüdür. [[Ördekgiller]] familyasını bir üyesi konumunda olan ''Anas bernieri'' de sadece bu adada gözlemlenebilen bir kuş türüdür. Ada genelinde çoğunluğunu [[kurbağa]]ların oluşturduğu '''220'''<nowiki/>'den fazla [[iki yaşamlılar]]a ait tür bulunmaktadır.