Kuvvetler ayrılığı: Revizyonlar arasındaki fark

* '''[[Savcı]]lıklar'''

 

[[Avustralya]] gerçek anlamda yasama ve yürütme güçleri arasında kesin bir ayrılığı oluşturmamıştır. Hükümet bakanlarının parlamento üyesi (milletvekili) olmaları gerekmektedir ancak federal yargı sistemi diğer iki kuvvet olan yasama ve yürütmeden kesin bir biçimde ayrılmıştır. Bununla birlikte, [[ABD]] anayasasının etkisi altında, Avustralya Anayasası da üç kuvveti birbirinden ayrı olarak tanımlamaktadır. Bu ülkenin anayasal durumu yargıçlar tarafından kuvvetler ayrılığının dolaylı açıklaması olduğu yönünde yorumlanmaktadır. Ülkenin [[federe devlet]] hükümetleri benzer düzeyde kuvvetler ayrılığına sahiptir ancak bu genel olarak anayasal düzeyde olmaktan ziyade geleneksel tabandadır.

 

[[Dosya:Hans_Kelsen1.jpg|thumb|right|120px|Hans Kelsen, üç kuvvetli devlet yapısını taşıyan , [[Avusturya]] ve [[Çekoslovakya]] anayasalarının hazırlayıcısıdır.]]

[[Avusturya]] ve [[Çekoslovakya]]nın [[1920]] tarihli anayasaları [[Avrupa]]'da anayasa akademisyeni olan [[Hans Kelsen]] tarafından hazırlanmıştır.<ref>[http://www.usoud.cz/en/constitutional-court-of-the-czechoslovak-republic-and-its-fortunes-in-years-1920-1948/ Constitutional court of the Czechoslovak Republic]</ref> Kelsen, Avusturya Anayasal İstinaf Mahkemesini (Anayasa Mahkemesi) anayasaya aykırı edimlere karşı anayasanın savunulması için<ref>[http://www.venice.coe.int/sacjf/2006_02_venice_strasbourg/report_mazak.htm The European model of constitutional review of legislation]</ref> üçlü idari yapının bir parçası olarak sunmuştur.

 

:Ayrıca bakınız: [[Amerika Birleşik Devletleri'nin yönetimi]]

[[Dosya:Washington Constitutional Convention 1787.jpg|thumb|290px|[[George Washington]], [[1787]] Anayasa Komisyonunda [[ABD]] Anayasası'nı imzalıyor.]]

[[Federalizm|Federal]] sisteme göre teşkilatlanmış [[ABD]]'deki yapı; [[Federal devlet|Federal]] (ulusal) devlet, [[eyalet]] (federe devletler) ve [[yerel yönetim]] kademelerine ayrılmıştır. Yasama, yürütme ve yargı görev ve yetkilerinin tanımlanmış olmasının '''güçlerin yatay ayrılığı'''nı; federal devlet, eyaletler ve yerel yönetim yapıları da '''güçlerin dikey ayrılığını''' ifade ettiği belirtilmektedir.<ref>[http://www.delmarlearning.com/companions/content/076684014X/student/Bailey_ch02.pdf Dividing government horizontally and vertically (in USA)]</ref> Başkan halkoyu ile seçilmektedir. Yürütme gücünü elinde bulunduran, devlet başkanı, bakanlar kurulu başkanı ve silahlı kuvvetlerin başı olan başkandan<ref>[http://www.whitehouse.gov/our-government/executive-branch White House, Executive Branch]</ref> tamamen bağımsız olarak seçilen temsilciler meclisi ve senato yapıları bulunmaktadır. Meclis üyeleri 2 yıl içinde yenilenmektedir. Senatonun ise iki yıl içinde 1/3'ü yenilenmektedir. [[Yargı]] teşkilatındaki yargıçlar, [[yasama]] ve [[yürütme]] tarafından belirlenmektedir. [[Federe devlet]]lerin (eyaletlerin) [[vali]] adı verilen yöneticileri [[üniter devlet]]lerin aksine atamayla değil seçimle göreve gelmektedir.

 

* [[Parlamento]] - '''[[Birleşik Krallık'ta yasama|yasama]]'''

* [[Başbakan]], [[Bakanlar Kurulu]], Hükümet Departmanları ve Sivil Hizmet - '''[[Birleşik Krallık'ta yürütme|yürütme]]'''

Başbakanın tavsiye üzerine Britanya monarkları tarafından atanmakta olan ve yasama, yürütme ve 2005 öncesine kadar yargı teşkilatında görevli bulunan Lord Chancellor 2005'e kadar; 'Avam Kamarası Sözcüsü', Bakanlar Kurulunda bir 'hükümet bakanı' ve mahkemelerin idari yapısının, yargı sisteminin ve yargıçların atanmasının yapıldığı 'Adalet Bakanlığı departmanının başı' olarak bulunduğundan yasama, yürütme ve yargı güçlerinin içinde bulunmuştur. 2005'teki anayasal reformla güçler ayrımına doğru gidilerek yasama işlevi Avam Kamarasına ve yargı işlevi Adalet Başkanlığına<!-- (Lord Chief Justice) --> geçmiştir. Adalet Bakanı Departmanı<!-- (Lord Chancellor's Department ) --> Adalet Bakanlığı ile değiştirilmiş ve Lord Chancellor ise şimdi sürmekte olan Adalet Devlet Sekreteri<!-- (Secretary of State for Justice) --> pozisyonuna dönüştürülmüştür.

 

[[Çekoslovakya]] Anayasası [[Hans Kelsen]] tarafından yaklaşık olarak [[Avusturya]] hükümeti için anayasayı yazdığı zamanlarda [[1920]]de yazıldı. Anayasa, bir temyiz yargısını da içeren haliyle üç parçalı hükümet modeli tabanında hazırlandı. Anayasa için temel alınan model Birleşik Devletler Anayasası modeliydi.

 

[[Fransa]], [[4 Ekim]] [[1958]] tarihli [[Beşinci Fransa Cumhuriyeti|Beşinci Cumhuriyet]] anayasasına göre Fransa yönetimi<ref>Duguit, Leon (1911). ''Traite de droit constitutionnel'', vol. 1, ''La regle du droit: le probleme de l'Etat'', Paris: de Boccard, p. 645.</ref> üç kola ayrılmıştır.

 

* [[Fransa'da yargı|Yargı]]. Anayasanın 64. maddesi Cumhurbaşkanını [[yargı bağımsızlığı]]nın garantörü olarak ve [[Hakimler ve Savcılar Yüksek Kurulu]]nu [[Cumhurbaşkanı]]na yardımcı olarak belirtir. Fransa Hakimler ve Savcılar Yüksek Kurulu biri [[yargıç]]lar diğeri [[savcı]]lar konusunda yetkili iki daireden oluşmaktadır. Yargı sistemi bünyesinde [[4 Ekim]] [[1958]] tarihli [[Beşinci Cumhuriyet]] anayasası ile kurulan Fransa Anayasa Kurulunu <!-- Constitutional Council of France --> de bulundurmaktadır.

 

* [[Parlamento]] - '''[[Hindistan'da yasama|Yasama]]'''

* [[Başbakan]], [[Bakanlar Kurulu|Kabine]], Hükümet Departmanları & Sivil Hizmet - '''[[Hindistan'da yürütme|Yürütme]]'''

[[Hindistan]], güçlerin açık biçimde ayrıştığı parlamenter hükümet sistemini izlemektedir. Yargı kuvveti diğer iki koldan tamamen ayrılmıştır. Yürütme güçleri, Bakanlar Kurulu Sekreteri ve diğer sekreteryalarla asiste edilmiş 'Başkan' ve 'Başbakan' olarak yetkilendirilmiştir. Her üç kuvvet de ''frenler ve dengeler''in bir diğeriyle denge içinde sürdürülmesidir.<ref name="MP Jain">{{cite book | last = Jain | first = M.P. | title = Indian Constitutional Law | publisher=LexisNexis Butterworths Wadhwa Nagpur | page=921 | year = 2010 | isbn = 978-81-8038-621-3 }}</ref>

 

[[Hong Kong]]; [[Çin]] idare topraklarında bulunan, [[Birleşmiş Milletler]]le birlikte imzalanmış uluslararası bir antlaşma olan Sino-Britanya Katılım Bildirgesi<!-- Sino-British Joint Declaration --> ile uyumlu olarak oluşturulmuş bir özel idari bölgedir. Hong Kong'da, Hong Kong Temel Yasa'sı içinde belirtilmiş üç temel güç bulunmaktadır. Bu temel yasa içinde, tek ülke, iki sistem doktrini adı verilen taban üzerinde 'Britanya kolonisi' döneminde oluşturulan 'İngiliz Hong Kong'u politik düzenlemeleri korunmuştur.

 

[[Hong Kong]] Yürütme Şefi, 1.200 üyeli bir seçim komitesi tarafından hem bölgenin hem de hükümetin başı olmak üzere seçilir ve resmi olmayan üyeler ile hükümet sekreteryasından oluşan Hong Kong Yürütme Konseyine başkanlık eder. Mahkemeler yargısal anayasal yasamadan ve idari edimlerden inceleme yetkisini uygular ve işlemlerinde kuvvetler ayrımını gözetir. Hong Kong Son Adli Temyiz Mahkemesi (Yargıtay) Başkanı bu durumu (kuvvetler ayrılığını) 2010 adli yılı açılışında yaptığı konuşmasında ifade etti.<ref>{{Web kaynağı|url=http://www.info.gov.hk/gia/general/201001/11/P201001110174.htm|başlık=Chief Justice's Speech at Ceremonial Opening of the Legal Year 2010|yayıncı=Hong Kong Judiciary|tarih= |erişimtarihi=2011-03-07}}</ref> Çin Halk Cumhuriyeti liderleri ve üç kuvvetin bağımsızlığını değil ''yürütme-başkanlığındaki sistem'' adıyla işbirliği içinde bulunmalarını desteklediklerini savunan politikacıların kuvvetlerin politik bağımsızlığına karşı oldukları öne sürülmektedir.<ref>{{Web kaynağı|url=http://globalasia.org/pdf/issue3/v2n2sing.pdf|başlık=Mature Enough for Democracy, And Sensible Too|yayıncı=Global Asia|tarih= |erişimtarihi=2011-03-06}}</ref>

 

<tr>

<td valign="top">'''[[Türkiye'de yasama|Yasama]] ([[TBMM]])'''<br/></td>

</table>

 

[[Almanya]] hükümetinde üç kuvvet Federal Almanya Cumhuriyeti Temel Yasasında daha da ileri olarak 6 temel yapıya bölümlendirilmiştir:

* Federal '''Başkan''' (Bundespräsident) - '''Yürütme'''

Federal düzeydeki yargılama kolu olan [[Anayasa Mahkemesi]]nin yanında yine federal düzeyde beş [[Yargıtay|Yüksek Mahkeme]]&nbsp;— biri medeni hukuk ve ceza davaları (''Bundesgerichtshof'') ve idare, vergi, iş hukuku ve sosyal güvenlik konularının her biri için toplam dört adet olmak üzere— oluşturulmuştur. Ayrıca federe devletler (Länder / Bundesländer) düzeyinde kurulmuş mahkemeler ilk önce sayılan beş Yüksek Mahkemenin mevki bakımından aşağısında bulunmak üzere oluşturulmuş olup Yüksek Mahkemelere oldukça ender olarak görev düşmektedir.

 

[[Belçika]] farklı yönetim seviyelerinde üçlü politik yapıyı oluşturmuş federal bir devlettir. 1831 Anayasası; monarkın güçlerini sınırlayan ve güçlerin sert bir biçimde ayrıştırıldığı, zamanın en özgürlükçü olanlarından birisi olarak değerlendirilir. Belçika enstitülerinin şematik gösteriminde belirtildiği gibi üç temel ilke üzerinde biçimlenmiştir.

:Belçika kurumlarının şematik gösterimi:

*Belirli işlevler birbiri ile bağdaşmaz nitelikli olarak addedilmiştir ve bu sayılanlardan birisini icra edecek olanlar bir diğerini de beraberinde yerine getiremeyeceklerinden birisinden istifa etmelidirler. (Ordu komutanları savaş dönemi içinde bile olsa bakan olamazlar.)

 

[[1948]]'deki [[44 gün savaşı]]nın sonucu olarak eski başkan ve zorunlu aday [[Rafael Álgel Calderón Guardia]] başkanlık seçimini kaybettikten sonra [[Kosta Rika]]'nın nasıl bir modeli izleyeceği seçimi kazananların önünde çözülmesi gereken temel konu olarak belirginleşti. [[Jose Figueres Ferrer]] liderliğindekilerin düzenlediği halk oyu ile bir Anayasa Meclisi oluşturuldu, anayasa [[1949]]'da uygulamaya geçirildi ve yürürlükte kaldı. Kurucu meclis daha korporatist düşünceleri ret ettiği için bu anayasa 1871 anayasası üzerinde yapılan değişikliklerle oluşturuldu. Yeni anayasada yasama, yürütme ve yargısal kollardan oluşan bir yapı getirildi. Ancak bunlarla birlikte ve bunlara eşit güçte, ilki seçimleri denetleyen, kararları gözden geçirilemeyen 'seçimsel branş'; ikincisi tek parçalı yasama meclisinin altında yer verilen ancak ona eşit güçte olduğu kabul edilen 'kontrolör branş' olmak üzere iki otonom yapı daha oluşturuldu. Kurum, hükümet binaları ve bina sahipleri için parasal ihtiyat da sağlamaktadır ve rutin olarak, görevi kötüye kullanmaları nedeniyle belediye başkanlarının düşürülmesini işleme koymaktadır. Kesin biçimde oluşturulmuş bu kurum ülkenin beşinci gücü durumundadır.

 

[[Macaristan]]'da güçler ayrılığı ilkesi uyarınca kurulmuş; parlamento, hükümet, mahkeme sistemi ve kamu ithamcısı olmak üzere dört farklı branş bulunmakta olup bunlar da altı bölüme ayrılmıştır.

* '''[[Parlamento]] (Magyar Országgyűlés)''': Vekiller, oldukça karmaşık bir yöntemle, iki turlu oylama sistemi vasıtasıyla halk tarafından 4 yılda bir seçilir.

[[Macaristan]]'daki Kamu Adına Suçlayıcısının bağımsız yapısal durumu [[Karanfil Devrimi|1974 Devrimi]]nden sonra [[Portekiz]] tarafından model olarak alındı. [[Savcı|Başsavcılık]] sadece son zamanlar içinde; [[1989]]'da [[komünizm]]in çöküşünden sonra [[Macaristan]] demokratik yapısının dördüncü bir sütunu haline geldi. Bu mevki [[Macaristan Anayasası]]'nın XI. yeni fıkrasıyla bağımsız bir yapı haline geldi. Değişikliğin anlamı devlet gücünün kötüye kullanım ihtimalinin -özellikle de muhalif poliktikacılara karşı meydana gelebilecek, seçimlerden uzun süreli hariç tutulmalarına yol açabilecek hatalı suçlamaların önlenmesiydi. Macaristan'da Başsavcıların yanı sıra "pótmagánvád" adı verilen tarafsız gerçek kişiler tarafından da [[mahkeme]]lere doğrudan başvuru yapılabilmektedir. İddiaların haklı olup olmadığına mahkemeler karar vermektedir.

 

[[Sun Yat-sen]]in [[Beş-Güçlü Anayasa|Beş kuvvetin ayrılığı]] düşüncesine göre, Çin Cumhuriyeti hükümetinin beş kuvvet kolu bulunmaktadır.

#Yuan yürütme - Yürütme organı Çin Cumhuriyeti Başbakanı <!-- Premier of the Republic of China --> tarafından idare olunmakta ise de gerçekte '''yürütme''' siyasetini belirleyen Çin Cumhuriyeti Başkanı tarafından idare olunmaktadır.