Vikipedi

Cem Sultan: Revizyonlar arasındaki fark

Etkileşimli olarak geçmişe göz at
[kontrol edilmemiş revizyon][kontrol edilmiş revizyon]
← Önceki sürümle aradaki farkSonraki sürümle aradaki fark →
İçerik silindi İçerik eklendi
GörselVikimetin
Motun14 (mesaj | katkılar)
3 değişiklik
Cem Sultan yazarsak bu Cem'e kadın yakıştırması yapmak olur Örnek Hürrem sultan,Kösem Sultan gibi doğrusu Sultan ünvanı isimden sonra gelmelidir
Etiket: referans etiketleri kaldırıldı
Hiroşi (mesaj | katkılar)
Devriyeler
38.427 değişiklik
Gerekçe:[http://www.tdk.gov.tr/index.php?option=com_gts&kelime=SULTAN] sayfasına göre padişah çocuklarına da sultan denilmekte.
1. satır:
{{diğer anlamı|Sultan Cem Sultan (anlam ayrımı)}}
{{Kraliyet bilgi kutusu
| isim = Sultan Cem Sultan
| resim = Cem-in-italy.jpg
| resim_boyutu =
| altyazı = İtalyan ressam [[Pinturicchio]]'nun çizimiyle Sultan Cem Sultan
| veraset =
| hüküm_süresi =
26. satır:
}}
 
'''Sultan Cem Sultan''' ya da '''Şehzade Cem''' (d. [[22 Aralık]] [[1459]], [[Edirne]] - ö. [[25 Şubat]] [[1495]], [[Napoli]]), [[Fatih Sultan Mehmed]]'in Çiçek Hatun'dan olma en küçük oğlu ve [[II. Bayezid]]'in küçük kardeşi. Ağabeyi II. Bayezid ile girdiği taht mücadelesiyle bilinir.
 
== Yaşamı ==
[[22 Aralık]] [[1459]] tarihinde Edirne Sarayı'nda doğdu.<ref name="yasamyapit">Kafadar, Cemal, "Cem Sultan ", (1999) ''Yaşamları ve Yapıtlarıyla Osmanlılar Ansiklopedisi'', İstanbul:Yapı Kredi Kültür Sanat Yayıncılık A.Ş. C.1 s.340-343 ISBN 975-08-0072-9</ref>
 
Annesi Çiçek Hatun'dur. Dört yaşına geldiğinde çeşitli hocalardan dersler almaya başladı. Bu eğitim 10 yaşına kadar sarayda devam etti. Rumca dâhil bazı dilleri öğrendi.<ref name="yasamyapit"/>
37. satır:
1473'de Fatih Sultan Mehmed [[Uzun Hasan]]'ın üzerine doğu seferine gitti. Büyük şehzadeleri olan Şehzade Mustafa ve [[II. Beyazid|Sehzade Bayezid]]'i yanında götürdü. Cem'i lalaları ile geride Edirne Sarayı'nda kaymakam olarak bıraktı. O zamanlara sarayda iç oğlanı olan ve sonradan vatanı İtalya'ya dönerek hatıratını yazan [[Vicenza]]'li Angiolello bu dönem olaylarını hatıralarına geçirmiştir. Bu anılara göre Anadolu'ya geçen Fatih Sultan Mehmed'den Edirne'ye 40 gün kadar hiç haber gelmemişti. Bunu Sultan'ın başına gelen bir felaket olarak yorumlayan Şehzade'nin iki lalası onu sultan olarak ilan ederek saray halkının ona biat etmesini sağladılar. Fakat Fatih Sultan Mehmed bu seferde galip olarak geri dönüp bu olayı öğrenince çok sinirlendi. Şehzade'nin lalalarını (Süleyman ve Nasuh çelebileri) idam ettirdi. Fatih Sultan Mehmed'in bu olayı ciddi olan bir saray komplosu olarak görmesi mümkündü. Fakat belki de kendi gençliğinde babası II. Murad'ın kendine sultanlığı devrinden sonra ki bir Melami şeyhine inanarak yaptığı hareketleri hatırlayarak, sonraki kararlarından bir toy, genç şehzadenin kandırılarak da bir yakışıksız hareket olarak gördüğü düşünülmesi çok olasıdır. Çünkü ertesi yıl Konya'da valiyken ölen Şehzade Mustafa'nın yerine Şehzade Cem'i Konya vali olarak atadı.<ref name="yasamyapit"/>
 
[[3 Mayıs]] [[1481]]'de [[Fatih Sultan Mehmed]]'in ölümü üzerine yeni padişahı belirlemek için [[Amasya]]'da bulunan en büyük şehzade [[II. Bayezid|Şehzade Bayezid]]'a ve [[Konya]]'da bulunan en küçük şehzade Şehzade Cem'e haberciler gönderildi. Veziriazam [[Karamanlı Mehmet Paşa]], Şehzade Cem taraftarıydı ve bu yüzden sultanın vefatını bir süreliğine gizlemeye çalışmışsa da bunu başaramamıştı. Duruma kızan [[Yeniçeriler]] ayaklanıp sadrazam [[Karamanlı Mehmed Paşa]]'yı öldürdüler ve Şehzade Bayezid'in, [[İstanbul]]'da bulunan oğlu Korkut'u saltanat naibi ilan ederek onu tahta çıkardılar. Ancak Sultan Cem Sultan'ea gönderilen haberci, yolda [[II. Bayezid|Şehzade Bayezid]]'in kayınbabası ve Anadolu Beylerbeyi olan Sinan Paşa tarafından yakalandı ve öldürülmesi neticesinde Sultan Cem Sultan haberi aldığında iş işten geçmiş, en büyük destekçisi sadrazam [[Karamanlı Mehmed Paşa]] da yeniçerilerin isyanıyla öldürülmüştü. Sultan Cem Sultan, babasının vefatını dört gün sonra öğrenebildi. Şehzade Bayezid, İstanbul'a varır varmaz devlet idaresini eline aldı.
 
== Bursa'da tahta çıkışı ==
Sultan Cem Sultan, babasının meşhur Kanunnâme'sine koydurttuğu "Her kimseye evladımdan saltanat müyesser ola karındaşlarını nizam-ı âlem için katletmek münasiptir. Ekser ulemâ dahi bunu tecviz etmişlerdir..." hükmü gereği öldürüleceğinden emin olduğundan, Konya civarında topladığı bir miktar askerle Bursa'ya doğru ilerledi. Sultan Cem Sultan 4000 kadar askeriyle birlikte 27 Mayıs 1481'de [[İnegöl]] önlerine geldi. Sultan II. Bayezid, Ayas Paşa idaresindeki bir orduyu Cem Sultan Cem'inın üzerine gönderdi. [[28 Mayıs]]'ta yapılan muharebeyi kazanan Sultan Cem Sultan [[Bursa]]'da padişahlığını ilan etti. Kendi adına [[hutbe]] okutarak para bastırdı ve çeşitli fermanlar yayımladı. Bu saltanatı ancak yirmi gün sürdü. Sultan II. Bayezid'e gönderdiği arabulucularla, özellikle büyük halası Selçuk Sultan ile kendisinin Anadolu'da, Sultan Bayezid'in de Rumeli'de padişah olmasını ve Osmanlı topraklarını eşit olarak paylaşmayı teklif etti, kan dökülmemesini talep etmiş, Bayezid buna "Hükümdarlar arasında akrabalık yoktur." şeklindeki Arap atasözüyle karşılık vermişti.
 
Bundan sonra taraflar daha üstün ve avantajlı duruma sahip olabilmek için gayret gösterdi ve Sultan II. Bayezid, ordusuyla birlikte Cem Sultan Cem'inın üzerine yürüdü. [[Yenişehir Ovası]]'nda 20 Haziran 1481 tarihinde yapılan savaşı kaybeden Sultan Cem Sultan, Konya'ya geldi. Ancak [[Gedik Ahmet Paşa]] komutasındaki kuvvetlerin takibi sürünce, Sultan Cem Sultan yanına ailesini de alarak Osmanlı topraklarını terk ederek [[Ramazanoğulları]] toprakları olan Adana'dan, [[Memlûk Sultanlığı]] toprakları olan [[Halep]]'e geçip [[Kahire]]'ye gitti. Memlüklü Sultanı [[Kayıtbay]] onu törenle karşıladı. Fakat Kayıtbay Sultan Cem Sultan'in aradığı askeri desteği vermedi. Sultan Cem Sultan oradan da [[Hac]] mevsiminde [[Hicaz]]'a gitti. Sultan Cem Sultan, hacca giden ilk Osmanoğlu'dur.
 
Orada yazdığı şiirlerinde saltanat kavgasından tamamen vazgeçtiği, hac farizasını yerine getirmenin verdiği iç huzuru taç ve tahta bile değişmek istemediği görülür. Hicaz'da bulunmakta iken Bayatlı Mahmud adli bir tarihçiyi erken Osmanlı tarihlerinden en önemlilerinden biri olan "Cam-i Cemayin" adlı tarih eserini hazırlamaya destek sağladı.
 
Hac'dan sonra tekrar Kahire'ye gelerek çeşitli telkin ve tahriklerle yeniden talihini denemek istedi. [[27 Mayıs]] [[1482]]'de Konya'yı kuşattı. II. Bayezid'in yaklaşması üzerine kuşatmayı kaldırarak [[Ankara]]'ya gitti. Oradan da tekrar [[Mısır]]'a gidecekti, ancak yollar tutulmuştu. II. Bayezid bu defa Sultan Cem Sultan'ea bütün masraflarının karşılanması şartıyla Kudüs'te ikamet etmesini teklif etti; ancak bu teklifi reddetti. Başta Karamanoğlu Kasım Bey olmak üzere etrafındaki bazı kimseler saltanat mücadelesine Rumeli'de devam etmesi tavsiyesinde bulundular. Ağabeyi Sultan II. Bayezid'den bir mektup aldı. Bu mektupta, padişahlıktan vazgeçtiği takdirde kendisine bir milyon akçe ödeneceği belirtiliyordu.
 
== Rodos Şövalyeleri ile ittifakı ==
Rumeli'ye geçmek için de Rodos şövalyelerinin gemilerini kullanacaktı. Bu sırada [[Rodos]] şövalyelerinden Pierre d'Aubusson onu Rodos'a davet etti. Rodos'a gelindiğinde (30 Temmuz 1482) Saint Jean şövalyelerinin reisi d'Aubusson ile varılan anlaşmaya göre şövalyeler Sultan Cem Sultan'ea yardım edecekler, karşılığında Rodos'tan alınan adalar geri verilecek, daimi bir sulh olacak ve masraflarına karşılık 150 bin altın alacaklardı. d'Aubusson bu anlaşmayı yaparken Avrupa kralları ve Papa'ya da mektuplar göndererek Cem'in Rodos'da olduğunu, durumdan istifade ile bir haçlı ordusu meydana getirilmesini ve Türklerin Avrupa'dan çıkarılmasını teklif etmekteydi. Bu kıymetli rehinenin muhafaza edilmesi için de Fransa'nın uygun olduğunu müzakere etmekteydiler. Sultan Bayezid ise şövalyelere her yıl 45 bin düka altını vermek üzere bir anlaşma yaptı. Cem Sultan Cem'inın Fransa'ya gönderilme kararı alınmasına rağmen hâlâ o, Rumeli'ye geçme planları yapmaktaydı. Rodos'tan [[Sicilya]]'ya oradan [[Nice]] Limanı'na gelindi ve bir süre kalındı.
 
Sultan Cem Sultan'inın Fransa'dan başka bir ülkenin eline geçmesini Osmanlı Devleti açısından sakıncalı gören Sultan II. Bayezid, [[Fransa]]'ya bir elçi göndererek Cem Sultan Cem'ın Fransa'da tutulmasını istedi.
 
Dük ile dostluğu şövalyeleri rahatsız ettiğinden önce [[Lyon]] daha sonra da Pouêt adlı kaleye getirildi. Burada Sultan Bayezid'in elçisi Sultan Cem Sultan'lela görüşmek istedi ise de, bu mümkün olmadı. Yeniden yapılan bir anlaşma ile Sultan Cem Sultan'inın [[Papa]]ya [[VIII. Innocentius]] teslim edilmesine karar verilince şehzade yeniden yollara düştü. Böylelikle Sultan Cem Sultan'inın Fransa macerası 6,5 yıl sürmüş oldu. [[Marsilya]] yolu ile [[Toulon]]'a oradan da 14 Mart 1489 günü [[Roma]]'ya gelerek Papa ile görüştü. Sultan Cem Sultan'iı kullanmak isteyenlerden birisi de [[Papa]] [[VIII. Innocentius]] idi. Papa, Sultan Cem Sultan'iı bahane ederek Osmanlılara karşı bir haçlı seferi düzenlenmesini istiyordu. Ancak bunda başarılı olamayınca Sultan Cem Sultan'ea [[Hıristiyan]] olma teklifinde bulundu ancak Sultan Cem Sultan bunu kesinlikle reddetti. Sultan Cem Sultan'inın tek arzusu Mısır'da bıraktığı annesi ve çocuklarına kavuşmaktı. Ancak Papa'nın başka plânları vardı. Çeşitli tekliflerde bulundular. SultanCem cemSultan bunları "din-i mübin-i İslâma ihanet edemeyeceği ve dinini cihan saltanatına değişmeyeceği" cevabıyla geri çevirdi.
 
Roma'da 5 yıl 11 aydan fazla kalındı. Başta Macaristan Kralı olmak üzere Memlûklu Sultanı ve diğerlerinin Sultan Cem Sultan ile ilgili talepleri Papa'yı çok zor durumda bıraktı. Bu sırada hem Sultan Cem Sultan'ea hem de Papa'ya suikast teşebbüsleri olmaktaydı. Fransa Kralı [[VIII. Charles]]'in ısrarlı talepleri üzerine, Cem ona teslim edilmek üzere Napoli'ye doğru yola çıkıldı ancak yolda fenalaştı. Muhtemelen teslimden önce Papa tarafından zehirlenmişti. Uygulanan bütün tedavi yöntemleri netice vermeyince şehzade, "Ailesinin Mısır'dan İstanbul'a getirilip gözetilmesi, kendisine hizmet edenlerin memnun edilmesi ve ölüsünün mutlaka Osmanlı ülkesine getirilmesi" şeklindeki vasiyetini yazdırdı.
 
Sultan Cem'in [[Roma]] halkının fakirlerine para vermesi, [[Avrupa]]'da Sultan Cem Sultan'inın bu hareketi taraftar toplama olarak karşılandı.
 
[[Dosya:Bursa tombs.jpg|thumb|right|Cem Sultan ve kardeşi Mustafa'nın Bursa'daki Türbeleri]]
 
Sultan Cem Sultan vakası Osmanlı tarihinde Yıldırım Bayezid'in Timur'un elinde esir düşüp, demir kafese hapsedilmesinden sonra ikinci büyük hadisedir. Rumeli'den tekrar Osmanlı topraklarına gelmek isteyen Sultan Cem Sultan, 14 yıl esir hayatı yaşadı. En son Papa'nın elinden Fransız Kralı tarafından kurtarılmış, ancak büyük bir ihtimalle zehirlendiği için bir hafta içinde yolda vefat etmiştir.
 
Sultan Cem Sultan'inın bakım masrafları için Papa, Sultan II. Bayezid'den yılda 40.000 altından fazla para kopartmayı başarmış, Sultan Cem Sultan'iı serbest bırakma tehditleriyle de Osmanlı fetihlerini durdurmuştu. Bu olay ileride Şehzade katli için de önemli bir mesnet teşkil etmiştir.
 
Sultan Cem Sultan, [[25 Şubat]] [[1495]]'de vefat etti. II. Bayezid, kardeşi Sultan Cem Sultan'inın naaşı için para vermeyi reddetti. Bunun üzerine Sultan Cem Sultan'inın naaşı uzun süre alıkonmuştur. 1499 senesinde II. Bayezid ilginç bir şekilde Sultan Cem Sultan'inın naaşı için Napoli'ye savaş ilan etti. Bunun üzerine Napoli Sultan Cem Sultan'inın naaşını bir gemiye yükleyerek Osmanlı'ya teslim etti.<ref name="Cem Sultan Olayı">{{kitap kaynağı|soyadı=Mutafçiyeva|ad=Vera|başlık=Cem Sultan Cem Olayı|yıl=1971|yayıncı=May Yayınları|yer=İstanbul}}</ref>
 
Şehzade Cem'in naaşı Bursa'da büyükbabası Sultan [[II. Murad]]'ın yaptırdığı caminin bahçesine kardeşi Şehzade Mustafa'nın yanına gömüldü.
 
Annesi ve çocuklarının ne oldukları da acıklıdır. Sultan Cem Sultan'in annesi Çicek Hatun oğlu Mısır'dayken onunla mektuplaştığı belgelenmiştir. Çicek Hatun Mısır'da 1495'de vebadan ölmüştür. Sultan Cem Sultan'in oğullarından olan Oğuz daha üç yaşındayken babası Fransa'ya götürüldüğü zaman 1482'de amcası II. Bayezid'in tarafından boğdurulması emredildiyse de zehirlenerek öldürüldü.<ref name="yasamyapit"/> Sultan Cem'in diğer oğlu Murad, Rodos'ta kalmış ve bağnaz muhitte vaftiz edilip Hristiyan olmuştur. Murad, kendi oğlu ile birlikte Kanuni Sultan Süleyman'ın Rodos kuşatmasında şövalyelerin yanında bulunmuştu. Rodos Osmanlı kuvvetleri tarafından ele geçirildikten sonra herkesin kaleyi serbestçe terk ettiği halde, Cem'in oğlu Murad ve torunu yakalandı ve fetihten sonra I. Süleyman'ın emriyle boğularak öldürüldü.
 
Yüzyıllar sonra dahi Avrupa’da kalan bir-iki torununun soyundan gelenleri, bugünün Osmanlı hanedanı SultanCem Cem’inSultan’ın torunlarını kuzen olarak tanıyor, ama aralarına almayı kabul etmiyorlar.
 
== Şairliği ==
Sultan şâirler arasında şiirlerinde şahsî duygularını ifade etmede en başarılı sayılanı, Sultan Cem Sultan'dirdır. Şiir ve edebiyatla çok küçük yaşlardan beri meşgul olmuş bir şehzâde olan Cem'in çevresinde, adına "Cem şâirleri" denen bir grup şâir bulunmuştur. Cem Sadisi, Haydar Bey, Sehâî, Kandî, Şâhidî gibi dönemin ünlü şairlerinden oluşan bu gruptan bazı şâirler, Cem'i gurbette de yalnız bırakmamışlardır. Sultan Cem Sultan, şiirlerinde yaşadığı sıkıntıları, oldukça duygulu bir anlatımla dile getirir. Cem'in "Fal-i Reyhan" adli 48 beyitlik manzum bir çiçek falı bulunmaktadır. Cem Sultan Cem'inın biri Farsça diğeri Türkçe olmak üzere iki divanı vardır. Ayrıca ve Hüsrev ü Şirin adlı mesnevisi vardır. Divan’ı baştan sona neredeyse hüzünle doludur.<ref>Ersoylu, İ. Halil (1989). ''Cem Sultan ’ınSultan’ın Türkçe Divan’ı''</ref><ref>Kuzubaş, Muhammet (2006), '' Cem Sultan ’ınSultan’ın Şiirlerinde Hüzün''</ref>
 
== Kaynakça ==
80. satır:
 
== Dış bağlantılar ==
* Kafadar, Cemal, " Cem Sultan ", (1999) ''Yaşamları ve Yapıtlarıyla Osmanlılar Ansiklopedisi'', İstanbul:Yapı Kredi Kültür Sanat Yayıncılık A.Ş. C.1 s.340-343 ISBN 975-08-0072-9
* Mehmed Süreyya (haz. Nuri Akbayar) (1996), ''Sicill-i Osmani'', İstanbul:Tarih Vakfı Yurt Yayınları ISBN 975-333-0383 C.1 say.195 [http://archive.org/details/sicilliosmani01sruoft]
* Ertaylan, Ismail Hikmet (1951), ''Sultan Cem'', Istanbul:Istanbul Universitesi Edebiyat Fakultesi Yayinlari, Milli Eğitim Basımevi.
"https://tr.wikipedia.org/wiki/Cem_Sultan" sayfasından alınmıştır