|
'''Ensab el-Ekrad''' veya '''Kürtlerin Soyu''' ([[Kürtçe]]: ''Mezinên Kurdan''), Kürt bilim adamı [[Ebu Hanife el-Dinaveri]]'nin Kürtler üzerine yazdığı kitap.<ref>http://www.jasstudies.com/Makaleler/152396509_biçerbekir_TT.pdf</ref> Kitapta Kürtlerin kökeni, tarihi ve geçmişi konu alınmıştır.<ref>http://www.bitlishaber13.com/ebu-hanife---dinawer---.html-807.html</ref>
{{Müslüman bilgin bilgi kutusu
|isim = Ebu Hanife el-Dinaveri
|resim_adı = Dinawari.png
|resim_boyutu =
|resim_başlığı =
|doğum_tarihi = '''Ebu Hanife Ahmed bin Davud el-Dinaveri''' <br/> 828
|doğum_yeri = [[İran]], [[Kirmanşah (şehir)|Kirmanşah]]<br/> ([[Dinaver|Dinaver Bölgesi]])
|ölüm_tarihi = 24 Temmuz 896
|ölüm_yeri = Dinaver Bölgesi
|dönem = [[İslam'ın Altın Çağı]] <br/> (9. Yüzyıl)
|bölge = Batı İran, [[İsfahan]], [[Kufe]] ve [[Basra]]
|ilgilendikleri = [[Kur'an]], [[Botanik]], [[Tarih]], [[Matematik]], [[Astronomi]], [[Metalürji]] ve [[Coğrafya]]
|etnik = [[Kürt]]
|dini = İslam
|fikir = [[İslam]] ve [[Bilim]]
|çalışmaları = •[[Kitab el-Nebat|Bitkiler Kitabı]] <br/>
•[[Ensab el-Ekrad|Kürtlerin Soyu]]
|eşi =
|çocuk =
| etkilendikleri =
[[Muhammed]], [[Kindî]], [[Cabir Bin Hayyan]], [[Kur'an]], [[Harezmi]]
| etkiledikleri = [[Biruni]], Bruno Silberberg, [[Abdurrahman es-Sufî]], [[Yâkût el-Hamavî]], [[İbnü'n Nedîm]]
|imza =
|imza_alt =
|box_width =
}}
'''Ebu Hanife Ahmed bin Davud Dinaveri''' veya sadece '''el-Dinaveri''' (d. 828 [[Kirmanşah (şehir)|Kirmanşah]] - ö. 24 Temmuz 896 Dinaver), [[Gökbilim|astronomi]], [[botanik]], [[metalürji]], [[coğrafya]], [[matematik]] ve [[tarih]] gibi çok çeşitli alanlarda çalışmalarda bulunmuş [[Kürt]]<ref name="brit"> "'''ad-Dīnawarī'''." Encyclopædia Britannica. 2008. Encyclopædia Britannica Online. 03 Aug. 2008 <http://www.britannica.com/EBchecked/topic/163804/ad-Dinawari>.</ref><ref name="Dinawari">Frederic P. Miller, Agnes F. Vandome, John McBrewster (2010), Abū Ḥanīfa Dīnawarī, Alphascript Publishing, ISBN-13: 978-613-3-79884-7 (Dil: İngilizce) "Ābu Ḥanīfah Āḥmad ibn Dawūd Dīnawarī (828–896) was a Kurdish polymath excelling as much in astronomy, agriculture, botany and metallurgy and as he did in geography, mathematics and history."</ref><ref>http://kurdkulturu.blogspot.fr/2008/10/anasayfa.html?m=1</ref> asıllı [[Müslüman]] bilim insanı.<ref>http://m.antoloji.com/el-dinaveri-siiri/</ref>
Dinaveri bugün batı [[İran]]'da kalan, [[Dinaver bölgesi]]'nin Kirmanşah şehrinde doğmuştur.
[[İsfahan]]'da astronomi, matematik ve [[mekanik]], [[Kufe]] ve [[Basra]]'da ise [[filoloji]] ve [[şiir]] eğitimi almıştır.
{{kitap-taslak}}
Dinaveri özellikle de ''[[Kitab el-Nebat]]'' ("Bitkiler Kitabı") isimli eseriyle tanınmaktadır. 8 ciltlik bu eseri sebebiyle sıklıkla ''Botaniğin babası'' olarak adlandırılmıştır.<ref name="Fahd-815">{{Harvard reference |son1=Morelon |ilk1=Régis |son2=Rashed |ilk2=Roshdi |yıl=1996 |başlık=[[Encyclopedia of the History of Arabic Science]] |cilt=3 |yayımcı=[[Routledge]] |isbn=0415124107 |sayfalar=813-852}} içindeki {{Kaynak|last=Fahd|first=Toufic|contribution=Botany and agriculture|pages=815}}</ref> Eserde Arapça botanik gelenekleri, bitki incelemeleri ve bilgisinin yanı sıra Kürtçe ve Farsça kökenli bitki bilgileri de mevcuttur ve yıllarca botanik alanında standart kitap olmuştur.<ref name="brit" /> Alman bilim adamı Bruno Silberberg eserin önemini şöyle anlatır:
:"''İlmi çalışmaların 1000 sene sonrasında Greklerin botaniği [[Theophrastus]] (M.Ö. 372-287) ve [[Pedanius Dioskorides]] (MÖ 1 yüzyıl)'in eserlerinde özetlenmiştir; oysa Dinaverî'nin kitabı, müslüman ilminin sadece ikinci asrında, Greklerin seviyesine çıkmakla kalmaz, fakat onları çok daha geride bırakır. Dinaverî'nin kendi eserini tasnif ettiği devirde Dioskorides'in kitabının henüz Arapçaya tercüme edilmemiş olduğunu da burada işaret etmek lâzımdır. Şu halde bu eser müslümanların orijinal bir çalışmasıdır...''"<ref name="sizinti" />
Nitekim eser bazı kaynaklarca erken [[İslam botaniği]]'nin en ünlü eserlerinden biri olarak adlandırılır.<ref name="brit" />
Botanik çalışmalarının yanı sıra [[Kürt]] etnik grubu üzerine de çalışmaları olmuş, Kürtlerin atalarını araştıran ilk bilim adamlarından olmuştur. Bu alandaki çalışmalarını ''[[Ensab el-Ekrad]]'' ("Kürtlerin Soyu") isimli eserinde toplamıştır. Dinaveri ayrıca matematik ve [[Kur'an]] üzerine de birçok eser kaleme almıştır; her ne kadar bu kitapların bilinen hiçbir nüshası çağımıza ulaşmamışsa<ref name="brit" /> da başka yazarların çağımıza ulaşan eserlerinde Dinaveri'nin bu eserlerinden çeşitli alıntılar vb. ifadeler yer almaktadır.<ref name="sizinti">[http://www.sizinti.com.tr/konular.php?KONUID=1503 Yılmaz, Arif. "'''Dinaveri: Bitkilerle Konuşan İlim Adamı'''." <u>Sızıntı Dergisi</u>.] URL erişim tarihi: 3 Ağustos 2008.</ref>
Dinaveri 24 Temmuz 896'da doğduğu kent olan Dinaver'de vefat etmiştir.
Kendisine atfedilen eserlerin bir kısmı aşağıdaki başlıklarda sıralanmıştır.<ref>[http://www.haberdiyarbakir.com/dinaweri-16912h/ Mihemed Ronahî, "Kürt Filozoflar 4 - Dînawerî" (Çev. Adnan Fırat)]</ref>
=== Matematik ve doğa bilimleri ===
# Kitâb el-Cebr ve'l-mukâbele ("[[Cebir]] Kitabı")
# Kitâb el-Nebât ("Bitkiler Kitabı")
# Kitâb-ül-Küsûf ("Güneş Tutulmaları Kitabı")
# Kîtab el-redd ela reşad el-îsfexanî ("Reşat El-İsfahanî'nin Astronomisine Reddiye")
# Kitâb el-Hisâb ("Aritmetik Kitabı")
# Kitâb'ül-Bahsi fî Hisâb il-Hind ("Hint Aritmetiği Analizi")
# Kitâb'ül-Cem ve't-Tefrîk("Aritmetik Kitabı")
# Kitâb'ül-Kıble Ve'z-Zevâl
# Kitâb'ül-Envâ ("Hava Durumu Kitabı")
# İslâh'ul-Mantık ("Mantığın Islahı")
=== Sosyal ve beşerî bilimler ===
# Ahbâr'üt-Tivâl ("Genel Tarih")
# Kitâb el-Kebîr (bilim tarihinde "Büyük Kitap")
# Kitâb el-Fusâha ("Retorik Kitabı")
# Kitâb'ül-Büldân ("Coğrafya Kitabı")
# Kitâb eş-Şîr ve'ş-Şu'arâ ("Şiir ve Şairler Kitabı")
# [[Ensab el-Ekrad]] ("[[Kürtler|Kürtlerin]] Soyu").
== Kaynakça ==
[[Kategori:9. yüzyıl tarihçilerikitapları]]
[[Kategori:9.Tarih yüzyıl botanikçilerikitapları]]
[[Kategori:9.Kürt yüzyıl matematikçileritaslakları]]
[[Kategori:9. yüzyıl astronomları]]
[[Kategori:828 doğumlular]]
[[Kategori:896 yılında ölenler]]
[[Kategori:Orta Çağ Müslüman astronomları]]
[[Kategori:Müslüman tarihçiler]]
[[Kategori:Kürt tarihçiler]]
[[Kategori:Orta Çağ Müslüman matematikçileri]]
[[Kategori:Kürt filozoflar]]
[[Kategori:Kürt astronomlar]]
[[Kategori:Kürt matematikçiler]]
| 