Şirvanşahlar Devleti: Revizyonlar arasındaki fark

|son hükümdar = Ebu Bekir[[Şahruh bin BurhanFerruh AliYaşar]]

'''Şirvanşahlar devleti''', Güneydoğu [[Kafkasya]]'da esasen şimdiki [[Azerbaycan Cumhuriyeti]] ve kısmen de şimdiki [[Dağıstan]] topraklarında, bir zamanlar mevcut olmuş devlet. Arazisi doğuda [[Derbent]]'den [[Kura Nehri]] havzasına kadar Hazar Denizi sahilerindən başlayarak, Şirvan tarihi vilayeti ile birlikte, batıda bazen [[Gence]] şehrine kadar uzanmış, ayrı ayrı zamanlarda [[Şeki]] ve [[Karabağ]]'da dahil Beyleganiyi de kapsamıştır. Başkenti [[Şamahı]], bazen ise [[Bakü]] olmuştur. Şirvanşahlar devletinin varlığına [[Safevi]] hükümdarı [[I. Tahmasb]]'ın [[Şirvan seferi]] sonucunda son verilmiştir. Şirvanşahlar devleti yaklaşık 7 yüzyıl mevcut olmuş ve bu süre içinde devletin kurucusu kabul edilen [[Heysem bin Halid]]'in soyundan şahlar yani Şirvanşahlar sülalesi bu devleti idare etmiştir. Bazı tarihçiler Şirvanşahlar sülalesinin hakimiyet dönemini 3 aşamaya ayırır; [[Mezyediler]], [[Kesraniler]] ve [[Derbendiler]] dönemine bölerler ve kabul ettikleri görüşe göre, Mezyediler kendilerinin Arap kökenlerini korumuşlardı, Kesraniler kendilerini daha çok Sasani şahlarının soyundan kabul etmiş ve İran kültürüne eğilim göstermişlerdir. Derbendiler ise geleneksel "Şirvanşah" unvanı ile birlikte hem de "Han" ve "Kağan" unvanı, şövalye arması da taşımış ve [[Türk]] kültürünün etkisi altında olmuştu.{{olgu}}

Antik dönemde Şirvan adına rastlanmamaktadır. Bu isim sadece [[Sasaniler]] döneminden bilinmektedir. Şirvan, bir vilayet gibi 7. yüzyılın birinci yarısında [[Şabran]] ve [[Gilgil]] nehirleri arasında Sasaniler tarafından oluşturulmuştuoluşturulmuştur. Sasani hükümdarı [[I. Hüsrev]] kuzey sınırlarını korumak için sınır boyunda bulunan ayrı eyaletlere akrabalarından hakemlervaliler tayin etti. Şah unvanı verilmiş bu hakemlervaliler arasında diğerleri ile birlikte Şirvanşahlar'ın da isimleri listeleniyoryer almaktadır. Şirvan Buve vilayetlerinDerbend listesi, ihtimal kiAraplar tarafından ele geçirildiğinde bölgede Şehriyar ya da Şehrveraz unvanlı bir hükümdar bulunmaktaydı. Şirvan’ın ele geçirilmesinin ardından burada hüküm süren Arap asıllı müslüman Şirvanşahlar’ın ilki Yezîd b. Mezyed b. Zâide eş-Şeybâni, Albanya'nın [[SasanilerHarun Reşid]] zamanındatarafından idari787 yöndenyılında eyaletlere(merzbanlık[[İrmîniye]] bölündüğüvaliliğine dönemdengetirilmiştir. kalmıştırBir yıl sonra bu görevinden alınan Yezid bin Şeybani' nin El Cezire'de ki isyanı bastırmasından dolayı Şirvan' ın da içerisinde olduğu bölgeye 799 yılında vali tayin edilmesiyle Arap kökenli "Mezyedî" Şirvanşahlar bölgeye iyice hakim olmaya başlamıştır. AbbasilerYezid bin Şeybani' nin dönemindesoyundan Şirvan eyaletine vali tayin edilen Heysem bin Hâlid, 861 yılında Abbâsî Halifesi [[Mütevekkil (Abbasi) | Mütevekkil]]’ in öldürülmesi sonrasındaki karışıklıklar sırasında Şirvanşah unvanıyla bağımsızlığını ilan etti<ref name= "şirvanşahlar">[http://www.islamansiklopedisi.info/dia/ayrmetin.php?idno=390212 "ŞİRVANŞAHLAR" İslam Ansiklopedisi, cilt: 39, sayfa: 211-213, Yıl: 2010]</ref>.