Gılgamış: Revizyonlar arasındaki fark

[kontrol edilmiş revizyon][kontrol edilmiş revizyon]
İçerik silindi İçerik eklendi
Bılgamış (mesaj | katkılar)
ansiklopedik ve akademik bilgi eklentileri
Gabygabi (mesaj | katkılar)
Etimoloji
1. satır:
{{mezopotamya mit (kahraman)}}[[Dosya:Hérosmaîtrisantunlion.jpg|200px|right|thumb| Gılgamış(?)]]
'''Gılgamış''' (Gilgameš[[Asurca]]: ܓܲܠܓܵܡܸܫ Gilgameş) [[Mezopotamya]]'da yaşayıp [[hüküm]] sürdüğüne inanılan efsanevi [[Uruk]] kralının adı olup, Eski Çağ Mezopotamya edebiyatının en iyi bilinen eserlerinden [[Gılgamış Destanı]]'nın baş kahramanıdır. Destanın daha eski olan [[Sümerce]] metinlerinde adı Çélgameş olarak geçer.<ref>George, Andrew (2003) The Babylonian Gilgamesh Epic, Oxford. ISBN 0198149220, s.7 {{ing}}</ref> [[Üçüncü Ur Hanedanı]] (yaklaşık MÖ 2100-2000) zamanına ait Sümerce metinlerde Gılgamış birbirinden ayrı birkaç hikayenin kahramanı olarak görülürken Eski Babil dönemi (yaklaşık MÖ 1900-1600) ve sonrasında bu metinler bir araya getirilerek günümüzde daha yaygın olarak bilinen Gılgamış Destanı oluşturulmuştur. Bu destanda Gılgamış’ın anne ve babası tanrıça [[Ninsun]] ve bir diğer efsanevi Uruk kralı [[Lugalbanda]]’dır. Dolayısıyla Gılgamış yarı tanrıdır ve insanüstü bir güce sahiptir. Güçlü Gılgamış Uruk kenti erkeklerinin de kendisi gibi soluksuz çalışmasını isteyince, kentin kadınları, erkekleri kendilerine vakit ayırabilsin diye tanrıça [[Aruru]]'ya ve diğer tanrılara yakarır ve onlar da Gılgamış’a rakip olacak ve onu oyalayacak vahşi ve güçlü [[Enkidu]]'yu yaratırlar. Gılgamış Enkidu ile arkadaş olur ve birlikte maceralara atılır, ancak Enkidu bir gün ölür. Enkidu'nun ölümü Gılgamış'ı tam anlamıyla yıkmıştır ve kendinin de yarı insan olması nedeniyle bir gün öleceğini düşünerek ölümsüzlüğü aramaya koyulur. Onu asıl meşhur eden de bu ölümsüzlük arayışıdır ki, Gılgamış denizin dibinden ölümsüzlük otunu çıkarmasının ardından gelen türlü maceralardan sonra gerçek ölümsüzlüğün, adının gelecek kuşaklar tarafından anılması olduğunu anlayacaktır.
 
Me-Turan’da (Tell Haddad höyüğü) bulunan Sümerce bir tablet Gılgamış’ın ölümünü anlatır. Tanrılar tarafından ölümsüzlük isteği reddedilen Gılgamış öldüğünde, Uruk halkı geçici olarak Fırat nehrinin yatağını değiştirip, ölen krallarını nehir yatağına inşa edilen bir mezara gömerler.<ref>[http://etcsl.orinst.ox.ac.uk/cgi-bin/etcsl.cgi?text=t.1.8.1.4&display=Crit&charenc=gcirc&lineid=t1814.p31#t1814.p31| Me-Turan fragmanının ingilizce tercümesi - The Electronic Text Corpus of Sumerian Literature]</ref> 2003 yılında bir arkeloji kazısında bulunan yapının bu mezar olabileceği iddia edilmiştir.<ref>[http://news.bbc.co.uk/2/hi/science/nature/2982891.stm "Gilgamesh tomb believed found" (''Gılgamış'ın mezarının bulunduğu düşünülüyor'')] - [[BBC News Online]] yazısı, 29 Nisan 2003.</ref>
7. satır:
 
== Etimoloji ==
'''Gılgamış''' ( ܓܲܠܓܵܡܸܫ Gilgameş) adı [[Asurca]] bir tamlamadır ve iki kelimeden oluşmaktadır. Gıl(Deri) + gameş(Camış) = Gıl-gamış, bu ad kahramanın gücünü ve kuvvetini simgelemektedir. Öyle ki derisinin camış gibi olduğunu söylemektedir.
 
== Etimoloji 2 ==
Sümer destanı '''Gılgameş''''teki (Sümerce: '''Bılgames''', '''Bılgamış''') isimlerin Türk halklarının destanlarındaki kahramanlara ([[Alpamış]], Alpomis, Alpmanas) ses bakımından benzer olması, büyük ve ciddî bir inceleme konusu olmalıdır. Türk destanlarında Bilgebek, [[Bilge Kağan]], Bilge Hakan, Bilgames (bilgili, kahraman, pehlivan) ismindeki kahramanlara çok rastlanır. Bilge Kağan yazıtı “bilge” kelimesinin Türklerde önceden mevcut olduğunu gösterir.<ref>[http://www.acikarsiv.gazi.edu.tr/dosya/KaybolanCennetinPesinde.pdf Doç.Dr. Cabbar IŞANKUL: "''Kaybolan Cennetin Peşinde - (Sümer ve Akad: Ütopya mı? Gerçek mi?)''". G.Ü. Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi Cilt 22, Sayı 3 (2002) 183-197.]</ref> Türk Mitoloji Ansiklopedisi'ne göre Gılgameş ismi iki muhtemel köklerden gelir:
 
"https://tr.wikipedia.org/wiki/Gılgamış" sayfasından alınmıştır