Vikipedi

Süleyman Çelebi (emir): Revizyonlar arasındaki fark

Etkileşimli olarak geçmişe göz at
[kontrol edilmiş revizyon][kontrol edilmiş revizyon]
← Önceki sürümle aradaki farkSonraki sürümle aradaki fark →
İçerik silindi İçerik eklendi
GörselVikimetin
şablon
Yeni Üye (mesaj | katkılar)
Beyaz liste
4.945 değişiklik
Değişiklik özeti yok
1. satır:
[[Dosya:Arolsen_Klebeband_01_449_4.jpg|thumb|right|250px|Süleyman Çelebi]]
'''Süleyman Çelebi''' ya da diğer adı ile '''Emir Süleyman''' (1377 - 17 Şubat 1411), [[Osmanlı]] şehzadesesişehzadesi. 1396-1402 yılları arasında [[Timur]] tarafından Sarıhan Valisi olarak atanmıştır. [[Fetret Devri]]'nde 1402-1411 yılları arasında [[Edirne]]'de Sultanlığını ilan edip padişahlikpadişahlık yapmıştır. <ref name="Sulaiman">[http://web.archive.org/web/20060502151014/http://www.4dw.net/royalark/Turkey/turkey3.htm The Imperial House of Osman - 3]</ref>
 
OsmanliOsmanlı devletinin var olduguolduğu zamanlarda hazırlanan Osmanlı ve yabancı tarihlerde istinasız olarak Osmanlı padişahları listelerine alnmamaktadiralınmamaktadır. Fakat modern dõnemdedönemde tektũk tarihçi, Rumeli'de ve bir kısa dönem Bursa'da bağımsız olarak hüküm sürmesi nedeniyle onu 5. Osmanlı Padişahı olarak kabul etmekte ve ''Birinci Rumeli Sultanı'' olarak bilinmesini gereğini iddia etmektedirler.<ref name="Sulaiman"/>
 
1377 yılında [[I. Bayezid]]'in oğlu olarak dünyaya geldi. [[Fetret Devri]] karmaşasında [[Edirne]]'ye giderek hükümdarlığını ilân etti. 9 yıl boyunca adına hutbe okuttu, para bastırdı. Kendisine biat etmeyen kardeşleri [[Musa Çelebi]] ve [[Mehmet Çelebi]] ile sürdürdüğü taht mücadelesinde Musa Çelebi'ye yenildi. 1411 yılında Edirne'den kaçarken çapulçuçapulcu köylüler tarafından öldürüldü. Orhan Çelebi ve Muhammed Şah isminde iki oğlu ile Paşa Melike Hanım adında bir kızı vardı.<ref name="Sulaiman"/>
 
== Ankara Savaşından önceki yaşamı ==
10. satır:
Süleyman Çelebi'nin annesi ve çocukluğu hakkında belge bulunmamaktadır. Fakat "Çelebi" lakabı okuyup yazar ve iyi eğitim görmüş kişilere verildiği için iyi bir Osmanlı-İslam eğitiminden geçtiği çok olasıdır.
 
Niğbolu zafernamesine göre, Süleyman Çelebi (25 Eylül 1396) [[Niğbolu Muharebesi (1396)|Niğbolu Muharebesi]]'nda sağ cenahta Çandarlı Ali Paşa ile birlikte Rumeli timarlıtımarlı sipahilerine komuta etmiştir.<ref name="nicolle">Nicolle, David, ''Nicopolis 1396, the last Crusade'', Osprey Military, say.49</ref> Bu muharebede sağ koldaki Rumeli timarlıtımarlı sipahileri önce Macar güçleri ile çarpışma yapmışlar ve sonradan da sağ kol ve sol kolla birlikte ilerleyip ana Haçlı ordusunu kıskaçakıskaca almışlardır.
 
Timur'a karşı Yıldırım Beyazid'in yaptığı [[Ankara Muharebesi]]'nde de Süleyman Çelebi önemli komuta rolü oynamış ve Osmanlı ordusunun sol kanadı komutanı olarak görev yapmıştır. Bu muharebe'de Timur kuvvetlerinin üstünlüğü ortaya çıkmış; Osmanlı ordularının sağ kolu ve Süleyman Çelebi'nin komutasındaki sol kol çekilmek zorunda kalmış ve ortada bulunan Yıldırım Beyazid komutasında yeniçeriler ve diğer kapıkulu birliklerinin Timur tarafından kıskaca alınmalarına sonuç olmuştur.
19. satır:
Bursa'ya kaçma nedeni farklı olarak tarihlere geçmiştir. Bazı kaynaklara göre Süleyman Çelebi Osmanlı Devleti hazinesini almak için önce Bursa'ya gelmiş ve Timur güçleri şehre varmadan bu hazine ile şehirden kaçmaya imkân bulmuştur. Diğer kaynaklar ise hazineyi alamadığı üzerinde anlaşmakta ama bunun nedeni değişik olarak verilmektedir: ya devlet hazinesini almaya vakit olmadan Timur güçleri Bursa'ya gelip hazineyi kendi ellerine geçirmişlerdir ya da devlet hazinesi ordu ile birlikte Ankara Muharebesi'nde Timur eline geçmiştir. En son yorum ise hazinenin devletin ikinci başkenti Edirne'de bulunup Bursa'da bulunmadığıdır ve Süleyman Çelebi Edirne'ye geldiğinde hazineye el koymuştur.<ref name="sakaoglu">Sakaoğlu, Necdet (1999), ''Bu Mülkün Sultanları'', İstanbul: Oğlak Yayınları</ref>
 
Timur birlikleri Bursa'ya Süleyman Çelebi oradan ayrıldıktan hemen sonra girip şehri yakıp yıkıp talan ettiler. Süleyman Çelebi Ağustos 1402'de [[Gelibolu]]'ya geldi. Venedik ve Geneviz gemileri onu ve askerlerini Rumeli yakasına taşıdılar. Yabancıların bu ''fena inanc''ı Timur'un çok kızgısına neden oldu ve belki de Timur'un başlarında Tatar ordularının ta İzmir'e gidip Anadolu da önemli bir Hristiyan kalesi ve deniz üssü olan İzmir'i kuşatıp bütün Hristiyan savunucularının öldürülüp kesik başlarından piramidlerpiramitler yapılmasına bir neden oldu.
 
Süleyman Çelebi Rumeli'deki Osmanlı bölgelerine hakim olmak için Bizans desteğini almak üzere o zaman Avrupa'da bulunan Bizans İmparatoru II. Manuel Palaiologos yerine taht naipliği yapan [[VII. Yannis Palaiologos]] ile müzakerelere girişti. 1402 yıl sonunda müzakereler sona erdi 1403 başında şahsen Emir Süleyman ile Bizans taht naibi, Venedik, Genova, Rodos San Jean Şövalyeleri, Sırp Despotu Stefan Lazeraviç ve Latin Naksos Dükü arasında bir barış anlaşması imzalandı.<ref name="norwich">Norwich, John Julius (1999), ''Byzantium: the Decline and Fall'', Penguin: Londra say.169-170</ref> Bu anlaşma şartları şöyle idi:
31. satır:
Bu haberi Avrupa'da Venedik'te alan II. Manuel Palaiologos hemen İstanbul'a geri döndü ve kendi imzasını atarak bu anlaşmayı kabul etti.<ref name="norwich"/>
 
1402'de Edirne'de tahta geçen ve Rumeli'de adına hutbeler okutan Süleyman Çelebi başveziri [[Çandarlı Ali Paşa]] aracılığı ile sivil ve asker kadroların desteğini kazanmış ve 1403 başındaki barış anlaşmasından sonra da komşu ülkeler tarafından resmen meşru OsmanliOsmanlı Devleti hükümdarı olduğu kabul olmuştu.
 
Süleyman Çelebi, babası gibi, yerinde duramayan asker kişi değildi. Barışcıl ve zevkini eğlencesini seven bir kişi idi. Edirne'de sarayda içki alemleri ile iyi vakit geçirmeye kendini terk etti. Bu sırada Sırp despotluğunda Stefan Lazaroviç ile Jorg Brankoviç arasında çıkan mücadeleden faydalanarak Sırbistan üzerindeki gücünü artırdı. Fakat Anadolu'yu alıp eski Osmanlı Devletini yenileme idealinden hiç vazgeçmedi.
39. satır:
== Bursa'yı ele geçirme ve Anadolu ve Rumeli'de hükümdarlık ==
 
Süleyman Çelebi tekrar Anadolu'yu ele geçirip Osmanlı devletini birleştirmeye karar verip harekete geçti. Rumeli'deki Osmanlı kuvvetlerini toplayıp Bizans yardımı ile Anadolu yakasına geçti. Bu haberi almayan, Çelebi Mehmet Bursa da bulunmuyordu. Süleyman Çelebi hemen hücuma geçerek Bursa'yı eline geçirdi. Çelebi Mehmet Süleyman Çelebi'nin gücüne karşı koyamıyacağınıkoyamayacağını anladı ve Amasya'ya çekildi. SuleymanSüleyman Çelebi onu takip ederek Anadolu'ya yürüdü; Başvezir Çandarlı Ali Paşa'nın entrikası ile Ankara'yı aldı ve kardeşinin geride bıraktığı arazileri talan etti. Sonra Bursa'ya dönerek yine bir dönem barışcıl zevk ve alem hayatına bu sefer hem Rumeli ve hem Anadolu'nun hükümdarı olarak devam etti. Çelebi Mehmet bu tutumunu fırsat bilerek tekrar Bursa üzerine yürüdü. Süleyman Çelebi ve Çelebi Mehmet orduları Yenişehir ovasında karşı karşıya geldiler. Fakat Süleyman Çelebi'in başveziri Çandarlı Ali Paşa Çelebi Mehmet ordusunun danışmanları ile önceden gizli konuşmalara başladı ve onları Çelebi Mehmet'ten ayrılmaya inandırdı. Böylece savaşa girmeden ordusunun dağılması üzerine Çelebi Mehmed bu sefer ordusuz tekrar Amasya'ya kaçmaya mecbur oldu.
 
Süleyman Çelebi yine Bursa'da rahat hayata devama başladı. 1406da1406'da tekrar biraz askerî canlılık gösterdi. Timur'un Karamanoğlulara vermiş olduguolduğu Sivrihisar kalesini zaptetti ve akıncıları Karaman ülkesine hücum ettiler. Aydınoğlu Cüneyd Bey ve Menteşeoğlu İlyas Bey Süleyman Çelebi'nin üst-egemenliğini tanımaya mecbur oldular.
 
1406'da da I. Murad dönemi sonundan beri 20 yıldır başvezirlik yapmış olan ve Süleyman Çelebi'ın bu başarısının mimarı olan Çandarlı Ali Paşa öldü. Bu deneyimli devlet adamının ölümünden sonra Süleyman Çelebi gücünün çöküşü başladı. Buna başlıca bir neden Rumeli'de bulunan gazi akıncı ve göçmen Türkmen güçlerinin Süleyman Çelebi'nin Bursa'da yerleşip Anadolu'ya önem vermesini ve Rumeli'ye önem vermediğine gösterge sayarak Süleyman Çelebi'ye verdikleri desteği kesmeleri oldu.
49. satır:
Diğer taraftan 1409'da Çelebi Mehmet yeni bir strateji ortaya çıkardı. Kardeşi Musa Çelebi ile anlaşarak onu [[Eflak]] üzerinden Rumeli'ye gönderdi. İki kardeş Musa Çelebi'nin Rumeli'yi eline geçirip Edirne'de hükümet edeceğini ummakta idi. Hatta, bu Süleyman Çelebi'yi Rumeli'de sadece biraz oyalasa bile, Çelebi Mehmed Anadolu'yu ve Bursa'yı ele geçirebilecekti.
 
Süleyman Çelebi [[Selçuk|Ayasuluk]]'ta iken kardeşi Musa Çelebi'nin Eflak'a gidip orada bir ordu toplama haberini aldı. Yanına İzmiroğlu Cüneyd Bey'i katıp Bizans desteğini sağlayıp hemen hızla Rumeli'ye geçti ve Edirne'ye vardı. Musa Çelebi'nin hücumlarına karşı durabilmek için, olabilecek anlaşmazlıklar, [[Trakya]]'nın emniyeti [[Boğazlar]]dan rahat geçişi sağlamak amacıyla o sonbahar Süleyman Çelebi Bizans İmparatoru ile görüşmek üzere İstanbul'a gitti. Görüşmelerde Bizans İmparatoru II. Manuel'e ''sevgili baba'' olarak hitap ettiği bildirilmiştir.<ref name="norwich"/> Süleyman Çelebi Musa'nın yeni ordusuyla hucümlarınahücumlarına Bizans desteği olmadan karşı koyamıyacağınıkoyamayacağını açıkladı. Bizanslılar için Yıldırım'ın İstanbul kuşatmalarını hatıraları hala yeniydi ve Musa Çelebi'nin Bizans'a karşı çok daha sert bir politika güdeceği de bilinmekteydi. İki taraf bir karşılıklı destek anlaşmasına vardılar. Süleyman Çelebi Bizans'a iyi niyetini açıkcaaçıkça ifade için genç erkek kardeşi Kasım'ı ve kız kardeşi Fatima'yı Bizans'a rehin olarak verdi ve Mora Despotu Teodor'un gayri-meşru kızı ve İmparator'un yeğeni olan Bizanslı aristokrat bir genç kız da Süleyman Çelebi'ye eş olarak verildi. Hemen ardından Süleyman Çelebi Karamanoğulları ile barış anlaşması yaptı.<ref name="norwich"/>
 
Çelebi Mehmet'in yeni stratejisinin birinci aşaması başarılı olmuştu. Süleyman Çelebi Rumeli'ye geçer geçmez Çelebi Mehmet Bursa'ya girdi ve Anadolu idaresini eline aldı. 1410'da Musa Çelebi Eflak Voyvodası'nın kızı ile evlendi. Rumeli sınır boylarında yerleşmiş Türkmenlerden ve Eflak, Bulgar ve Sırbistan'dan asker desteği alarak yeni bir ordu yarattı. Bulgaristan'a indi ve oradadakioradaki boyarlarin da desteğini sağladı. Bunu Anadolu'da haber alan Emir Süleyman hemen Bizans desteği için Konstantinopolis'e ve oradan da Edirne'ye geçti. Musa Çelebi yeni topladığı ordusu ile 1410'da Balkanlardan güneye indi. Bizans'dan aldığı askerî desteklerle güçlenen Süleyman Çelebi ordusu ile savaşa girişti.<ref name="sakaoglu"/> 11 Şubat 1410'da Musa Çelebi Süleyman Çelebi'nin üzerine gönderdiği bir orduyu [[Yanbolu]]'da yendi. Fakat Süleyman Çelebi şahsen ordusunun başına geçtikten sonra 15 Haziran 1410'da Hasköy Hisarı önünde yapılan savaşta Musa Çelebi yenildi. Mus Çelebi Eflak'a geri kaçmak zorunda kalipkalıp Çirmen ve Yanbolu civarlarında çete savaşları başlattı ve Süüleyman Çelebi'ye bağlı mevkilere baskınlar yapmaya başladı.
 
Süleyman Çelebi pek o kadar savaşcı bir kişi değildi; sonbahar ve kış geldiğinde Musa Çelebi askerî gücü ile uğraşırken, Süleyman Çelebi yine barışcılbarışçıl zevk ve eğlenceye başladı. Etrafındakiler vaktini içki ve eğlenceye vermesinden ve özellikle Hristiyanlara karşı çok iyi davranmasından hoşnut değillerdi. Önemli önemsiz birçok taraftarı Süleyman Çelebi yanından ayrıldı.
 
== Ölümü ==
"https://tr.wikipedia.org/wiki/Süleyman_Çelebi_(emir)" sayfasından alınmıştır