İstanbul tarihi: Revizyonlar arasındaki fark

Uzun zaman dilimleri boyunca her alanda merkez olmayı ve iktidarda kalmayı başaran dünyadaki ender yerleşim yerlerinden biri olan [[İstanbul]] geçmişten günümüze bir dünya başkentidir.

 

 

== Tarih öncesi dönem (MÖ 3000-MÖ 667) ==

İlk belirgin yerleşim sahipleri olarak Megaralılar’ın insanı olarak kabul edilmektedir. Megaralılar, bugünkü Kadıköy'e yerleştiler ve "Khalkedon" adını verdiler. Ayrıca [[Kadıköy, İstanbul|Kadıköy]]'e bağlı Fikirtepe'de de çeşitli buluntular ortaya çıkmıştır. Elen Mitolojisi'ne göre [[Batum]]'a doğru yola çıkan 40 Yunan, [[İstanbul Boğazı]]'ndan geçerken, bugünkü Sarayburnu'nda karaya çıkmış, bulundukları yere, "Altın Boynuz" dedikleri [[Haliç]]'e ve Khalkedon'a yerleşmişlerdir.

 

 

{{Ayrıca bakınız|Antik Yunanistan|Roma İmparatorluğu}}

 

=== Antik Yunan Şehir Devleti Byzantion ve Antik Yunan Dönemi (MÖ 667-MÖ 196) ===

[[Dosya:Constantinople.png|thumb|left|[[Byzantion]] ve [[Konstantinopolis]]]]

 

==== Byzantion ve Oligarşi dönemi (MÖ 667-MÖ 476) ====

Bugünkü [[İstanbul]]'un temelleri MÖ 7. yüzyılda atılmıştır. "Byzantion" şehri [[Megaralılar]] tarafından MÖ 667'de tarihi yarımadanın doğusunda [[Sarayburnu]] civarında kurulmuştur. Byzantion uzun süre [[şehir devlet]] yapısı göstermiştir. MÖ 478'de Byzantion Spartalı Pausanlılar tarafından ele geçirilmiştir.Ancak yönetimde sadece 2 yıl kalacaktır.

 

==== Byzantion ve demokrasi dönemi (MÖ 476-MÖ 196) ====

Byzantion Spartalı Pausanlıların yönetiminde ancak iki yıl kalabilmiş, sonra Pausanlılar şehrin halkı tarafından kovulmuşlardır. Böylece MÖ 476'dan itibaren Byzantion demokrasiyi yönetim biçimi olarak belirlemiştir. Uzun süre [[şehir devlet]] yapısı gösteren [[Byzantion]], stratejik konumuna borçlu olduğu ekonomik gelişme sayesinde tüm antik Yunan bölgesine müdahale edebilen bir güç olmuştur.

 

=== Roma şehri Byzantion ve Roma dönemi (MÖ 196-MS 330) ===

 

==== Byzantion ve Roma Dönemi (MÖ 196- MS 1. yüzyıl) ====

 

MÖ 196'da Byzantion [[Roma İmparatorluğu]]'nun hakimiyeti altına girer. Byzantion Roma İmparatoru [[Septimius Severus]] tarafından Roma İmparatorluğu'na Roma Bağımsızlık Bildirgesi'yle dahil edilmiştir. Şehir Roma İmparatoru Vespasian tarafından 1. yüzyılda imparatorluğa sağlam bir şekilde bağlı kalması için latinleştirilir.

 

==== Byzantium ve Roma dönemi (1. yüzyıl-3. yüzyıl) ====

Byzantion İmparator Vespasian döneminde hızlı bir Latinleştirme politikasına tabi tutulur, adı [[Latince]] Byzantium olur ve Roma İmaparatorluğu'na tam bağlı önemli bir vilayet haline gelir. 196'da Byzantion Pers İmparatoru [[Pescennius]] ile anlaştığı için Roma İmparatoru [[Septimius Severus]] tarafından cezalandırılır ve şehir büyük zarar görür. Şehir sonra yine Septimius Severus tarafından baştan başa tekrar inşa edilir.

 

==== Augusta Antonina ve Roma dönemi (3.yüzyıl-330) ====

 

[[Dosya:Byzantine Constantinople.png|thumb|[[Bizans İmparatorluğu]]'nda İstanbul, [[Konstantinopolis]]]]

 

İstanbul'un bu dönemde adı [[Konstantinopolis]] olarak değişmiş, önce [[Roma İmparatorluğu]]'nun sonra [[Bizans İmparatorluğu]]'nun başkentliğini yapmıştır. Bizans başkenti Konstantinopolis yaklaşık 1000 yıl boyunca [[Orta Doğu]]'ya hakim bir şehir konumuna yükselmiştir.

 

=== Roma başkenti Konstantinopolis ve geç Roma dönemi (330-395) ===

 

İstanbul'un başkentlik tarihi [[Roma İmparatorluğu]]nun Doğu-Batı ayrışmasından 65 yıl önce başlamıştır. [[Byzantion]] 330 yılında İmparator [[Büyük Konstantin]]'in isteğiyle '[[Nova Roma]] (Yeni Roma)' olarak [[Roma İmparatorluğu]]'nun başkenti yapılır, kentin ismi imparatorun ölümünden sonra onun anısına [[Byzantium]]'dan [[Konstantinopolis]]'e çevrilir. Roma'nın istilası ve yıkılmasıyla onun yerine geçen Konstantinopolis, 395'de ikiye bölünen Roma İmparatorluğu'nun ardılı devlet [[Doğu Roma İmparatorluğu]]'nun başkenti olur.

 

=== Bizans başkenti Konstantinopolis ve Bizans İmparatorluğu dönemi (395-1204) ===

Konstantinopolis, önce [[Doğu Roma İmparatorluğu]] adıyla kurulan ve [[Batı Roma İmparatorluğu]]'nun yıkılmasından sonra zamanla adı [[Bizans İmparatorluğu]]'na dönüşen devletin de 395'de başkenti olmuştur. Konstantinopolis erken ortaçağda da dünyanın en parlak ve zengin şehridir.

 

=== Latin başkenti Konstantinopolis ve Latin İmparatorluğu dönemi (1204-1261) ===

1204-1261 yılları arasında [[Latin]]lerin işgaline uğrayan Konstantinopolis [[Latin İmparatorluğu]]'nun başkenti haline gelmiştir.

 

=== Bizans başkenti Konstantinopolis ve geç Bizans İmparatorluğu dönemi (1261-1453) ===

 

[[Latin]] egemenliğinden sonra Konstantinopolis daha sonra tekrar 1453'e kadar Bizans İmparatorluğu'nun başkenti olmuştur. Bu döneme Kostantinopolistik denir.

 

[[Dosya:Galata Bridge, Istanbul (Constantinople).jpg|thumb|left|19. yüzyıl sonlarında, [[Abdullah Biraderler]] tarafından çekilmiş [[Galata Köprüsü]] ve [[Yeni Camii]]'yi gösteren bir fotoğraf.]]

[[Dosya:Abdullah frères - Sulemaniye camii, Istanbul.jpg|''[[Abdullah Biraderler]]'' tarafından çekilmiş ve 1895 öncesi [[Laleli Camii]] ve etrafını gösteren bir görüntü.|thumb|200px]]

== Türkiye Cumhuriyeti dönemi (1923-) ==

 

* 13 Ekim 1923'te [[Ankara]]'nın [[Türkiye Cumhuriyeti]]'nin başkenti ilan edilmesiyle [[İstanbul]], M.S. 330'dan beri sürdürdüğü başkentlik özelliğini kaybetmiştir.

 

== İstanbul'un tarihsel önemi ==