Linth Nehri: Revizyonlar arasındaki fark

[kontrol edilmiş revizyon][kontrol edilmiş revizyon]
İçerik silindi İçerik eklendi
Mukaddime (mesaj | katkılar)
k imla, değiştirildi: 2005'de → 2005'te AWB ile
13. satır:
}}
[[Dosya:Karte Gemeinden des Kantons Glarus 2011.png|thumb|290px|right|Lindt nehri Glarus alperinden doğar ve önce Walensee'ye sonra Zürih gölüne dökülür.]]
'''Linth Nehri''' [[Klausen Geçidi]] yakınında, [[Glarus Alpleri]]'ndeki buzul ve derelerden doğan [[İsviçre]]'deki nehir. Toplam 50  km uzunluğundadır. Linth'in su gücü Glarus'un tekstil sektörünün oluşmasında temel faktör oldu.
 
== Akış doğrultusu ==
29. satır:
Düzenlemeden önce Linth, Mollis'ten sonra Niederurnen ve Ziegelbrücke'ye doğru akıyor ve düzenli olarak Näfels, Weesen ve Ziegelbrücke'de şiddetli sel baskınlarına neden oluyordu. Linth, 18. yüzyıldan itibaren Glarus dağlarından sürekli daha fazla taş ve çakılı Linth düzlüğüne taşıyarak burdaki ekili arazileri mahvetti. Glarus'ta yaşanan çok miktarda [[erozyon]] ve endüstrileşmeyle birlikte artan ve sistematik şekilde yapılan ağaç kesimleri de sık sık felaketler yaşanmasına neden oldu. Linth düzlüğüne yığılan moloz birikintisi Maag'ın ve ardından da Walensee'nin yükselmesine ve bataklıklar oluşmasına neden oluyordu. Bataklıklar ise sık sık [[sıtma]] salgınlarına yol açıyordu.
 
Sürekli felaketlerle karşı karşıya kalan Glarus, Schwyz ve St. Gallen kantonları bu sorunu çözmek için biraraya geldi. Bern'li mühendis Andreas Lanz'a Linth'i iyileştirme görevi verildi.
 
== Linth düzenlemesi ==
36. satır:
</ref> Hans Conrad Escher 1823'te öldüğünde proje daha tamamlanmamıştı. Kalan kısmı Kantonlar devraldılar. 1862'de Gottlieb H. Legler projenin başına getirildi. Zürih gölüne ulaşan kanal ise ancak 1866'da bitirilebildi. Gaster ve March bölgelerinden gelen sular ise ana kanaldan sağ ve sola doğru küçük kanallar açılarak Linth ana kanalının yanlarında açılan yan kanallarda toplanıp, ana kanalın molozlarla dolması engellendi. Bu proje nedeniyle, 1823'de Zürih şehir yönetimi, Linth'in ıslah edilmesi için yaptığı katkılardan dolayı Hans Conrad Escher ve ailesini soyadlarına ek olarak "von der Linth" adını taşımaya layık gördü.
 
Linth düzenlemesi sayesinde Walensee'nin su seviyesi 5.5 metre düştü. Linth düzlüğündeki bataklık olan 20 &nbsp;km<sup>2</sup>'lik bir alan ekilebilir alanlar haline geldi, sel baskınları sonlandı ve bölge yeniden yaşanabilir bir yer haline geldi.
 
== Linth projesi ve politik anlamı ==
Linth projesi 19. yüzyılda gerçekleştirilen, su baskınlarını engellemek ve Ninth vadisini verimli hale getirmek için yapılan, temelinde iki kanalın olduğu bir projedir. Kanallardan birincisi Mollis/Näfels ile Walensse arasında yapılmış olan Escherkanal 6 &nbsp;km.dir. İkincisi Walensee ile Zürih gölü arasında yapılmış olan ise 17 &nbsp;km.dir.<ref>[http://www.linthwerk.ch/images/PDF-05-Publikationen/Referat_Jud_Loat.pdf Das Linthwerk zwischen Gestern und Morgen], Markus Jud, Roberto Loat</ref> Ana kanalların dışında su toplama barajları, yan su toplama kanalları ve ana kanalın iki tarafındaki yan kanallar, Walensee'deki Gäsi orman koruma bölgesi ve çayırlıklar da Linth projesine dahildir.
 
Linth düzenlemesi gibi onlarca yıl süren bir girişim arkasında [[Aydınlanma Çağı]]'nın ruhu olmasaydı düşünülemezdi. İnsanlık, "eski rejim"in bataklıkları ve enkazı üzerine yeni bir rejim kuruyordu.<ref name=":0" /> Fransız devriminin de etkisiyle yükselen vatanseverlik duyguları ile Linth projesi 1806'da bir "milli proje" olarak gündeme geldi ve adeta bir seferberlik ilan edildi. Proje önce hisse satışlarıyla finanse edilmeye çalışıldı, 1823'te ise kantonlar tarafından, 1848'de ise Bund tarafından devralındı.<ref name=":0" />
 
== 20. yüzyılın sel tehlikeleri ==
1910'da günlerce yağan yağmur yüzünden "ya kanalların duvarları dayanamazsa" korkusu yaşandı. 1953, 1999 ve 2005'dete de aynı tehlike oluştu. Mayıs 1999'da Glarus'tan düşen çığlar, eriyen kar suları ve günlerce süren yağmurlar yüzünden kanallardaki su seviyesi en yüksek seviyeyeye kadar ulaştı. Felaket alarmı verildi, bütün yardım ekipleri, makineler kısa sürede olabilecek bir felaketi engellemek için devreye sokuldu, ancak durmadan devam eden yağmur bütün ekipleri ve makineleri geri çekilmek ve felaketi seyretmek zorunda bıraktı. Neyse ki yağmur azaldı ve kanallardaki su seviyesi azalmaya başladı. Benzer bir tehlike 2005'te tekrarlandı. Yağmurlar ölümlere ve birçok yerin yerle bir olmasına neden oldu. Escherkanal'daki su seviyesi 3 metre yükseldi. Linth kanalının yan kanallarında çatlaklar oluşmaya başladı. Yeniden en üst seviyede felaket alarmı verildi. Yoğun çalışmalardan durum durum sakinleşti ve daha sonra yapılan analizlerde 1999'dan sonra alınan önlemlerin işe yaramış olduğu görüldü. 2006'da da Linth'in seviyesi yeniden kritik noktaya ulaştı.<ref>[http://www.linthwerk.ch/geschichte/hochwasser-im-20-jahrhundert Hochwasser – eine ständige Gefahr,] www.linthwerk.ch
</ref>
 
54. satır:
</ref> Linthkanal'ın iyileştirmesi de 2008-2013 arasında yapıldı. "Hänggelgiessen" genişletmesi ile Linth'e daha fazla yer açıldı ve fazla suyu tehlike yaratmadan taşıyabilecek bir alan oluşturuldu. Linthkanal'ı üzerindeki çok sayıda köprü iyileştirildi, kanal boyunca kullanılan malzemeler en yeni tekniklerle değiştirildi ve çok sayıda hayvan ve bitki türünün yaşamasına olanak sağlayan ekolojik düzenlemeler yapıldı.<ref name=":1" />
 
Bugün Linthkanal 70 &nbsp;km. boyunca kenarlarında çok sayıda yürüyüş ve bisiklet gezinti yollarının olduğu bir dinlenme bölgesi haline gelmiş durumdadır. Çok sayıda plaj, bir Kamping alanı, botla gezinti yapılabilecek alanlar ve atla gezinti yolları bulunur. Çok sayıda tabela ve uyarı işaretleriyle Linth projesinin tarihi, inşaat çalışması ve özellikleri hakkında bilgi verilir. II. Dünya savaşında kullanılan birkaç sığınak resimlerle sunulmuştur. Bunlardan ikisi Panorama terası olarak kullanılır.
 
<gallery widths="200" heights="140" mode="packed">
"https://tr.wikipedia.org/wiki/Linth_Nehri" sayfasından alınmıştır