Lysistrata: Revizyonlar arasındaki fark
| [kontrol edilmiş revizyon] | [kontrol edilmemiş revizyon] |
İçerik silindi İçerik eklendi
Erasmus.new (mesaj | katkılar) Değişiklik özeti yok |
oyunun daha kapsamlı anlatılması daha doğru bilgi vermek Etiketler: potansiyel vandalizm tanım değiştirme Görsel Düzenleyici |
||
1. satır:
'''Lysistrata (Antik Yunancası :Λυσιστράτη ''Lysistrate'') Kadınlar savaşı:'''
'''Oyunun konusu:'''
<nowiki> </nowiki>Erkekler savaşa son vermeyi başaramayınca Lysistrata’nın aklına işi kadınların ele alıp barışı zorlamaları gerektiği düşüncesi gelir. Önce erkeklerle sevişmeyi reddedecekler, sonra Akropolis’i, Parthenon’da saklanan devlet yedek akçesini ele geçirecekler ve Atina’nın savaş gücünü çökerteceklerdir. Lysistrata kadınları bir araya toplar, Spartalı Lampito ile diğer düşman devletlerden gelen kadınlar bunlar arasındadır. Kadınlar ilk önce gönülsüz davransalar da Lysistrata’nın planını benimser, onu gerçekleştirmeye ant içerler. Yabancı kadınlar kendi yurtlarına dönerler, Lysistrata ise Atinalı kadınlarla birlikte daha önce yaşlı kadınların ele geçirdiği Akropolis’i işgal eder. Yaşlı adamlardan oluşan bir koro Akropolis’i geri almaya çalışır, ama yaşlı kadınlardan oluşan ikinci bir koro, üzerine kovalarla su atarak onları geri püskürtür. Parabasis yerine iki koro karşılıklı birbirlerine söverler. Sonra Lysistrata’nın usulcacık sıvışmaya çalışan kadınları yüreklendirmesi gerekir. Karısı Myrrhine ‘nin özlemiyle dolu Kinesias adında bir adam onu alıp götürmeye gelir. Myrrhine ise kocasının cinselliğini iştahlandırır, sonra Akropolis’e dönerek onu oyuna getirir. Erkeklerin benzer sıkıntılar çektiği Sparta‘dan gelen bir ulak, ülkesinin barış istediğini bildirir, bunu iki taraf arasında bir barış görüşmesi izler. Lysistrata onların hepsini paylar, uzlaşmaları için üsteler. Barış yapılır. Atinalılar ve Spartalılar Akropolis’ e şölen yapmaya giderler.
'''Zamanın Siyasi Olayları:'''
Aristophanes’in İ.Ö 411 baharında (büyük olasılıkla Dionysia değil Lenaia şenliğinde ) sahnelenmiştir (birincilik ödülü alıp almadığı belli değildir). Atina ve Sparta, Pers saldırılarından (İ.Ö 490-478) Yunanistan’ın iki büyük gücü olarak çıkmışlardır. Daha sonraları, güçlü bir donanmaya sahip Atina’nın gerek siyasal, gerekse ekonomik alanda fazla güçlenmesi, Yunanistan’ın en büyük kara gücüne sahip olan Sparta’yı korkutmuştur. Her ne kadar , büyük devlet adamı Perikles Atina’ya kısa sürede zafer vaadettiyse de, savaş 27 yıl sürmüş, İ.Ö 404 yılında Atina’nın donanmasını, devletini ve hatta bir süreliğine de olsa demokrasisini kaybetmesiyle son bulmuştur. Başlangıçta birçok Atinalı, Perikles’in savaş planını merak etmişti: Öncelikle Sparta’nın karadaki gücünü kabul etmişler ve Attika’yı boşaltmışlar. İ.Ö 428’ de Atinalılar mali kaynaklarının birçoğunu israf etmişler ve yeni sermayeler bulmaya zorlanmışlardır. Bu paraların büyük kısmı, savaş zamanında mali ve siyasi yönden büyük yararlar sağlayacaklarına inanılan, orduyu tedarik edenlere, istekli komutanlara ve halkın benimsediği liderlere ödenmiştir. Aristophanes, önceki oyunlarında ilk iki gurubu desteklemiş, sonuncusunu ise suçlamıştır. Savaştan 10 yıl sonra, İ.Ö 421’de Nikias barışı yapılmış, fakat çok kısa sürmüştür (İ.Ö 418). Atina, Sparta’yı barışı ihlal ettiği ve yeniden saldırgan bir tutum içine girdiği gerekçesiyle suçlamış ve savaş yeniden başlamıştır. İ.Ö 415’te Sicilya’yı işgal etme ümidiyle denize açılan büyük Atina donanması İ.Ö 413’te büyük bir bozguna uğramıştır. Atina önemli, toprakların kontrolünü kaybetmiş ve birçok müttefiği tarafından terkedilmiştir. Fakat İ.Ö 412 yılının sonunda, Atinalılar bir şekilde bazı önemli yerleri tekrar ele geçirerek ve etkili bir donanma kurarak yıkımı önlemiştir. Radikal demokratların izledikleri politikanın iflasından sonra Atina anayasında bir değişiklik yapılmış, meclislerde acele kararlar alınmaması için 10 kişilik danışmanlar (''probulos’lar'') kurulu meydana getirilmiştir (İ.Ö 413). Sonsuz bir zaman için seçilen bu danışmanlar şehir ve halk meclislerine getirilecek maddelerin ön görüşmelerini yapacak ve
bunları olgunlaştıracaktı. Bu nedenle meclisin yetkileri daraltılmış ve Atina oligarşiye doğru bir adım atmış oluyordu. Oyunun yazılışı Atina’nın tehlikenin eşiğinde bulunduğu bir döneme rastlar. Tekrar Sparta ordusu tarafından kuşatılmışlar ve ekonomik bakımdan sıkıntıdaydılar. Aynı zamanda hatiplere ve demogoglara güvenleri kalmamıştı. Lysistrata’yı izleyen seyirciler henüz en kötüsünü bilmiyordu: Sisam’da bulunan Atinalı subaylar, sürgün Atinalı aristokrat Alkibiades’le görüşmüşlerdi. Alkibiades onlara Atina’da oligarşik bir hükümet kurdukları ve kendisini çağırdıkları takdirde Atinalılarla Persler arasında bir ittifak sağlayacağını bildirdi. O zamana kadar sürekli olarak demokratları tutmuş olan Alkibiades’in bu görüşmesi, kısa ömürlü olacağını bildiği oligarşik hükümeti devirmek ve demokrasinin kurucusu olarak tekrar Atina'ya dönmek içindi. Nitekim olaylar bu şekilde gelişecekti. Aristophanes, işte böyle bir zamanda vatandaşlarını Akharnailılar ve Barış’tan sonra üçüncü kez barışa davet eder. İ.Ö 411’de oynanan Lysistrata Atina’nın acıklı durumuna, yazarın ülkesine doğru yolu göstermek için olgun sanatının bütün imkanlarını kullanarak yaptığı bu son gayrete bakılırsa bir drama olmalıydı. Aristophanes’in tükenmez komedi dehası sayesinde, Lysistrata, oyunları arasında bizi de en çok güldüren bir komedya şaheseri olmuştur.
'''Oyunun Kahramanları ve Lysistrata:'''
Lysistrata hariç oyundaki karakterler sıradan kişilerden seçilmiştir. Genç kadınlar (özellikle Myrrhine) Aristophanes’in belden aşağı şakalarına maruz kalıyor. Genelde komedyalarda alaycı yolla yerildiği gibi burada da kadınlar uçarı, şehvet düşkünü, evin dışındaki gerçeklerden habersiz, güvenilmez ve kötü huylarından dolayı aptalca mazeretler uydurmaya eğimli birileri olarak tasvir edilmişlerdir. Fakat Spartalı Lampito, Atinalı kadınlara oranla daha cesur, güçlü ve zeki olduğu için bir istisnadır. Lampito’daki komiklik onun uçarılığından ziyade bir erkeği andıran fiziğinden kaynaklanmaktadır. Kadınların rakipleri , genç erkekler (Myrrhine’nin kocası gibi) ise kadınlara oranla biraz daha olumlu tasvir edilmişlerdir. Kadınlar gibi onların da zihinleri cinsellikle meşgul ve bu duruma daha az katlanabiliyorlar. Barış dolu bir hayata dönmek konusunda daha arzulular. Savaşın devam etmesini isteyenler ve kadınları aciz görenler genç savaşçılardan ziyade yaşlı ve yönetici erkek korosudur. Onların bu tutumları seyirciler üzerinde de olumlu bir etki bırakmamıştır. Yönetici Probulos, halk meclisinin yetkilerini kısıtlayan olağanüstü bir kurulun üyesi, emekli bir bürokrat; koroyu oluşturan yaşlı erkekler ise şehrin zararına görev yapan ve sefil bir hayat süren huysuz, eski savaşçılardır. Hem yönetici, hem de erkek korosu kadınlara düşmanca ve açgözlü bir tutum izlemişler ve yenilgilerinin kadınların ellerinden olması, oları rezil etmek ve adaleti sağlamak için tasarlanmıştır. Yaşlı kadın korosu ve Lysistrata’nın sahnedeki yaşlı destekçileri, cinsel ayartmalara karşı ilgisizler ve genç kadınlara oranla daha kararlı, bilge, gerçekçi ve gözü pek bir tavır takınmışlardır. Aristophanes yaşlı kadınları saygın, hatta Atina toplumunun yüksek tabakasından seçerek tasvir etmiştir ve onları şehrin en kutsal kültleriyle birleştirmiştir; yaşlı erkekleri ise alt tabakayı oluşturan hakimlerden ve siyasilerden seçmiştir. Sadece Lysistrata sıradışı bir karakterdir. Bazı yerlerde oldukça erkeksi, bazı yerlerde oldukça kadınsı tavırları ön plana çıkıyor. Bunda tabi ki, sahnede Lysistrata ve diğer bütün oyuncuların erkekler tarafından canlandırılmasının da etkileri vardır. Sahneye ilk gelişinden itibaren kendini diğer kadın karakterlerden ayırıyor. Diğer kadınların toplantıya gecikmeleri üzerine onları azarlaması bunu gösteriyor. Fakat hayal kurmada ve kadınları bir eylem için organize etmede oldukça başarılı. Toplantı düzenlenmesi, hırslı olması ve fiziksel saldırıdan çok düşünceler üretmesiyle erkeğe özgü bir rol üstleniyor. Kalonike diğer kadınları savunurken kadının günlük işlerinden bahsediyor. Lysistrata’nın kadının günlük işlerinden sadece habersiz olmadığı, aynı zamanda bunlara karşı ilgisiz olduğu da görülüyor. Kocası ya da çocuklarından hiç bahsetmiyor; bu yüzden diğer kadınlardan oldukça değişik bir yaşam sürdüğü düşünülebilir. Probulos’un Lysistrata tarafından susturulma ve dişileştirilme sahnesinden sonra Lysistrata zafer kazanmış bir komutan gibi düşüncesini söylüyor: ‘Savaş kadınların işidir’ (538). Probulos ile rolleri değişmişler, Lysistrata erkeğin, Probulos kadının rolünü üstlenmiştir. Lysistrata’nın karışık cinsiyeti burada tekrar ortaya çıkıyor. Sahnedeki görünüşü kadın gibidir, fakat kişiliği hem konuşmalarıyla hem de hareketleriyle erkek gibidir. Lysistrata’nın kadın maskesi burada biraz kayar ve kadın görünümünün dışında konuşması, bilgisi, hal ve davranışları Lysistrata’nın bir erkek olduğunu gösterir. Cinsel grevin ilk ve tek olarak görüldüğü yer olan Kinesias ile Myrrhine arasındaki sahnede Lysistrata, oyun içindeki bu küçük oyunun tanıtımı için izleyiciler ve iki karakter arasında aracılık eden bir seyirci gibi davranır.
'''Çizgi Roman Olarak Lysistrata:'''
Aristophanes komedyasının çizgi roman olarak uyarlamasında; günümüz teknolojisinde kullanılan gereçler, kadınsal diyalog ve uğraşları oyunun konusundan dışarı çıkmadan komiklik unsuru yaratmak amacıyla ortaya konmuştur. Buradaki Lysistrata asıl oyundakinden biraz daha farklı bir karakter sergiler o zamanlarda daha bilinmeyen feminist bir duruş içerisindedir. Elbette ki Aristophanes’in hasretini çektiği barışı, çaresizlik duygusunu, burada aynı duygu yoğunluğunda göremiyoruz ancak mizah yönü hafifmeşrep kadınlar ve o zamankiyle aynı rahatlıkla sergilenmiş belden aşağı espirileriyle eğlenceli bir hal almıştır. Aristophanes’in devamlı oyunlarında eleştirdiği Euripides ile arası yakın, hatta dost olarak gösterilmiştir. Asıl oyunda yer almayan Sokrates bu çizgi romanda bir rol sahibi olmuş ve Antik Yunan’ın tüm değerli şahısları bir arada toplanıp mizahı güçlendirilmiştir.
'''Kaynaklar:'''
· Aristophanes, Lysistrata, Çev. Azra Erhat- Sabahattin Eyüboğlu, Yükselen matbaası,1966,İstanbul.
· Erhat. A, Aristophanes, Varlık Yayınevi, Dünya klasikleri:15,İstanbul, 1958
· Aristophanes, Eşekarıları, Lysistrata, Kuşlar, Kömürcüler, Barış,( çev. Azra Erhat, Sabahattin Eyüboğlu), Türkiye İş Bankası Yayınları, İstanbul, 2006, ISBN 978-975-458-896-5
[[Kategori:Antik Yunan edebiyatı]]▼
· Oxford Antikçağ Sözlüğü, Çev. Faruk Ersöz, Kitap yayın evi ,2013 ISBN 978-605-105-120-8
· Prof. Dr.Tansu Açık'ın Ders Notları
· İngilizce Wikipedia
· Aristophanes komedyaları, Lysistrata, İstos yayın , 2014, ISBN
▲978-605-4640-30-0[[Kategori:Antik Yunan edebiyatı]]
[[Kategori:Yunan tiyatro oyunları]]
[[Kategori:Yunanca tiyatro oyunları]]
| |||