|
| ek_bilgi =
}}
:''Bu madde bir kişi hakkındadır. Kişinin ismini alan mezhep için lütfen [[Matüridilik]] maddesine bakınız.''
== Hayatı ==
Bugünkü [[Özbekistan]]'ın [[Semerkand]] şehri yakınındaki Matürid köyünde doğmuştur. Matüridî'nin asıl adı 'Ebû Mansur Muhammed bin Mahmud el-Hanefî Alemü’l Hüda el-Mütekellim el-Matürîdî es-Semerkandî'dir. Türk kültür muhitinde yetişen ve en çok Türkler arasında isim olarak bilinen fakat görüşleri kısmen de olsa ihmal edilen Türk din bilginidir.
Hayatı hakkında fazla bilgiye rastlanmayan Matürîdî’nin kesin olarak bilinmemekle birlikte doğum tarihi konusunda çeşitli görüşler ileri sürülmektedir. Bu görüşlerden birine göre 862 yılı civarında vefat eden [[Muhammed bin Mukatil er-Razî]]’ye talebelik yapması dolayısıyla, ona talebelik edebileceği asgari yaş sınırının on civarında düşünülerek 852 civarında doğmuş olabileceğidir. Vefat tarihi olan 944’ten hareketle, yüz yıl civarında yaşadığı düşünülerek 844’te doğmuş olabileceği de ileri sürülmektedir. [[Vehbi Ecer]] de ise 863 yılında doğduğunun tahmin edildiğini iddia etmektedir . İmam Matüridî’nin [[Te’vilat]]’ını inceleyen İbrahim ve Seyyid Avazayn kardeşler, araştırmaya yazdıkları önsözde, İmam Matüridî’nin, Abbasi halifesi [[el Mütevekkil]] zamanında, yani hicri 232 – 247 tarihleri arasında doğduğunu iddia etmişlerdir.
Matüridî, Ebu Hanife'nin yolunu izlemiş, ölümüne kadar [[Ehl-i Sünnet]] çizgisinden ayrılmamıştır. Cenazesi Semerkand'ın Cakerdize mahallesindeki bilginlerin gömüldükleri mezarlığa defnedilmiştir. 2005 yılında kabri üzerine türbe yaptırılmıştır.
== imamİmâm MaturidiMâtürîdî TurbesiTürbesi ve Kabri ==
<gallery>
Resim:Imammaturidikabri.JPG|[[imamİmâm maturidininMâtürîdî'nin kabri]]
Resim:Imammaturidi.JPG|[[imamİmâm maturidininMâtürîdî'nin türbesi]]
</gallery>
== Eşari ile ilgili ==
[[Araplar]]ın, Arap asıllı olmayan [[MüslümanMüslümanlar]]larıı küçük görme anlayışlarından kaynaklanan tutumlarının etkisiyle [[Ebu Hasan Eş'ari|Hasan el-Eş'arî]]'yi öne çıkarıp ''Matüridî''<nowiki>'</nowiki>yi gölgelemeye çalıştıkları iddia edilmiştir. [[İskenderiye Üniversitesi]] profesörlerinden ''Fethullah Huleyf'', "[[Kitap üt'Tevhid]]"e yazdığı önsözünde, MatüridîMâtürîdî 'nin asırdaşı ''Hasan el-Eş'arî''<nowiki>'</nowiki>nin (öl.Hic.324/Mil.935) Matüridî'den daha büyük bir bilgin olup olmadığına dair şu cümleleri sarf etmiştir: "...''Bununla beraber ''Mâtüridî'', ehl-i sünnet ve'l cemaate yardımcı olma hususunda Eş'arî'ye karşı bir üstünlüğe sahiptir.
== MatüridîMâtürîdî 'nin çeşitli lâkapları ==
:'''İmâmü'l-hüda''' yani "Hidayet önderi".
:'''İmamü'l-mütekellim''' yani "Kelâmcıların lideri".
== MatüridîMâtürîdî 'nin Düşüncesi ==
=== [[Akaid]] (İnanç ilkeleri) ile ilgili metodu ===
MatüridîMâtürîdî 'nin inanç ilkeleri (akaid) ile ilgili en kapsamlı eseri ''Kitab üt-Tevhid''<nowiki>'</nowiki>dir. Bu esere göre dinin öğrenilmesinde başvurulacak "vasıtalar iki olup, biri nakil, diğeri akıl" dır. [[Nakil]]'den maksat [[Kur'an]] ve [[Sünnet]] yani (Hadis)'lerdir. En başta '[[Kur'an]]' gelir ve Kur'an'ın anlaşılması konusunda Matüridî'nin [[Selefiyye]], [[Mutezile]] mezheplerinden ve [[filozof]]lardan ayrılan metodu vardır. Selefiyye, nakli akıldan önce tutar ve Kur'an'ın ancak hadis ışığında açıklanmasına izin verir, felsefi ve te'vile dayalı yoruma izin vermez. Mutezile, Kur'an ve akıl birbiriyle çelişirse nakli yani Kur'an'ı bırakır, aklı esas alır. Filozoflara göre gerçek yalnız akıl ile bilinir ve bulunur, Kur'an genellikle aklî verilere göre yorumlanır. Daha önce de belirtildiği gibi Matüridî'ye göre dinin kaynağı olarak nakil (Kur'an) ve akıla aynı oranda itimat etmek gerekir. Matüridî, İslâmın evrenselliğine zarar vermeyecek biçimde, itici olmaktan çok kucaklayıcı bir yaklaşımla dini anlatır. Bu sebeple Matüridî, dinin "özünü" ilgilendirmeyen görüş farklılıklarını hoş görür, onların sahiplerini dinden çıkmış saymaz. Kendisiyle aynı görüşte olmayanları zorlamaz. "[[Akıl]]" ile "nakli" dengeli bir şekilde kullanır. ''[[Akıl]], bilgi kaynaklarından biri, insana verilmiş ilâhi bir emanettir. İnsanlar akılları sayesinde güzellik ve çirkinlikleri tanır, kendi üstünlüklerini onun sayesinde anlarlar. Kulun kusur işlemesi aklını kullanmayışı yüzündendir''. "Allah'ın emirleri akıllı olana hitabendir". ''Allah'ın emirlerini anlayacak akıl seviyesine sahip olmayanlar, ilâhi emirlerin dışında kalır, sorumlu olmazlar.''
MatüridîMâtürîdî 'ye göre insan "Fizyolojik yapıyla beraber aynı zamanda akla da sahip kılınarak yaratılmış; yaratılmışları (mahlûkat) yönetmek yeteneği ile sivrilmiş, her türlü zorluğa katlanarak, onların üstesinden gelmek için aklı devreye sokmakla mümtaz kılınmıştır. Zira ''[[akıl]], temyiz kabiliyetinin en güçlü silâhıdır''"
Netice olarak MatüridîMâtürîdî dine; akıl, ilim, hoşgörü ve taassuptan uzak bir tavırla yaklaşır. İnancın ana ilkelerini ilgilendirmeyen (esasa müteallik olmayan) eylem ve ibadet farklılıklarını hoşgörü ile karşılar, ''kelime-i şehadet getiren, [[Kıble]]'ye yönelen herkesi mü'min olarak değerlendirir''. Ancak [[Allah-u TealaTeâla]] Kur'an'da, sadece Allah'a ulaşmak isteyenlerin 'Hak Mümin' olduğunu, sadece bu insanların tevhid'i oluşturan takva sahipleri olduğunu ve sadece Allah'a ulaşmak isteyenlerin cennete gireceğini açık bir dille anlatmıştır. Açık bir yalanlamada (inkâr) bulunmadıkları sürece insanların ibadet ve işlerine karışılmaması gerekliliğini savunur. Bu, eylemin amele dahil edilmemesi anlamını taşır. Yani, Matüridî insanları, [[Mutezile]] ve [[Hariciler]] gibi kendi prensip ve görüşlerine uymaya zorlamaz. "Dinde zorlama yoktur" yaklaşımını esas alır.
=== [[Fıkıh]]la ilgili metodu ===
| 