Turgut Özal: Revizyonlar arasındaki fark
| [kontrol edilmiş revizyon] | [kontrol edilmiş revizyon] |
İçerik silindi İçerik eklendi
→Dış bağlantılar: +{{Turgut Özal}} |
+ek |
||
17. satır:
|öncegelen2 = [[Bülend Ulusu]]
|sonragelen2 = [[Yıldırım Akbulut]]
|makam3 = [[Anavatan Partisi|Anavatan Partisi Genel Başkanı]]
|dönembaşı3 = 20 Mayıs 1983
|dönemsonu3 = 31 Ekim 1989
|yardımcı3 = [[Cavit Şadi Pehlivanoğlu]]
|sonragelen3 = [[Yıldırım Akbulut]]
|partisi = [[Milli Selamet Partisi]] (1977)<br>[[Anavatan Partisi]] (1983-1993)
|doğum_adı = Halil Turgut Özal
Satır 32 ⟶ 37:
== İlk yılları ==
Babası Malatya/Çırmıktılı Ünlüoğulları'ndan<ref name="çöl">Emin Çölaşan, "Turgut Nereden Koşuyor?-Turgut'un Serüveni (İki Kitap Bir arada)" s. 32 Bilgi Yayınevi, Ankara, 2008</ref> banka memuru Mehmet Sıddık Özal, annesi ise Tunceli Çemişgezekli, ilkokul öğretmeni Hafize Hanım (d. 1906 - ö. 1988)<ref>[http://www.e-tarih.org/makaleler.php?sayfa=makaledetay&makaleno=5551 Tarihten bir yaprak] Sıradışı bir çocuk: Malatyalı Turgut</ref> olan Turgut Özal'ın annesi [[Kürt]]<ref>{{haber kaynağı|url=http://www.hurriyet.com.tr/gundem/23081075.asp|başlık=Özal Kürt’üm diyemedi|tarih=20 Nisan 2013|yayımcı=[[Hürriyet (gazete)|Hürriyet]]}}</ref><ref>{{web kaynağı|url=http://www.ilkehaber.com/haber/kurtler-cumhurbaskani-oldu-ama-kurt-olamadi-26228.htm|başlık=‘Kürtler Cumhurbaşkanı oldu ama Kürt olamadı'|tarih=22 Mayıs 2013|yayımcı=Evrensel}}</ref><ref>{{web kaynağı|url=http://www.turktime.com/haber/ILK-CIKIS-OZAL-DAN-ANNEANNEM-KURT-ISTE-OZAL-DAN-GUL-E-DEVLETIN-ZIRVESININ-KURT-ACILIMI/55079/|başlık=İlk Çıkış Özal'dan: Anneannem Kürt! İşte Özal'dan Gül'e Devletin Zirvesinin Kürt Açılımı|tarih=15 Mayıs 2009|yayımcı=turktime.com}}</ref> kökenlidir. Çocukluğunun bir döneminde pilot olmak isteyen Özal, [[Silifke]]'ye taşındıktan sonra, eşeğin üzerinden düşerek kolundan sakatlanmış ve kollarından biri diğerine göre daha kısa kalmıştır. Bu durum pilot olma isteğinden zorunlu olarak vazgeçmesine neden olmuştur.<ref name=Malatya>{{Web kaynağı| url = http://www.malatya.gov.tr/malatya/TURGUT.HTM | başlık = Turgut Özal | erişimtarihi = 28 Temmuz 2010 | yayımcı = Malatya Valiliği }}</ref>
4 yaşındayken [[Bilecik]]'in [[Söğüt]] ilçesine taşınan Özal, ilköğrenim hayatına burada başladı.
Babasının görevi nedeniyle sık sık il değiştiren Özal, ortaokulu Mardin'de bitirir. [[Mardin]]'de lise olmaması nedeniyle, Konya Lisesi'nde eğitimine devam eden Turgut Özal'a bu dönem içerisinde kardeşi [[Korkut Özal]] da eşlik etmiştir. Son olarak Kayseri Lisesi'nde lise eğitimini bitiren Özal, [[İstanbul Teknik Üniversitesi]] [[Elektrik Mühendisliği]]'ni burslu olarak okur. 1950 yılında mezun olur. Mühendislik yapar ve sonra siyasete girer.
Turgut Özal, ailesinin isteğiyle evlendiği Ayhan İnal'la 1952 yılında kısa süreli bir birliktelik yaşadı.Bu evlilikten sonra çalıştığı kurum [[Elektrik İşleri Etüd İdaresi]]'nde sekreter olarak görev yapan [[Semra Özal|Semra Yeyinmen]] ile evlendi. Bu evlilikten sonra [[Ahmet Özal|Ahmet]] (d. 1955),
<ref>{{Web kaynağı| url = http://www.haftasonu.com.tr/ask_hikayeleri/04487/ | başlık = Onlar hep el eleydi | erişimtarihi = 28 Temmuz 2010 | yayımcı = Hafta Sonu }}</ref>
Satır 53 ⟶ 58:
== Başbakanlığı ==
[[Dosya:Turgut ÖZAL.jpg|küçükresim|Turgut Özal'ın [[Şarkışla]] Belediyesini ziyaretinden bir kare
20 Mayıs 1983'de [[Anavatan Partisi]]'ni kuran Özal 6 Kasım 1983'deki seçimlerde 400 kişiden oluşan parlamentoda 211 milletvekili çıkararak tek başına iktidar ve [[45. Türkiye Cumhuriyeti Hükûmeti|45. Hükümet]]'in Başbakanı oldu. 1984 yerel seçimlerinden de başarıyla çıkan Özal, 13 Nisan 1985'de yapılan ilk kongrede tekrar genel başkanlığa seçildi.
Satır 60 ⟶ 65:
18 Haziran 1988 Cumartesi günü [[Ankara]] Atatürk Spor Salonu'nda [[Anavatan Partisi]]'nin 2. Olağan Kongresi'nin düzenlendiği sırada [[Kartal Demirağ]] isimli saldırgan tarafından düzenlenen [[Özal Suikastı|suikasttan]] yaralı olarak kurtuldu. Foto muhabirleri ve televizyon kameraları için hazırlanmış olan platformun önünden ve Özal'a 12 metre öteden saat 12.15'te iki el ateş eden Demirağ, Turgut Özal'ı sağ elinden yaralamıştır. Saldırı sonrası etrafa rastgele ateş açan korumalar ise 18 kişinin yaralanmasına sebep olmuştur. Yaralananlar arasında Bakan [[İmren Aykut]] da vardır. Önce ölüm cezasına çarptırılan, ardından cezası 20 yıla indirilen [[Kartal Demirağ]]'ı cumhurbaşkanlığı döneminde affetmiştir.
===Ekonomi===
[[Barzani]]'ye uluslararası alanda rahat seyahat edebilsin diye Türk Pasaportu (kırmızı pasaport) vermiştir. Yıllar sonra Barzani bu pasaportu 2003 yılında Türkiye'ye iade etmiştir.▼
Ekonomide [[serbest piyasa ekonomisi|serbest piyasa düzeni]]ni esas alan yapısal değişim programı Turgut Özal hükumeti döneminde uygulamaya konmuştur. 1983-1987 yılları arasında ki başbakanlığı dönemini de içine alan, Türkiye'de [[kişi başına düşen millî gelir|kişi başına düşen milli gelir]] 1980 yılında 1.539 dolar iken 1987 yılında 1.636 dolara<ref>{{web kaynağı|url=http://www.islamikariyer.com/ekonomi/1983-1987-turkiye-ekonomisi.html|başlık=1983-1987 Türkiye Ekonomisi|erişimtarihi=23 Mayıs 2015}}</ref> yükselmiştir.
===İnsan hakları===
▲Türkiye'de yaşayan Kürt toplumunun hakları için [[çözüm süreci]]nin ilk aşaması katedilmiş ve [[Kuzey Irak]] lideri [[Barzani]]'ye uluslararası alanda rahat seyahat edebilsin diye kırmızı Türk Pasaportu
== Cumhurbaşkanlığı ==
===
Özal [[1989 Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanlığı Seçimi|1989'daki cumhurbaşkanlığı seçiminde]] aday oldu. [[Sosyaldemokrat Halkçı Parti]] ve [[Doğru Yol Partisi]] meclise girmeyerek seçimi boykot etti. İlk turda Turgut Özal 247, ANAP Burdur Milletvekili [[Fethi Çelikbaş]] 18 oy aldı. 17 oy boş çıkarken 3 oy geçersiz sayıldı. İkinci turunda 284 milletvekilinin katıldığı oylamada adaylardan Başbakan Turgut Özal 256 oy alırken, Çelikbaş 17 oy aldı. 2 oy geçersiz sayılırken 9 oy boş çıktı. 31 Ekim 1989 tarihinde gene muhalefetin katılmadığı 3. tur oylamasında Turgut Özal 263 oy alarak Türkiye Cumhuriyeti'nin 8'inci Cumhurbaşkanı oldu. 9 Kasım 1989 tarihinde resmi olarak görevine başladı. Bu seçimden akılda kalan ise ''alışamadık'' diyenlere, ''alışırsınız, alışırsınız'' demesidir.
===
[[Dosya:Bush ozal bos.jpg|thumb|Dönemin ABD
Cumhurbaşkanlığı döneminin en önemli olayı [[1. Körfez Savaşı]]'dır. Bu olayda çok aktif rol almıştır. Petrol kaynaklarının kontrolunu elinde tutan [[Saddam Hüseyin]]'in Türkiye için büyük bir tehlike teşkil ettiğini ve Saddam’ın bölgeyi hakimiyeti altında tutmasına izin verilemeyeceğini savundu. Saddam’ın uzaklaştırılması için mümkün olan her şeyin yapılması konusunda fikren ve siyasi açıdan son derece istekliydi. Bu nedenle ABD'ye bu konuda açık destek verdi.<ref>{{Web kaynağı| url = http://www.voanews.com/turkish/archive/2003-01/a-2003-01-18-10-1.cfm | başlık = Abramowitz: Türkiye Destekleyecek | erişimtarihi = 28 Temmuz 2010 | yayımcı = VOA News | tarih = 18 Ocak 2003 }}</ref> Harekata Türk Ordusunun da katılıp, [[Misak-ı Milli]] sınırları içinde olan [[Musul]] ve [[Kerkük]]'e girilmesini isteyince, zamanın Genelkurmay Başkanı [[Necip Torumtay]] görev süresi sona ermeden 3 Aralık 1990 tarihinde kendi isteği ile Genelkurmay Başkanlığı görevinden emekliye ayrıldı; görevden ayrılmasına sebep olarak da [[1. Körfez Savaşı]]'nda hükümetin tutumuna tepki olduğu öne sürüldü.
===
[[Dosya:Özal.jpg|thumb|
Özal, her zaman sivil yönetimi savunmuş ve halk tipi sivil kıyafetlerden hoşlanmıştır. Kamu kurum ve kuruluşlarını resmi kıyafetiyle ziyaret eden diğer Cumhurbaşkanlarından farklı olarak çoğu defa kravatsız, keten pantolon, keten ayakkabı ve tişörtle resmi programlara katılmıştır. Yandaki resimde görüldüğü gibi üst rutbeli askerlerin devir teslim törenine katılmazken, küçük bir ilçede kaymakamın göreve başlama törenine katılmıştır. Askeri birlikleri şortla denetlemesi medya tarafından şiddetle eleştirilmiştir. Özal diğer cumhurbaşkanları gibi konuklarını köşkte ağırlamak yerine, [[Marmaris]]
== Ölümü ==
| |||