Tuva Halk Cumhuriyeti: Revizyonlar arasındaki fark

 

Çin imparatorluk tarihi M.S [[200]] civarında ilk kez Tuvalardan söz eder. 6. yüzyılda [[Göktürkler]]in hakimiyetine giren Tuvalar tarih boyunca kısa aralıklar dışında bağımsızlıklarını kazanamadılar. Göktürkleri [[Uygurlar]] izledi, Uygurları çeşitli Moğol devletleri ve Çin. Yabancı hakimiyetlerinin etkisini kırmak üzere yüksek yaylalara çekilen Tuvalar zaman içinde özgün bir kültür geliştirdiler. Eski Türk diniyle [[Budizm]] karışımı bir inanca sahip olan Tuvalar, tüm o soyutlanmışlık içerisinde insanlığın müzik serüvenine büyük bir katkıda bulundular.

 

Rusya İmparatorluğu'nun Asya içlerine uzandığı 19. yüzyıl sonlarında Tuva ülkesi göreceli bir barış ve bağımsızlık yaşamaktaydı. Çin zayıflamıştı. Ruslar bir türlü ele geçmeyen Tuvaları bir başkent kurmaya ikna ettiler ve 1912'de askeri kuvvet göndererek bölgeye yerleştiler. Ne var ki Tuvaların imdadına kısa süre için de olsa Ekim devrimi yetişti. 1920'de Tuva'ya Kızılordu ulaştı. 1921'de Tannu Tuva Halk Cumhuriyeti bağımsızlığını ilan etti ve [[Rusya Çarlığı|Çarlık]] tarafından kurulan başkentin adı [[Tuvaca]]da ”Kızıl” olarak değiştirildi.

Daha sonraları ise Tuva bir süre sonra Sovyetler Birliğinin uydusuna dönüştü. 1944'te ilhak edildi.

Bu süre zarfında Rusların komünizm sistemini yerleştirme politikaları sonucu öldürülen Tuvalar da bilinmektedir. Ölüm cezası verilen kişiler: Sat Çürmit-Dajı (Bakanlar kurulu başkanı), Adış-Tuluş Hemçik-ool (Halk meclisi başkanı), Oyun Tançay Çaranday (Tuva Bankası Başkanı), Kara-sal Biriñley Oruma( Yüksek mahkeme üyesi), Küjüget S. Arapay (Tuva İnkılapçı Askerler Başkanı), Sat Lopsan Bazır-ool (Tuva Ticaret Bakanı), Hovalıg Totkan Sonam (Devlet Basım Merkezi Başkanı) , Oyun Sengijik (İç işleri bakanı ve baş savcı) , Kuular Sungar-ool (Tuva'nın Moğolistan elçisi), Küjüget Seren (Askeri Komiser).<ref>Töögü Belgeleri, Ulug-Hem, Kızıl, 1990, s.75-s.55</ref>

Türkiye'de cumhurbaşkanı İsmet İnönü'nün Sovyetlere yaklaşma politikasının benzeri ise Tuva Cumhuriyetinde Salçak Toka'nın politikasında görülmektedir. Salçak Toka döneminde Tuva, Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliğine dahil edilmiştir. Tuva halkı arasında 1990'lı yıllara kadar Salçak Toka ile ilgili olarak bazı yakıştırmalar yapılmıştır. Soyadı T.O.K.A olup Tuvaları Oruslara Katıştıran Aşak (Tuvayı Ruslara Katan İşçi), Tuvaları Oruslara Katıştıran Aşak (Tuvayı Ruslara Katan Bunak) tabirleri kullanılır.

 

Tuvaların tam bağımsız ve özgür devlet olmalarını istemeyen Sovyet yanlısı kişiler, yönetime getirilmiştir. Bu dönemde türlü suçlamalarla Sovyetlerin nüfuzunun etkisi artacaktır.

Üst düzey Tuva millî yöneticileri; kontr (karşı), kontrrevolyutsioner (karşı devrimci) gibi suçlamalarla ölüm cezasına çarptırılmışlardır. Vatansever Tuvalara karşı yapılan suçlamalardan bazıları şöyledir:

* Tuva ile [[Moğolistan]]'ı birleştirerek birleşik devleti [[Japonya]]'ya bağlamak.

* Japonya'ya bağlı bir krallık kurmaya çalışıp buna karşı çıkanları silahla öldürmeyi planlamak.