Westminster modeli: Revizyonlar arasındaki fark

Bu sistem [[yasama]] organının işleyişi ile ilgilidir. İlk olarak 1848 yılında [[Kanada]]'da uygulanan sistem daha sonra 1855-1890 yılları arasında [[Avustralya]] kolonilerinde uygulandı. Kendine has özellikleri nedeniye Batı Avrupa parlamentolarındaki yasama sisteminden farklılık arz etmektedir.<ref>http://en.wikipedia.org/wiki/Westminster_system</ref>

 

 

== Genel bilgiler ==

#Sağ-sol ayrımı sosyal sınıf esasına dayalı tek bir boyuttan ibaret bir yalınlık içerir.

#Seçim sistemi dar bölge ve çoğunluk esasına göre düzenlenmiştir.

 

Teknik anlamıyla düşünecek olursak Westminster modeli bir demokrasinin birbirleriyle ilişkili bazı temel unsurlara sahip olduğunu söyleyebiliriz.<ref name="tr.wikipedia.org">http://tr.wikipedia.org/wiki/Parlamenter_monar%C5%9Fi</ref>

İlk unsurla yakından ilişkili olan ikinci unsur iktidarın birleşmesi ve kabinenin üstünlüğüdür. Kabinenin üstünlüğü çoğunluk ilkesinin mantıksal bir uzantısı olarak görülebilir. Sistem her ne kadar parlamenter bir sistem olarak bilinse de kabineyi oluşturan parti parlamentonun da çoğunluğunu teşkil ettiğinden yasama ve yürütme bir anlamda birleşmiş olmaktadır. [[Maurice Duverger|Duverger]]'in de belirttiği gibi gerçekte [[İngiliz]] rejimi bir güçler dengesi sisteminin bütünüyle tersidir. Parlamentoda salt çoğunluğu elinde tutan parti, dolayısıyla da hükümet başkanı sınırsız yetkileri elinde bulundurur. Üçüncü unsur politik parti sistemiyle ilgilidir. Her ne kadar çok partili politik sistemler demokratik bir rejim açısından hayati öneme sahip olsalar da pratikte yani demokratik sistemin işleyişinde politik partilerin sahip oldukları önem derecesine göre parti sistemleri de değişebilmektedir. Westminster Demokrasi Modelinde iki partili bir sistem hakimdir. Bu sistemde birçok parti seçime katılabilme ve hatta parlamentoya girebilme imkânına sahip olsalar da politik yaşam iki parti ekseninde işler.

 

Westminster modeli, [[demokrasi]]de parti sisteminin bir başka özelliği ise tek boyutlu olmasıdır. Politik partileri birbirinden ayıran şey sağ ve sol yelpaze uyarınca sosyo-ekonomik politikaların ne olacağı hususudur. Örneğin İngiltere'de [[İşçi Partisi (Birleşik Krallık)|işçi partisi]] ortanın solundaki tercihleri [[Muhafazakâr Parti (Birleşik Krallık)|Muhafazakar Parti]] ise ortanın sağındaki tercihleri simgeler. Politik partilerin sosyo-ekonomik politikalarına göre farklılaşmasının temelinde etnik, dinsel ve benzeri konulardaki görüş ayrılıklarının politik bir öneme haiz olmayacak bir mahiyete sahip olmaları yatmaktadır.

 

Dördüncü unsur [[seçim]] sistemiyle ilgilidir. Westminster modeli bir demokrasinin tipik seçim sistemi [[Çoğunlukçu demokrasi|çoğunlukçu sistem]]dir. Bu sistem uyarınca çoğunluk oylarını alan ya da eğer bir çoğunluk yoksa en çok oyu alan adayın seçimi kazanması söz konusudur. Çoğunlukçu seçim sistemi bir anlamda [[Anglo-Sakson]] dünyanın demokrasi anlayışının bir göstergesi olarak da değerlendirilebilir. [[Kıta Avrupası]]'nın akılcı demokrasi anlayışının tersine daha önce de belirtildiği gibi deneyci demokrasi anlayışında önemli olan sistemin istikrarlıişleyişidir. Bu anlamıyla katıksız temsil demokrasinin bir ölçütü olarak telakki edilmez. Oysa akılcı demokrasi kavramlaştırmasında hali hazırdaki demokrasi işleyişine göre değil de mantıksal tutarlılığına göre yani ideal demokrasi tanımına uygunluğuna göre değerlendirildiği için çoğunlukçu seçim sistemi demokratik sistemin meşruiyetini zayıflatan bir teknik olarak görülür.

 

 

Westminster modeli demokrasinin önemli unsurlarından birisi de meclis egemenliği ilkesidir. Yine İngiltere örneğine bakılacak olursa parlamentonun gücü açık bir şekilde görülebilir. [[İngiltere]]'de parlamentoyu denetleyecek bir organ yoktur. Hukuki açıdan yasama gücüne konulmuş hiçbir sınır yoktur. Parlamento anayasal nitelikli kuralları da aynı adi yasalar gibi koyar veya kaldırır. Parlamentonun dikkate aldığı tek etken kamuoyudur. Öte yandan İngiltere'de parlamentonun gücünü sınırlandırma işlevini görebilecek yazılı bir anayasanın olmaması kamuoyunun önemini daha da arttırmıştır. Bu bağlamda Westminster modeli demokrasinin temelinde özgür bir kamuoyu ve bu kamuoyuna duyarlı olmayı içerisinde barındıran bir politik [[kültür]]ün olduğu söylenebilir. Bu politik kültür nedeniyledir ki İngiltere'de muhalefetin iktidarın baskı ya da zorbalığından korkmasına gerek yoktur. Herhangi bir hukuki ve kurumsal güvence olmamasına karşın ıngiliz halkındaki özgürlük duygusu en büyük güvencedir. Duverger, hoşgörü ve liberalizm geleneklerinden eteri kadar payını almamış diğer ulusların Britanya kurumlarını tehlikesizce benimseyemeyeceklerini ve bu ulusların aslında Britanya kurumlarında bulunmayan ama bu kurumlardan türemiş bazı benzer rejimlerde görülen frenleri ve güçler dengesini de birlikte kabul etmeleri gerektiğini ifade ederek [[liberal]] politik kültürün çoğunlukçu demokrasi modeli açısından önemini vurgular.

Son olarak Westminster modelinin “münhasıran [[temsili demokrasi]]” düşüncesini esas aldığını söyleyebiliriz. Bu düşünce aslında parlamentonun egemenliği ilkesinin bir sonucu olarak da görülebilir. Parlamenter egemenlik demek referandum gibi doğrudan demokrasi unsurlarına yer olmaması demektir. Referandum gibi doğrudan demokrasi uygulamalarının halk egemenliği ilkesine dayandığı düşünüldüğünde, Westminster modelinde demokrasinin “halkın [[iktidar]]ı” şeklinde [[etimoloji]]k anlamıyla telakki edilmediği görülür. [[Giovanni Sartori|Sartori]]'nin de belirttiği gibi tek tek bireylerin üzerinde onları kuşatan organik bir toplum kavrayışı Anglo-Sakson dünyaya yabancıdır. [[Fransızca]] “peuple”, [[İtalyanca]] “populo”, [[Almanca]] “Volk” gibi muadilleriyle karşılaştırıldığında “people” çoğuldur.

 

 

[[Dosya:Parliament House Canberra Dusk Panorama.jpg|thumb|right|200px|Parlamento Binası, Canberra, Avustralya]]

[[Dosya:SansadBhavan.jpg|thumb|right|200px|Sansad Bhavan Parlamento Binası, New Delhi, Hindistan]]

{{kaynakça}}

 

[[Kategori:Politik sistemler]]