Zağanos Paşa: Revizyonlar arasındaki fark
| [kontrol edilmemiş revizyon] | [kontrol edilmiş revizyon] |
İçerik silindi İçerik eklendi
→Hayatı: Yazım hatası düzeltildi Etiketler: Mobil değişiklik Mobil ağ değişikliği |
Değişiklik özeti yok |
||
1. satır:
{{Makam sahibi bilgi kutusu
|isim = Zağanos Mehmed Paşa
Satır 19 ⟶ 18:
==Hayatı==
Rum devşirmesi olduğu bildirilmektedir.<ref name="yasamyapit">Yalçınkaya, M. Alaaddin "Mehmed Paşa (Zağanos)", ''Yaşamları ve Yapıtlarıyla Osmanlılar Ansiklopedisi'', İstanbul:Yapı Kredi Kültür Sanat Yayıncılık A.Ş. C.2 s.174 ISBN 975-08-0072-9</ref> Denizcilikte gözetleme için zağanos (keskin görüşlü, yırtıcı bir kuş) kullandığı için zağanos lakabıyla anılmıştır. Eğitimini [[Enderun]]'da yapmıştır. Eğitiminden sonra umera sınıfına dahi olmuştur. [[II. Murad]], oğlu ve veliahti olan [[II. Mehmed|Şehzade Mehmed]]'i Manisa sancakbeyi için gönderince önce Nişancı Mehmet Bey onun [[lala]]sı olarak görevndirilmiş ve çok geçmeden Zağanos Paşa'ya lalalık görevi verilmiştir ve Aralık 1449'da [[Saruca Kasım Paşa]] lalalık görevine atanmasına kadar bu görevi sürdürmüştür.<ref name="yasamyapit"/>▼
▲Rum devşirmesi olduğu bildirilmektedir.<ref name="yasamyapit">Yalçınkaya, M. Alaaddin "Mehmed Paşa (Zağanos)", ''Yaşamları ve Yapıtlarıyla Osmanlılar Ansiklopedisi'', İstanbul:Yapı Kredi Kültür Sanat Yayıncılık A.Ş. C.2 s.174 ISBN 975-08-0072-9</ref> <ref name="sicilliosmani">Mehmed Süreyya (haz. Nuri Akbayar) (1996), ''Sicill-i Osmani'', İstanbul:Tarih Vakfı Yurt Yayınları ISBN 975-333-0383 C.II say.426 [http://archive.org/details/ sicilliosmani01sruoft] </ref>Denizcilikte gözetleme için zağanos (keskin görüşlü, yırtıcı bir kuş) kullandığı için zağanos lakabıyla anılmıştır. Eğitimini Edirne [[Enderun]]'da yapmıştır. Eğitiminden sonra umera sınıfına dahi olmuştur. [[II. Murad]], oğlu ve veliahti olan [[II. Mehmed|Şehzade Mehmed]]'i Manisa sancakbeyi için gönderince önce Nişancı Mehmet Bey onun [[lala]]sı olarak görevndirilmiş ve çok geçmeden Zağanos Paşa'ya lalalık görevi verilmiştir ve Aralık 1449'da [[Saruca Kasım Paşa]] lalalık görevine atanmasına kadar bu görevi sürdürmüştür.<ref name="yasamyapit"/>
1443'de Şehzade Mehmed Edirne'ye çağrıldığı zaman Zağanos Paşa'ya vezirlik görevi verilmiştir. 1444'te ikinci zevce olarak [[II. Murad]]'in kızı ve Şehzade Mehmed'in ablası Fatma Sultan ile nikahlanmiş ve "Damat" olarak anılmaya başlanmıştır. 1446'da [[Gelibolu]] sancakbeyi ve donanma komutanı olmuştur.<ref name="yasamyapit"/> Bir iddiaya göre, Sultan II. Murat tarafından sürgün edilmiştir, 1444-1452 yılları arasında Balıkesir'de sürgün hayatı yaşamıştır.▼
▲1443'de Şehzade Mehmed Edirne'ye çağrıldığı zaman Zağanos Paşa'ya vezirlik görevi verilmiştir. 1444'te ikinci zevce olarak [[II. Murad]]'in kızı ve Şehzade Mehmed'in ablası Fatma Sultan ile nikahlanmiş ve "Damat" olarak anılmaya başlanmıştır. 1446'da vezirlikten azledilip [[Gelibolu]] sancakbeyi ve donanma komutanı olmuştur.<ref name="yasamyapit"/> Bir iddiaya göre, Sultan II. Murat tarafından sürgün edilmiştir, 1444-1452 yılları arasında Balıkesir'de sürgün hayatı yaşamıştır.<ref name="sicilliosmani"/>
1451'de babası olan II. Murat ölünce II. Mehmed'in ikinci defa padişahlığa çıkması üzerine Edirne'ye dönmuş ve ikinci vezir tayin edilmiştir. İstanbul'un fethi sürecinde önemli görevler yüklenmiştir.
İstanbul'un fethi öncesinde Rumeli Hisarı'nı yaptırmış, İstanbul Kuşatması'nın en ateşli savunucularından olmuştur.Rumeli Hisarındaki 3 kulenin biri Halil Paşa, biri Sarıca Paşa, diğer güneydekine ise Zağanos Paşa adı verilerek Rumeli Hisarının yapımı sonrası diğer 2 paşa ile birlikte padişahça onurlandırılmıştır. Dehası ile Osmanlı donanmasının kara yolu ile Kasımpaşa’ya indirilmesini sağlamıştır. Bununla birlikte Ulubatlı Hasan'ın kendi komuta ettiği birlikte bulunduğu ve askerlerinin emri altındaki tünelci ve istihkamcılarının büyük yararlılıklar gösterdiği bilinmektedir.
[[İstanbul'un fethi]]'nden sonra azledilerek idam edilen [[Çandarlı Halil Paşa]]'nın yerine vezir-i azamlığa getirilmiştir.
39. satır:
1467-1469 yılları arasında ise [[Trabzon]]'da sancak beyliği yapmıştır.<ref name=milliyet>[http://blog.milliyet.com.tr/zaganos-pasa--veya-zagnos-pasa-/Blog/?BlogNo=371773 25.07.2012 tarihli Milliyet Tarih]</ref>
Diğer bir iddia ise 1461'de Trabzon'un fethi sonrası 1462 yılında Balıkesir'de vefat ettiği yönündedir.<ref name="yasamyapit"/><ref name="sicilliosmani"/><ref name=mimdahp>[http://www.mimdap.org/?p=108602 Mimdap Internet sitesi]</ref>
İstanbul'un fethinde, gemilerin karadan yürütülmesini sağlayan Türkmen tahta işçilerinin de Balıkesir'e yerleşmesine ön ayak olmuş ve Tahtacılar adı verilen Türkmen Kültürü'nün oluşmasında pay sahibi olmuştur. Vakfının faaliyetleri Cumhuriyet Dönemi'ne kadar sürmüş, bu dönemde vakfın mütevellisi olan (torunlarından) Aslıer Ailesi tarafından, sahiplik ve imtiyaz hakları Türkiye Cumhuriyeti Devleti'ne devredilmiştir.
== Zağanos sözcüğünün etimolojisi ==
Yaygın olarak bilinen kanı; "os" sözcüğünün Rumca"da "bey" anlamına geldiği, Rumeli Beylerbeyi iken yöre halkı tarafından "şahan-zahan (şahin)" kelimeleri ile birleştirilip "Zağanos" olarak okunduğudur (atalarından Evrenos Bey gibi). Halil Ethem'e göre Zağanos sözcüğü bir çeşit şahin anlamında olup, Farsça zağan sözcüğünden Osmanlıca’ya geçmiştir. Mahmut Goloğlu ise Trabzon Rumcası’nda "martı" anlamına gelen zinos sözcüğüne bağlayıp, kaynak göstermeden sözcüğün eski Türkçe olduğunu iddia etmiştir.
Satır 49 ⟶ 50:
Zağanos sözcüğünün Trabzon’da yengeç anlamında kullanılan zağana sözcüğü ile alakalı olabileceği akla gelebilir ki bu sözcük aynı zamanda yörede aksak yürüyen kişilere takılan bir lakaptır ama Paşa’nın adı Trabzon’un fethinden öncesine dayanıyorsa bu önerme geçersizdir. Ayrıca Hun İmparatorunun büyük oğlunun da adıdır.
==Eserleri==
Zağanos Mehmet Paşa Balıkesir'de kendi ismini taşıyan [[Zağanos Paşa Camii]]'ni yaptırmıştır ve eşi Fatma Sultan ve kendisi bu caminin avlusunda bulunan türbede gömülüdür.<ref name="sicilliosmani"/> Bundan başka yine Balıkesir'de camiye ek imaret, medrese yaptırmıştır. [[Bursa]]'da camii, mektep ve köprü; [[Edirne]]'de mescit ve [[Tokat]]'ta kütüphane yaptırmıştır. <ref name="yaşamyapıt"/>
==Ayrıca bakınız==
Satır 59 ⟶ 64:
==Dış bağlantılar==
* Yalçınkaya, M. Alaaddin "Mehmed Paşa (Zağanos)", ''Yaşamları ve Yapıtlarıyla Osmanlılar Ansiklopedisi'', İstanbul:Yapı Kredi Kültür Sanat Yayıncılık A.Ş. C.2 s.174 ISBN 975-08-0072-9
* Öztürk, Özhan. (2003), ''Karadeniz: Ansiklopedik Sözlük''. 2 Cilt .İstanbul:Heyamola Yayıncılık
ISBN 975-6121-00-9.
* Mısıroğlu, Kadir, (2005) ''Zağanos Paşa'' .İstanbul: Sebil Yayınevi
* Mehmed Süreyya (haz. Nuri Akbayar) (1996), ''Sicill-i Osmani'', İstanbul:Tarih Vakfı Yurt Yayınları ISBN 975-333-0383 C.II say.426 [http://archive.org/details/sicilliosmani01sruoft]
* Uzunçarşılı, İsmail Hakkı (8. Bas.: 2003) ''Osmanlı Tarihi I. Cilt: Anadolu Selçukluları ve Anadolu Beylikleri Hakkında bir Mukaddime ile Osmanlı Devleti'nin Kuruluşundan İstanbul'un Fethine Kadar'', Ankara:Türk Tarih Kurumu ISBN 975-16-0011-1. s.:430, 439, 441, 461-462, 473, 475, 499, 558,
* Uzunçarşılı, İsmail Hakkı (8. Bas.: 1998) ''Osmanlı Tarihi II. Cilt: İstanbul'un Fethinden Kanunî Sultan Süleyman'ın Ölümüne Kadar'' Ankara:Türk Tarih Kurumu ISBN 975-16-0012-X s.:146, 153, 155-157, 167.
{{başlangıç kutusu}}
| |||