Doğu Almanya: Revizyonlar arasındaki fark
| [kontrol edilmiş revizyon] | [kontrol edilmiş revizyon] |
İçerik silindi İçerik eklendi
k Seçkin içerik şablonları kaldırılarak ilgili tanımlar Vikiveri'ye aktarıldı |
Değişiklik özeti yok |
||
4. satır:
|tam_adı = Alman Demokratik Cumhuriyeti
|yaygın_adı =
|statü =
|yönetim_biçimi = [[Komünist devlet|Sosyalist Cumhuriyet]]
|kuruluş_yılı = 1949
|yıkılış_yılı = 1990
39. satır:
|bayrak = Flag of East Germany.svg
|bayrak_altyazısı = Doğu Almanya bayrağı
|bayrak_bağlantısı = Almanya bayrağı
|bayrak_türü =
|arma = Coat of arms of East Germany.svg
|arma_altyazısı = Doğu Almanya arması
|arma_bağlantısı = Almanya armansı
|sembol_türü =
54. satır:
|latd=52 |latm=31 |latNS=N |longd=13 |longm=24 |longEW=E
|slogan = "[[
|ulusal_marş = "[[Auferstanden aus Ruinen]]"<br />("Küllerinden Yeniden Doğdu")<br /><center>[[File:German Democratic Republic anthem.ogg]]</center>
|yaygın_diller =
|din =
|para_birimi = [[Doğu Alman markı|DDR Mark]] (M)<small>
|yönetici1 = [[Wilhelm Pieck]]
|yönetici2 = [[Walter Ulbricht]]
|yönetici3 = [[
|yönetici4 = [[
|yönetici5 =
|yönetici6 =
|yönetici7 =
|yönetici_yılları1 =
|yönetici_yılları2 =
|yönetici_yılları3 =
|yönetici_yılları4 =
|yönetici_yılları5 =
|yönetici_yılları6 =
|yönetici_yılları7 =
|yönetici_unvanı =
|vekil1 = [[Otto Grotewohl]]
|vekil2 = [[Willi Stoph]]
117. satır:
== Tarihçe ==
{{Almanya tarihi}}▼
[[II. Dünya Savaşı]]'nın hemen ardından, Haziran 1945'te [[Almanya]] işgal bölgelerine ayrıldığında ülkenin doğu kesiminin yönetimi Sovyet Askeri Yönetimi'ne bırakıldı. Yeni yönetim önce özel bankaları ve şirketleri tazminat ödemeksizin devletleştirdi. Herkesin elindeki paraları, külçe altınları, senetleri ve değerli eşyaları teslim etmesi istendi. Sökülen fabrikalar, vagonlar, lokomotifler ve hatta raylar savaş tazminatı olarak [[Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliği|SSCB]]'ye götürüldü. Ayrıca 100 hektar'ın üzerindeki bütün topraklara karşılıksız olarak el kondu. Böylece eskiden yaklaşık 3 bin büyük toprak sahibinin elinde bulunan topraklar tarım işçilerinin, küçük işletmecilerin ve mültecilerin eline geçti.
Satır 134 ⟶ 135:
Yeni Forum adıyla bilinen bir grup aydının başını çektiği örgütlü siyasi muhalefet [[Leipzig]], [[Berlin]] ve başka kentlerde barışçıl kitle gösterileri düzenledi. Ekimde devrilen [[Erich Honecker]]'in yerini alan [[Egon Krenz]] de iki ay sonra istifa etti. [[Manfred Gerlach]] ve [[Sabine Bergman-Pohl]]'un kısa süreli görev dönemlerinin ardından kasımda başbakanlığa getirilen Hans Medrow reformcu bir politikayı benimsedi. Yıl sonuna gelindiğinde özgürleşme yönündeki hemen bütün talepler karşılanmıştı. Yönetimde komünistlerin tekeline son verilmesi, parti ve yönetimdeki yolsuzlukların soruşturulması, güvenlik polisinin dağıtılması kararı, seyahat sınırlamalarının kaldırılması ve simgesel önemi büyük [[Berlin Duvarı]]'nın [[9 Kasım]]'da açılması bu gelişmeler arasındaydı.(''[[Alman yeniden birleşmesi]]'')
==
Ünlü Doğu Almanya yazarları:▼
=== Yüzey Biçimi ===
Ülkenin kuzeyi, [[Kuzey Avrupa Ovası|Kuzey Avrupa ovaları]]nın bir bölümünü kaplar. [[Moren]]ler ve [[kumluk]]lar bu bölgenin en belirgin özelliğidir. Vadiler, sulak ve bataklıklı ovalar oluşturur. Baltık kıyılarının gerisinde orman, Mechlenburg yaylasında sayısız göl vardır. Orta bölgede verimli ovalar ve [[Harz Dağları]] (Brorcken tepesi 1142 m) bulunur. Ülkenin güney sınırını [[Alp Dağları]] oluşturur. [[Thüringen]] Ormanları güney kesimin en belirgin ormanlık alanıdır. Güneybatıda [[Erzgebirge Dağları]] (Fichtelberg, 1214 m), Çekoslovakya ile doğal sınır oluşuturur. Harz ve [[Ore Dağları]]nın yamaçlarından, çevredeki ovalara doğru akan ırmakların derin vadileriyle kesilmiş, geniş ve verimli yaylalar vardır. Harz, Thüringen, [[Wlad]] ve Erzgebirge gibi yüksek yerlerde kozalaklı ağaçlar ve ormanlar bulunur. Doğu Almanya topraklarının %27 kadarı ormanlarla kaplıdır. Alçak yerlerde [[fundalık]]lar azalmıştır. Kumlu topraklar, otlar, ardıç ve söğüt gibi çeşitli bitkiler ekilerek kumların [[Baltık]] kıyısı boyunca sürüklenmesi önlenmiştir. Çeşitli kanallarla birbirine bağlanan akarsuları vardır. Ülke sınırları içinde kalan boyutlarıyla başlıcaları: [[Elbe]] (566 km), [[Saale]] (427 km), [[Hovelve Spree]]'dir (343 km).
=== İklim ===
Batı bölgesi daha uzun ve srt kılarıyla tanınan, genelde ılıman bir iklim egemendir. Potsdam da yıllık sıcaklık ortalaması 8,5 C'dır (Ocak -0,7 C; temmuz 18,9 C) Doğu'da kışlar daha serttir. Polonya sınırını çizen [[Oder ırmağı]] 80 gün kadar donar; deniz kıyısında donma olayları sıça görülür. Yağışlar yüksek bölgelerde 200 mmyi geçer; ülke ortalması 610 mm'nin altında kalır. Yağışlar kış aylarında görülmekle birlikte yaz sağnak halinde yağışlar olur.
== Ekonomi ==
[[File:Bundesarchiv Bild 183-P0619-306, Trabant 601.jpg|thumb|left|Üretimi Doğu Almanya'da yapılan [[Trabant]] marka araba.]]
Savaş ertesinde Almanya'nın doğusu batısına oranla ağır biryıkıma uğramıştı. Yine de DAC, kısa sürede Avrupa'nın en önde gelen sanayi ülkelerinden biri durumuna geldi. Bu gelişmede, ağır sanayiye (toplam sanayinin 2/3'ünden aşkın) verilen önem kadar Potsdam'da kararlaştırlan savaş borçlarının SSCB tarafından silinmesinin payı büyüktü.<ref name="Econ stats">{{Cite news|url=http://findarticles.com/p/articles/mi_m1052/is_n4_v110/ai_7373809|title=Business America. (27 February 1989). German Democratic Republic: long history of sustained economic growth continues; 1989 may be an advantageous year to consider this market – Business Outlook Abroad: Current Reports from the Foreign Service.|accessdate=2 October 2007 | work=Business America | year=1989}}</ref>
=== Sanayi ve Madencilik ===
Savaş önceesi [[Saksonya]]'da duyarlı aygılar, optik, dokuma ve seramik sanayileri, Berlin'de elektronik sanayileri vardı. Savaş ertesinde, demir-çelik sanayinin kurulmasına geçildi. Frankfurt an-der-Oder kenti yakınındaki [[Stalinstadt]]'ta Doğu kombinası ([[Eisenhütten Kombinat Ost]]) kuruldu. Başka bir kombia da Saale vadisinde, Colbe'de kuruldu. Bunlara [[Halle]] ve [[Dresden]] dolayındaki başka fabrikalar eklendi. Ulusal üretimin 3/4'ü sanayi ürünleri oldu. 1958-1966 arasında [[linyit]] üretimi iki katına çıktı. Bu elektrik üretiminde büyük artış sağlandı. 1966'da Reinsberg'de bir nükleer merkez kuruldu. [[Çelik]] üretimi 1958-1966 arasında 3,5 [[megaton]]da 4 megatona çıktı.
[[Magdeburg]], Halle, Leibzig Karl Marx Stad ve Dresden bölgelerinde yoğun makine sanayi vardır. Bunların bazıları dev kuruluşlardır. Taşıt araçları sanayii de güneyde yer alır. Kimya sanayi merkezi, Halle bölgeinde Leuna, Buna ve Lutzen dorf ile kuzeydeki Bitterfeld dolaylarıdır. Elektronik duyarlı aygıtlar ve optik sanayileri genelikle güneyde Erfurt, Leibzig, Dresden ve Karl-Marx Stadt bölgelerinde yoğunlamıştır. 1964'te Bakü'den gelen Dostluk Boru Hattı'nın Schweilt'e ulaşması, oradan Leuna'ya uzanması enerji kaynaklarıarasında petrol ve doğal gazın payını arttırdı. Baltık kıyısındaki Rostock kentinde ise tersaneler yer alır. 1969'da Rostock'ta toplam 320.00 tonluk gemi denize indirildiç DAC'da linyit yatakları dışında pek yeraltı zenginliği yokut. Ülkenin maden kömürü gereksinmesi SSCB ve Polonya'dan sağlanır. Dünya linyit üretiminin %33'ü DAC'ta yapılır. En önemli havazlar Halle ve Leibzig arasında kalan batı Swerta arasındaki doğu Elbe havzasıdır. Linyit elektirik üretiminde (56 Twh) ve briket olarak inşaat kesiminde kullanılır. Ayrıca üle potas üretiminde Avd, SSCB ve Batı Almnaya'dan sonra dğnya dördüncüsüdür. En büyük potas yatakları yukarı Werra bölgesinde bulunur. Harz dağları eteklerinde az miktarda bakır çıkartılır.
=== Tarım ===
1946'da uygulamasına geçilen [[toprak reformu]] tarımda yapısal değişimi başlattı. Reformla elde arasında büyük toprakların %32'si yoksul köylülere, tarım işçilerine vegöçmenlere dağıtıldı. Devletin kurduğu teknik istasyonlar eliyle makine ve traktör verilerek işbirliği yapıldı. Bu yolla kuzey ovasında hızlı gelişmeler oldu. Tarım topraklarının %75 kadarı ekime uygun, %20'si otlak ve çayırlardır. 1979'da ekilebilen toprakların %86'4'ünde tarımsal kooperatifler, % %7,2'sinde kamu çiftlikleri yer alıyordu. Tarım üretim kooperatiflerinin 3 969; sebzecilik kooperatifi, 215; kamu çiftliği 379'dır. Tarımın en elverişli olduğu bölgeler, ülkenin güney kesimleridir. Harz dağlarının doğu kesimlerinde bulunan 64 km genişlikteki bir kuşak bütün Almanya'nın en verimli bölgesidir. Otlaklar azdır. Yetiştiren en önemli ürün [[şeker pancarı]]dır (8 milyon ton, 1981). Doğu Almanya'nın orta kesiminde ekim yapılan alanlar daha azdır. Yetiştirilen ana ürün [[buğday]] (2,9 milyon ton, 1981) ve [[çavdar]]dır (1,79 milyon ton). Otlakların çoğu Berlin'in batı ve güneyinde yer alan [[Urstromtaler]]'de ve Saksonya'nın yüksek kesimlerinde bulunur. Savaş nedeniyle sürülerin yarı yarıya azalmış olmasın karşın hayvancılığın geliştirilmesine çalışılmaktadır. 1981 verileriyle (5,75 milyon), domuz (12,8), koyun (2 milyon) beslenmektedir. DAC'ın kuruluşundan bu yana balıkçılık alanında da büyük gelişmeler görülmüştür. Rostock ve Sassnitz en önemli balıkçılık limanlarıdır. 1981'de avlanan balık tutarı 279 tondur.
== Bilim, Sanat, Edebiyat ==
Bilimsel çalışmaların odaklandığıyer Berlin'deki Bilimler Akademisi'dir. Bilimsel-teknolojik araştırmalarda topluımsal ilerleme hedefi belirleyicidir. Öteki sosyalist ülkelerle geniş çaplı bilgi alışverişi ve ortak çalışmalar sürdürülürdü. II. Dünya Savaşı'ndan sonra bazı yazarlar DAC'a döndü. Bu kişiler arasında en ünlüsü 1933'te Nazi Almanyası'nı terketmek zorunda kalan [[Bertolt Brecht|Brecht]]'tir. Uzun yıllar ABD'de yaşayan Brecht, 1948'de döndü ve ölümüne dek (1956) eşi [[Helene Weigel]] ile Berlin'deki [[Berliner Ensemble]] adlı tiyatroyu yönetti. Brecht'in Marxçı yöntemle çağdaş toplum yapısını eleştirmesi ve tiyatro sanatına katkıları bütün dünyada etkili oldu.<ref>Pence and Betts, ''Socialist modern: East German everyday culture and politics''. page 37 for Maaz, 58.</ref> [[Anna Seghers]] (1990-1983) ise romanlarıyla acılı Nazi dönemini sergilediği kadar, Sosyalist gerçekçi kalemiyle yol gösterici oldu. Sinema santında da olumlu bir gelişme görüldü. Güçlü yönetmenlerden [[Wolfgang Sataudte]] (Katiller Aramızda ve Tebaa filmleri), [[Kurt Maetzig]]'i ve Dubow'u sayabiliriz.
* [[Jureck Becker]]
Satır 145 ⟶ 173:
== Siyaset ==
▲{{Almanya tarihi}}
Alman Demokratik Cumhuriyeti'nin devlet başkanları
Satır 154 ⟶ 182:
* [[Egon Krenz]] (1989)
* [[Manfred Gerlach]] (1989-1990)
{{kaynakça}}
{{Devletlere göre sosyalizm}}
| |||