Üçüncü Haçlı Seferi: Revizyonlar arasındaki fark

[kontrol edilmiş revizyon][kontrol edilmiş revizyon]
İçerik silindi İçerik eklendi
Mavrikant Bot (mesaj | katkılar)
k şehiri->şehri
27. satır:
* [[Dosya:Flag of Jihad.svg|15px]] [[Zengiler]]
* [[Anadolu Selçuklu Devleti]]
----
<hr>
[[Dosya:Palaiologos-Dynasty-Eagle.svg|15px]] [[Bizans İmparatorluğu]]<br />
[[Dosya:Aragon-Sicily Arms.svg|15px]] [[Sicilya Krallığı]]
36. satır:
[[Dosya:Flag of Ayyubid Dynasty.svg|15px]] [[Selahaddin Eyyubi]]<br />
[[Dosya:Flag of Jihad.svg|15px]] [[I. Rükneddin Mesud]]<br />[[II. Kılıç Arslan]]<br />
----
<hr>
[[Dosya:Palaiologos-Dynasty-Eagle.svg|15px]] [[II. İsaakios Angelos]]<br />[[Dosya:Palaiologos-Dynasty-Eagle.svg|15px]] [[İsaakios Komnenos (Kıbrıslı)|Kıbrıslı İsaakios Komnenos]]<br />
[[Dosya:Aragon-Sicily Arms.svg|15px]] [[Tancredi|Sicilyalı Tancredi]]<br />
66. satır:
Fatımi devletinin iktidar gücünden uzaklaştırılmış olan veziri Savar Mısır'dan kaçıp Şam'a gelmişti ve Nureddin Zengi'yi Mısır'ı ele geçirebilceğini inandırdı. Nureddin Zengi, Fatımi devletini Mısır'dan atmak için 1163'te bir askeri sefer hazırladı. Bu orduya Zengi'nin çok inandığı bir general olan [[Esedüddin Şirkuh|Şirkuh]] komuta etmekteydi. Bu orduda eski Fatımi veziri Savar ve Şirkuh'un yeğeni olan genç [[Selahaddin Eyyubi|Selahaddin]]'de bulunmaktaydı.<ref name="maalouf">Maalouf, Amin (çev. Ali Berktay), (2006) ''Arapların Gözünden Haçlı Seferleri'', İstanbul:Yapı Kredi Kültür Yayınları, ISBN 975-80-121-6</ref><ref name="runciman2">Runciman, Steven (çev. Fikret Işıltan) (1992), ''Haçlı Seferleri Tarihi: II. Cilt Kudüs Krallığı ve Frank Doğu'', Ankara:Türk Tarih Kurumu Yayınları ISBN 975-16-0497-4</ref>
 
Şirkuh'un ordusu Nisan 1164'te Suriye'den harekete geçerek [[Ürdün Nehri]]'ni doğu yakasından takip ederek [[Ölü Deniz]]in güneyine gelip buradan batıya dönerek Sina Yarımadası kuzeyinden Akdeniz kıyılarına geldi. 24 Nisan'da Mısır'ın en doğuda limanı olan [[Bilbays]]'ı eline geçirdi. 1 Mayıs'da [[Kahire]] önünde kampa girip şehri kuşatmaya başladı. 13 yaşında olan Fatımi Sultanı [[Âzıd| El-Âzıd Li-Dinallâh]]'ın veziri ve gerçek devlet idaresinde elinde bulunduran Veziri "Dirgham" bu ordunun gelişine çok şaşırmıştı ve nasıl bir mukavemet sağlayacağını bilemedi. Her şeyi geride bırakıp kaçmakta iken yakalanıp öldürüldü. Yerine daha önce vezir olan ve Sirkuh'la birlikte gelen [[Savar]] tekrar Fatımi vezirliğine getirildi. Savar daha önce Nureddin Zengi ordusu tarafında olmakla beraber, iktidarı tekrar eline geçirince Sirkuh'un Mısır'dan ayrılmasını istedi. Sivar bu isteğini Sirkuh ve Suriye ordusuna kabul ettirmek için Mısır'daki Fatımi ordusuna güvenemiyordu. Bu nedenle Kudüs'deki Haçlı Devlet Kralı olan [[I. Amalrik]]'e bir elçi göndererek ondan askeri yardım istedi. Zaten Mısır'a gözlerini dikmiş olan I. Amalrik bu fırsatı elinden kaçırmak istemedi ve Temmuz 1164de ağır süvari şövalyelerden oluşan bir Haçlı ordusunu Sina üzerinden Mısır'a gönderdi. 1164'te bu Haçlılar şövalyeler ordusu Mayıs'dan beri Mısır'da bulunup [[Bilbays]] önünde savunma mevkileri hazırlamış olan Sirkuh'un ordusu ile muharebeye girişti. Sirkuh ordusu burada haftalarca Haçlı hücumlarına karşı durdu. Fakat Sirkuh ana üssünden uzaktaydı; Haçlı ve Mısır Fatımi orduları arasında kalmıştı ve böylece stratejik durumu hiç iyi değildi.
 
Haçlıları Mısır'da Bilbays'daki hücumlarından vazgeçirmek için bir büyük ordu ile Nureddin Zengi Haçlı [[Antakya Prensliği]]'nde hücuma geçti. Antakya yakınlarında bulunan Harim kalesini kuşattı. Bu kaleyi kurtarmak için Antakya Prensi [[III. Boemondo]] ve Trablus Kontu orduları ile geldiler. Bu kale önünde büyük bir muharebe, [[Harim Muharebesi]], yapıldı. Nureddin Zengi ordusu bu muharebede büyük bir zafer kazandı. Çok sayıda Haçlı askerleri ve 2.000 kadar şövalye öldürüldü ve Antakya Prensi ve Trablus Kontu esir olarak alındı.
89. satır:
Haçlılar ordusu Kahire'ye doğru ilerlerken Fatımi veziri Savar Kahire'nin sivil halkının yaşadığı eski şehri yakıp harabeye döndürmeye ve Haçlılara yanmakta olan bir harebe bırakmaya karar verdi. Şehrin sivil halkı o zamana kadar sadece saray, hükûmet binaları, askeri kışlalar ve el-Ezher mederesesi bulunan Kahire kalesi surlarıyla çevrili yeni Kahire'ye çekildiler. Eski şehirdeki her türlü yapıya 20.000 küp kadar nafta döküldü ve bunlar ateşe verildi. Çıkarılan yangının 54 gün sürdüğü ve eski Kahire'nin yerle bir olduğu bildirilir. Savar bu tedbiriyle Kral Amalrik'i bu Haçlı istila hareketinden vazgeçmeye zorlayabileceğini sanmaktaydı. Böylece Halep'teki Nureddin Zengi'nin desteğini almadan bu son Haçlı hücumunu geri çevirebileceğini ummaktaydı. Bu nedenle Savar Amalrik ile yazışmalarına devam etti.<ref name="maalouf"/>
 
Fakat Savar ve etrafındaki kliği Fatımi idarecilerinin ve saraylılarının desteğini kaybetmişti. Savar aleyhinde olan Fatımi kliği Fatımi Halifesi ve Sultanı [[Âzıd | El-Âzıd li-Din-Allâh]]'i de Savar aleyhine çevirebilmişlerdi. Fatımi Sultanı ve Halifesi El-Âzıd Halep'deki Nureddin Zengi'ye çok hissi bir mektup göndererek ondan yardım istedi. Bu mektupla birlikte halife birkaç tutam saç göndermişti; bunların kendi harem kadınlarının saçları olduğunu ve bunların kadınlarının kendilerini Frenklerin zulmünden kurtarmasını sağlamak için ona yalvarıp ondan yardım istediklerini gösterdiğini ifade etmişti.
 
Bu mektupların Halep'de Nureddin'e eriştiği zaman ne olduğu Selahhadın Eyyubi hatıralarında bulunmaktadır. Nureddin Sirkuh'a tekrar bir orduyla Mısır'a gitme emri verdi. Sirkuh yeğenine kendiyle gelmesini istediği zaman Selahaddin buna önce çeşitli şahsi nedenler göstererek Mısır'a gitmek istemediği ve sonra amcasının ısrarı ve zoruyla bu orduya katıldığı bilinmektedir.
258. satır:
 
Akka'yı eline geçirdikten sonra Richard deniz sahilini takip ederek güneye [[Yafa]]'ya doğru yürüyüşe geçti. Bu kaleyi aldıktan sonra Filistin'in içerisine Kudüs'e doğru bir hücum yapmayı planlamaktaydı. Fakat Haçlı ordusuyla sahilde yürüyüşe devam etmekteyken Selahaddin ordusuyla sahilden daha içeriden ona paralel olarak takip etti. Richard'ın Haçlı donanma filosu ise
denizden onu takip etmekteydi. Yafa'nın 50&nbsp; km kuzeyinde bulunan Arsuf mevkiinde birden Selahaddin ordusunu sahile doğru çevirerek Haçlı ordusuna karşı savaş durumuna geçti. 7 Eylül 1191'de iki ordu bu mevkide [[Arsuf Muharebesi]]'ne giriştiler.
 
Selahaddin'in ordusu, Richard'ın Haçlı ordusunun düzgün saflarını bozmak için değişik yönlerden aralıksız taciz hücumlarına geçti. Bu taktiğin hedefi Haçlı ordusunun saf düzenini bozup parçalara bölünmesini sağlamak ve bu parçaları ayrı ayrı olarak yenip elemine etmekti. Haçlı ordusu genellikle başta saf düzeni bozulmadan bu taciz hücümlarına karşı savunmayı başardı. Fakat birden kitle halinde Hospitalier Şövalyeleri Selahaddin 'in sağ kanadına süvari hücumuna geçtiler. Richard ordusununun saf düzenini korumak için genel bir taarruz yapılması emrini veedi. Kendi ordusuyla ortadan; Tapınak Şövalyeleri Selahaddin'in sol kanadına yönelik sağ kanada yönelik Hospitalier Şövalyeleri ile birlikte bir genel taarruza geçtiler. Selahaddin bu Haçlı genel taarruzuna karşı durmak istemedi ve ordusuna düzenli bir şekilde geri çekilme emri verdi. Selahaddin'in ordusu bu geri çekilme sırasında zayiat vermekle beraber bir bozgun olmadan düzenli geri çekildi ve ordunun savaşma gücü hala korunmuş oldu. Böylece Richard ve Haçlı ordusu Arsuf Muharebesi'ni kazanmış oldular.
283. satır:
Kasım gelince yağmurlar geldi ve fena deniz şartları başladı. Bu şartlar altında genellikle askeri harekat yapılmamaktaydı. Selahaddin ordusunun yarısını terhis edip Mısır'a geri gönderdi ve gerisini de Kudüs'te ordugaha çekti.<ref name="runciman3"/>
 
Fakat Richard bunu fırsat bilip Kasım ortasında Kudüs'e gitmek üzere büyük bir askeri harekata geçti. Selahaddin'in ordusu tarafından terk edilmiş olan [[Ramla]]'ya ilerledi ve şehri eline geçirip 6 hafta orada kaldı. Richard, Noel'de [[Latrun]]'a geçti ve [[Cebel el-Halil]] tepelerine geldi. Fakat hava çok bozulmuştu. 3 Ocak'da Richard ordusuyla bu tepelerde Küdüs'ten yaklaşık 19&nbsp; km uzaklıkta olan "Beit-Nuha" kalesine erişti. Araziyi bilmeyen Haçlı askerleri bunu çok sevinçle karşıladılar. Ama havayı ve coğrafyayı bilenler, özellikle Tapınak Şövalyeleri ve Hospitalier Şövalyeleri, bu kötü hava şartları altında yağmur çamurda tepelerden inip Kudüs'e başarı ile hücum etmenin imkânsız olduğunu ifade ettiler. Ayrıca Selahaddin'e Mısır'dan gelen takviye ordusunun gelmiş ve yakın tepelerin birinde kampa girmiş bulunmakta olduğu ve eğer hücum geçilirse Selahaddin'in iki ordusu arasında kalınmasının da mümkün olduğu öğrenildi. Richard bu mevkide 5 gün kaldıktan sonra stratejik durumu iyi bilenlerin tavsiyelerine uyarak geri dönmeye karar verdi. Bu Richard'ın ordusunun Kudüs'e en yakın olarak geldiği mevki oldu.<ref name="runciman3"/>
 
Richard ordusu ile terk edilmiş Ramla'ya geri çekildi. Bu arada orduda bulunan Fransız Haçlılar Kudüs'e gidilmemesi dolayısiyla Richard'ın komutanlığından gocunmaya başlamışlardı. Birçok Fransız haçlı (en önemlisi [[Burgundi]] Dükü) Richard'ın Haçlı ordusunu terk edip Yafa'ya veya Akka'ya geri gittiler. Bunu önlemek için 20 Ocak'ta Richard bir savaş konseyi toplayıp durum ve stratejik konular hakkında bu konseye katılanlara çok ayrıntılı bilgi verip birçok Haçlı komutanını verdiği kararın doğruluğuna inandırdı. Bu konseyde ordusuna Ramla, İbelin yoluyla Selahaddin'in yıktırdığı Askalon'a gitme emri de verdi.
289. satır:
Haçlı ordusu ile Askalon'a geldiği zaman Richard hemen birkaç ay önce yerle bir edilen bu kalenin ve şehrin yeniden yapılması emrini verdi. O da Selahaddin gibi şehrin stratejik önemini anlamıştı. Bundan sonra 4 ay Richard, birkaç kere Akka'ya gitmekten dışında, Askalon'da kaldı ve bu kaleyi Filistin sahilinde en korumalı bir kale olarak yapılmasına zamanını hasretti. Bu dönemde havanın çok kötü gitmesi ve Askalon'un limanı olmaması nedeniyle her türlü yiyecek, erzak ve malzeme ikmalin çok zorluklarla karadan gelmesi gereği bu uğraşı çok yavaşlattı. Richard bu uğraşa kendini ve ordusunu hazırlamışken Selahaddin hiçbir hücumda bulunmadı ve bu yüzden bazı emirler tarafından büyük tenkide uğradı. Tarihçiler Selahaddin'in bu nispi hareketsizliğinin nedenini ordusuna bir dinlenme dönemi sağlamak istemesine; Musul ve Cezire'den yeni gelecek takviyeleri beklemesine ve huzursuz olan emirlerle disiplinli bir hücuma geçemeyeceğine inanmasına yormaktadırlar. Ayrıca Haçlılar arasında uyuşmazlık çıktığı ve büyük mali sorunları olduğunu da casusları yoluyla öğrenmiş olup, yeni hücumlar yaparak onları yeniden birleştirmek istememesini de bir neden olarak gösterilir.<ref name="runciman3"/>
 
Şubat ayında Richard "Montferatlı Conrad"'dan Askalon'un yeniden yapılmasına destek sağlamasını istemiş; ama Conrad destek sağlamayı kati olarak reddetmişti. Birkaç gün sonra Burgundi Dükü ve diğer önemli bazı Fransız komutanlar ve askerler Richard'ın ordusunu terk edip Akka'ya geçtiler. Fransız Haçlı askerleri Richard tarafından kendi hazinesinden finanse edilmekteydi ve bu hazine tükenmeye yüz tutmaktaydı. Bir diğer uyuşmazlık da Akka limanında bulunan [[Pisa Cumhuriyeti]] gemi kaptanları ile [[Ceneviz Cumhuriyeti]] gemi kaptanları arasında çıkmış ve Pisalılar Akka şehirişehri işgal etmişlerdi. Pisalılar Richard'a haber gönderip kendileri ile şehir hakimleri ve Cenevizliler arasında arabuluculuk yapmasını istediler. Richard Akka'ya gelip Pisalılar ile Cenevizliler ve şehir idarecileri arasında çok güvenilmez bir anlaşma sağladı.
 
== Kudüs Kralı seçimi ve ölümü ==
311. satır:
Temmuz 1192'de I. Richard emrindeki Haçlı ordusu Küdüs'ü alamadığı için ve sahilde hücuma maruz kalacağı için Filistin'in kuzeyine doğru çekilmeye başladı. Selahaddin'in ordusu daha önce Haçlıları Kudüs'e hücumlarında harekat merkezi olan Yafa kalesine hücuma geçti ve üç gün süren kuşatmadan sonra şehri ve kaleyi eline geçirdiler. Küçük bir kısım savunmacı iç kaleye çekildi. Bu müslüman ordusu Haçlıların Temmuz 1191'deki [[Üçüncü Haçlı seferi Akka Kalesi Kuşatması|Akka Kuşatması]] sonucunda teslim olan yaklaşık 2.700 savunmacılarından askerin ve 300 kadar kadın ve çocuğun tümünü hunharca öldürmelerini unutmamışlardı. Selahaddin'in ordusu Yafa'da bulunan savunmacılara karşı bir intikam katliamı başlattılar. Bu katliamı Selahaddin Eyyubi önlemeye çalıştıysa da, askerin kontrolünü kaybetmişti. Selahaddin hatta savunmacı Haçlılara iç kaleye çekilip kendilerini savunmaları hakkında haberler göndermişti.<ref name="runciman3"/>
 
I. Richard Yafa'ya hücumu duyunca kuzeyde kıyı boyunda demirli gemilere ordusunun zırhlı şövalyelerini ve İtalyan Pisa'lı ve Genova'lı okçuları doldurarak Yafa önlerine geldi. Durumu bilmediği için önce karaya çıkmadı. Fakat daha teslim olmamış iç kalede bulunan bir papaz gizlice yüzerek gemilere geldi ve durumu I. Richard'a bildirdi. 31 Temmuz'da I. Richard 55 zırhlı şövalye, birkaç yüz piyade askeri ve 2000 kadar [[Tatar yayı|kurmalı yay]] kullanan Cenova'lı ve Pisa'lı denizci birliği ile karaya çıktı ve kaleye hücuma geçti. 31 Temmuz'da şehir tekrar Haçlılar eline geçti. Yafa'yı eline geçiren ve Richard'ın hücumuna karşı kaleyi savunan Müslüman askerler şehirden kaçabildiler. Selahaddin bu kaçışı ancak kaleden 10&nbsp; km kadar ileride durdurabildi ve ordusunu ancak orada yeniden düzene sokabildi.<ref name="runciman3"/>
 
Selahaddin Yafa'yı eline geçiren Richard'ın haçlı ordusunu desteklemek için Kayseriya şehrinden Haçlı takviye birlikleri gelmekte olduğu haberini aldı. Bu desteği önlemek için 4 Ağustos'da Selahaddin'in ordusu gizlice harekete geçerek ertesi gün sabah erkenden alaca karanlıkta yeniden şehre hücum etmek amacıyla şehir duvarların önünde toplanmaya başladılar. Fakat bir İtalyan haçlı askeri gizlice tarlalardan gelen Müslüman askerlerini görüp Richard'a bu haberi ulaştırmiştı. Richard şehirdeki hem uzun yaylı hem de kurmalı yaylı okçularını ve mızraklı ağır süvari birliklerini bir hücuma karşı hazırladı. 5 Ağustos günü Selahaddin'in çok hafif zırhlı Mısır ve Bedevi hafif süvari birlikleri şehre hücuma geçtiklerinde büyük zayiata uğradılar. Bazı Müslüman askerler şehre girmeyi başardılar ve şehri savunmakta olan İtalyan denizcileri gemilerine binip kaçmak üzere limana doğru çekildiler. Fakat Richard akşama doğru kendi birlikleri ile geri gelip müslüman birliklerini şehirden çekilmeye zorladı. Akşama doğru Selahaddin ordusunu geri çağırdı ve Kudüs'e doğru çekilmeye başladı.<ref name="runciman3"/>