İslam: Revizyonlar arasındaki fark

{{Seçkin madde}}

 

 

Başlarda [[siyasal]], sonra da [[teoloji]]k-kavramsal farklılıklar kazanmış olan [[Şiîlik]] ve ana akımı temsil eden [[Sünnilik]], ana islam [[İslam mezhepleri|mezheplerini]] oluşur. Bunların dışında İslam dininde [[fıkıh]] ve [[itîkât]] gibi konularla ilgili çok sayıda [[mezhep]] bulunur.

 

[[Muhammed]], İslam dinini yaymasının yanı sıra daha sonraları [[hâlife]] ve [[hanedân]]larca yönetilen bir [[İslam Devleti]] de kurmuştur. İleride imparatorluğa dönüşen bu devletin bölünmesiyle farklı bölgelerde yeni Müslüman devletler oluşmuştur.

 

== Etimoloji==

''Müslüman'' sözcüğü, [[Arapça]] kökenli ''müslim'' kelimesinin [[Farsça]] dilbilgisi kurallarına göre çoğulu olan ''Müslimân'''dan gelir.<ref>Mustafa Sinanoğlu, 'İman', ''Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi'', Cilt 22, s. 212</ref> Ancak Türkçede tekil olarak kullanılır ve çoğulu ''Müslümanlar''dır. Müslüman sözcüğü İslam dinine mensup kişileri adlandırmakta kullanılır ve "bağlanan", "teslim olan" anlamındadır.

 

{{ana madde|İslam'da iman|Akide|Kelam}}

Sünnilikde inanç esasları '''amentü'''/'''İmanın Şartları''' olarak adlandırılır. Klasik kelam mezhepleri imanın şartlarından birini kabul etmeyen kişiyi [[kafir]] veya [[mürted]] sayarlar. Kur’andan alınarak özetlenen iman esasları şunlardan oluşur:<ref>[http://www.diyanet.gov.tr/turkish/weboku.asp?sayfa=16&yid=33 T.C. Diyanet İşleri Başkanlığı. "İlmihal"; 1. cilt; "İman ve İbadetler". s. 16/91.] URL erişim tarihi: 29 Nisan 2008.</ref><ref name="oxfordAkide">[http://www.oxfordreference.com/views/ENTRY.html?subview=Main&entry=t125.e176 "Aqidah" Oxford Dictionary of Islam. John L. Esposito, ed. Oxford University Press Inc. 2003. Oxford Reference Online. Oxford University Press.] <http://www.oxfordreference.com/views/ENTRY.html?subview=Main&entry=t125.e176> URL erişim tarihi: 30 Nisan 2008</ref>

# [[Allah]]'a iman,

# Peygamberlere iman,

# Kıyamet gününe, ölümden sonra dirilmeye ve ahirete iman.

 

=== Allah ===

{{Ana|Allah|İlah|Rab|Tevhid}}

 

 

*[[Şii]]-[[sufi]] ekol: Sembolik ifadelerle Allah'ın anlatılmasını onaylar,

*[[Maturidi]]-[[Eşari]] (Ehli sünnet); Sınırlı bir insan-tanrı benzerliğini kabul eder; Görme, işitme gibi.

 

 

İslam inancında, [[İslam'da melek|melekler]] Allah'ın kendisine ibadet etsinler ve emirlerini yerine getirsinler diye nurdan (ilahî ışıktan) yarattığı üstün, nuranî ve ruhanî varlıklardır.<ref>https://kurul.diyanet.gov.tr/SoruSor/DiniKavramlarSozlugu.aspx#.VGttTTSsWSo Diyanet-Dini kavramlar sözlüğü</ref>

Allah onlara özel görevler vermiştir. Büyük meleklerden [[Cebrail]], Allah'ın katından peygamberlere vahiy (mesaj/kitap) indirmekle; [[Mikâil]], doğa olaylarıyla; [[İsrafil]], [[Kıyamet|Kıyamet Günü]] ve yeniden diriliş günü [[Sûr (İslam)|Sûr]]'a üflemekle; ölüm meleği olan [[Azrail]], hayatı sona erdirmekle görevlidir<ref name="oxfordMelek"/>.

 

 

 

=== Peygamberler ===

İslamda diğer [[İbrahimi dinler]]in de zaman zaman İslam olarak adlandırıldığı, yoldan çıkan ve sapıtan insanları Allah'a çağırmak için bazılarının adı Kur’anda anılmış olan [[peygamber]]ler gönderildiğine inanılır. [[Hıristiyanlık]] ve [[Musevilik]]'te aziz, din büyüğü, ata ya da siyasî şahsiyetler olarak kabul edilen bazılarından da peygamber olarak bahsedilir <ref>{{Oxford|David}}</ref> ve onlara dair [[kıssa]]lar büyük benzerlik gösterir.<ref name="brillResul">[http://www.brillonline.nl/subscriber/entry?entry=islam_COM-0911 Wensinck, A.J. "Rasūl." Encyclopaedia of Islam. Edited by: P. Bearman , Th. Bianquis , C.E. Bosworth , E. van Donzel and W.P. Heinrichs. Brill, 2008. Brill Online.] <http://www.brillonline.nl/subscriber/entry?entry=islam_COM-0911> URL erişim tarihi: 6 Mayıs 2008.</ref>

 

Muhammed'in söz ve fiilleri ([[hadis]] ve [[sünnet]]), Kur'anın yanında ikinci derecede kaynak kabul edilir ve [[şeriat|İslam hukuku]]nun iki temel kaynağından biri sayılır.<ref>[http://www.brillonline.nl/subscriber/entry?entry=islam_COM-1123 Juynboll, G.H.A.; Brown, D.W. "Sunna." Encyclopaedia of Islam. Edited by: P. Bearman , Th. Bianquis , C.E. Bosworth , E. van Donzel and W.P. Heinrichs. Brill, 2008. Brill Online.] <http://www.brillonline.nl/subscriber/entry?entry=islam_COM-1123> URL erişim tarihi: 6 Mayıs 2008.</ref><ref>[http://www.oxfordreference.com/views/ENTRY.html?subview=Main&entry=t125.e2279 "Sunnah". Oxford Dictionary of Islam. John L. Esposito, ed. Oxford University Press Inc. 2003. Oxford Reference Online. Oxford University Press.] <http://www.oxfordreference.com/views/ENTRY.html?subview=Main&entry=t125.e2279> URL erişim tarihi: 6 Mayıs 2008.</ref>

 

Müslümanlar Allah'ın [[peygamber]]leri aracılığıyla içinde doğru yolu, iyiliği ve kurtuluşu gösteren ayetler ve sözler bulunduğuna, inandıkları dini metinlere inanırlar. Bunlar [[Adem]], [[Şit]], [[İdris]] ve [[İbrahim]]'in [[suhuf|sahife]] (tablet)leri ile Musa, Davut, İsa ve Muhammed’ in [[Tevrat]], [[Zebur]], [[İncil]] ve [[Kur’an]] isimi verilen [[Kutsal kitap]]lardır.

[[Bakara suresi]]nin 136. ayeti şöyledir:

:''Deyin ki: “Biz Allah’a, bize indirilene (Kur’an’a), İbrahim, İsmail, İshak, Yakub ve Yakuboğullarına indirilene, Musa ve İsa’ya verilen (Tevrat ve İncil) ile bütün diğer peygamberlere Rablerinden verilene iman ettik. Onlardan hiçbirini diğerinden ayırt etmeyiz ve biz ona teslim olmuş kimseleriz.”''<ref>[http://www.diyanet.gov.tr/kuran/ayet.asp?Kuran_id=2&Ayet_No=136&I3.x=6&I3.y=11 T.C. Diyanet İşleri, Türkçe Kur'an Meâli.]</ref>

 

 

''[[Kur'an]]'' ,İslam [[peygamber]]i [[Muhammed]]'e [[Allah]] tarafından [[melek]] [[Cebrail]] aracılığıyla gönderildiğine inanılan kutsal kitaptır.<ref name="oxfordKuran">[http://www.oxfordreference.com/views/ENTRY.html?subview=Main&entry=t125.e1945 "Quran". Oxford Dictionary of Islam. John L. Esposito, ed. Oxford University Press Inc. 2003. Oxford Reference Online.] Oxford University Press. <http://www.oxfordreference.com/views/ENTRY.html?subview=Main&entry=t125.e1945> URL erişim tarihi: 6 Mayıs 2008.</ref><ref name="brillKuran">[http://www.brillonline.nl/subscriber/entry?entry=islam_COM-0543 Welch, A.T.; Paret, R.; Pearson, J.D. "al- Ḳurʾān." Encyclopaedia of Islam. Edited by: P. Bearman , Th. Bianquis , C.E. Bosworth , E. van Donzel and W.P. Heinrichs. Brill, 2008. Brill Online.] <http://www.brillonline.nl/subscriber/entry?entry=islam_COM-0543> URL erişim tarihi: 6 Mayıs 2008.</ref> Müslümanlar ''Hiç şüphe yok ki, Kur'ân'ı biz indirdik, elbette onu yine biz koruyacağız'' ayetine dayanarak Kur'an'ın orijinal olduğuna değiştirilmediğine inanırlar;<ref>[http://www.multimediaquran.com/quran/turkce/015/15-elmalili.htm Elmalılı Hamdi Yazır Türkçe Meâli; Hicr Suresi.]</ref>Kur'an da dini emir ([[Farz]]) ve yasaklar ([[haram]]), sosyal düzenlemeler, nasihatler, teşvik ve korkutmalar ile önceki peygamberlerin hikayeleri içerik olarak önemli yer tutar. İslam inançları ve [[şeriat]]ın ana kaynağı Kur'andır.

===Kıyamet ve Ahiret===

{{Ana|Kıyamet|Ahiret}}

Dünyanın sonu olan [[Kıyamet]] gününe, ve yeniden diriliş ve hesaba çekilme zamanı olan [[Ahiret]]e iman İslam'ın temel inançlarındandır. Ahiret günü; Allah'ın insanları yeniden diriltip bir arada toplayacağı gündür. O gün insanlar ya nimetleri bol olan [[Cennet]]’e ya da elem verici azabın olduğu [[Cehennem]]'e gireceklerdir. Kur'an'da ahirete iman çeşitli ayetlerde vurgulanmış, Bakara suresi 62. ayette ise Allah'a inançla birlikte kurtuluşa erecekleri tanımlamakta kullanılmıştır:

:"Şüphe yok ki, iman edenler, [[Yahudiler]], [[Hıristiyanlar]] ve [[Sabiiler]]; bunlardan her kim Allah'a ve ahiret gününe gerçekten iman eder ve iyi bir amel işlerse, elbette bunların Rableri yanında mükâfatları vardır. Bunlara bir korku yoktur ve bunlar mahzun da olmayacaklardır."<ref name="bakara" />

 

{{Ana madde|İslam'ın Beş Şartı}}

[[Dosya:İslam'ın beş şartı.svg|thumb|right|[[İslam'ın beş şartı]].]]

 

===Namaz===

{{Ana madde|Namaz}}

Namaz ([[Arapça]]: صلاة ''Salah'') İslam'ın her inanana farz kıldığı bir ibadetdir. Kur'an'da günün belli vakitlerinde <ref>{{Web kaynağı|url=http://kuran.diyanet.gov.tr/|başlık=Kur'an-ı Kerim Prtalı|erişimtarihi=27 Şubat 2013}}</ref><ref name=4.102>[http://www.diyanet.gov.tr/kuran/ayet.asp?Kuran_id=4&I3.x=16&I3.y=15&Ayet_No=102 Nisa Suresi ,Diyanet Meali,4.102]</ref> [[abdest]]le birlikte<ref name=5.6>[http://www.diyanet.gov.tr/kuran/ayet.asp?Kuran_id=5&I3.x=16&I3.y=15&Ayet_No=6 Enbiya Suresi ,Diyanet Meali,5.6]</ref> [[dua]]ya kalkılması ifadesi bulunur. Kur'an’a göre namaz Allah'ı anarak [[teslimiyet]]in gösterildiği bir arınma biçimi ve [[İbrahim]]'e öğretilen bir ibadet şeklidir.<ref name=5.6/><ref>[http://www.diyanet.gov.tr/kuran/ayet.asp?Kuran_id=21&I3.x=16&I3.y=15&Ayet_No=73 Enbiya Suresi, Diyanet Meali,21.73]</ref>

 

Farz [[fıkıh]] dilinde Kur'anın açık ve yoruma dayanmayan emirlerine denir. Günlük 5 vaktin farz olduğu inancı, Kur’anın emirleri, [[tefsir|yorum]] ve [[hadis]]lere dayanan ve sünni İslam toplumlarınca benimsenen bir uygulamadır.<ref>{{web kaynağı|başlık=HUD SURESİ|url=http://www.multimediaquran.com/quran/turkce/011/11-kurtubi.htm|eser=KURTUBİ TEFSİRİ|yayıncı=multimediaquran.com|yazar=KURTUBİ}}</ref>

===[[Hac]]===

{{Ana|Hac (İslam)|Kurban}}

 

[[Zilhicce]] ayında, [[Arafat]]da dua edilmesi, [[Kabe]]'nin ziyaret edilmesi, [[şeytan]] taşlama ve [[kurban]] kesilmesi gibi bazı uygulamaların belirli kurallar içinde ve bir arada yapıldığı, yalnızca zengin müslümanlara farz olan bir [[ibadet]]tir. [[Şeriat]] hukukunda [[namaz]], [[oruç]], [[zekat]] gibi [[farz]] kabul edilen dini hükümleri yapmayanlar veya terkedenler için belirli cezalar öngörülür iken hac yapmayanlar için benzer yaptırımlardan söz edilmez. Şu ayetler ile Hac emredilmiştir:

 

 

 

Şiilik'te ''Füru-ı Din'' denilen dini emirler sünnilik'de farz olan [[Namaz]], [[Oruç]], [[Hac]] ve [[Zekât]]'a ilave olarak, [Hums (İslam)|Hums]], [[Cihat]], [[Emr-i bi'l ma'rûf]] ve [[Nehy-i anil münker]], [[Tevella]], ve [[Teberra]] olarak sıralanır.

 

; [[Cihat]]

 

; [[Emr-i bi'l ma'rûf]] ve [[Nehy-i anil münker]]

 

Şeriat ([[Arapça]]: '''شريعة'''), İslam hukuku anlamında olup, İslam dinindeki ibadetler, muameleler ve cezaları içerisine alan, dini hukuka ait tüm kavram ve kurallara verilen isimdir. [[Şeriat]] için Kur’an temel kaynaktır ve Kur'an'da geçen emir ve yasaklar temelinde kararlar alınır.<ref name="oxfordKuran" /> Şeriat'ın ikinci kaynağını [[hadis]]ler oluşturur. Bazı İslam hukuku ekolleri, Kur'an'da geçmemekle birlikte Kur'an'da geçen bir başka emir veya yasakla aynı illete (sebebe) dayanan konularda da Kur'an'daki emir veya yasağa [[kıyas]] yoluyla karar verirler.

 

[[Fıkıh]], Kur'an ve hadisten türetilen [[mezhep|anlayış]] ve [[tefsir|yorum]]ların toplamıdır ve bir bakıma şeriat'ın ne olduğunu fıkıhçılar belirler. Bu şekilde bir anlayış veya yorum, dinsel zorunluluklar arasına girer. Fıkıhçılar veya ulema değişik İslam ülkelerinde [[Müftü]], [[kadı]], [[fakih]], [[şeyhulislam]], [[imam]] [[molla]] gibi değişik isimler alırlar ve İslami [[farz|emir]], [[haram|yasak]] ve [[Şeriat|yasa]]ları yorumlama, kıyas yoluyla yeni kurallar koyma veya muhtelif konuları dini açıdan, Farz, Vacip, Sünnet, Müstehap, Helal, Mekruh, Haram veya caizdir-değildir şeklinde etiketleme yetkisine sahip olurlar.

{{Başlık genişlet|date=Kasım 2014}}

 

{{Ana|Cihat|Muhammed'in savaşları}}

İslam'ın bir unsuru olarak sayılan cihad, her ne kadar Allah adına savaşmak anlamına gelse de, her zaman fiziki bir savaşı tanımlamaz <ref name="brillCihad">[http://www.brillonline.nl/subscriber/entry?entry=islam_COM-0189 Tyan, E. "Ḏj̲ihād." Encyclopaedia of Islam]. Edited by: P. Bearman , Th. Bianquis , C.E. Bosworth , E. van Donzel and W.P. Heinrichs. Brill, 2008. Brill Online. <http://www.brillonline.nl/subscriber/entry?entry=islam_COM-0189> URL erişim tarihi: 30 Nisan 2008.</ref> hatta ''büyük cihat'' kişinin kendi nefsiyle olan savaştır ve daha zordur.<ref name="brillCihad" /> Kişinin İslam adına yaptığı farklı emek ve çabalar da [[cihat]] tanımına girebilir.<ref name="brillCihad" />

 

Cihatçılar bir [[İslam devleti]] ve [[şeriat]]a uygun toplum yapısı kurma amacıyla İslamı bir ideoloji olarak kabul eden ve bunu diğer insanlara da uygulatmayı amaç edinen, çoğunlukla bu amaçla terörist yöntemlere de başvuran İslami akımlardır.

 

 

 

 

 

== Mezhepler ve eğilimler ==

==== Sünnilik ====

{{Ana madde|Sünnilik}}

Dünyadaki en yaygın siyasi mezhep Sünniliktir ve Günümüz Müslüman topluluğun çoğunluğu Sünnidir<ref name="Sünni İslam">"Sunni Islam." Dictionary of the Israeli-Palestinian Conflict. Vol. 2. Detroit: Macmillan Reference USA, 2005. 440. Gale Virtual Reference Library. Gale.</ref>. Sünniler Şiâ'dan farklı olarak peygamberin ölümünden sonra halife olan ilk [[dört halife]]nin (Hulefa-i Raşidin) hepsini tanır ve dört halifeyi ''doğruluk üzere olan halifeler'' olarak saygı ve sevgiyle anarlar<ref name="galeMezhep">Kamali, M. Hashim. "Madhhab." Encyclopedia of Religion. Ed. Lindsay Jones. Vol. 8. 2nd ed. Detroit: Macmillan Reference USA, 2005. 5547-5550. Gale Virtual Reference Library. Gale.</ref><ref name="oxfordSünni">[http://www.oxfordreference.com/views/ENTRY.html?subview=Main&entry=t125.e2280 "Sunni Islam" Oxford Dictionary of Islam. John L. Esposito, ed. Oxford University Press Inc. 2003. Oxford Reference Online.] Oxford University Press. <http://www.oxfordreference.com/views/ENTRY.html?subview=Main&entry=t125.e2280> URL erişim tarihi: 30 Nisan 2008.</ref>. Sünnilikte farklı alimler farklı imamet, hilafet tanımları yapsalar da ortak nokta herhangi bir kimsenin soyunun imameti hak ettiği fikri bulunmaz ve bu da genel olarak Şia ile arasındaki en büyük ayrılıklardandır. Nitekim imamet, halife makamı Sünnilik'te önemli olsa da Şia'nın çoğu mezhebinde olduğu gibi itikatta bir yere sahip değildir. Aynı şekilde peygamberin torunu [[Hüseyin]]'in [[Kerbelâ]]'da öldürülmesi hadisesi genel olarak üzücü bir olay olarak kabul edilip, [[Yezid]] Sünni cemaat içerisinde sıklıkla yerilse ve Sünnilikte isim olarak neredeyse hiç kullanılmasa da<ref>[http://www.sorularlaislamiyet.com/subpage.php?s=show_qna&id=7452 Yezid üzerine bir soru - sorularlaislamiyet.com] URL erişim tarihi: 30 Nisan 2008.</ref><ref>[http://www.risaleinurenstitusu.org/index.asp?Section=Enstitu&SubSection=EnstituSayfasi&Date=03.09.2004&TextID=799 Portre: Yezid - risaleinurenstitusu.org] URL erişim tarihi: 30 Nisan 2008.</ref>, Şia'dakine benzer bir şekilde [[Kerbelâ Olayı]] her yıl törenlerle anılmaz. Şiâ'daki çeşitli mezheplerde bulunana benzer bir [[Mehdi]] inanışı olmadığı gibi, imamet anlayışının farklılığı sebebiyle herhangi bir imamet silsilesi de bulunmamaktadır. Ek olarak Şia'da birçok mezhebin kabul ettiği imamların üstün akli kabiliyeti, bilgi ve hikmeti olduğu, günahsız ve hatasız oldukları gibi fikirler Sünnilikte bulunmaz<ref name="galeŞiiSünni">Nasr, Seyyed Hossein. "Shiism: Ithnā ʿAsharīyah." Encyclopedia of Religion. Ed. Lindsay Jones. Vol. 12. 2nd ed. Detroit: Macmillan Reference USA, 2005. 8337-8346. Gale Virtual Reference Library. Gale.</ref>. Ayrıca Şia'da çoğunluk imamların sözlerini de hadis külliyatından sayarken Sünnilikte hadis külliyatı sadece Muhammed'in sözlerini ve eylemlerini kapsar<ref name="galeŞiiSünni" />.

 

{{Ana madde|Şiilik}}

[[Dosya:Meshed ali usnavy (PD).jpg|''[[İmam Ali Camii]]'' veya ''Meşed Ali''; [[Necef]], [[Irak]]'ta bulunan ve [[Ali bin Ebu Talib]]'in gömülü olduğu düşünülen camii.|thumb]]

 

Sünnilik'ten sonra dünyada en yaygın ikinci İslam mezhebidir. Sünnilik'ten farklı olarak imamet, hilafet makamı, Şiilikte çok önemlidir ve sıklıkla itikadda geçer. Her ne kadar [[Şia]] içindeki farklı mezhepler özellikle imamet hususunda farklı inanç ve görüşlere sahip olsalar da, Şiiler genel olarak Sünnilerden farklı olarak [[Osman bin Affan]]'ın halifeliğini kabul etmez, büyük bir çoğunluğu [[Ebu Bekir]] ve [[Ömer bin Hattab]]'ın da halifeliklerini kabul etmezler. Ayrıca büyük bir kısmı imameti ilahi bir makam olarak görür ve imamlara peygamberlerinkine benzer ek özellikler atfederler. Ayrıca [[Allah]]'ın adaletinin bir özelliği olduğuna inanılır ve Ehl-i Beyt'ten çıkan imamlar desteklenir. Şiiler genellikle [[Ali bin Ebu Talib|Ali]] taraftarı olmayan [[sahabe]]leri benimsemezler.

Bir diğer Şia kolu olan [[Zeydiyye]]'nin ise kurucusu ve isim babası [[Ali bin Ebu Talib]]'in oğlu, peygamberin torunu [[Hüseyin]]'in soyundan gelen ve bir fıkıh alimi olan [[Zeyd bin Ali]]'dir. Zeyd bin Zeynelabidin olarak da anılan Zeyd, ayrıca Hüseyin'den sonra, Hüseyin'in soyundan gelip de [[Emeviler]]'e karşı direniş başlatan ilk kişidir<ref name="oxfordZeyd">[http://www.oxfordreference.com/views/ENTRY.html?subview=Main&entry=t125.e2566 "Zayd ibn Ali" Oxford Dictionary of Islam. John L. Esposito, ed. Oxford University Press Inc. 2003. Oxford Reference Online.] Oxford University Press. <http://www.oxfordreference.com/views/ENTRY.html?subview=Main&entry=t125.e2566> URL erişim tarihi: 30 Nisan 2008.</ref>. Zeydiyye mezhebi ilk Şii mezheplerindendir. Bununla birlikte görüş olarak Zeydiyye Ehl-i Sünnet'e diğer Şii mezheplerine oranla daha yakındır. Örneğin Zeydiyyede imamın Ehl-i Beyt'ten çıkması bir zorunluluk değildir, fakat Ehl-i Beyt'ten çıkan imam mutlaka desteklenir<ref name="oxfordZeyd" />. İmamette önemli olanın halk desteği olduğuna, soya bağlı bir sıralamaya inanılır.<ref name="oxfordZeyd" /> Yine İsnaaşeriyye'den farklı olarak Zeydiyye'de imamların hatasız ve günahsız olduklarına inancı bulunmaz<ref name="brillŞia" />. Ek olarak Zeyd bin Zeynelabidin Ebu Bekir ve Ömer'in imamlıklarını, Ali'ye tercih etmemekle birlikte, kabul etmiştir ve bu onun direnişine başta destek veren birçok kişinin ondan kopmasına ve Cafer es-Sadık'a yaklaşmasına da sebebiyet vermiştir.<ref name="brillŞia" /> [[Zeyd’îyye]]'nin bir önemli noktası da İsnaaşeriyye'den farklı olarak imametin sağlanmasında aktif bir yol seçilmesidir.<ref name="galeİmamet" /> Her ne kadar her zaman bir imam olacağı görüşü olmasa da bir imam olduğu takdirde imametin sağlanması için aktif bir yol seçilir ki Zeyd kendi zamanında direnişe geçmiştir. Bugün özellikle [[Yemen]]'de hâkim olan bir Şii koludur.<ref name="oxfordŞia" />

 

 

[[Ali]]'nin çocukları ve [[İmamet]]'te İkinci ve Üçüncü imam olan [[Hasan bin Ali]] ve [[Hüseyin bin Ali]], Şiâ'da büyük rol oynar. Bunların dışında altıncı imam olan [[İmam Cafer-i Sadık]] da birçok hadisin kaynağı olduğundan çok önemlidir.

İslamın eleştirisi değişik şekillerde yapılmıştır. Bunlar sadece Kur'an'ı temel alarak "geleneksel İslam"ın eleştirisini<ref>http://www.manaz.net/geleneksel-islamin-elestirisi/</ref> yapan, İslamın içinden grup kişilerin eleştirileri, [[Muhammed eleştirisi]], [[Kur'an eleştirisi]], [[Hadis|Hadis eleştirisi]], [[Şeriat|Şeriat eleştirisi]] gibi başlıklarda toplanabilir.

 

 

== Ayrıca bakınız ==