Cirit: Revizyonlar arasındaki fark
| [kontrol edilmiş revizyon] | [kontrol edilmiş revizyon] |
İçerik silindi İçerik eklendi
Kafkasmurat (mesaj | katkılar) Değişiklik özeti yok |
Değişiklik özeti yok |
||
6. satır:
== Tarihçe ==
''Cirit'', Türklerin Orta Asya'dan Anadolu'ya geldikleri dönemden beri oynadıkları savaş oyunu olarak bilinmektedir.Daha sonraki dönemlerde ''Anadolu'' 'da oynanan ve ''atlı spor'' olarak da anılan ''cirit'' , başlangıçtan beri nesilden
Müsabakalarda yaşanan hayati tehlike nedeniyle [[II. Mahmut]] döneminde bu oyunun oynanması yasaklanmış, daha sonra tekrar bir gösteri oyunu olarak [[Anadolu]] 'da oynanmaya başlanmıştır.
[[Türkiye]] 'de ''Cirit'' sporuna günümüzde yoğun ilginin Doğu Anadolu Bölgesinde yaşayan insanlarca gösterildiği gözlemlenmektedir.Bu bölgede yer alan [[Erzurum]] İlinde ilk Atlı Spor İhtisas Kulübü 1957 yılında kurulmuştur.<ref>[http://www.erzurumweb.com/cirit.html]</ref>
17. satır:
== Kullanılan özel ifadeler ==
Her spor dalında olduğu gibi ciritte de kullanılan özel ifadeler vardır. Bunlar hem oyunla
* '''Oyunla ilgili olanlar''' : Cirit oynanan saha için ''Alan'' , ahaliyi oyundan haberdar etmek için davul ve zurna ile oyun öncesi ve oyun oynanırken de oyuna renk katması maksadıyla özel
* '''Atlarla ilgili olanlar''' : Atın iki ayakla koşuyormuş gibi aynı tarafta bulunan ayaklarını eş zamanlı atarak yaptığı, düzenli yürüyüş şekline ''Rahvan'' , binicisini sarsmadan koşan ata ''Rahvan At'', atın arka kalçalarına yüklenerek yaptığı yavaş yürüyüşüne ''Aheste'' , atın çapraz olarak ayak atmak suretiyle hızlı ve sert yürüyüşüne ''Tırısa Kalkmak'', atın süratli koşma şekline ''Dörtnal'' , atın dörtnal koşmasının en hızlı olanına ''Hücum Dörtnal'' , iki atın aynı hizada oluşuna ''At Başı'' , atların baş kısmına takılan başlığa ''Dizgin'' , atın bel kısmına üstten keçe veya post üzerine konan kolon kayışları ile bağlanan ve kesici olmayan üzengilerden oluşan teçhizata da ''Eyer'' denir.
* '''Sporcularla ilgili olanlar''': Atlı askere süvari anlamında ''Osmanlı'', cirit oyununda iyi at binenler ve at oyunlarında becerisi olan oyunculara ''Sipahi'', at üzerinde hâkimiyet sağlamak, ve hüner göstermek eylemine ''At Oynatmak'', kendi içlerinde hiyerarşik bir düzende atlı olarak cirit oyununa katılan takım gücüne ''Seğmen'', at üzerinde beceri ve hüner gösteren oyuncuya, biniciye ''At Cambazı'' , cirit oyununda at üzerinde sıra halinde duranlara ''Menzil'', bir kolunda işaret bulunan takım kaptanına ''Takım Kolbaşısı'' , attığı ciridi rakibinin atına isabet ettiren oyuncuya ''Acemi'', oyun esnasında isabet alıp ölen kişilere ''Şehit'' denir.
27. satır:
Takımlar bölük düzeninde ise 2 'şer, alay düzeninde iseler 3 'er yedek oyuncuları bulunur. Yedek oyuncular saha hakeminin arkasında ve kendi sahasında açıkta beklerler.
Oyuncu değişiklikleri oyunun duraklama anında saha hakemi tarafından baş hakem bilgilendirilerek yapılır. Bir oyunda en fazla 3 oyuncu değişikliği yapılabilir.Oyundan çıkan oyuncu bir daha oyuna alınmaz. Her oyuncunun arkasında ve atlarının üzerine konulan kumaşın her iki tarafında yazılı numaralar bulunur. (sporcu ile atının numarası aynıdır..) Takımların formaları aynı renkte ise: takım numaraları; A takımında 1’den 10’a kadar, B takımında ise 11’den 20’ye kadardır. Oyuna başlama ve ilk çıkış hakkı kur’a sonunda sahayı kaybeden takıma verilir. Alay çıkışları alay durağından yapılır. Erken çıkış ihlâli, yasak saha olarak; çift çıkış ihlâli ise atış sahası dışından atış olarak değerlendirilir. Her iki hatalı duruma düşen oyuncular alay durağına geldikten sonra başka bir oyuncu ancak o zaman hamle yapabilir. Bir ciritçi oyun sahasında rakip sporculardan birine yarım veya tam çark yapmak suretiyle ciridini atar. İki defadan fazla tam çark yapılamaz.
Cirit genelde gösteri mahiyetinde oynanır. Cirit oyununda, sporcu rakibinin kendisine atacağı ciritten sakınmak için çeşitli hareketler yapar, atın sağına soluna, karnının altına veya boynuna yatar. Bazı sporcular rakiplerini kaçış çizgisine ulaşana kadar kovalar ve ardından cirit atarlar.İsabet ettirebildikleri için puan kazanırlar. Oyun esnasında baş ve yüz kısmına cirit isabet eden oyuncuların yaralanmaları muhtemeldir. Bu tür isabetler nedeniyle ölüm hadiseleri muhtemeldir.Bu durumda ölen sporcu, sporun geleneğine göre, er meydanında ölmüş sayılır.Ölen sporcu yakınlarının
== Puanlama ==
35. satır:
=== Hareketler ve sayısal değerleri ===
* '''Puan kazandıran hareketler''' : Alay durağında rakibe cirit isabet ettirme ve oyun alanında çelme yapma (kamçı ve sopa ile) karşı takıma isabet sayılır bu hareketlerinin her biri 4 puan olarak değerlendirilir. Rakibe alan içinde cirit
* '''Puan kaybettiren hareketler''' : Yasak saha ihlali, atı ile karşı alaya bölgesine girme , yan çizgiyi ihlal etme, atış sahası dışına çıkıp atış yapma, cirit atma (hamle) hakkını kullanmama, sahasından erken veya çift çıkış yapma, attan inme (izinsiz), yasak sahada 3 veya daha fazla, oyuncu bulunması, hamle hakkı doğan sporcunun yan çizgiden oyuna girmesi ve ciridini atış alanında sporcunun kasten yere atması ve sporcunun ciridini elinden düşürmesinin fena puan değeri 1 , sporcunun ciridi rakibinin atına kasten vurması, yakın mesafede rakibine cirit atması, atını rakip atlıya kasten çarptırması, attan düşmesi, karşı alaya kasten dalması, rakibi yakalayıp bağışlaması beklenen ve gereken pozisyonda onu bağışlamaması, (ikinci kez) attan düşmesinin fena puan değeri 3 dür.<ref name="gelenekselfed.gov.tr"/>
| |||