Tuğtekin: Revizyonlar arasındaki fark
| [kontrol edilmiş revizyon] | [kontrol edilmiş revizyon] |
İçerik silindi İçerik eklendi
Değişiklik özeti yok |
|||
1. satır:
{{Hükümdar bilgi kutusu
| adı = Tuğtekin
| başlık = [[Böriler]] Șam Atabeyi
| resim =
| altyazı =
8. satır:
| diğer ünvanları =
| tam adı = Zahiriddin Tuğtekin
| önce gelen =
| sonra gelen = [[Tac El-Mülk Böri]]
| varisi =
23. satır:
| doğum yeri =
| ölüm tarihi = 12 Şubat 1128
| ölüm yeri = [[Şam]]
| defin tarihi =
| mezar yeri =
29. satır:
}}
'''Tuğtekin''', veya tam adıyla '''Zahiriddin Tuğtekin''' ([[Arapça]]:ظاهر الدين طغتكين ), (d.? - ö. 12 Şubat 1128, [[Şam]]) Türk asıllı asker ve [[Büyük Selçuklu Devleti]] altında, [[1097]] - [[1128]] arasında, [[Suriye Selçuklu Devleti]] [[Şam]]
==Hayatı==
Zahiriddin Tuğtekin Suriye Selçuklu Devleti meliği olarak Şam ve Suriye'yi idaresi altında bulunan [[Alp Arslan]]'ın oğlu ve Sultan [[Melikşah]]'ın küçük kardeşi olan [[I. Tutuş]] yönetiminde düşük rütbeli bir Türk asıllı olarak bulunmaktaydı. 1095'de I. Tutuş öldü ve varisleri olan iki oğlu [[Dukak]] ve [[ Rıdvan]] arasında taht çatışmaları başladı. Dukak Şam
Trabluşam kadısı yönetimine karşı başkaldıran [[ Tam bu sırada [[Birinci Haçlı seferi]]'nin "Baronlar Seferi" ordusu Anadolu'yu geçmiş; Çukurova'ya inmiş ve 21 Ekim 1097'de [[Antakya Kuşatması]]'na başlamıştı. Antakya Halep Meliki [[Rıdvan]]'ın tabiyeti altında ve Emir [[Yağı-Sayan]] komutası altında idi. Fakat Yağı-Sayan kendine askeri destek sağlamak için Şam Emiri [[Dukak]]'a başvurdu. Dukak Tuğtekin komutasından bulunan büyük bir Şam melikliği ordusunu Antakya üzerine Haçlılar kuşatmasını kırmak için gönderdi. Fakat bu ordu, [[I. Boemondo|Beomondo Tarantolu]] ve [[II. Robert Flandralı]] komutaları altında bulunan Haçlılar ordusu ile yaptığı muhaberede mağlup düştü ve Şam'a geri çekilmek zorunda kaldı. Musul Atabeyi [[Kerboğa]] kendi ordusu ve diğer Müslüman şehir ve hükümetlerden aldığı takviyelerle Antakya'ya ilerlemeye başladı. Bu sırada 2 Haziran 1098'de Haçlılar Antakya'yı ellerine geçirmişlerdi. Tuğtekin de Şam melikliği ordusu ile Kerboğa ordusuna katıldı. Kerboğa Antakya kalesi içinde bulunan Haçlılar ordusunu kuşatma altına aldı. Haçlılar bu kuşatmaya gayet zorluklar çekerek direnmekte iken güya bir mucize eseri Antakya Katedrali içinde İsa'nın öldürülmesi için kullanılan Kutsal Mırzakı buldular. Bundan moral alarak Kutsal Mızrak önlerinde 28 Haziran 1098'de Antakya'dan bir büyük huruç hareketi yaparak Kerboğa'nın ordusu üzerine büyük bir hücuma geçtiler ve Kerboğa'nın ordusu darmadağın oldu.
Bundan sonra Haçlılar ordusu 13 Ocak 1099'da güneye Kudüs'e gitmek üzere Antakya'dan ayrıldı. Bu sırada Cableh küçük şehrinin yöneticisi olan
1103'de [[Humus]] şehri yöneticisi olan Emir Janah El-Dava bir suikaste kurban giderek öldürüldü. Şehir halkı bu suikastın Halep Meliği Rıdvan tarafından organize edildiğinden şüphelendiler. Bunun için Humus şehri ilerigelenleri Şam Meliği Dukak'dan askeri destek istediler. Şam Meliği Dukak, Humus'da idareyi eline almak üzere Tuğtekin'in komutasında bir Şam Melikliği ordusunu Humus'a gönderdi.
Satır 43 ⟶ 45:
Ertesi yıl Sam Meliği olan [[Dukak]] öldü. Yerine yetişkin olmayan oğlu olan [[II. Tutuş]] Şam Melikliği görevine getirildi. Fakat II. Tutuş daha yetişkin olmadığı için Tuğtekin "Şam Atabeyi" unvanını alarak Şam'da meliklik taht naibi oldu. Taht naibi olarak gerçek iktidar gücü Tuğtekin'in elinde idi. Tuğtekin iktidarının temelini daha da güçlendirmek için Dukak'ın dul karısı ile de evlendi.
Fakat çok geçmeden Tuğtekin yetişkin olmayan II. Tutuş'u Şam Melikliği tahtından indirdi ve yerine Dukak'ın ikinci oğlu ve II. Tutuş'un küçük kardeşi olan [[Muhiddin Bektaş]]'ı Şam Meliki yaptı. Yine kısa bir müddet sonra Tuğtekin Muhiddin Bektaş'ı da Şam Meliklik tahtından uzaklaştırdı. Bundan biraz sonra Büyük Selçuklu Devleti'ne tabi olan
Muhiddin Bektaş tekrar Şam Melikliği'ni tekrar eline geçirmek için [[Basra]] sahibi olan Aytekin ile anlaştı ve Basra sahibinin ordusu ile Şam'da Tuğtekin'e saldırı yaptılar. Fakat Tuğtekin askeri çatışmalardan sonra Muhiddin Bektaş ve müttefiki Basra sahibi Aytekin komutasındaki orduya karşı galip geldi. Muhiddin Bektaş Frank Haçlılar Kudüs Kralı [[I. Baodouin]]'den destek istedi. Fakat Şam Emiri Tuğtekin ve müteffiki olan Fatimiler Kudüs Krallığı'na bir birleşik saldırıda bulundular ve bu karışıklık içinde Kudüs Krallığı Bektas'a destek veremedi. Muhiddin Bektaş Tuğtekin ordusu bu saldırisı sırasında yakalandı. Zindana konulmak uzere İsfahan'a gonderildi. Muhiddin Bektaş bu zindanda muhtemelen ayni yil 1104'de ōldürülmüştür.
Satır 89 ⟶ 91:
Eski Fransızca edebiyatında "trubador" adı verilen müzikli şiirleri şarkı olarak söyleyip ülkeyi gezen ve sarayın en yüksek tabakalarına da karışan şairlerin hazırladıkları "Haçlı Seferleri destanları"nda Tuğtekin ismi "Dodequin" olarak verilmiştir.
Ölümünden bir yüzyıl tarafından yazılan [[Ali İbnü'l-Esîr]]'in ''El-Kamil fi El-Tarih''adlı tarihinde Tuğtekin şöyle değerlendirilmiştir: <ref
<blockquote>
Tuğtekin'in ölümü ile Frenklere karşı durabilme yeteneği olan son Müslüman yönetici de tarihten kaybolmuştur. Frenkler Suriye'nin tamamını ellerine geçirip istila etmeye kudretli idiler ama (Tuğtekin'in orada bulunması) Tanrı'nın Müslümanları koruyup acıdığına bir nişane olmuştu.
Satır 107 ⟶ 109:
{{başlangıç kutusu}}
{{s-off}}
{{sıra kutusu| önce = [[Muhiddin Bektaş]] <br/>''Şam Meliki| başlık= [[
{{bitiş kutusu}}
| |||