Elvan Abeylegesse: Revizyonlar arasındaki fark

'''Hewan Abeye''', '''Elvan Abeylegesse''', veya '''Elvan Can''' (d. 11 Eylül 1982, [[Addis Ababa]]) Türk atletizmine olimpiyatlardaki ilk gümüş madalya kazandıran, Türkiye ve Avrupa rekoru sahibi [[Etiyopya]] asıllı Türk orta ve uzun mesafe koşucusu.▼

== İlk yılları ==▼

Elvan, 1982 yılında yedi çocuklu bir ailenin altıncı çocuğu olarak ''Hewan Abeye'' adıyla Addis Ababa'da doğdu.<ref name=sabah>{{Haber kaynağı|ilk=Tuluhan|son=Tekelioğlu|url=http://arsiv.sabah.com.tr/2008/09/06/ct/haber,7E704F35FA974ADEA9C787903F86099C.html|başlık=''Şimdi sırada çocuk var''|tarih=2008-09-04|erişimtarihi=2009-07-01|yayımcı=Sabah.com.tr}}</ref> Spora ilk kez arkadaşlarıyla futbol oynayarak başladı. Koşuculuk yeteneği keşfedilerek okuldaki beden eğitimi öğretmeni tarafından ondört yaşındayken atletizme yöneltildi.<ref name=sporx>{{Haber kaynağı|url=http://www.sporx.com/detail.php?Type=86&kategori=59&go=134160l|başlık=''"Futbol oynarken keşfedildim"''|tarih=2008-11-24|erişimtarihi=2009-07-01|yayımcı=Sporx.com}}</ref>▼

1999 yılında, [[Kuzey İrlanda]]'nın başkenti [[Belfast]]'da IAAF Dünya Kros Şampiyonası'nda Etiyopya'nın küçük takımda kariyerine başladı ve yarışmayı 9. bitirdi. Orada, İstanbul'daki bir toplantıya davet edildi. İstanbul'a gelince, yetkililer kendisinden hoşlandıklarını belirttiler. Abeylegesse ise o zamanlar "Etiyopya'da federasyonumdan yeterli destek alamadım. Türkiye'de hedeflerime ulaşmanın daha kolay olacağını düşündüm." dedi. Onyedi yaşındayken [[ENKA]] için atlet arayan işadamı ''Önder Özbilen'' tarafından keşfedilerek, ailesine iki yıl için ayda 300 $ ödeme yapılmak koşuluyla Türkiye'ye getirildi.<ref name=sabah1>{{Haber kaynağı|ilk=Mert|son=Aydın|url=http://arsiv.sabah.com.tr/2004/06/13/spo101.html|başlık=''Babası bize emanet etti''|tarih=2004-06-13|erişimtarihi=2009-07-01|yayımcı=Sabah.com.tr}}</ref> Mümin Can ile evlenerek Elvan Can adıyla Türk vatandaşlığına geçti.<ref name=sabah1/> Daha sonra boşandı. O zamandan beri Elvan Abeylegesse adını kullanmaktadır.▼

== Olimpiyat oyunları ==▼

Olimpiyat oyunlarına ilk kez [[Atina]]'da düzenlenen [[2004 Yaz Olimpiyatları]]'nda katıldı. Olimpiyatlara [[Norveç]]'te yapılan ''Golden League'' 5000 metre atletizm yarışlarında kırdığı dünya rekoru ünvanıyla gelen Elvan, bu organizasyonda ilk olarak 5000 metrenin ikinci elemesinde yarıştı ve yarışı 14:54.80’lik derecesiyle 2. sırada bitirerek finale kaldı.<ref name=ntv2>{{Haber kaynağı|url=http://arsiv.ntvmsnbc.com/news/283473.asp|başlık=''Elvan 5000 metrede finale yükseldi''|tarih=2005-05-29|erişimtarihi=2009-07-03|yayımcı=Ntvmsnbc.com}}</ref> Türkiye'nin atletizm dalında en büyük madalya umudu olmasına karşın, 5000 metre finalinde beklentilerin çok altında kalarak 15:12.64'lik derecesiyle 12. olabildi.<ref name=ntv>{{Haber kaynağı|url=http://arsiv.ntvmsnbc.com/news/283709.asp|başlık=''Elvan şoku''|tarih=2005-05-28|erişimtarihi=2009-07-03|yayımcı=Ntvmsnbc.com}}</ref> 5000 metrede hayal kırıklığı yaşayan atlet, 1500 metre yarı final serisinde 4:07.10’luk derecesiyle 4. oldu ve finale yükseldi.<ref name=ntv3>{{Haber kaynağı|url=http://arsiv.ntvmsnbc.com/news/284340.asp|başlık=''Elvan 1500’de finale kaldı''|tarih=2005-05-29|erişimtarihi=2009-07-03|yayımcı=Ntvmsnbc.com}}</ref> Böylece Elvan, olimpiyat oyunlarında 1500 metre finalinde koşacak olan ilk Türk sporcusu oldu.<ref name=ntv3/> Ancak 1500 metre finalinde, üst üste beş yarış koşması ve bir önceki dalda yaşadığı moral bozukluğuyla yarışı 4:00.67’lik derecesiyle 8. sırada bitirebildi.<ref name=ntv4>{{Haber kaynağı|url=http://arsiv.ntvmsnbc.com/news/284580.asp|başlık=''Elvan 1500 metreyi 8. tamamladı''|tarih=2005-05-29|erişimtarihi=2009-07-03|yayımcı=Ntvmsnbc.com}}</ref>▼

[[Pekin]]'de düzenlenen bir sonraki [[2008 Yaz Olimpiyatları|olimpiyatta]] ise 5000 ve 10000 metrede mücadele etti.<ref name=sporx1>{{Haber kaynağı|url=http://www.sporx.com/detail.php?Type=86&kategori=59&go=119111|başlık=''Elvan iki branşta yarışacak''|tarih=2008-07-24|erişimtarihi=2009-07-03|yayımcı=Sporx.com}}</ref> İlk olarak 10000 metrede yarışan Elvan, otuziki atletin katıldığı ve 25 tur üzerinden gerçekleştirilen yarışta 16. turdan itibaren liderliği ele geçirdi.<ref name=ntvspor>{{Haber kaynağı|url=http://www.ntvspor.net/pages/26709.asp|başlık=''Elvan'dan tarihi başarı''|tarih=2008-08-15|erişimtarihi=2009-07-04|yayımcı=NTVSpor.net}}</ref> Son tura kadar liderliğini devam ettirmesine karşın, Etiyopyalı [[Tirunesh Dibaba]]'nın atağına karşılık veremeyince, yarışı 29:56.34'lük derecesiyle 2. sırada tamamlayarak, gümüş madalyanın sahibi oldu.<ref name=ntvspor/> Böylece Abeylegesse, bu derecesiyle yeni bir Avrupa ve Türkiye rekoru kırdı.<ref name=ntvspor/> Ayrıca Türk atletizmine de olimpiyat oyunlarındaki ilk gümüş madalyasını kazandırdı.<ref name=ntvspor/> 5000 metre finalinde ise son tura üçüncü girmesine rağmen, yarışın son anlarında yaptığı atakla [[Meseret Defar]]'ı geçerek 10000 metrede olduğu gibi bu dalda da gümüş madalya kazandı.<ref name=ntvspor1>{{Haber kaynağı|url=http://www.ntvspor.net/pages/27008.asp|başlık=''Elvan'dan ikinci gümüş''|tarih=2008-08-22|erişimtarihi=2009-07-04|yayımcı=NTVSpor.net}}</ref> Bu sonuçla Elvan, oyunlar tarihinde Türkiye'ye bir olimpiyatta iki madalya kazandıran ilk sporcu unvanına da erişirken,<ref name=ntvspor1/> kazandığı bu başarılardan dolayı devlet tarafından 3 bin cumhuriyet altınına denk gelen 640 bin 162 TL ile ödüllendirildi.<ref name=gztport>{{Haber kaynağı|url=http://arsiv.gazeteport.com.tr/NEWS/GP_304470?WebsiteSearch=true|başlık=''Olimpiyatta madalya alan sporculara ödülleri verildi''|tarih=2008-10-16|erişimtarihi=2009-07-04|yayımcı=Gazeteport.com.tr}}</ref>▼

Elvan, 2001'de düzenlenen [[2001 Akdeniz Oyunları|Akdeniz Oyunları]] 10000 metrede 32:29.20 koşarak bronz madalya kazandı.<ref name=iaaf>{{Haber kaynağı|url=http://www.iaaf.org/athletes/biographies/letter=0/athcode=171056/index.html|başlık=''Elvan Abeylegesse istatistikleri''|tarih=|erişimtarihi=2009-07-04|yayımcı=Uluslararası Atletizm Federasyonları Birliği}}</ref> Bir sonraki oyunlara sağlık sorunları nedeniyle katılamazken,<ref name=sporx3>{{Haber kaynağı|url=http://www.sporx.com/detail.php?Type=86&kategori=59&go=2337|başlık=''Elvan'a kötü haber''|tarih=2005-06-21|erişimtarihi=2009-07-04|yayımcı=Sporx.com}}</ref> 2009 yılında [[İtalya]]'nın [[Pescara]] şehrinde düzenlenen [[2009 Akdeniz Oyunları|oyunlarda]] yine 10000 metrede 31:51.98'lik derecesiyle birinci olarak altın madalya kazandı.<ref name=haber7>{{Haber kaynağı|url=http://www.haber7.com/haber/20090630/Elvan-bir-Altin-madalya-daha-getirdi.php|başlık=''Elvan bir Altın madalya daha getirdi''|tarih=2009-06-30|erişimtarihi=2009-07-04|yayımcı=Haber7.com}}</ref>▼

2001'de üç ayrı dalda [[Avrupa]] gençler şampiyonu oldu. 2003 yılında [[Dünya Atletizm Şampiyonası]]'nda 5.000 metre beşincisi oldu. 2004 yılında [[Norveç]]'in [[Bergen, Norveç|Bergen]] kentinde, "[[Bislett Oyunları]]" adı altında Fana Stadı'nda düzenlenen ve atletizm dünyasının en önemli organizasyonlarından biri olan ve 6 ayaktan oluşan [[Golden League]]'in ilk ayak yarışmalarında, bayanlar 5.000 metrede 14.24.68'lik derecesiyle dünya rekoru kırarak birinci oldu.Daha sonra rekoru Etiyopyalı [[Meseret Defar]] tarafından önce [[New York]]'ta kırılmış ve sonra Oslo da daha da geliştirilmiştir (14.16.63)▼

[[11. Dünya Atletizm Şampiyonası]]'nda milli atlet Elvan Abeylegesse, bayanlar 10.000 metrede ikinci olarak gümüş madalyanın sahibi oldu.<ref>{{Web kaynağı| url = http://www.ntvspor.net/pages/14206.asp | başlık = Elvan dünya ikincisi | erişimtarihi = [[28 Ağustos]] | erişimyılı = [[2007]] | yayımcı = NTVSpor.net | tarih = 26 Ağustos 2007 }}</ref>▼

[[Berlin]]'de gerçekleşen [[13. Dünya Atletizm Şampiyonası]]'nda 10.000 metre yarışını sakatlığından ötürü tamamlayamayan sporcu, rakibi Etiyopyalı Meselech Melkamu'nun koşu ayakkabılarını unuttuğunu farkedince kendi ayakkabılarını vermesi nedeniyle Dünya Fair Play Komitesi tarafından Dünya Fair Play Ödülü'ne layık görüldü. Ödülünü 27 Mart 2010'da, Macaristan'ın [[Pecs]] kentinde düzenlenen törende aldı.<ref name=radikal>{{Haber kaynağı|url=http://www.radikal.com.tr/Radikal.aspx?aType=RadikalDetay&ArticleID=988229&Date=29.03.2010&CategoryID=84|başlık=''Elvan "Dünya Fair Play" Ödülü'nü Aldı''|tarih=2010-03-28|erişimtarihi=2010-03-29|yayımcı=Radikal.com.tr}}</ref>▼

==Pistlerden Maratona geçiş==▼

Yaşadığı aşil tendonu sakatlığından sonra pist için giydiği ayakkabıların sakatlığını artırması nedeniyle yol yarışlarına geçti. Katıldığı ilk maraton olan 2013 [[İstanbul Maratonu]]'nda 2:29:30'luk derecesiyle ikinciliği elde etti.<ref name=hürriyet>{{Haber kaynağı|url=http://www.hurriyet.com.tr/spor/diger/25143442.asp|başlık=''Elvan maratonla yeniden doğdu''|tarih=2013-11-18|erişimtarihi=2013-11-18|yayımcı=Hurriyet.com.tr}}</ref> [[İsviçre]]'nin [[Zürih]] kentinde düzenlenen [[2014 Avrupa Atletizm Şampiyonası]] maraton müsabakasında 2:29:46'lık derecesi ile 53 sporcu arasında beşinci olmuştur.<ref name=2014Avrupa>{{Haber kaynağı|url=http://www.hurriyet.com.tr/spor/diger/27016314.asp |başlık=Elvan Abeylegesse maratonda 5. oldu |tarih=16 Ağustos 2014 |erişimtarihi=18 Ağustos 2014 |yayımcı=[[Hürriyet (gazete)|Hürriyet]]}}</ref>▼

== Dipnotlar ==▼