Vikipedi

Kapgan Kağan: Revizyonlar arasındaki fark

Etkileşimli olarak geçmişe göz at
[kontrol edilmiş revizyon][kontrol edilmiş revizyon]
← Önceki sürümle aradaki farkSonraki sürümle aradaki fark →
İçerik silindi İçerik eklendi
GörselVikimetin
Kafkasmurat (mesaj | katkılar)
Devriyeler
7.351 değişiklik
Değişiklik özeti yok
12. satır:
Çin kaynaklarının genç, haşin ve ihtiraslı olarak betimlediği Kapgan Kağan'ın tüm politikası üç hedef etrafında toplanmaktadır:
 
# . En tehlikeli rakip olarak gördüğü ve tarımsal ürün haracı alabileceği Çin'i baskı altında tutmak{{fact}}
# . Çin egemenliğinde yaşamakta olan Türkleri ana yurda geri çekmek{{fact}}
# . Asya kıtasındaki bütün Türkleri Gök Türk siyasal çatısı altında toplamak.{{fact}}
 
Bu amaçlarla harekete geçen Kapgan, [[Çin]] ile [[Moğollar|Moğol]] kökenli [[Ki-tan]]ların mücadelesinde Çin'i destekledi. Ki-tanları büyük bir yenilgiye uğratan Kapgan bunun karşılığında Çin'den büyük miktarda tarım aleti, tohum, demir ile 50 yıllık esaret döneminde Çin'e sığınmış olan Türklerin iadesini istedi.
20. satır:
Bu durumda Çin imparatorluğu Türk kökenli [[On-Ok]] (Eski batı Gök Türk budunu) ve [[Kırgız]] kağanları ile bağlaşma yoluna gitti. Bu bağlaşmayı zamanında fark eden Kapgan, baş danışman [[Tonyukuk]]'un da katıldığı seferde 696/697 kışında Kırgızları kendi yurtları [[Yenisey Irmağı]] kıyısında ani bir baskınla yenilgiye uğrattı. Kağanları öldürülen Kırgızlar, Gök Türk egemenliğine alındı. Ardından ağır koşullar ile ezilen Çin üzerine sefere çıkıldı. 698 yılında 100 bin çerilik ordusuyla Çin kentleri tahrip edildi.
Kendisi doğuda yani merkezde kalan Kapgan batının düzenlenmesi görevini [[Tonyukuk]] vesayetinde oğlu [[İnal]] ve yeğeni Bilge'ye (İlteriş'in oğlu [[Bilge Kağan]]) devretti. Çin'in 30 akınla vurulduğu 698 yılında Tonyukuk, Bilge Şad ve İnal Kağan (Küçük kağan ilan edilmişti) [[Altay dağları]]nı ilk kez aşarak [[Cungarya havzası|Çungarya Ovası]]'nda (kitabelerde Yarış) [[Bolçu]]'da Türk bodunu (boyu) olduğu belirtilen ve [[Türgiş]] boyunun idaresinde bulunan [[On Ok]] ordusu ezildi. Yaklaşık üç yıl süren ve 701 yılında tamamlanan akınla devletin sınırları [[İstemi Kağan]] zamanında olduğu gibi [[Mâveraünnehir]]'e dayandırıldı. [[Batı Türkistan Türkleri]] tekrar Gök Türk hâkimiyetine alındılar. [[Asya]]'daki bütün Türk boyları 100 yıl sonra Gök Türk hakimiyetinde birleştirilmişti. 702 yılında bu kez [[Mâveraünnehir]]'den gelerek Çin'in kuzeyinde koloniler kurmuş olan [[Sogdlular]] üzerine sefer yapıldı. Yazıtlarda [[Altı Çub Sogdak]] olarak adlandırılan koloniler ele geçirildi. Karşı çıkan Çin ordusu dağıtıldı.
Sert metodlarla [[Çik]], [[Az]], [[Dokuz Oğuz]], [[Basmıl]] gibi Türk boy ve bodunları egemenlik altına alındı. Fakat Kapgan'ın aşırı sertliği ve Çin politikaları sonucunda pek çok boy ayaklanmaları görüldü. Bunların en önemlisi [[Dokuz Oğuzlar]]ın başlattığı isyandır. Bu ayaklanmayı da sertlikle bastıran Kapgan, yanında az bir kişiyle [[ÖtügenÖtüken]]'e dönüşte ormanda Oğuz boylarından aralarında çinli bir ajanın da bulunduğu [[Bayırkular]]ın ani pususunda 716 yılında öldürüldü.
 
== Kaynakça ==
"https://tr.wikipedia.org/wiki/Kapgan_Kağan" sayfasından alınmıştır