I. Mahmud (Büyük Selçuklu sultanı): Revizyonlar arasındaki fark
| [kontrol edilmiş revizyon] | [kontrol edilmiş revizyon] |
İçerik silindi İçerik eklendi
Değişiklik özeti yok |
Değişiklik özeti yok |
||
35. satır:
==Hayatı==
Kasim 1092'de [[Meliksah]] oldugu zaman 13 yasinda olan ve mesru varisi olarak ilan edilmis bulunan [[Berkyaruk|Ebu'l Muzaffer Berkyaruk]] Duyuk Selcuklu Devleti tahtina gecti. Ama Melikşah'in karısı [[Karahanlılar]] Hani'nin kızı olan [[Türkan Hatun]] [[Melikşah]]'tan sonra kendi oğlu Mahmud'un sultan olmasını istiyordu. O zaman Selcuklu Devleti Veziri olan ve kısaca "Mustavi" olarak anılan "Bin Marzuban Husrev Firuz Şirazi ibni Darust Tacumulk Ebu'l-Ganaim" tarafindan desteklenerek Bağdad'daki Abbasiler halifesi [[Muktadi (Abbasi)|Muktadi]]'yi de haberdar eden Türkan Hatun [[Melikşah]]'ın ölümünden 6 gün sonra 25 Kasım 1092'de beş yaşındaki oğlu Mahmud'u sultan ilan ettirip Bağdad'da oğlu adına hutbe okuttu. <ref name="ozaydin">Özaydın, Abdülkerim (2001) ''Sultan Berkyaruk Devri Türk Tarihi (485-498/1092-1104)'', İstanbul: İstanbul Üniversitesi Yay. ISBN 975-404-608-5</ref>
Çeşitli bölgelerde valilik ve yönetimcilik yapan Selçuklu prensleri bu karışıklığı fırsat bilip kendi bağımsızlıklarını ilen etmeye başladılar. Melikşah'ın kardeşi olan [[Horasan]] ve [[Belh]]'i eline geçirdi. Diğer bir Melikşah kardeşi olan [[Tutuş]] kendini Şam'da Suriye'de Meliği ilan etti. UYUkse yöneticilerden Halep Emiri olan [[Aksungur el-Hacıb]] bağımsızlığını bilidirdi. [[Diyarbakır]] Emiri gibi diğer vali emirlede kendilerini bağımsız ilan ettiler. Azerbaycan ve Arran valisi olan ve Berkyaruk'un dayısı ve kuzeni olan Yakut ibni İsmail ibni Davud, Mahmud'un sultanlığını kabul ettiğini açıkça bildirdi.
Türkan Hatun oğluna taraftar bulmak ve saltanatını pekiştirmek için rivayete göre ordu mensuplarına 20.000 altın dinar dağıttı. Sonra da Emir [[Kür-Boğa]]'yı<ref> Kafesoğlu, İbrahim (1992), ''Selçuklular'' İstanbul: MEB Yayınlar, ISBN 975-11-0454-8 , Kür-Boğa maddesi</ref> [[İsfahan]]'da bulunan veliaht Berkyaruk'u yakalamak için gönderdi. Annesi Türkan Hatun ve I. Mahmud ordu ile bu emiri izledi. Ancak Vezir [[Nizam-ül Mülk]] taraftarları da 14 yaşındaki Berkyaruk'u [[Rey]] şehrine kaçırarak sultan ilan ettiler.▼
Kutalmış oğlu Süleyman'ın oğlu olan [[I. Kılıç Arslan]] esir olduğu İran'dan Anadolu'ya kaçtı ve burada babasına destek vermiş bu yörelere göç etmiş olan Türkmen aşiretler mensupları tarafından [[Anadolu Selçuklu Devleti]] Sultanı olarak kabul edildiler.
Sultan Berkiyaruk devlet Veziri olan "Mustavi"'den bir önce Vezir olan ama uzun bir dönem görevden sonra Haşhaşiler fedaileri tarafından bir suikaste kurban gidip öldürülmüş olan [[Nizam-ül Mülk]] yakınları ve taraftarları (Nizamiye) tarafından tutulmakta idiler.
Oğlu Mahmud'u bütün ülkenin hakimi yapmak isteyen Türkan Hatun, sultan ilan edilen Beryaruk ile mücadeleye başladı. 17 Ocak [[1093]]' yapılan [[Bürûcird Muharebesi]]nde Mahmud ve Türkan Hatun'un ordusundaki bazı emirler ve askerler Berkyaruk tarafına geçti ve Türkan Hatun'un ordusu savaşı kaybetti. Türkan Hatun ve Mahmud [[İsfahan]]'a çekildi.▼
▲Türkan Hatun oğluna taraftar bulmak ve saltanatını pekiştirmek için rivayete göre ordu mensuplarına 20.000 altın dinar
Daha sonra Berkyaruk ile yapılan anlaşmaya göre Türkan Hatun ile Mahmud Isfahan ve Fars bölgesine tabi hükümdar olarak hakim olacaktı. Berkyaruk ise tüm batı Büyük Selçuklu Devleti ūzerinde Sultan olarak hüküm sürecekti. <ref name="ozaydin"/> Doğuda Horasan ve Maveraünnehir'de ise amcaları Sultan [[Ahmet Sencer]] Büyük Selçuklu Devleti sultanı olmaya devam etti. ▼
▲Oğlu Mahmud'u bütün ülkenin hakimi yapmak isteyen Türkan Hatun, sultan ilan edilen Beryaruk ile mücadeleye başladı. Berkyaruk taraftarları Rey'de yeni bir ordu organize ederek Ocak 1093'de İsfahan'a yürüdüler ve o şehri kuşatmaya altına aldılar. Türkan Hatun ve oğlu I. Mahmud ordusu ile Berkyaruk ordusu [[Luristan]]'da [[Hamedan]] ve [[Ahvaz]] arasındaki yol üzerinde bulan bir mevkide 17 Ocak [[1093]]'
Türkan Hatun ve Mahmud [[İsfahan]]'a çekildi. Burada iken Mahmut'u daha once tutmus olan Azerbaycan ve Arran valisi olan ve Berkyaruk'un dayısı ve kuzeni olan Yakut ibni İsmail ibni Davud'un Sultan Berkyaruk tarafına geçtiği haberi geldi. Türkan Hatun ve Vezir "Mustavi" onun bir suikastle öldürülmesini organize ettiler. Şubat 1093'de Vezir "Mustavi" Berkyaruk tarafından yakalanıp esir alınıp ve idam edildi. Böylece Türkan Hatun'un oğlu Mahmud'u Sultan yapma hayalleri suya düştü.
▲
Bu anlaşmadan bir buçuk sene sonra Türkan Hatun hastalanarak öldü. Türkan Hatun'un ardından da [[1094]] tarihinde Sultan Mahmud çiçek hastalığına yakalanarak öldü. Böylece Beryaruk'un tek başına Büyük Selçuklu sultanlığına hakim olması daha kolay hale geldi.
Satır 51 ⟶ 59:
* Özaydın, Abdülkerim (2001) ''Sultan Berkyaruk Devri Türk Tarihi (485-498/1092-1104)'', İstanbul: İstanbul Üniversitesi Yay. ISBN 975-404-608-5
* Katalan Wikipedia "Mahmud_ibn_Màlik-Xah" maddesi [[https://ca.wikipedia.org/wiki/Mahmud_ibn_Màlik-Xah]] (Katalanca}
{{başlangıç kutusu}}
Satır 61 ⟶ 71:
{{DEFAULTSORT:Mahmud 1}}
[[Kategori:Büyük Selçuklu sultanları|Mahmud I]]
[[Kategori:1087 doğumlular]]
[[Kategori:1094 yılında ölenler]]
[[Kategori:Çocuk hükümdarlar]]
[[Kategori:Çiçek hastalığından ölenler]]
| |||